1. Անգլիական բուրժուական
հեղափոխություն 1640-1660
թվականներին, բուրժուական
հեղափոխություն, որը հանգեցրեց
ֆեոդալիզմի տապալմանը և
կապիտալիստական կարգերի
հաստատմանն Անգլիայում։ 17-րդ դարի
կեսին Անգլիայի տնտ.
առաջադիմության հիմքը կազմում էր
կապիտալիստական մանուֆակտուրայի
զարգացումը։ Սակայն,
արդյունաբերական մենաշնորհները,
համքարական կանոնները
սահմանափակում էին
մանուֆակտուրաների
գործունեությունը։
2. Գյուղում դրամա-ապ֊րանքային հարաբերությունների վաղ
ներթափանցման շնորհիվ զարգացավ կապիտալիստական
վարձակալությունը։ Անգլիական ազնվականությունը
տրոհվեց։ Մի մասը՝ «նոր ազնվականությունը»,
հարմարվելով կապիտալիստական արտադրության
պայմաններին, դաշինքի մեջ մտավ բուրժուազիայի հետ։
Անգլիական բուրժուական հեղափոխության հասունացմանը
նպաստեց երկրի առաջադեմ ուժերի ընդվզումը
ֆեոդալական աբսոլյուտիզմի և տիրապետող անգլիկան
եկեղեցու դեմ։ Անգլիական բուրժուական հեղափոխության
հասունացման ազդակը հանդիսացավ նաև գյուղացիության
և աշխատավոր այլ զանգվածների հակաֆեոդալական
դասակարգային պայքարը։ Անգլիական բուրժուական
հեղափոխությունը արտահայտվեց գաղափարական և
կրոնական հոսանքների պայքարի ձևով։
3. Անգլիական բողոքականությունը՝
պուրիտանությունը, որպես բուրժուական
գաղափարախոսություն և կրոնական-
քաղաքական շարժում, բաղկացած էր
երկու գլխավոր հոսանքներից, չափավոր՝
պրեսբիտերական, և ավելի արմատական՝
ինդեպենդենտական։ Թյուդորների
հարստության թագավորներին հաջողվում
էր աբսոլյուտիզմը քողարկել կառավարման
պառլամենտական ձևերով, սակայն
Ստյուարտները՝ Հակոբ 1-ին (1603-1625) և
Կառլոս 1-ին (1625-1649), ընդհարման մեջ
մտան պառլամենտի հետ։ Կառլոս 1-ինի
գահակալության սկզբում սկսեց
հասունանալ հեղափոխական
իրադրությունը։ Ինքնավստահ թագավորը
1629 թվականին արձակեց պառլամենտը և
մինչև 1640 թվականը կառավարեց
միանձնյա։ Դրանք հետադիմության,
ահաբեկման, հատկապես պուրիտանների
դեմ ուղղված հալածանքի տարիներ էին։
Անգլիայում սկսվեց տնտեսական և
քաղաքական ճգնաժամ։
1637 թվականի շոտլանդական ազգային
ապստամբությունը ճնշելու փորձը
հանգեցրեց թագավորական թույլ
բանակի պարտության, որն ավելի
արագացրեց հեղափոխությունը։ Կառլոս
1-ինը 1640 թվականի վերջին ստիպված
էր կրկին հրավիրել պառլամենտ, որը
հետագայում կոչվեց Երկարատև (1640
նոյեմբեր 3-1653 ապրիլի 20) և
կատարեց ղեկավար բուրժուական
պետական կենտրոնի դեր։
ժողովրդական զանգվածների
հեղափոխական շարժման վերելքի
պայմաններում Երկարատև
պառլամենտը 1640-1642 թվականներին
իրականացրեց մի շարք բուրժուական
վերափոխումներ, որոնք խարխըլեցին
աբսոլյուտիզմի հիմքերը։ Չհաշտվելով
փոխված իրավիճակի հետ՝ թագավորը և
ֆեոդալական ուժերը
նախապատրաստեցին
հակահեղափոխական հեղաշրջում, որը,
4.
5. Կառլոս 1-ինի անակնկալ փախուստը
գերությունից նորից փոխեց քաղ.
կացությանը։ 1648 թվականի գարնանը
թագավորը, դաշինքի մեջ մտնելով
շոտլանդացիների հետ, վերսկսեց
քաղաքացիական պատերազմը, որը
ստիպեց «գրանդներին» ժամանակավոր
համաձայնության գալ լևելերների հետ և
ընդունել նրանց դեմոկրատական ծրագրի
մի մասը։ Դա ապահովեց պառլամենտական
բանակի միասնական գործողությունները
Կրոմվելի ղեկավարությամբ և
թագավորական զորքի ու շոտլանդացիների
ջախջախումը 1648 թվականի օգոստոսին։
2-րդ քաղաքացիական պատերազմն
ավարտվեց թագավորի և նրա
կողմնակիցների վերջնական պարտությամբ
և թագավորի գերումով։ Զինվորների
ճնշմամբ Կրոմվելի բանակը 1648 թվականի
դեկտեմբերի 2-ին գրավեց Լոնդոնը։
Երկարատև պառլամենտից վտարվեցին 150
պրեսբիտերներ («Պրայդի զտում»)։
Իշխանությունն անցավ
ինդեպենդենտներին։
6. Հեղինակազրկված
թագավորը 1642
թվականի հունվարին
մայրաքաղաքից փախավ
Անգլիայի հյուսիսային
մասը և սկսեց զորք
հավաքել։ Դրանով
ավարտվեց Անգլիական
բուրժուական
հեղափոխության
«սահմանադրական
շրջանը» (1640-1642)։
1642 թվականի
օգոստոսի 22-ին
թագավորը Նոթինգհեմ
քաղաքից պատերազմ
հայտարարեց
պառլամենտին։
7. Սկսվեց առաջին քաղաքացիական պատերազմը (1642-1646) թագավորի
կողմնակիցների (ռոյալիստների), «կավալերների» և պառլամենտի
կողմնակիցների՝ «կլորագլուխների» միջև։ Պառլամենտական բանակը
կրեց անհաջողություններ, որովհետև պառլամենտում մեծամասնություն
կազմող պրեսբիտերները հրաժարվում էին պատերազմին հաղորդել
հեղափոխական, ժող. բնույթ։ Նրանց դեմ դուրս եկան ավելի
հեղափոխական բուրժուական գործիչները՝ ինդեպենդենտները, որոնց
ղեկավարում էր Համայնքների պալատի անդամ, ինդեպենդենտական
սպա Օլիվեր Կրոմվելը։ Դեմոկրատական զանգվածների ճնշման տակ
ստեղծվեց գյուղացիներից և այլ աշխատավոր տարրերից կազմված
բանակ (1644 թվականի դեկտեմբեր 1645 թվականի
հունվար)։Պատերազմի ընթացքի մեջ առաջացավ արմատական բեկում։
1645թվականի հունիսի 14-ին Նեյզբիի մոտ Կառլոս 1-ինի բանակը
գլխովին ջախջախվեց։ Առաջին քաղաքացիական պատերազմը 1646
թվականի վերջին ավարտվեց պառլամենտի հաղթանակով։ Թագավորը
գերի հանձնվեց շոտլանդացիներին, որոնք 1647 թվականի փետրվարի 1-
ին նրան հանձնեցին պառլամենտին։ 1647-1649 թվականը եղան
Անգլիական բուրժուական հեղափոխության բուրժուա-դեմոկրատական
շրջանը։
