Rury z miedzi stosowane w instalacjach wodociągowych wody zimnej i ciepłej, instalacjach grzewczych i ogrzewania podłogowego oraz instalacji gazowych posiadają szczególne właściwości w stosunku do rur miedzianych przeznaczonych do innych zastosowań

1. Wymagania dla rur miedzianych
Akademia Miedzi
11.2009

2. Wymagania dla rur miedzianych
Potrzeba wymagań dla rur miedzianych
• Rury z miedzi stosowane
w instalacjach wodociągowych wody
zimnej i ciepłej, instalacjach
grzewczych i ogrzewania
podłogowego oraz instalacji
gazowych posiadają szczególne
właściwości w stosunku do rur
miedzianych przeznaczonych do
innych zastosowań.
• Te szczególne właściwości dotyczą
składu chemicznego miedzi,
wymiarów rur i zachowania
koniecznych tolerancji wymiarowych,
własności mechanicznych rur oraz
jakości ich powierzchni
wewnętrznych.
2 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

3. Wymagania dla rur miedzianych
Potrzeba wymagań dla rur miedzianych
• Te szczególne właściwości
zapewniają instalacjom wykonanym
z rur miedzianych oczekiwaną
trwałość oraz łatwość wykonywania
samych instalacji.
3 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

4. Wymagania dla rur miedzianych
Rodzaje rur miedzianych
• Rury dla instalacji wodnych
i gazowych produkowane są w trzech
stanach. Oznaczenia wg normy
PN-EN-1057:1999
(w ślad za normą EN 1175):
• stanie rekrystalizowanym
(miękkim), oznaczonym
symbolem R 220,
• stanie półtwardym, oznaczonym
symbolem R 250,
• stanie twardym oznaczonym
symbolem R 290.
4 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

5. Wymagania dla rur miedzianych
Właściwości rur miedzianych - wymagania normowe
• Właściwości rur miedzianych
umożliwiające ich stosowanie
w instalacjach wodnych i gazowych
powinny być zgodne z ustanowioną
w roku 1999 Polską Normą
PN-EN 1057:
„Miedź i stopy miedzi. Rury miedziane
okrągłe bez szwu do wody i gazu
stosowane w instalacjach sanitarnych
i ogrzewczych”.
5 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

6. Wymagania dla rur miedzianych
Właściwości rur miedzianych - wymagania normowe
• Rury w stanie miękkim produkowane
mogą być do średnicy 54 mm.
W zakresie średnic 6÷22 mm
dostarczane są w kręgach. Długość
rury w kręgu wynosi 25 m lub 50 m,
a średnica kręgu od 500 do 900 mm.
6 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

7. Wymagania dla rur miedzianych
Właściwości rur miedzianych - wymagania normowe
• Rury półtwarde o średnicach
12÷28 mm występują w odcinkach
prostych o długości 5 m.
• Rury twarde o średnicach 6÷133 mm w odcinkach prostych o długościach
5 m, natomiast rury o średnicach
159 mm, 219 mm i 267 mm
- w odcinkach 3 m lub 5 m.
7 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

8. Wymagania dla rur miedzianych
Właściwości rur miedzianych - wymagania normowe
• Rury miedziane dla instalacji
sanitarnych, a przede wszystkim
dla instalacji grzewczych,
dostarczane są na rynek również
w postaci preizolowanej - w otulinie
z tworzyw sztucznych lub w izolacji
termicznej.
8 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

9. Wymagania dla rur miedzianych
Wymiary rur miedzianych
Instalacja gazowa lub wodociągowa
kręgi
odcinki proste
Inne zastosowania
(np. instalacja grzewcza)
odcinki proste
kręgi
średnica x grubość ścianki (mm)
12 x 1
64 x 2
12 x 1
15 x 1
76 x 2
15 x 1
12 x 0,7
18 x 1
88,9 x 2
18 x 1
14 x 0,8
22 x 1
108 x 2,5
22 x 1
15 x 0,8
28 x 1,5
133 x 3
35 x 1,5
159 x 3
42 x 1,5
219 x 3
54 x 2
267 x 3
9 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009
28 x 1
10 x 0,6
18 x 0,8

10. Wymagania dla rur miedzianych
Wymagany skład chemiczny miedzi
• Rury do instalacji wodnych
wykonane muszą być z miedzi
odtlenionej fosforem o zawartości:
• Cu + Ag min. 99,90%,
(Cu - miedź, Ag - srebro)
0,015% ≤ P ≤ 0,040%,
(P - fosfor).
• Gatunek ten oznaczany jest
symbolem: Cu-DHP albo CW 024A,
spotykanym oznaczeniem
jest SF-Cu (wg starej normy
niemieckiej DIN 1787).
10 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

11. Wymagania dla rur miedzianych
Wymagania mechaniczne
• Wymaganiami objęto wytrzymałość na rozciąganie i minimalne wydłużenie.
Wymagania, jakie powinny spełniać rury poszczególnych stanów w zależności
od średnicy, przedstawiono w tabeli na kolejnym slajdzie.
Lutowana na miękko kombinacja
rur miedzianych 22 x 1mm, po próbie
ciśnienia rozrywającego 280 bar
280 bar
11 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009
Fot. Deutsches Kupferinstitut

12. Wymagania dla rur miedzianych
Wymagania mechaniczne
Stan materiału
Nominalna
średnica
zewnętrzna
D (mm)
Wytrzymałość
na
rozciąganie
Rm (MPa)
Wydłużenie
A (%)
Oznaczenie
wg EN 1173
Nazwa
stanu
kwalifikacyj
nego
min.
maks.
min.
maks.
R220
Miękki
6
54
220
40
Półtwardy
6
66,7
R250
6
159
6
267
Twardość
(orientacyj
na) HV5
R290
Twardy
250
290
30
20
3
UWAGA 1: Wartości twardości w nawiasach nie są objęte wymaganiami
objętymi normą i są podawane wyłącznie jako orientacyjne.
UWAGA 2: 1MPa jest równoważny 1 N/mm2
12 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009
(40÷70)
(75÷100)
(min. 100)

13. Wymagania dla rur miedzianych
Wymagania mechaniczne
• Właściwości mechaniczne
sprawdzane są przez producenta
rur bądź przez jednostki certyfikujące
wyrób.
• Jeżeli wyrób posiada dopuszczenie
do stosowania w budownictwie
oznacza to, że wymagania te są
spełnione.
13 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

14. Wymagania dla rur miedzianych
Jakość powierzchni
• Wymagania dla jakości powierzchni
są istotne z punktu widzenia trwałości
rur i dotyczą czystości powierzchni
wewnętrznych i zewnętrznych
w stosunku do zanieczyszczeń
mechanicznych, jakie mogą być na
wewnętrznej powierzchni rur oraz
obecności węgla na tych
powierzchniach.
14 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

15. Wymagania dla rur miedzianych
Jakość powierzchni
• Zarówno zewnętrzne, jak
i wewnętrzne powierzchnie rur muszą
być gładkie i czyste, bez rys, pęknięć
czy innych defektów powstałych
w procesie produkcji. Na
wewnętrznych powierzchniach rur nie
mogą się również znaleźć
jakiekolwiek zanieczyszczenia
mechaniczne takie jak wióry, piasek
itp.
15 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

16. Wymagania dla rur miedzianych
Jakość powierzchni
• Dopuszczalne ilości węgla, czy to
w postaci węgla resztkowego
pozostałego po spalaniu
(rury miękkie i półtwarde), czy węgla
potencjalnego (rury w stanie twardym
posiadające na wewnętrznych
powierzchniach smary, które spalają
się pod wpływem temperatury lutowanie twarde, grzanie itp.),
przedstawiono w tabeli na kolejnym
slajdzie.
16 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

17. Wymagania dla rur miedzianych
Jakość powierzchni
• Badania zawartości węgla przeprowadza producent rur, a także jednostka
certyfikująca wyrób, tak więc rury, posiadające dopuszczenie do stosowania
w budownictwie, powinny spełniać to wymaganie.
Nominalna
średnica
zewnętrzna
d (mm)
Stan materiału
Węgiel
resztkowy*
(mg/dm2)
Węgiel
Węgiel
potencjalny* całkowity*
(mg/dm2)
(mg/dm2)
Próba filmu
węglowego
Miękki R220
od 10 do 54
włącznie
0,20
-
0,20
Tak
Półtwardy R250
0,20
-
-
Tak
-
0,20
-
Tak
0,20
-
-
Tak
-
1,0
-
Nie
Twardy R290
powyżej 54
Półtwardy R250
Twardy R290
* UWAGA: Definicja zgodna z normą EN 723
17 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

18. Wymagania dla rur miedzianych
Inne wymagania dla miedzianych rur instalacyjnych
• Pozostałe wymagania określone
Polską Normą PN EN 1057 dotyczą
szczelności
rur, roztaczania, zginania, wywijania
kołnierza.
• Badania w tym zakresie prowadzi
producent rur bądź w ramach stałej
kontroli produkcji (szczelność
rur), bądź na zlecenie zamawiającego.
• Spełnienie tych wymagań gwarantuje
dopuszczenie do obrotu
i stosowania w budownictwie.
18 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

19. Wymagania dla rur miedzianych
Znakowanie rur miedzianych
• Każda rura powinna być oznaczona
(cechowana) trwale napisem
umieszczonym wzdłuż rury,
zawierającym:
• numer normy wg której jest
wykonana rura (PN EN 1057),
• nominalne wymiary: średnica x
grubość ścianki w mm,
• w przypadku gdy jest to stan
półtwardy znak I I I,
• znak wytwórcy,
• data produkcji - rok i kwartał
(I-IV) lub rok i miesiąc (1-12).
19 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

20. Wymagania dla rur miedzianych
Znakowanie rur miedzianych
• Napis powinien być umieszczony
w trwały sposób na całej długości
rury w powtarzalnych odstępach,
nie większych niż 600 mm dla rur o średnicach 10-54 mm,
a dla pozostałych średnic co najmniej
na końcach rur.
20 | Wymagania dla rur miedzianych | 11.2009

21. Akademia Miedzi
Polskie Centrum Promocji Miedzi
ul. św. Mikołaja 8-11
50-125 Wrocław
Tel.:
+48 (71) 78 12 502
E-mail: pcpm@copperalliance.pl
www.copperalliance.pl
2
1
| Presentation title and date