юан улсын төрийн 1бодлого
- 2. Юан улсын үүсэл МөнххааныгтаалалтөгссөнийдараатүүнийхоёрдүүХубилай, Аригбөхнархоёулөөрсдийгөөхаандөргөмжилж, харилцантэмцэлдэв. ЭнэтэмцэлдХубилайялж, Монголынэзэнтгүрнийхаанширээг 1260 ондэзэлжээ. ТүүнийхувьдалтанургийнбусадханхөвгүүдноцтойзаналхийлжбайсанучирХархүрэмхотыгорхинцагаанхэрэмийндоторшинэнийслэлбайгуулж, улсынхаанэрийг ч “ИхЮан” хэмээнзарласан.
- 3. Хубилай Юань гүрний хаан болсныхоо дараа доорхи бодлогуудыг авч хэрэгжүүлсэн. Үүнд: Гадаад бодлогын хувьд: Сүн улс буюу Хятад орныг бүрмөсөн эзлэн авах бодлогыг баримталсан. Ингэхдээ тэрээр Сүн улсын дотор гарч байсан тариачдын бослого, ноёлогч бүлгийн хоорондын зөрчлийг ашиглахыг эрмэлзсэн. Улмаар Сүн улсыг 1279 онд мөхөөсөн байна. Японыг байлдан эзлэх бодлогыг явуулж хэд хэдэн удаа довтолсон. Тухайлбал: 1265-1271 оны хооронд хэд хэдэн удаа элч илгээж улсынхаа харьяанд орохыг шаардаж байсан. Улмаар 1274, 1281 онуудад Япон руу цэрэг илгээсэн боловч амжилт олоогүй. Зүүн өмнөд Азийг эзлэхэд ихээхэн анхаарал тавих болсон. Улмаар Аннам, Түвд, Бирм, Ява арлуудыг 1290-ээд он гэхэд бүрэн ноёрхолдоо оруулж чадсан.
- 4. Дотоод бодлогын хувьд: Эзлэгдсэн орны бүх газар нутаг, хүн ам, хөрөнгө, баялаг, дайны олз зэргийг өөрсдийн өмч гэж үзэж өөрийн ураг төрлийн ноёд, түшмэд, жанжин нарт хувиарлан өгөх болсон. Хүн амаа дотор нь : Монголчууд, Өнгөт нүдтэн /уйгар, түрэг, перс гэх мэт/, Умард хятадын хүн ам /Зүрчид, Кидан гэх мэт/, Өмнөд хятадын хүн ам /Өмнөд Сүн улсын иргэд/ гэж ангилсан. Өрнө зүгийн худалдаачид, бичиг эрдмийн хүмүүс болон шашны номлогчдыг хүрэлцэн ирэхийг уриалах болсон. Хятадыг захирахдаа “Хятадыг хятадаар” бодлогыг баримталсан. Худалдаа арилжааг хөгжүүлэхэд ихээхэн анхаарч байсан.
- 5. Дотоод бодлогын хувьд: Хууль цаазыг нарийвчлан тогтоосон бөгөөд энэ нь Монголчуудын ноёрхлыг бэхжүүлэхэд чиглэгдэж байв. Тухайлбал: “Их Юань улсын нэвтэрхий хууль”, “Их Юань улсын хууль цаазын бичиг” зэрэг болно. Улс орны хэрэг явдал, албан хэргийг “Дөрвөлжин бичиг”-ээр явуулахыг зарлигдсан. Өөрөөр хэлбэл, Монгол бичгийг халж төрийн бичгээр Дөрвөлжин бичгийг сонгосон. Уг бичгийг Хубилай хаан зарлигаар төрийн их багш Пагва лам зохиосон. Шашин номыг дэлгэрүүлэх талаар зарлиг гаргаж лам хуврагыг алба татвараас чөлөөлж, сүм хийдийг олноор бариулах болсон. “Хос ёсны онол” энэ үеэс бүрэн утгаараа хэрэгжиж эхэлсэн.
- 6. Монгол хаад төрийн нууцыг хадгалах үүднээс төрийн гол гол албан тушаалд монгол хүмүүсийг ажиллуулжээ. Монголчуудыг Хятадтай холилдон уусахаас сэргийлж хятад, монгол хүмүүс ураг холбох, монгол хүн хятад хувцас өмсөх, хятад ёс заншилд орохыг хуулиар чандлан хоригложээ.
- 7. Юан улсын уналт Хубилайгаас Тогтоонтөмөр хаан хүртэл ИхЮанулсад 11 хаанзалгамжлансуусанбөгөөдТогтоонтөмөр хааны үед Хятад орны нийгэм, улс төрийн байдал туйлын хүнд болсон байна. Монголын эрх баригчид эрх мэдлийн төлөө тэмцэлдэж дотроо хагаралтай байсан нь төрийн хүчирхэг байдал, хяналтыг сулруулсан. Удирдах тушаалд монгол хүнийг, туслах албанд Дундад Азийн өнгөт нүдтэн хүмүүсийг томилдог байжээ.
- 8. Хуулийн энэ заалтыг эхний үед ёсчлон биелүүлж байснаа хожмын хаад дагаж мөрдөөгүйгээс төрийн чухал албанд хятад хүмүүс олноороо орж төр самуурахад хүргэсэн байна. 1337 онд Хятадад Монголын дарлалыг эсэргүүцсэн бослого гарч, эрч хүчээ авч байв. Босогчид Өмнөд Хятадыг Монголын захиргаанаас чөлөөлж, 1368 ондХятад дахь Монголын ноёрхол эцэс болж олон улс, угсаатныг нэгтгэсэн Монголын Юан улс мөхөж Хятадын Минулс байгуулагджээ.
- 9. Чингис хааны ач хүү, Юан гүрнийг байгуулагч Юангүрнийордны зураачийнбүтээл
- 17. Гэрийн даалгавар Монголын эзэнт гүрэн задран унахад хүргэсэн шалтгааныг гаргах. Эзэнт гүрэн унасны үр дагаврыг тодорхойлох.