JC210 lecture (13-11-13) on history of printing, printing techniques and book printing process

1. ความรูเกี่ยวกับการพิมพ (วส 210 – 02/2556)
ศรรวริศา เมฆไพบูลย sanwarisa@gmail.com
1 นิยามความหมาย
2 ประวัติการพิมพ ตะวันออก
ตะวันตก
ไทย
3 ระบบการพิมพ การพิมพสัมผัส (การพิมพพื้นฐาน) 4 ระบบ
การพิมพไรสัมผัส
การพิมพดิจิทัล
4 กระบวนการพิมพ กอนพิมพ / พิมพ / หลังพิมพ
1. นิยามความหมาย: การพิมพ
• น. รูป, แบบ; ก. ถายแบบ, ใชเครื่องจักรกดตัวหนังสือหรือภาพใหติดบนวัตถุ
(พจนานุกรมฉบับเฉลิมพระเกียรติ, 2532: 381)
• กรรมวิธีใดๆ ในการจําลองภาพ หรือสําเนาภาพ หรือหนังสือจากตนฉบับในลักษณะสองมิติ แบน
ราบ ทั้งนี้ รวมถึงการพิมพผา การพิมพกระดาษปดฝาผนังและการอัดรูป
(Mill, 1968: 590)
• การพิมพ คือ การจําลองตนฉบับอันหนึ่งจะเปนภาพหรือตัวหนังสือก็ตามออกเปนจํานวนมากๆ
เหมือนกัน บนวัสดุที่เปนพื้นแบน หรือใกลเคียงกับพื้นแบนดวยการใชเครื่องมือกล
(กําธร สถิรกุล, 2515: 177)
พระราชบัญญัติการพิมพ พ.ศ. 2484
• "พิมพ" ทําใหเปนตัวหนังสือหรือรูปรอยใด ๆ โดยการกดหรือการใชพิมพหิน เครื่องกล วิธีเคมี หรือ
วิธีอื่นใดอันอาจใหเกิดเปนสิ่งพิมพขึ้นมาหลายสําเนา
พระราชบัญญัติจดแจงการพิมพ พ.ศ. 2550
• พิมพ ทําใหปรากฏดวยตัวอักษร รูปรอย ตัวเลข แผนผังหรือภาพ โดยวิธีการอยางใดๆ
• สิ่งพิมพ สมุด หนังสือ แผนกระดาษ หรือวัตถุใดๆ ที่พิมพขึ้นเปนหลายสําเนา
• หนังสือพิมพ สิ่งพิมพซึ่งมีชื่อจาหนาเชนเดียวกัน และออกหรือเจตนาจะออกตามลําดับเรื่อยไป
มีกําหนดระยะเวลาหรือไมก็ตาม มีขอความตอเนื่องกันหรือไมก็ตาม ทั้งนี้ใหหมายความรวมถึง
นิตยสาร วารสาร สิ่งพิมพที่เรียกชื่ออยางอื่นทํานองเดียวกัน
• โดยสรุป การพิมพ คือ ศาสตรและศิลปในการผลิตสําเนาจํานวนมากๆ จากตนฉบับ (ภาพวาด
ภาพถาย หรือตัวอักษร) ลงสูวัสดุพิมพ โดยตนฉบับจะประกอบดวยเสน และ/หรือ จุด การผลิต
สําเนา จะใชหมึก โดยจะมีแมพิมพ หรือมีแรงกดหรือไมก็ได วัสดุที่ใชพิมพเปนวัสดุผิวเรียบ อาจ
เปนกระดาษ พลาสติก โลหะ หรือสิ่งทอ ฯลฯ
2. ประวัติการพิมพ: ตะวันออก ตะวันตก ไทย
การพิมพสืบยอนกลับไปไดตั้งแตสมัยที่มนุษยเริ่มมีการวาดภาพเพื่อสื่อความหมายบางอยาง และคอยๆพัฒนา
จนเกิดอักษรภาพขึ้น และพยายามหาวิธีที่จะคัดลอกหรือทําซ้ําสิ่งเหลานั้น
4,000 ปกอน ค.ศ. เมโสโปเตเมีย – อักษรลิ่ม cuneiform เกิดจากการใชของแข็งกดลงบนดินเหนียวจน
เกิดเปนสัญลักษณ
2,000 ปกอน ค.ศ. อียิปต – อักษรภาพ hieroglyph พบบนจารึกโบราณ กําแพงวิหาร หลุมฝงศพ
ตอมามีอักษรที่ใชสลักบนแผนหินและเขียนบนแผนเปลือกไม (ปาปรุส) โดยใชยางไม ซึ่งจะมวนเก็บไว
600 ปกอน ค.ศ. กรีซ – ใชเหล็กแหลมเขียนบนขี้ผึ้งเคลือบแผนไมที่เรียกวา waxtablet เปนการเขียน
ชั่วคราว เมื่อตองการเขียนใหม ก็นําไปลนไฟใหขี้ผึ้งละลาย

2. การพิมพในตะวันออก
การพิมพเริ่มพัฒนาขึ้นในโลกตะวันออก โดยเฉพาะจีน ญี่ปุน และเกาหลี เหตุการณสําคัญที่เกิดขึ้น เชน
255 ปกอน ค.ศ. จีนและเอเชียกลางรูจักการแกะสลักดวงตราบนกอนหิน กระดูกสัตวและงาชางเพื่อใช
ประทับบนดินเหนียว ขี้ผึ้ง หรือครั่ง (เชน ตราหยกของฮองเต)
ป ค.ศ. 105 ชาวจีนชื่อไชหลุน Cài Lún คิดวิธีทํากระดาษ
ป ค.ศ. 175 เกิดเทคนิคการพิมพถู (rubbing) ในจีน โดยนํากระดาษไปทาบบนแผนหินที่สลักวิชาความรู
และใชถาน/สีระบายจนเกิดลายตามรูปรอยที่นูนขึ้นมา
ป ค.ศ. 400 ชาวจีนทําหมึกแทงโดยใชเขมาไฟเปนเนื้อสี นําไปผสมกาวที่เคี่ยวจากกระดูกและหนังสัตว
ป ค.ศ. 500 จีนเขียนหนังสือบนซีกไผ เจาะรูรอยเชือกไวเปนมัดๆ กอนจะเปลี่ยนมาเปนผาไหมซึ่งเบากวา
แตราคาสูง ขณะที่อินเดียใชวิธจารบนใบลาน แลวเจาะรู ใชเชือกรอยเปนเลม
ี
ป ค.ศ. 575 การพิมพโดยแมพิมพไม (wood block printing) โดยแกะตัวหนังสือที่มีลักษณะกลับหัวที่จีน
ป ค.ศ. 770 งานพิมพแกะไมเกาแกที่สุดที่ยังเหลืออยูเปนคําสวดปดรังควาน/ยันต ขนาด 6*45 ซม. ที่
จักรพรรดินีโชโตกุ Shotodu ของญี่ปุน ทรงใหพิมพแจกหลังปราบกบฎเอมิไดสําเร็จ ใชเวลา 6 ป
ป ค.ศ. 868 หวางเจิน Wáng Zhēn พิมพหนังสือเลมแรกคือวัชรสูตร ดวยแมพิมพแกะไม ลักษณะเปน
มวนยาว 16*1 ฟุต พบในถ้ําที่ตุนหวาง
ป ค.ศ. 950 จีนดัดแปลงหนังสือมวนเปนหนังสือพับ (ลักษณะคลายสมุดขอย)
ป ค.ศ. 1041-1048 ไปเช็ง Bì Shēng พัฒนาแมพิมพโดยนําดินเหนียวมาปนตัวหนังสือ ตากใหแหง และเผา
เพื่อใหใชไดหลายครั้ง กลายเปนตัวเรียงพิมพ movable type
ป ค.ศ. 1116 จีนทําหนังสือเย็บเลมดวยเชือก ตนแบบหนังสือปจจุบัน stitched book
ป ค.ศ. 1241 เกาหลีหลอตัวพิมพโลหะครั้งแรกโดยใชทองแดงผสมกับดีบุกในสมัยกษัตริยไทจง
การพิมพในตะวันตก
ป ค.ศ. 476 เมื่อกรุงโรมถูกทําลาย หนังสือก็ถูกทําลายไปดวย ยกเวนสวนที่ลักลอบขนไปคอนสแตนติโนเปล
ป ค.ศ. 500-1400 ชวงที่ตะวันออกพัฒนาดานการพิมพ ยุโรปอยูในยุคมืด อํานาจปกครองเปนของศาสน
จักร ประชาชนไมรูหนังสือ มีเพียงชนชั้นสูงและพระที่ไดเขียนอาน งานเขียนสวนใหญเปนปรัชญาศาสนา
ป ค.ศ. 1423 การพิมพดวยแมพิมพแกะไม พิมพรูปภาพเปนหลัก มีตัวหนังสือประกอบ ชาและตนทุนสูง
ป ค.ศ. 1440 โยฮันน กูเตนเบิรก ชาวเยอรมัน คิดคนตัวพิมพขึ้นเปนคนแรกในยุโรป และสรางแมพิมพหลอ
ตะกั่วขึ้นไดสําเร็จ ไดรับยกยองเปน “บิดาแหงการพิมพ” พิมพผลงานสําคัญคือ “พระคัมภีร 42
บรรทัด”นอกจากคิดตัวเรียงพิมพแลว กูเตนเบิรกยังออกแบบตัวพิมพ แกะแมพิมพ หลอตัวพิมพ ทํา
หมึกพิมพ และประดิษฐเครื่องพิมพที่ดัดแปลงจากเครื่องคั้นองุนดวย
• ตัวเรียงพิมพของกูเตนเบิรก แกะสลักตัวอักษร a-z เปนตัวๆ โดยแตละตัวมีลักษณะเปนอักษรนูน
ดานตรงขามกับตัวอักษรติดกับเครื่องปม เมื่อนําไปปมบนกระดาษ จะไดตัวอักษรอยูในกรอบสี่เหลี่ยม
เล็กๆ เขาพบวาโลหะที่ดีที่สุดสําหรับการหลอตัวพิมพคือโลหะผสม ดีบุก ตะกั่ว พลวง (5: 12: 23)
• หนังสือเลมแรกที่พิมพในยุโรปดวยตัวพิมพของกูเตนเบิรกคือ “พระคัมภีร 42 บรรทัด” พิมพเสร็จ
เมื่อป 1455 โดยใชภาษาละติน ลักษณะของพระคัมภีรเลมนี้คือ แตละหนามี 2 คอลัมน แตละ
คอลัมนมี 42 บรรทัด หนังสือทั้งหมดหนา 1,282 หนา และพิมพ 200 เลม ใชเวลาพิมพไมนอย
กวา 5 ป เนื่องจากแทนพิมพตองอาศัยแรงอัดจากการขันเกลียว ทําใหพิมพไดชา (มาก)
• ชางฝมือในยุโรปเขามาศึกษาการพิมพที่เมืองไมนซและนําความรูกลับไปพัฒนางานพิมพในประเทศ
สงผลใหการพิมพแพรหลายและกาวหนา สังเกตวา แมจะเริ่มพัฒนาในโลกตะวันออก แตการพิมพ
กลับพัฒนากาวหนาและเจริญรุงเรืองในตะวันตก เนื่องจากคานิยมของตะวันออกมีลักษณะของการ
เก็บงําไวเฉพาะกลุมหรือพวก ไมนิยมเผยแพรและถายทอดอยางคนตะวันตก โอกาสที่ความรูจะแตก
ยอดและเติบโตขึ้นจึงนอยกวา
ป ค.ศ. 1457 โจฮันน ฟูสต และปเตอร เชิฟเฟอร Johann Fust + Peter Schoeffer พิมพหนังสือพรอมกับ
ปที่พิมพเปนครั้งแรก
ป ค.ศ. 1492 (โคลัมบัสพบทวีปอเมริกา) ยุโรปมีหนังสือรวมกันประมาณ 40,000 เรื่อง โดยแตละเรื่องมี
จํานวนพิมพไมนอยกวา 100 เลม

3. ป ค.ศ. 1495 อัลเบร็กต ดูเรอร Albrecht Durer จิตรกรเยอรมัน คิดวิธีพิมพจากแมพิมพทองแดง (Copper
plate engraving) ถือเปนตนกําเนิดของการพิมพดวยแมพิมพพื้นลึก
ป ค.ศ. 1499 อัลดัส แมนิวเทียส Aldus Manutius ชางพิมพเวนิส ลดขนาดตัวหนังสือใหเล็กลงและคิดตัว
เอน (italic) ขึ้น เพื่อใหพิมพไดเยอะขึ้น จึงพิมพไดในราคาถูกลง เกิดหนังสือพ็อกเก็ตบุกเขายังออกแบบ
สัญลักษณปดทายงานพิมพ (colophon) เปนรูปปลาพันสมอเรือ
ป ค.ศ. 1513 เออรส กรัฟ Urs Graf คิดการใชน้ํากรดกัดแผนเหล็กใหเปนรองเพื่อทําแมพิมพกราวัวร ซึ่ง
เปนตนแบบแมพิมพธนบัตรและเอกสารสําคัญ
ป ค.ศ. 1620 วิลเลม แจนสซูน เบลา Willem Janszoon Blaeu ชาวดัตช ประดิษฐเครื่องพิมพดัตช ทําดวย
โลหะและการหมุนแกนขึ้นลง
ป ค.ศ. 1790 วิลเลียม นิโคลสัน William Nicholson ชาวอังกฤษ คิดเครื่องพิมพทรงกระบอก cylinder
press และนําเครื่องจักรไอน้ํามาเดินเครื่องพิมพ ทําใหงานพิมพสะดวกรวดเร็วขึ้นมาก
ป ค.ศ. 1793 อาลัวส เซเนฟลเดอร Alois Senefilder ชาวเยอรมัน พบวิธีการพิมพหิน (lithography) ซึ่ง
เปนวิธีการพิมพพื้นราบ (planographic printing) ไดโดยบังเอิญ
ป ค.ศ. 1813 จอรจ อี. ไคลเมอร George E. Clymer ชาวอเมริกัน คิดแทนพิมพโคลัมเบียซึ่งใชระบบคาน
กระเดื่อง ชวยผอนแรงและมีแรงกดมากกวา
ป ค.ศ. 1858 จอรจ พี. กอรดอน George P. Gordon ชาวอเมริกัน ไดพัฒนาแทนพิมพเพลตเทน
ป ค.ศ. 1861 ภาพถายสีภาพแรก
ป ค.ศ. 1888 วิลเลียม มอรริส William Morris นักเขียนและศิลปนชาวอังกฤษ เริ่มนําลวดลายมาใสไวใน
หนังสือ ถือเปนการออกแบบสิ่งพิมพครั้งแรกๆ ที่พัฒนามากขึ้นในปลายศตวรรษที่ 19
ป ค.ศ. 1904 ไอรา วอชิงตัน รูเบล Ira Washington Rubel ชางพิมพชาวอเมริกัน คิดวิธีการพิมพในระบบ
ออฟเซต (offset printing) ขึ้นจากการสังเกตความผิดพลาดเมื่อลืมใสกระดาษในแทนพิมพ เขาเห็นวา
กระดาษที่รับหมึกจากลูกโมแรงกดมีความนุมและสวยงามกวาที่รับจากแมพิมพโดยตรง
ป ค.ศ. 1907 แซมวล ไซมอน Samuel Simon ชาวอังกฤษ ปรับปรุงการพิมพซิลกสกรีน (Silk screen)
และจดทะเบียนลิขสิทธิ์ที่ประเทศอังกฤษ
ป ค.ศ. 1960 เกิดแนวคิดสรางเครือขายคอมพิวเตอรในการสื่อสารเพื่อการใชงานดานความมั่นคงในสหรัฐฯ
ป ค.ศ. 1965 การสรางฟอนตดวยโปรแกรมคอมพิวเตอร
ป ค.ศ. 1976 เกิดบริษัทผลิตไมโครคอมพิวเตอร (แอ็ปเปล)
ทศวรรษ 1980 สหรัฐฯ ออกแบบเครือขายสาธารณะ ซึ่งเปนพื้นฐานของอินเทอรเน็ต อีเมล นักวิทยาศาสตร
ยุโรปพัฒนาระบบเชื่อมตอทั่วโลก www มีโปรแกรมคอมพิวเตอรในการออกแบบจัดหนาและการพิมพ
ป ค.ศ. 1989 กลองดิจิทัลเครื่องแรกของบริษัทโซนี
ทศวรรษ 1990 อินเทอรเน็ตเริ่มแพรหลาย รวมทั้งความสามารถในการสรางเว็บไซตและไฟลดิจิทัลตางๆ
(pdf, html) มีการเผยแพรผลงานที่ไมไดตีพิมพ สิ่งพิมพใชสื่อออนไลนในการเผยแพรเนื้อหาและทําตลาด
ป ค.ศ. 1998 หองสมุดสหรัฐฯ เริ่มใหบริการสิ่งพิมพอิเล็กทรอนิกสแกผูใชบริการทางเว็บไซต (ดานวิชาการ)
ป ค.ศ. 2003 การเผยแพรสิ่งพิมพอิเล็กทรอนิกสในรูปแบบทั่วไป (บันเทิง) เปดใหยืมสิ่งพิมพอิเล็กทรอนิกส
ในหองสมุดชั้นนํา เกิดโปรแกรมอินดีไซนซึ่งเปนนวัตกรรมของการออกแบบสิ่งพิมพ
ป ค.ศ. 2007 โซเชียลเน็ตเวิรกและการเขียนบล็อกเริ่มไดรับความนิยม
ป ค.ศ. 2010 อุปกรณอิเล็กทรอนิกสตางๆไดรับความนิยม ทั้งสมารตโฟน แท็บเล็ต และเครื่องอาน
อิเล็กทรอนิกส รวมถึงอีบุกและแอ็ปพลิเคชั่นตางๆ
การพิมพในประเทศไทย
เริ่มตนในปลายสมัยอยุธยา (ค.ศ.1893-2310) โดยเปนการรับความรูจากตะวันตก (ฝรั่งเศส) ในรัชสมัย
สมเด็จพระนารายณมหาราช มีการนําวิธีการพิมพหนังสือมาจากยุโรป แมจะไมมีหลักฐานเปนหนังสือที่
พิมพในสมัยนั้น แตมีหลักฐานยืนยันวาไทยมีการติดตอกับฝรั่งเศสและสงราชทูตไปยังราชสํานักฝรั่งเศส
ราชทูตโกษาปานไดไปเยี่ยมโรงพิมพหลวงของฝรั่งเศสและดูกิจการอยางละเอียด
พ.ศ. 2205 บาทหลวงฝรั่งเศส (Louis Laneau) ไดแปลและแตงหนังสือคําสอนคริสตศาสนาเปนภาษาไทย
26 รายการ หนังสือไวยากรณไทยและบาลี 1 รายการ และพจนานุกรมไทยอีก 1 รายการ โดยเขียนดวย
อักษรโรมัน (ในวัด = nai wat) ทั้งยังสรางศาลาเรียนขึ้นในที่พระราชทานที่ตําบลเกาะมหาพราหมณซึ่ง
อยูเหนือกรุงเกา และตั้งโรงพิมพหลวงขึ้นดวย

4. พ.ศ. 2213 มิชชันนารีชาวฝรั่งเศสชื่อปแยร ลองกรัวส Pierre Langrois เขารวมงานและคิดตั้งโรงพิมพเพื่อ
พิมพหนังสือไทย จึงขอใหฝรั่งเศสสงชางหลอตัวพิมพมาชวยเพื่อจัดพิมพคําสอนคริสตศาสนาโดยใชอักษร
โรมัน แตเขียนใหอานออกเสียงเปนภาษาไทย (เหมือนภาษาคาราโอเกะ)
พ.ศ. 2217 บางหลวงลังคลูอาสมีหนังสือบอกบุญไปยังหัวหนามิชชันนารีในปารีสเพื่อขอใหรวมเผยแผศาสนา
คริสตคาทอลิกในไทย โดยขอใหซื้อเครื่องพิมพสงมาให จึงเชื่อกันวานาจะมีการพิมพเขามาตั้งแตครั้งนั้น
พ.ศ. 2231 รัชสมัยของสมเด็จพระเพทราชา มีการขับไลกําลังทหารและชาวฝรั่งเศสที่อยูอาศัยและทําการคา
ออกจากกรุงศรีอยุธยา ยุติความสัมพันธกับฝรั่งเศส และทําใหการคากับชาติตะวันตกลดลง
พ.ศ. 2310 กรุงศรีอยุธยาเสียแกพมา เอกสารหลักฐานและสิ่งพิมพตางๆ สูญหายหมด
กรุงธนบุรี (2310-2325)
รัชสมัยพระเจาตากสินมหาราช มีหลักฐานของบาทหลวงการโนลตวา สมัยธนบุรี บานเมืองเปนปกติ
มิชชันนารีไดกลับเขามาเผยแผศาสนา และตั้งโรงพิมพขึ้นที่วัดซางตาครูส ตําบลกุฎีจีน กรุงธนบุรี
กรุงรัตนโกสินทร (2325-ปจจุบัน)
รัชกาลที่ 1
พ.ศ. 2339 มีการพิมพหนังสือที่ตกทอดมาถึงปจจุบันคือหนังสือ คําสอนคฤศตัง เขียนเรื่องเปนภาษาไทยดวย
ตัวพิมพอักษรโรมันและพิมพดวยตัวหลอ สันนิษฐานวาเปนการพิมพดวยบล็อกไมมากกวาตัวเรียงพิมพ
รัชกาลที่ 2
พ.ศ. 2356 มีการพิมพดวยอักษรไทยครั้งแรกจัดทําในพมา โดยภรรยาบาทหลวงอเมริกัน แอนน จัดสัน Ann
Judson ที่มากับคณะมิชชันนารีแบ็ปติสตอเมริกันในกรุงยางกุง เพื่อเผยแผศาสนาใหเชลยและลูกหลาน
ไทยที่ถูกกวาดตอนไปตั้งแตเสียกรุงเมื่อป พ.ศ. 2310
พ.ศ. 2359 คณะแบ็ปติสตสงจอรจ เอช. ฮัฟ นําแทนพิมพและตัวพิมพมาเปดโรงพิมพในพมา
พ.ศ. 2360 โรงพิมพดังกลาวจัดพิมพหนังสือไทยจากตัวพิมพไทยเปนครั้งแรกที่ยางกุง แตไมมีหลักฐานหลงเหลือ
รัชกาลที่ 3
พ.ศ. 2371 หนังสือพิมพดวยตัวพิมพอักษรไทยที่เกาแกที่สุดที่มีหลักฐาน คือ A Grammar of the Thai ของ
กัปตันเจมส โลว James Low พิมพที่โรงพิมพในกัลกัตตา อินเดีย เขียนเปนภาษาอังกฤษอธิบายไวยากรณ
ไทย บางหนาเปนตัวเขียนลายมืออักษรไทย มีการใชบล็อกโลหะก็มี พิมพดวยตัวเรียงพิมพที่นางจัดสันหลอ
ขึ้นในพมาก็มี (เจมส โลว ยายไปอินเดียหลังผลัดแผนดินในกรุงอังวะ และนําตัวพิมพไทยไปอินเดียดวย)
พ.ศ. 2371 รอเบิรต เบิรน มิชชันนารีคณะลอนดอน ขอซื้อแทนพิมพและตัวพิมพไทยชุดนี้ไปรับจางพิมพหนังสือ
ไทยที่สิงคโปร
พ.ศ. 2378 มิชชันนารีอเมริกันซื้อตัวพิมพไทยจากสิงคโปรโดยหมอบรัดเลย Dan Beach Bradley และคณะนํา
ตัวพิมพไทยและแทนพิมพเขามามืองไทย
3 มิถุนายน พ.ศ.2379 บาทหลวงชารลส โรบินสัน พิมพหนังสือไทยในเมืองไทยครั้งแรก เปนคําสอนศาสนา
พ.ศ. 2382 กฎหมายหามสูบฝน เปนเอกสารราชการฉบับแรกที่จัดพิมพขึ้น
พ.ศ.2384 เมื่อตัวพิมพที่ซื้อจากสิงคโปรสึกหรอ คณะมิชชันนารีอเมริกันจึงหลอตัวพิมพไทยขึ้นใชเอง มีรูปราง
สวยงามกวาเดิม เชน คัมภีรครรภทรักษา ซึ่งแปลโดยหมอบรัดเลย ตัวอักษรพิมพจากคัมภีรเลมนี้เปน
ตนแบบตัวพิมพที่เรียกวา “ตัวเหลี่ยม” ซึ่งดัดแปลงจนไดรับความนิยม
ในสมัยนี้ เจาฟามงกุฎ (รัชกาลที่ 4) ทรงตั้งโรงพิมพที่วัดบวรนิเวศระหวางผนวช พิมพไดทั้งหนังสือไทย บาลี
และโรมัน มีโรงหลอตัวพิมพไทยเอง นับเปนโรงพิมพโรงแรกของคนไทย
พ.ศ. 2387 หนังสือพิมพฉบับแรกในเมืองไทย บางกอกรีคอรเดอร ซึ่งออกไดเพียงปเดียว
รัชกาลที่ 4
พ.ศ. 2394 รัชกาลที่สี่ทรงตั้งโรงพิมพอักษรพิมพการขึ้นในพระบรมมหาราชวัง พิมพหนังสือพิมพออกขาว
ราชการ เรียกวา ราชกิจจานุเบกษา เปนหนังสือพิมพราชการฉบับแรกและยังออกตอเนื่องมาจนปจจุบันนี้
พ.ศ. 2404 ตัวพิมพไทยเริ่มมีหลายขนาด รูปหนังสือชัดเจน เสนสม่ําเสมอขึ้น เชน หนังสือของหมอมราโชทัย
(กระตาย) พิมพโดยโรงพิมพมิชชั่นของหมอบรัดเลย มีการเขาเลมแบบใหม เรียกวาสมุดฝรั่ง
พ.ศ. 2407 มีการตั้งโรงพิมพและออกหนังสือพิมพ หนังสือเลม ซึ่งเปนบทกลอน สุภาษิตสอนใจตางๆ
รัชกาลที่ 5
พ.ศ. 2417 เกิดวารสารฉบับแรกของคนไทย ดรุโณวาท รายสัปดาห โดยพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาเกษม
สันตโสภาคย กรมหลวงพรหมวรานุรักษ (เจาของและบรรณาธิการ) มีการออกหนังสือพิมพถึง 59 ฉบับ

5. พ.ศ. 2418 หนังสือพิมพรายวันฉบับแรกของคนไทย ซึ่งเจานายหลายพระองครวมกันจัดตั้งขึ้น ชื่อวา Court
หรือตอมาเปลี่ยนเปน ขาวราชการ มียอดจําหนายสูงจนเกิดระบบจัดสงซึ่งนําไปสูกิจการไปรษณีย
พ.ศ. 2436 การพิมพพระไตรปฎกสําเร็จเปนครั้งแรก ๓๙ เลม
พ.ศ. 2445 เริ่มมีธนบัตรออกใชครั้งแรก โดยจางบริษัทอังกฤษจัดพิมพ เรียกวา "ธนบัตรแบบ ที่ 1" เปน
ธนบัตรชนิดพิมพหนาเดียว มีทั้งหมด 5 ชนิด คือ 5 บาท, 10 บาท, 20 บาท, 100 บาท และ 1,000 บาท
พ.ศ. 2457 เกิดตัวอักษรพิมพที่เรียกวาตัวฝรั่งเศส มีเสนหนาบาง เลียนแบบการเขียนดวยปากกาคอแรงผสม
การวาดบนกระดาษ ดูสวยขึ้นและมีเสนดํากวาตัวไทยธรรมดา นอกจากนี้ยังมีการสรางตัวจิ๋วขึ้นดวย
พ.ศ. 2468 การพิมพเจริญขึ้นเรื่อยๆ มีการพัฒนาตัวอักษรแบบตางๆ เชน ตัวเอน ตัวหนา เพื่อพิมพบทละคร
รัชกาลที่ 6 ถือเปนยุคทองของวงการสื่อสิ่งพิมพและวรรณกรรมไทย แมจะไมมีหนังสือพิมพออกใหม แตมี
นิตยสารเกิดขึ้นมากมาย นิตยสารยุคนี้เปนสื่อแสดงความคิดเห็นทางการเมือง ทั้งของคนไทยและตางชาติ
รวมทั้งนิตยสารเกี่ยวกับนวัตกรรมใหมๆ มีนิตยสารกวา ๑๒๐ ฉบับ หนังสือพิมพรายวันกวา ๒๐ ฉบับ
และเริ่มมีการแยกงานระหวางโรงพิมพกับสํานักพิมพดวย
รัชกาลที่ 7-8 เกิดภาวะเศรษฐกิจตกต่ําสมัยรัชกาลที่ 7 และสงครามโลกในสมัยรัชกาลที่ 8 การพิมพและการ
ผลิตหนังสือซบเซาลงเนื่องจากปญหาเศรษฐกิจและราคากระดาษ รวมทั้งปญหาการเมืองภายในประเทศ
รัชกาลที่ 9 การพิมพคอยๆฟนตัวขึ้นราวชวงทศวรรษ 2520 และพัฒนาขึ้นตามกระแสเทคโนโลยีในชวง
ทศวรรษ 2540 ขณะเดียวกัน ก็เกิดการศึกษาดานการพิมพในราวป 2476 โดยเริ่มมีการสอนวิชาการพิมพ
ในระดับอาชีวศึกษาและสถาบันตางๆ จากนั้นการพิมพไทยก็เริ่มเขาสูยุคพัฒนาและขยายตัว โรงพิมพขนาด
ใหญ กลาง เล็ก มีมากขึ้น โดยพัฒนาการจากธุรกิจครอบครัวเปนธุรกิจที่เปนระบบมากขึ้น
พัฒนาที่เห็นไดชัดในธุรกิจการพิมพไทยมีทั้งสามดาน คือ ดานบุคลากร (ชางฝมือและนักวิชาการพิมพ) ดาน
เทคโนโลยีและเครื่องจักรเครื่องมือ (ปจจุบันมูลคาการสงออกสื่อสิ่งพิมพมีอัตราการขยายตัวเพิ่มขึ้นกวารอย
ละ 20) และดานองคกรความรวมมือเอกชนผูประกอบการ มีสมาคมผูประกอบการดานการพิมพหลายแหง
เชน กลุมอุตสาหกรรมการพิมพ สมาคมการพิมพไทย สมาคมสงเสริมวิชาชีพการพิมพ สมาคมแยกสีและ
ทําแมพิมพเพื่ออุตสาหกรรมการพิมพ เปนตน
3. ระบบการพิมพ
• ในการผลิตยุคใหม การพิมพหมายถึงการใชเทคโนโลยีสมัยใหมเขามาชวยในกระบวนการผลิต การ
จัดการ และการบริหาร เพื่อใหสอดคลองกับสภาพสังคมและเศรษฐกิจยุคไรพรมแดน และการแขงขัน
ของธุรกิจ
• การพิมพ printing มีความสัมพันธกับ การจัดพิมพ publishing (ผูจัดพิมพตองมีความรูดานการพิมพ
แตชางพิมพไมจําเปนตองรูเรื่องการจัดพิมพ) รวมทั้งอุตสาหกรรมที่เกี่ยวของอื่นๆ เชน กระดาษ หมึก
บรรจุภัณฑ การโฆษณา การสื่อสาร การขนสง เทคโนโลยีดิจิทัล เปนตน
ปจจัยที่มีผลตอการพิมพ
 วัตถุประสงคในการพิมพ การบันทึกเรื่องราว การถายทอดความรู ความคิด และความตองการในการ
สื่อสาร หรือตองการเปลี่ยนทัศนคติและพฤติกรรมผูอื่น
 การออกแบบทางการพิมพ คํานึงถึงวัตถุประสงคและตัวแปรที่เกี่ยวของ เชน งบประมาณ รูปแบบ
ความสมดุล เอกภาพ เพื่อแปรความคิดหรือดีไซนออกเปนงานพิมพ
 การผลิตสิ่งพิมพ การถายทอดขอความและภาพในตําแหนงที่ถูกตองลงบนแมพิมพและวัสดุพิมพ
ตามลําดับ รวมถึงกระบวนการหลังการพิมพ โดยคํานึงถึงปจจัยตางๆ อาทิ วัสดุ คุณภาพ จํานวนพิมพ
จํานวนและประเภทของสี ระยะเวลาที่ตองใช และงบประมาณ
 การเผยแพรสิ่งพิมพ การนําสิ่งพิมพที่ผลิตแลวออกสูผูบริโภค
ในสมัยกอน การถายทอดตนฉบับสูวัสดุพิมพจะตองอาศัยแมพิมพ โดยแมพิมพอาจมีลักษณะเปนแผนแบน
เปนทรงกระบอก หรือพื้นฉลุก็ได
• ผิวแมพิมพมีสองบริเวณ คือ บริเวณพิมพหรือบริเวณภาพ image area เปนสวนที่รับหมึก และ
บริเวณที่ไมพิมพ หรือบริเวณไรภาพ non-image area เปนสวนไมรับหมึก หรือพื้นที่วางบนวัสดุพิมพ
• การจําแนกประเภทการพิมพทําไดหลายแบบ แตที่นิยมจําแนกทั่วไป คือจําแนกตามลักษณะการสัมผัส
ระหวางแมพิมพไปยังตัวพาภาพพิมพ (image carrier) กับวัสดุพิมพ

6. 3.1 การพิมพระบบสัมผัสหรือการพิมพพื้นฐาน
• การพิมพจากแมพิมพพื้นนูน Relief Printing/Letter Press Printing
• การพิมพจากแมพิมพพื้นราบ Planographic Printing
• การพิมพจากแมพิมพรองลึก Gravure หรือ Intaglio
• การพิมพจากแมพิมพพื้นฉลุ Stencil
ระบบการพิมพพื้นนูน Letter Press Printing
• เปนระบบการพิมพเกาแกที่สุด โดยมีหลักฐานวาชาวจีนเริ่มพิมพหนังสือจากแมพิมพที่ทําดวยไมตั้งแตป
ค.ศ. 864 สวนแทนพิมพดวยมือแทนแรกประดิษฐขึ้นในยุโรปเมื่อศตวรรษที่ 15 เปนแมแบบของการ
พิมพในปจจุบัน มีรากฐานจากการแกะไมทําแมพิมพ โดยชางจะแกะสวนที่ไมตองการพิมพออกเหลือแต
รอยนูนออกมา
• เกิดจากกระบวนการสรางแมพิมพใหมีระดับแตกตางกันระหวางตัวภาพกับพื้นแมพิมพ โดยใหตัวภาพมี
ความนูนสูงขึ้นมาจากบริเวณไรภาพ เมื่อทาหรือกลิ้งหมึกพิมพบนแมพิมพ หมึกจะติดเฉพาะผิวภาพที่
นูนขึ้นมาเทานั้น เมื่อนําไปกดกับวัสดุพิมพ จะเกิดภาพพิมพบนชิ้นงาน เปนการพิมพโดยตรง
• นอกจากนี้ การสรางภาพบนแมพิมพพื้นนูนจะตองใหภาพหรือตัวอักษรมีลักษณะเปนดานกลับ reverse
ซึ่งจะถายทอดใหมีลักษณะเปนดานตรงในชิ้นงาน เริ่มตนจากการถูดวยสีหรือหมึกดานหลังของกระดาษ
และผา สวนการพิมพที่ใชระบบนี้ไดแก การพิมพเลตเตอรเพรสและเฟล็กโซกราฟ
• การพิมพพื้นนูนตองอาศัยตัวเรียงพิมพ (ตัวอักษร) และบล็อก (ภาพ)
o ตัวเรียงพิมพ typesetting คือการนําอักษรตะกั่ว (โลหะผสม) มาเรียงเปนขอความตามที่ออกแบบ
มีทั้งการเรียงพิมพดวยมือและเครื่องจักร (ไลโนไทป/โมโนไทป) แลวจึงนําไปพิมพ นํามาใชใหมได
o บล็อก block ตัวบล็อกอาจเปนไม ยาง โลหะ มีลักษณะนูนสูงจากพื้น ภาพที่ปรากฏในบล็อกจะ
กลับดาน และบล็อกที่ใชงานแลวไมสามารถนํามาใชใหมได

7. เครื่องพิมพหรือแทนพิมพระบบแมพิมพพื้นนูน
– เพลตเทนเพรส platen press เปนการพิมพที่เกาแกที่สุด
ดัดแปลงจากแทนพิมพมือ (hand press) แมพิมพจะตั้งใน
แนวระนาบหรือแนวดิ่ง แลวใชแผนกดแนบลงมาดวยแรงอัด
– ไซลินเดอรเพรส flatbed cylinder press แมพิมพที่มีลูกโม
ทรงกลม แทนรองรับแมพิมพอยูในแนวนอน มีลูกกลิ้งสง
หมึก (ink roller) และลูกกลิ้งแรงกดหรือลูกโม (cylinder)
อยูดานบน แทนพิมพจะเคลื่อนไปรับหมึกและรับกระดาษ
เขามา ลูกกลิ้งแรงกดจะกดหมึกบนแมพิมพ พิมพงานขนาด
ใหญไดดีกวา
– โรตารีเลตเตอรเพรส rotary letter press แมพิมพยาง ติด
กับลูกกลิ้งทรงกลม วัสดุพิมพจะผานกลางระหวางลูกกลิ้ง
แมพิมพกับลูกกลิ้งแรงกด ซึ่งหมุนไปเรื่อยๆ พิมพไดสอง
หนา และพิมพไดรวดเร็ว นิยมใชกับกระดาษเปนมวนและ
การพิมพตอเนื่อง เชน หนังสือพิมพรายวัน
ขอดีของการพิมพระบบเลตเตอรเพรส
– เหมาะกับงานพิมพจํานวนนอยและมี
ขั้นตอนหรือรายละเอียดนอย แกไขงาย
ทําไดเร็ว
– การบรูฟทําไดงายและเสียคาใชจายนอย
– การพิมพสอดสีทําไดยากและไมสวยเทา
ออฟเซต
– กระบวนการพิมพไมยุงยากซับซอนเรื่อง
การปรับสมดุลของภาพ
ขอเสียของการพิมพระบบเลตเตอรเพรส
– ไดภาพพิมพที่ขาดความสม่ําเสมอของเสนและสี ขาด
รายละเอียดของภาพ
– ไมเหมาะกับงานพิมพที่มีบริเวณพื้นทึบขนาดใหญ
– ไมเหมาะกับงานที่ตองการรายละเอียดของภาพสูงหรือมี
ลายเสนประกอบจํานวนมาก
– เกิดรอยนูนดานหลังกระดาษที่ไดรับแรงกดพิมพ
– ไมเหมาะกับงานพิมพสอดสีจํานวนมากเพราะตัวพิมพ
โลหะจะสึกงาย ตองเปลี่ยนบอย
ระบบการพิมพพื้นราบ Planographic Printing
กระบวนการสรางแมพิมพพื้นราบมีลักษณะผิดจากระบบการพิมพพื้นนูนและการพิมพพื้นลึก ภาพและสวนที่
ไมใชภาพอยูบนระนาบเดียวกันหรือเทากันหมด แตบริเวณภาพมีลักษณะเปนไข ซึ่งรับหมึก ไมรับน้ํา สวน
บริเวณไรภาพจะรับน้ํา ไมรับหมึก เมื่อน้ําผานแมพิมพ น้ําจะติดบริเวณพื้น เมื่อผานหมึกบนแมพิมพ หมึก
พิมพจะติดเฉพาะบริเวณภาพ เมื่อใชแรงกด หมึกจะถายทอดจากแมพิมพสูโมยาง กอนจะลงวัสดุพิมพ เปน
การพิมพทางออมที่แมพิมพไมสัมผัสวัสดุพิมพโดยตรง
ระบบการพิมพนี้ไมใชการพิมพโดยตรง เปนการพิมพทางออม แมพิมพไมสัมผัสวัสดุพิมพโดยตรง
เปนการถายทอดจากแมพิมพสูผายางแบล็งเก็ต หรือลูกโมที่หุมผายางกอน จากนั้นจึงถายทอดลงบนกระดาษ
โดยผานแรงกดของลูกกลิ้งแรงกด ภาพหรือตัวอักษรบน แมพิมพจึงไมจําเปนตองกลับดาน
แมพิมพจะเปนโลหะที่รับน้ําไดดี สวนตัวรับภาพตองรับหมึกไดดี รับน้ําไดยาก เคลือบผิวที่ไมใชภาพ
ดวยน้ําเพื่อไมใหหมึกจับติด

8. ขอดีของการพิมพระบบออฟเซต
– พิมพสีพื้นทึบบริเวณกวางๆไดเรียบเมื่อเปรียบเทียบ
กับระบบอื่น หมึกติดสม่ําเสมอทั่วทั้งภาพ คมชัด
– พิมพไดละเอียดสวยงาม ความละเอียดสูง
โดยเฉพาะพิมพสี
– แมพิมพมีความทนทาน พิมพงานไดจํานวนมากๆ
– แมพิมพจัดเก็บและหาพื้นที่เก็บไดงายเพราะเปน
แผนแบนราบ
– ความนุมของผายางทําใหพิมพบนวัสดุพิมพ
ที่มีพื้นผิวหยาบได
– มีจุดบริการแพรหลาย หาไมยาก
ขอเสียของการพิมพระบบออฟเซต
– การควบคุมการผลิตมีความยุงยากซับซอน
เรื่องน้ํากับหมึกบนแมพิมพ ตองมีทักษะ
– การสูญเสียกระดาษมากกวาการพิมพ
ระบบอื่นๆ เนื่องจากปญหาการปรับสมดุล
ในการปอนหมึกและน้ํา
– การควบคุมอุณหภูมิหองพิมพตอง
ระมัดระวัง
เพราะระบบพิมพมีน้ําเปนสวนประกอบ
ทําใหความชื้นสัมพัทธในหองสูง สงผลทํา
ใหกระดาษยืดหดตัวไดสูง
ระบบการพิมพรองลึก/พื้นลึก Gravure
• กระบวนการสรางภาพบนแมพิมพทองแดงทรงกระบอกเปนการพิมพทางตรง ภาพและตัวอักษรบน
แมพิมพจะกลับดาน (reverse) โดยโลหะทองแดงจะถูกกัดลึกเปนรองหรือเปนบอลงไปจากผิวหนา
ของแมพิมพ หมึกพิมพที่ใชมีความหนืดต่ํา ลักษณะเหลวคลายน้ํา โมแมพิมพจะหมุนรอบตัวเองเพื่อ
รับหมึกพิมพตลอดเวลา หมึกพิมพจะไหลเขาขังตัวอยูตามรองลึก (บอหมึก) ซึ่งเปนเนื้อภาพ มาก
นอยตามขนาดและความลึกของแตละบอ บริเวณไรภาพจะไมมีหมึกติดอยู เพราะมีใบปาดหมึก
doctor blade คอยปาดหมึกออก
• เมื่อนําวัสดุพิมพวางทาบบนแมพิมพและใชแรงกด หมึกจะถายทอดจากแมพิมพลงบนวัสดุพิมพ ให
คุณภาพงานพิมพสวยงาม แตมีตนทุนทําแมพิมพสูง เหมาะกับงานพิมพจํานวนมากๆ
• ระบบการพิมพนี้แบงออกเปนสองประเภทหลัก คือ
การพิมพแบบอินทาลิโอ Intaglio แมพิมพจะถูกกัดเปนรองลึก หมึกพิมพเหนียวขน ภาพที่ไดจะนูน
ขึ้นมาเพราะหมึกพิมพจับหนา ใชในสิ่งพิมพที่ปลอดการปลอมแปลง security printing เชน ธนบัตร
อากรแสตมป
การพิมพกราวัวร gravure ซึ่งแมพิมพถูกกัดเปนรองหรือบอเล็กๆจํานวนมาก หมึกพิมพมีลักษณะ
เหลว ไหลไดดีใชพิมพสิ่งพิมพจํานวนมากๆ เชน หอบรรจุภัณฑตางๆ และสามารถพิมพไดดีบนวัสดุ
พิมพที่หลากหลาย ทั้งกระดาษ พลาสติก ไวนิล และฟอยล

9. ขอดีของการพิมพกราวัวร
– ใหภาพที่มีคุณภาพดี ความละเอียดสูง แมจะเปนกระดาษ
บางและคุณภาพต่ํา
– ความเร็วสูง แมพิมพมีอายุการใชงานยาวนาน เหมาะกับ
การพิมพจํานวนมากๆ
– ใหคุณภาพสีที่มีน้ําหนักตอเนื่อง แมบนวัสดุพิมพที่มี
คุณสมบัติคอนขางต่ํา
– ใชวัสดุพิมพไดหลายชนิด เชน กระดาษ พลาสติก
อะลูมิเนียมเปลว (Aluminium foil) และวัสดุเคลือบลามิเนต
– นิยมพิมพบรรจุภัณฑทั่วไป สิ่งพิมพ และการพิมพพิเศษ
เอกสารปลอดการปลอมแปลง เชน ธนบัตร อากรแสตมป
และปริญญาบัตร ใชระบบการพิมพอินทาลิโย (Intaglio)
ซึ่งหมึกจะเหนียวกวาระบบกราวัวรมาก
ขอเสียของการพิมพกราวัวร
– การทําแมพิมพมีความซับซอน
มากกวาในระบบการพิมพอื่นๆ
– โมแมพิมพมีน้ําหนักมากและทําให
สิ้นเปลืองเนื้อที่ในการจัดเก็บ
– คาใชจายคอนขางสูงในการทํางาน
พิมพแตละครั้ง
– ตัวทําละลายของหมึกพิมพมีความ
ไวไฟสูงตองใชอยางระมัดระวัง
– ไมเหมาะกับการพิมพภาพตัวอักษร
หรืองานลายเสน เพราะเห็นรองรอย
ของบอหมึก
ระบบการพิมพพื้นฉลุ stencil
ใชหลักการของพื้นฉลุ (stencil) โดยใหหมึกไหลผานชองแมพิมพสกรีนที่ทําดวยเสนใยละเอียด (เชน ไนลอน
คาดรอน เหล็ก) ตามลวดลายลงไปบนวัสดุพิมพและปดบริเวณที่ไมตองการพิมพเพื่อไมใหหมึกไหลผาน
แมพิมพจะขึงตึงอยูบนกรอบสีเหลี่ยม การพิมพประเภทนี้สามารถปรับแรงกดใหพิมพลงบนวัสดุไดแทบทุก
ประเภท เชน แกว ไม โลหะ พลาสติก ผา กระดาษ แตตองเลือกชนิดหมึกใหถูกตองกับวัสดุ เชน การพิมพ
ซิลกสกรีนและการพิมพโรเนียว
การพิมพโรเนียว mimeograph duplicating
• เริ่มใชอยางกวางขวางในป ค.ศ. 1885 คําวาโรเนียว เปนชื่อเรียกเครื่องผลิตสําเนาเอกสารดวยวิธีการ
โรเนียวของบริษัท เอบีดิก A-B Dick Co. ปจจุบัน โรเนียวใชสําหรับการผลิตสําเนาที่ไมตองการ
คุณภาพงานพิมพสูงนัก มีงบประมาณจํากัด และตองการสําเนาจํานวนไมมาก
• หลักการ พิมพขอความดวยเครื่องพิมพดีดหรือเครื่องพิมพอื่นบนกระดาษไขที่มีคุณสมบัติไมใหหมึก
ซึมผาน หรือวาดลวดลายบนกระดาษไขดวยของแหลมหรือคมจนกระดาษทะลุเปนลายตามตองการ
เมื่อผานหมึกลงไป หมึกจะไหลผานรองรอยที่ทะลุขาด และถายทอดขอความหรือภาพบนวัสดุพิมพ
การพิมพพื้นฉลุหรือซิลกสกรีน silk screen printing
• การพิมพพื้นฉลุมีชื่อเรียกหลายชื่อ เชน stencil printing, screen printing, silk screen, serigraphy,
mitography, selectine
• ปจจุบัน ใชพิมพสิ่งพิมพที่มีจํานวนพิมพและงบประมาณนอย แตคุณภาพสูง สามารถพิมพภาพ
ลวดลายละเอียดและภาพฮาลฟโทนบนวัสดุพิมพเกือบทุกชนิด หลากพื้นผิว ลวดลาย และรูปทรง
เพียงแตมีขนาดจํากัดตามกรอบสกรีนเทานั้น

10. • นอกจากนี้ยังพิมพหมึกพิมพหลายชนิดที่เปนหมึกทึบแสงไดดวย เชน หมึกพิมพวาวแสง(fluorescent
ink) หรือหมึกโลหะ (metallic ink)
• แมพิมพทําดวยผาเนื้อโปรง หรือตะแกรงละเอียด screen ซึ่งหมึกพิมพสามารถทะลุผานได โดยถาย
ตนฉบับลงบนฟลม อัดฟลมบนแผนสกรีนที่เคลือบสารไวแสง จากนั้นฉายกแสงอัลตราไวโอเลตความ
เขมสูง เมื่อนําแผนสกรีนไปลาง สวนที่เปนภาพจะมีลักษณะเปนรูโปรง เมื่อนําหมึกพิมพปาดลงไป สี
ของหมึกจะทะลุผานไปติดวัสดุพิมพเฉพาะสวนที่ตองการ ใชในงานที่ตองการจํานวนไมมาก เชน
โปสเตอร แผนพับ เสื้อยืด แผนโฆษณา พิมพกี่สีก็ได
หลักการทํางาน
• การเลือกหมึกในการพิมพสกรีนตองใชหมึกที่ทําจากผงสีและสิ่งนําที่ไหลผานรูเปดของผาสกรีนไดดี
ใหชั้นหมึกที่มีคาความเขม density ตามตองการ โดยพิจารณาลักษณะและขอจํากัดของสิ่งพิมพเมื่อ
นําไปใชงาน เชน บิลบอรดตองทนตอทุกสภาพอากาศ กลองหรือขวดผงซักฟอกตองทนสารเคมี ฯลฯ
• พื้นฉลุสามารถใชในการพิมพไดหลายครั้ง จนกวาจะขาดหรือเสียรูป กอนนําไปพิมพตองตรวจหารูรั่ว
หรือตามด pinhole กอนทุกครั้ง ถาพบใหอุดดวยน้ํายา และอุดรอยตอระหวางกรอบและผาสกรีน
ดวยเทปกาวประเภททนน้ํา สวนการผานหมึกบนวัสดุพิมพทําไดโดยใชที่ปาดสีที่หยุนตัว
• การปาด ควรปาดเพียงครั้งเดียว ที่ปาดจึงควรใหญกวาภาพเสมอ
– การปาดสีเพื่อคลุมแบบ (ลอยตัว ไมมีชิ้นงานรองรับ) ปาดออกจากตัว โดยมีมุมปาด 45 องศา
– การพิมพ เปนการปาดหมึกเขาหาตัว โดยมีชิ้นงานรองรับผาสกรีนดานลาง หมึกจะทะลุผาน
ลวดลายลงสูชิ้นงาน เปนภาพเหมือนตนฉบับที่สวยงาม เมื่อปาดหมึกพิมพแลว ตองปาดสีเพื่อ
คลุมแบบทุกครั้ง เพื่อไมใหผาสกรีนแหงและเกิดการอุดตัน
ขอดีของการพิมพพื้นฉลุ
• ราคาถูก
• เหมาะกับงานพิมพจํานวนนอย
• พิมพบนวัสดุไดเกือบทุกชนิด
• สามารถใชหมึกที่การพิมพอื่นใชไมได
• เหมาะกับการพิมพงานลายเสน ตัวอักษร
ที่รายละเอียดนอย
สรุปการพิมพพื้นฐาน
• เลตเตอรเพรส
– มีจํานวนไมเกิน 2,000-3,000 ชุด
– ขนาดไมใหญ ภาพประกอบนอย
– ไมเปนงานพิมพหลายสี
ขอเสียของการพิมพพื้นฉลุ
• ไมเหมาะกับการพิมพภาพสกรีน (ไล
โทน)
• ไมเหมาะกับงานพิมพจํานวนมาก เชน
หนังสือพิมพ นิตยสาร
• พิมพสกรีนหลายสีควรเปนการสกรีนคน
ละตําแหนง สีจะสดใสกวา
– มีเวลาทํางานพอสมควร
– มีงบประมาณการพิมพจํากัด

11. • ออฟเซต
– จํานวนพิมพ 3,000 ขึ้นไป
– ตองการความรวดเร็ว
– ความประณีต งดงาม
• กราวัวร
– จํานวนพิมพสูงมาก
– ตองการพิมพบนวัสดุพิเศษ เชน
กระดาษ พลาสติก และฟอยล
– มีความละเอียดของภาพสูงมาก
• ซิลกสกรีน
– โฆษณา (โปสเตอร) ขนาดใหญ
จํานวนพิมพไมมาก
– พิมพบนวัสดุพิเศษ เชน ขวดแกว
พลาสติก ผา หนัง โลหะ เซรามิก
– ตองการพิมพหลายสี
– ตนฉบับมีภาพประกอบและรายละเอียด
มาก
– ตองการสีแจม (กระดาษหอ
ของขวัญ) หรือความแนนอนของสี
(โฆษณา บรรจุภัณฑ เครื่องสําอาง)
– พิมพแผงวงจรไฟฟา
– พิมพงานที่เนนความงามทางศิลปะ
พิเศษ และพิมพจํานวนนอยชิ้น
3.2 ระบบการพิมพไรแรงกด/ไมสัมผัส
• หากยังจําได นิยามการพิมพเดิมกําหนดใหการพิมพมีองคประกอบอยางนอยสามอยาง คือ แมพิมพ
การลงหมึก และแรงกดพิมพ ซึ่งเปนที่มาของระบบพิมพตางๆ แตการพิมพยุคใหมองคประกอบ
บางอยางอาจขาดไป เชน การพิมพระบบดิจิทัลที่ไมตองใชแมพิมพหรือแทนพิมพอีกตอไป เรียกวา
plateless process และเมื่อเชื่อมตอกับระบบเครือขาย ก็จะเกิดการพิมพบนอินเทอรเน็ตที่อํานวย
ประโยชน รองรับความตองการใหมๆของผูบริโภคที่ตองการ ทั้งสื่อสิ่งพิมพและสื่ออินเทอรเน็ต
• การพิมพดิจิทัลเกิดขึ้นเมื่อมีการประดิษฐคิดคนคอมพิวเตอรจนแพรหลายและมีโปรแกรมรองรับการ
ทํางานตางๆ รวมถึงเทคโนโลยีปรินเตอรดวย แนวโนมความเปลี่ยนแปลงนี้เกิดจากธุรกิจการพิมพ
สมัยใหมที่ทําทุกอยางไดดวยคอมพิวเตอร ตั้งแตการเตรียมพิมพ การจัดหนา การสงงานผานเครือขาย
• ขอดีของระบบการพิมพนี้คือสามารถแกขอมูลไดทันที ไมเสียเวลาในการพิมพ และพิมพงานจํานวน
นอยๆไดโดยคาใชจายถูกกวา ประกอบกับความตองการสิ่งพิมพของผูบริโภคเริ่มเปลี่ยนไป มี
ลักษณะสั่งจํานวนนอยและตองการเร็ว (on-demand printing) มากขึ้น ทําใหการพิมพระบบ
ดิจิทัลไดรับความนิยม นอกจากนี้ เครื่องพิมพดิจิทัลรุนใหมๆยังพัฒนาความสามารถพิมพงาน
ประเภทอื่นๆ ทั้งฉลาก จดหมายขาว การด แผนโปรงใส ไดดีขึ้น
การพิมพไรแรงกดหรือไรสัมผัส non-impact printing/digital printing เปนระบบที่พัฒนาขึ้นใหม ยังไมถือ
เปนมาตรฐานเหมือนการพิมพพื้นฐาน การพิมพไมไดเกิดจากการถายหมึกจากแมพิมพสูชิ้นงาน แตเปนการ
ทําปฏิกิริยาระหวางแสงกับปฏิกิริยาเคมีบนชิ้นงาน จึงผลิตงานไดนอยชิ้นและคุณภาพไมคงทนนัก
• การพิมพระบบพนหมึก inkjet printing
ใชสัญญาณคอมพิวเตอร (ไฟฟา) ปอนขอมูลภาพหรืออักษรไปสูอุปกรณที่ใชพิมพ ซึ่งจะแปลงเปน
สัญญาณความรอน เมื่อไดรับสัญญาณไฟฟาจากคอมพิวเตอรที่แปลงเปนสัญญาณความรอน ครื่องพิมพซึ่ง
ประกอบดวยหนวยแรงอัดหมึกและหัวพน nozzle จะพนหมึกเหลวเขาสูระบบจายไฟฟาเพื่อสรางประจุให
หยดหมึก โดยควบคุมและหักเหทางเดินของหยดหมึกใหตกบนวัสดุพิมพเปนภาพหรืออักษรที่ตองการ
– พัฒนาจากการพิมพฉลากหรือรหัสสินคาลงบนกลองหรือขวด ภาพพิมพที่ออกมาในลักษณะที่เห็นเปน
จุดๆ ปจจุบันสามารถพนหมึกไดหลายสีโดยใชการถายทอดขอมูลจากคอมพิวเตอร
• การพิมพโดยการถายโอนความรอน thermal transfer printing
ใชแถบริบบอน ribbon เคลือบหมึกที่มีลักษณะคลายขี้ผึ้งหรือหมึกที่หลอมดวยความรอน hot-melt ink เมื่อ
ไดรับความรอน หมึกจะละลายติดวัสดุพิมพ เกิดจากการเชื่อมสัญญาณคอมพิวเตอร (ไฟฟา) ไปที่หัวพิมพ
เมื่อสัญญาณไปถึงหัวพิมพ จะเกิดความรอนประมาณ 500 ฟาเรนไฮต (260 เซลเซียส) เมื่อถายเทความ
รอนจากหัวพิมพไปยังฟลมที่เคลือบดวยหมึก หมึกจะหลอมเหลวติดวัสดุพิมพจนเกิดเปนภาพในเวลาเพียง
เศษหนึ่งในพันของวินาทีเทานั้น ระบบนี้พิมพไดทั้งสีและขาวดํา สวนมากใชกับระบบการพิมพปรูฟสี

12. • เครื่องถายเอกสาร xerography/electrostatic printing (xero = แหง graphos = การเขียน)
เปนการสรางภาพลายเสนที่ใกลเคียงตนฉบับในเวลารวดเร็วและราคาไมแพง ใชหมึกผง (toner) หรือ
เหลว ทําใหเกาะติดกระดาษที่เคลือบดวยชั้นไวแสงที่มีประจุไฟฟา (photoconductive layer) โดยอาศัย
หลักการถายภาพดวยไฟฟาสถิต เมื่อกดปุมพิมพ หลอดสรางไฟฟาสถิตจะทําใหบริเวณที่เปนภาพเกิด
ไฟฟาขั้วตรงขามกับผงหมึก ดูดผงหมึกวิ่งเขามาติดบริเวณนั้นและเกิดเปนภาพ แตเนื่องจากผงหมึก
สามารถลบและหลุดออกได จึงตองผานเครื่องทําความรอนเพื่อใหหมึกละลายติดกระดาษ การสรางภาพ
สอดสีทําไดในราคาต่ํา โดยในเครื่องถายเอกสารจะมีหมึกผงสี 3 หนวยตามแมพิมพที่ใชพิมพ
• เครื่องพิมพเลเซอร laser (light amplification by stimulated emission of radiation)
ผสมผสานเทคโนโลยีไฟฟาสถิตกับคอมพิวเตอร ทํางานเหมือนเครื่องถายเอกสาร ยกเวนระบบฉายแสง
นั่นคือใชแหลงกําเนิดแสงเปนเลเซอรในการถายทอดภาพบนหนวยบันทึกภาพโดยตรง ไมตองอาศัยการ
สะทอนแสงจากตนฉบับ ไมตองใชตนฉบับจริงในการสรางภาพ แตใชขอมูลดิจิทัลจากคอมพิวเตอรไดเลย
ความแตกตางของระบบพิมพอยูที่เทคโนโลยีในการสงและการแปรสัญญาณไฟฟาจากหนวยความจํา:
เปรียบเทียบการพิมพไมสัมผัสกับการพิมพพื้นฐานทั่วไป
• ประสิทธิภาพในการผลิต เครื่องพิมพในระบบพิมพไมสัมผัสยังมีความเร็วต่ํากวาการพิมพพื้นฐาน
เครื่องพิมพออฟเซตสีเดียวมีความเร็ว 8,000-120,000 แผนตอชม. สวนเครื่องพิมพเลเซอรมี
ความเร็ว 200 แผนตอนาทีสําหรับกระดาษ A3
• นิยมใชในงานสํานักงานถึงงานพิมพทั่วไป แตถาเปนอุตสาหกรรม จะใชการพิมพพื้นฐานเปนหลัก
• คุณภาพดี อาจจัดทําหนังสือสั่งทําพิเศษ เชน หนังสือทํามือ คือเปนงานที่เนนคุณภาพ ทําปริมาณ
นอย โดยอาจมีราคา (ตอชิ้น) สูงกวาปกติ
พัฒนาการของระบบการพิมพ DTP (desktop publishing)
• อุปกรณนําเขา กลองดิจิทัล เครื่องบันทึกวีดิทัศน แผนบันทึกหรือดิสก
เก็บขอมูล สแกนเนอร กลองวีดิทัศนนิ่ง still video เครื่องบันทึกเสียง
audio source ฐานขอมูล data base
• อุปกรณสงออก จอภาพ อินเทอรเน็ต ลําโพง เครื่องพิมพดิจิทัล
ซีดีรอม เครื่องบันทึกวีดิทัศน เครื่องสรางภาพบนฟลม เครื่องสรางภาพ
บนแมพิมพ รวมไปถึงโปรแกรมซอฟตแวรจัดการสีและภาพและกราฟก
สถานีไฮเอนด เครือขายเชื่อมตอ และเครื่องสรางภาพบนแผนฟลม
(image setter) เครื่องสรางภาพบนแมพิมพ (plate setter)
• เทคโนโลยีดิจิทัลมีการพัฒนาอยางรวดเร็ว ขั้นตอนการพิมพตางๆ ทํางานรวมกันผานระบบเครือขาย
ไดทั้งหมด ตั้งแตการออกแบบ การจัดการขอมูล การสั่งพิมพ และการนําขอมูลมาใชซ้ํา
• ขอดีของเทคโนโลยีดิจิทัล เชน อุปกรณแตละชิ้นมีขนาดไมใหญมาก ผูปฏิบัติการไมตองสัมผัส
สารเคมีหรือน้ํายาหรือหมึกพิมพที่เกิดมลพิษ แตเครื่องไมเครื่องมือมีราคาสูง ตองอาศัยผูชํานาญการ
เรื่องเทคโนโลยี การใชงาน และการบํารุงรักษาอุปกรณ
ประเภทของสื่อที่เปลี่ยนจากแอนะล็อกเปนดิจิทัล
• สิ่งพิมพทั่วไป (Traditional Print)
• สื่ออิเล็กทรอนิกส (Electronic and digital media) แผนซีดี-รอม และคอมแพ็กตดิสกทั่วไป
• สื่อสิงพิมพผานระบบเครือขาย (Network) คอมพิวเตอร-ทู-ปรินต การพิมพตามสั่ง
• สื่อบริการขอมูลผานเครือขาย (Network information) ไดแก ขอมูลผานเคเบิลทีวี Interactive TV
• สื่อผานอินเทอรเน็ตและอินทราเน็ต

13. เปาหมายของ DTP: Desktop Publisher
– ลดขั้นตอนการผลิตใหสั้นลง
– ใชคนนอยลง ใชเครื่องจักรแทนที่มากขึ้น
– มีระบบควบคุมคุณภาพดีขึ้น
– นําไปสูระบบและโรงงานอัตโนมัติมากขึ้น
– สงขอมูลไปพิมพไดทุกแหงในโลก
ปรากฏการณใหมในโลกสิ่งพิมพยุคดิจิทัล
• การนําเทคโนโลยีใหมเขามาผนวกในสิ่งพิมพทั่วไป เชน การใชภาพสามมิตใน บางกอกโพสต
ิ
• หนังสือพิมพและนิตยสารออกฉบับออนไลนควบคูกับฉบับปกติ (หรือออกฉบับออนไลนอยางเดียว)
โดยมีทั้งบริการฟรีและเก็บเงิน
• เกิดสื่อใหมที่มีการผสมผสานภาพ เสียง และภาพเคลื่อนไหว
• หนังสืออิเล็กทรอนิกส อานในเน็ต หรือเครื่องมืออานพิเศษของคายตางๆ เชน อะเมซอน (คินเดิล)
4. กระบวนการผลิตสิ่งพิมพ
• กระบวนการผลิตสิ่งพิมพประกอบดวยสามขั้นตอนหลักซึ่งปจจุบันดําเนินการหรือแกไขดวยคอมฯ ได
กอนพิมพ prepress process การเตรียมตนฉบับ เขียน ถายภาพ (แปลงเปนดิจิทัล) ออกแบบจัด
หนา ทํารูปเลม แยกสี ตรวจปรูฟ ทําแมพิมพ
พิมพ press/priting process พิมพ (หมึก สี กระดาษ)
หลังพิมพ post-press process ตกแตงผิว เคลือบผิว พับ ตัด เก็บเลม เขาเลม บรรจุหีบหอเพื่อจัดสง
ขั้นเตรียมการ preparation วางแผนผลิตจนถึงตนฉบับเสร็จ ประกอบดวย การวางแผน การประสานงาน
การทําตนฉบับ การตรวจตนฉบับ
ขั้นกอนพิมพ prepress
ประกอบและปรับแปลงตนฉบับ ประกอบดวย การเรียงพิมพ การออกแบบจัด
หนา การทําดิจิทัลปรูฟ การทําแมพิมพ (plate)
ขั้นพิมพ press
คากระดาษ เนื้อในและปก คาพิมพ จากจํานวนพิมพ เงื่อนไขการพิมพ (สี/ขาว
ดํา) สเปกงานอื่นๆ
ขั้นหลังพิมพ postpress/finishing เชน การปรับแตงผิวกระดาษ เคลือบปก (ลามิเนต สปอตยูวี) พิมพนูน
หรืออื่นๆ การแทรก ใบปลิว สายคาด ของแถมของสมนาคุณ การเก็บเลม