the world is flat!

1. Converted to PDF by
RED HOT CHILIPEPPERS@ UPDATESOFTS.COM
THOMAS L. FRIEDMAN
THẾGIỚ LÀ PHẲ
I NG
Tóm tắLị sử
t ch Thế Hai mư i Mố
kỉ ơt
Farrar, Straus and Gioux / New York
1

2. Mụ Lụ
cc
1. Khi Tôi Còn Đ ang Ngủ ......................................................... 4
2. Mư i Lự làm Phẳ Thế i .......................................... 48
ờc ng giớ
LỰC LÀM PHẲ NG # 1: KHI CÁC BỨC TƯ NG Đ XUỐ Ờ Ổ NG
VÀ WINDOWS Đ LÊN...................................................... ……48
I
LỰC LÀM PHẲ # 2: KHI NETSCAPR LÊN SÀN ............... 56
NG
LỰC LÀM PHẲ # 3: PHẦ MỀ WORK FLOW .............. 71
NG N M
LỰC LÀM PHẲ # 4: OPEN-SOURCING .............................. 81
NG
LỰC LÀM PHẲ # 5: OUTSOURCING................................ 103
NG
LỰC LÀM PHẲ # 6: OFFSHORING ................................... 114
NG
LỰC LÀM PHẲ # 7: XÂU CHUỖ CUNG .......................... 128
NG I
LỰC LÀM PHẲ # 8: INSOURCING.................................... 141
NG
LỰC LÀM PHẲ # 9: IN-FORMING .................................... 150
NG
LỰC LÀM PHẲ # 10: CÁC STEROID ................................ 159
NG
3. Ba SựHộtụ i ......................................................................... 173
SỰHỘ TỤI ............................................................................... 176
I
SỰHỘ TỤII .............................................................................. 177
I
SỰHỘ TỤIII............................................................................. 181
I
ZIPPIE” TIẾ TRUNG QUỐ NÓI THẾNÀO? ................... 192
NG C
VỚ TÌNH YÊU TỪNGA .......................................................... 195
I
BA SỰ HỘ TỤKHÁC............................................................... 197
I
4. Sự p xế Vĩ ạ............................................................... 201
Sắ p đi
INDIA Đ I LẠ INDIANA:AI BOC LOT AI............................ 205
Ố I
CÁC CÔNG TI DỪ VÀ BẮ Đ U ỞĐ NG TẦ ÂU? ...................... 208
TỪ MỆ LỆ & CHỈ
NH NH HUY Đ N CỘ TÁC VÀ KẾ NỐ
Ế NG T I
..................................................................................................... 212
NHIỀ RỐ LOẠ BẢ SẮ
U I N N C................................................... 214
AI SỞHỮ GÌ? .......................................................................... 217
U
CÁI CHẾ CỦ NHỮ NGƯ I BÁN HÀNG...................... 219
T A NG Ờ
5. Mĩ Tự Thưng mạ do ơ i.................................................. 225
và
Ricardo Vẫ còn Đ n úng? ........................................................ 225
6. Nhữ Tiệ dân................................................................... 237
ng n
7. Cuộ Khủ hoả Thầ lặ
c ng ng m ng........................................ 250
BÍ MẬ NHỎKHÓ CHỊ # 1: LỖHỔ SỐLƯ NG .......... 256
T U NG Ợ
BÍ MẬ NHỎKHÓ CHỊ # 2: LỖHỔ HOÀI BÃO ........... 260
T U NG
BÍ MẬ NHỎKHÓ CHỊ # 3: LỖHỔ GIÁO DỤ ........... 265
T U NG C
2

3. 8. Đ Không phảlà mộThử i t nghiệ ............................. 276
m
ây
SỰLÃNH Đ O .......................................................................... 280
Ạ
P
CƠBẮ ....................................................................................... 284
MỠTỐ Nhữ cái Đ m Đ Giữ i..................................... 293
T: ng ệ áng lạ
CHỦNGHĨ TÍCH CỰ XÃ HỘ ............................................ 297
A C I
NUÔI DẠ CON CÁI ................................................................ 303
Y
9. Đ c Mẹ ồ Trinh Guadalupe...................................... 309
ứ Đ ng
TỰ XEM XÉT ............................................................................. 312
TÔI CÓ THỂBÁN BUÔN CHO BẠ ....................................... 313
N
TÔI CHỈ THỂBÁN LẺCHO BẠ ..................................... 316
CÓ N
NG: GLOCALIZATION ............... 324
VĂ HOÁ LÀ QUAN TRỌ
N
NHỮNG Đ U VÔ HÌNH .......................................................... 329
IỀ
10. Các công ti đi phó ra sao............................................... 339
ố
QUI TẮ #1: KHI THẾGIỚ TRỞNÊN PHẲ .................... 340
C I NG
QUI TẮ #2: VÀ BÉ SẼHÀNH Đ NG LỚ ....................... 345
C Ộ N…
QUI TẮ #3: VÀ LỚ SẼHÀNH Đ NG BÉ… ....................... 350
C N Ộ
QUI TẮ #4: CÁC CÔNG TY TỐ NHẤ LÀ NHỮ NGƯ I
C T T NG Ờ
CỘ TÁC TỐ NHẤ ............................................................ 353
NG T T
QUI TẮ #5: TRONG MỘ THẾGIỚ PHẲ ..................... 357
C T I NG
QUI TẮ #6: CÁC CÔNG TY GIỎ NHẤ OUTSOUCE Đ
C I T Ể
NG
THẮ ....................................................................................... 360
QUI TẮ #7: OUTSOUCING KHÔNG CHỈ
C CHO BENEDICT
ARNOLDS .................................................................................. 363
11. Thế i không phẳ ...................................................... 371
giớ ng
CẤ SÚNG VÀ Đ N THOẠ DI Đ NG ................................ 371
M I Ộ
IỆ
QUÁ Ố YẾ ............................................................................ 375
M U
QUÁ THIẾ QUYỀ ................................................................. 382
U N
QUÁ THẤ VỌ .................................................................... 391
T NG
QUÁ NHIỀ XE TOYOTA ....................................................... 407
U
12. Lí thuyếDell về n ngừ xung đt ......................... 414
t ngă a ộ
THỜ XƯA Đ I LẠ KỊ THỜ [Just-in-Time] ........................ 414
I Ố IP I
INFOSYS Đ I LẠ AL-QAEDA ............................................... 429
Ố I
QUÁ BẤ AN VỀMẶ CÁ NHÂN.......................................... 436
T T
13. 9/11 đi lạ11/9................................................................. 441
ối
EBAY .......................................................................................... 453
ẤĐN Ộ......................................................................................... 456
TAI HOẠTỪ DẦ MỎ............................................................. 460
U
CHỈ T TẤ GƯƠ TỐ .................................................. 463
MỘ M T
NG
TỪ CÁC TIỆ DÂN -> Đ I GIA .............................................. 464
N Ạ
3

4. LỜ CẢ Ơ ..............................................................................471
I MN
CHỈ C ................................................................................... 475
MỤ
4

5. LỜ GIỚ THIỆ
I I U
Bạ đc cầ trên tay cuố thứmưi ba* củ tủsách SOS2,
nọm n ờ a
cuố Thế i Phẳ củ Thomas L. Freedman. Cuố sách đ ợ in
n giớ ng a n ưc
và phát hành lầ đu vào tháng 4-2005. Đ là cuố sách thứtưcủ
nầ n a
ây
Freedman, cuố thứhai, Xe Lexus và Cây Ôliu, vừ đợ Nhà xuấ
n a ưc t
bả Khoa Họ Xã hộ xuấ bả bằ tiế Việ T. L. Freedman là
n c i t n ng ng t.
nhà báo nổ tiế củ tờNew York Times, đ nhiề gặ gỡvớ rấ
i ng a u, p it
i
nhiề nhân vậnổtiế vớ con mắhếsứ sắ sả ông trình bày
u t i ng, i t t c c o,
nhữ vấ đ toàn cầ hoá rấsúc tích và sinh đng, ông trình bày
ng n ề u t ộ
nhữ vấ đ khô khan, khó hiể mộ cách sáng sủ dí dỏ dùng
ng n ề u t a, m,
nhiề ẩ dụ
un giúp bạ đc lĩ hộvấ đ mộcách dễ
n ọ nh i n ề t dàng.
Tôi nghĩ n sách rấ bổích cho các nhà chính trịcác nhà
cuố t ,
hoạ đnh chính sách, vì nó trình bày nhữ thách thứ củ thế
ch ị ng ca
giớ phẳ đi vớ Mĩ i thế i đ phát triể vớ các công ti,
i ng ố i , vớ giớ ang n, i
nên các loạ đc giảnày sẽcó thểthấ thông tin và ý tư ng củ
iộ y ở a
Freedman gây kích thích. Các họ giảchắ sẽ c đ ợ cách trình
c c họ ư c
bày đ n giả nhiề vấ đ phứ tạ Tôi nhiệ thành khuyên giớ
ơ n u n ề c p. t i
trẻvà các doanh nhân hãy đc cuố sách này, vì nó sẽ ích cho
ọ n bổ
họ ể đ lạmình trong họ tậ khở nghiệ họ và làm việ
đ xác ị inh c p, i p, c c
suố đi. Tấnhiên cuố sách cũ bổ cho tấcả ng ai quan
tờ t n ng ích t nhữ
tâm đn tư ng lai, việ làm, công nghệkhoa họ và sáng tạ
ếơ c , c, o.
Ngưi dị đ cốhếsứ đ làm cho bả dị đ ợ chính xác
ờ ch ã t cể n ch ư c
và dễ ọ song do hiể biếcó hạ nên khó thể
đc, u t n tránh khỏ sai sót.
i
Phầ chỉ c nộ dung, ởmỗ mụ chính (và cảởmụ phụnế
n mụ i i c c u
chúng tôi thấ thuậ ngữcó thể lạ có kèm theo thuậngữtiế
y t là ), t ng
Các quyể trưc gồ
n ớ m:
*
1. J. Kornai: Con đ ờ dẫ tớ nề kinh tế trư ng, HộTin họ Việ
ư ng n i n thị ờ i c t
Nam 2001, Nhà Xuấbả Vă hoá Thông tin (NXB VHTT) 2002.
tn n
2. J. Kornai: Hệ ng Xã hộ chủnghĩ NXB Vă hoá Thông tin 2002
thố i a, n
3. J. Kornai- K. Eggleston: Chă sóc sứ khoẻ ng đng, NXB VHTT
c cộ ồ
m
2002
4. G. Soros: Giảkim thuậtài chính, sắ xuấbả
t p tn
5. H. de Soto: Sựbí ẩ củ tưbả sắ xuấbả
na n, p tn
6. J. E. Stiglitz: Chủ hĩxã hộđ về âu? sắ xuấbả
ng a ii đ p tn
7. F.A. Hayek: Con đờ dẫ tớ chế ộnông nô, sắ xuấbả
ưng n i đ p tn
8. G. Soros: Xã hộMởsắ xuấb ả
i ,p tn
9. K. Popper: SựKhố cùng củ Chủnghĩlị sửsắ xuấbả
n a a ch , p t n.
10. K. Popper: Xã hộmởvà nhữ kẻ ù củ nó, I, Plato
i ng th a
11. K. Popper: Xã hộmởvà nhữ kẻ ù củ nó, II, Hegel và Marx
i ng th a
12. Thomas S. Kuhn: Cấ trúc củ các cuộ Cách mạ Khoa họ
u a c ng c
5

6. Anh đ bạ đc tiệ tham khả tác giả
ểnọ n o; dùng nhiề từ i, mộsố
u mớ t
từđ ợ đ nguyên bằ tiế Anh, phầ giảthích nghĩcó thể
ưc ể ng ng n i a tìm
thấ ởChỉ c.
y mụ
Nhữ ngư i dị cuố sách này gồ Cao Việ Dũ (các
ng ờ ch n m: t ng
Chư ng 9, 10, 11, 12) và Nguyễ Tiên Phong (Chư ng 13), phầ
ơ n ơ n
còn lạtôi dị và đm đơ việ hiệ đ chung. Tôi thành thậ
i ch ả ư ng c u ính t
xin lỗ các cộ sựvì đ soát lạvà sử từ câu củ các chư ng
i ng i a ng a ơ
ã
đ Làm vậ có thểmấ cái hay củ bả dị ban đu, kểcả
y t a n ch ầ cách
ó.
viế chính tả ng đ cho bả dị đợ nhấquán tôi đ sử rấ
t như ể n ch ư c t ãat
nhiề phầ hay là củ họ các lỗ và thiế sót là củ tôi. Tôi chị
u, n a, i u a u
trách nhiệ về i lỗ và sai sót củ toàn bộ n dị
m mọ i a bả ch.
Mọ chú thích củ tác giảđ ợ đ bằ số Tấ cảcác chú
i a ư c ánh ng . t
thích đ dấ sao (*) ởcuố trang là củ ngưi dị Trong vă
ánh u i a ờ ch. n
bả đ khi ngư i dị có đ a thêm từhay cụ từđ cho câu đ ợ
n ôi ờ ch ư m ể ưc
rõ nghĩ phầ đ đợ đt trong dấ [nhưthế
a, n ó ưc ặ u này]. Bả dị chắ
n ch c
còn nhiề thiế sót mong bạ đc thông cả lư ng thứ và chỉ
u u nọ m, ợ ,
bả xin liên hệtheo đ chỉ p chí Tin họ và Đ i số 54
o; ị
a Tạ c ờ ng,
Hoàng Ngọ Phách Hà Nộ [25/B7 Nam Thành Công], hoặ qua
c i c
đ n thưthds@hn.vnn.vn hay nqa@netnam.vn
iệ
09-2005
Nguyễ Quang A
n
6

7. Thế i
giớ
thành Phẳ
ng
Trở
nào
Thế

8. THẾGIỚ LÀ PHẲ
I NG
4
T
MỘ
Khi Tôi Còn Đang Ngủ
Tâu các Hoả tử vớ tưcách nhữ ngư i Công giáo Cơđc, và các
ng , i ng ờ ố
hoàng tửnhữ ngưi yêu mế và thúc đy niề tin Công giáo linh
ng ờ n ẩ m
thiêng, và là nhữ kẻ củ họ thuyếMohamet, và củ mọsự
ng thù a c t a i sùng
bái thầ tư ng và dị
nợ giáo, đ quyếđnh cửtôi, Christopher Columbus,
tị
ã
đ đn các miề nói trên củ Ấ Đ , đ xem các hoàng tử nhân dân, và
iế n a n ộể ,
các vùng đt ấ và đ tìm hiể tính khí củ họvà phư ng pháp thích
ấ y, ể u a ơ
hợ nhằ cả biế họtheo niề tin linh thiêng củ chúng ta; và hơ
p mi n m a n
nữ đ chỉ n rằ tôi không đ ợ đ bằ đ ờ bộtheo hư ng
aã dẫ ng ư c i ng ưng ớ
Đ ông, nhưlệ ờ mà bằ đ ờ phía Tây, theo hư ng mà đn nay
thư ng, ng ưng ớ ế
chúng ta không có bằ chứ chắ chắ nào rằ đ có bấcứai đ
ng ng c n ng ã t i.
- Từnhậkí củ Christopher Columbus về
t a chuyế đ1492 củ ông
ni a
hẳ ai đ từ chỉ ớ cho tôi nhưthếnày trên mộ sân
ng ã ng hư ng t
C golf trư c đ “ nhắ vào hoặ Microsoft hay IBM”Tôi
ớ ây: Hãy m c .
đ ng ởđ m phát bóng đu tiên tạsân golf KGA Golf Club ởkhu
ứ iể ầ i
Bangalore, miề nam Ấ Đ , khi bạ chơ củ
n nộ n ia
trung tâm thành phố
tôi trỏvào hai cao ố bằ kính-và thép bóng loáng nổ bậ lên ở
c ng it
đng xa, đ sau thả cỏxanh đu tiên. Cao ố Goldman Sachs
ằ úng m ầ c
vẫ chư xong; nế không thì anh ta đ có thể vào cái đ nữ và
n u trỏ óa
a ã
biế nó thành bộba. HP và Texas Instrument có vă phòng củ họ
n a
n
ởsau lỗthứchín, dọ theo lỗthứmư i. Đ không phả là tấ cả
c ờó i t.
Các mố phát bóng là củ Epson, công ti máy in, và mộ trong
c a t
nhữ ngưi xách gậ củ chúng tôi đi mũ
ng ờ ya ộ 3M. Bên ngoài, mộsốt
biể hiệ giao thông cũ do Texas Instrument tài trợ và bả
n , ng
u ng
4

9. KHI TÔI CÒN ĐANG NGỦ 5
quả cáo Pizza Hut trên đờ trư mộ miế pizza bố hơ
ng ư ng t ng c i,
ng
dư i đu đ “ miế giga đy Hưng vị
ớ ầ ề Các ng ầơ !”
Không, đy dứ khoát không phảKansas. Thậ chí không có vẻ
ất i m
giố Ấ Đ . Đ y là Thế i Mớ Thế i Cũhay Thế i tiế
ng n ộ ấ giớ i, giớ , giớ p?
Tôi đ đn Bangalore, Silicon Valley củ Ấ Đ , bằ hành trình
ãế a n ộ ng
khám phá củ riêng tôi giố củ Columbus. Columbus đ đ thuyề
a ng a n
ãi
buồ vớ các tàu Niña, Pinta, và Santa María trong mộ nỗlự đ t cể
mi
khám phá ra mộ đờ ngắ hơ trự tiế hơ đn Ấ Đ bằ
t ư ng n n, c p n ế n ộ ng
hư ng về
ớ phía tây, qua Đ i Tây Dư ng, mà ông cho là đ ờ biể
ạ ơ ư ng n
khơ đn Đ
i ế ông Ấ – hơ là đ xuố phía nam và đ vòng qua
n ng
n i ông
châu Phi, nhưnhữ ngưi khai phá BồĐ Nha thờ ông đ thử
ng ờ i
ào ã
đ Ấ Đ và các Hòn đo Gia Vị ơ Đ nổ tiế mộ thờ
i. n ộ ả phư ng ông i ng t i
vàng, ngọ đ quý, và tơlụ củ họ- mộ nguồ vậbáu không
c, á aa t nt
về
kể t. Tìm đờ tắqua biể này đn Ấ Đ , ởthờ khi các thế
xiế ư ng t n ếnộ i
lự Hồ giáo ngày đ đ chặ các đờ bộtừchâu Âu, đ là mộ
c i n ư ng t
óã ã
Columbus và nề quân chủTây Ban Nha trởnên giàu
n
cách cho cả
có và hùng mạ Khi Columbus că buồ hiể nhiên ông đ
nh. ng m, n ã
cho rằ Trái đt tròn, đ là vì sao ông lạ tin chắ rằ ông có thể
ng ấ i c ng
ó
đn Ấ Đ bằ cách đ về ơ tây. Tuy nhiên, ông đ tính sai
ế n ộ ng i phưng ã
quãng đờ Ông nghĩ
ưng. Trái Đ t là mộ quảcầ nhỏhơ Ông
ấ t u n.
cũ đ không dựkiế gặ mộ vùng đt rộ trưc khi ông đn
np t ấ ng ớ ế
ng ã
đ ợ Đ Ấ Tuy nhiên, ông đ gọ các thổ
ư c ông n. ãi dân mà ông đ gặ ở ãp
thế i mớ là các “Indian-dân da đ”
giớ i ỏ [nhữ ngư i Ấ Đ ]. Quay
ng ờn ộ
vềnhà, tuy thếColumbus đ có thểnói cho nhữ ngư i đ đu
, ng ờ ỡầ
ã
ông, Vua Ferdinand và Hoàng hậ Isabella, rằ mặ dù ông không
u ng c
thấ Ấ Đ , ông có thể nhậ rằ thế i quả c tròn.
ynộ xác n ng giớ thự
Tôi bắđu đ Ấ Đ theo đ hưng đ
tầi n ộ úng ớ ông, qua Frankfurt. Tôi
dùng Lufthansa vớ vé hạ thư ng gia. Tôi biếchính xác hư ng
i ng ơ t ớ
mình đ nhờbả đ GPS hiệ trên màn hình thòi ra từ n củ ghế
nồ n ngă a
i
ngồ trên máy bay. Tôi hạ
i cánh an toàn và đ giờ Tôi cũ đ . ng ã
úng
gặ nhữ ngư i đ ợ gọlà Indian. Tôi cũ đ đ tìm nguồ giàu
p ng ờ ưc i n
ng ã i
có củ Ấ Đ . Columbus đ tìm phầ cứ – các kim loạquý, tơ
anộ n ng i
ã
lụ và gia vị nguồ giàu có trong thờ ông. Tôi đ tìm phầ mề
a, n i n m,
- ã
nă lự trí óc, các thuậgiả phứ tạ các công nhân tri thứ các
ng c t i c p, c,
call center [trung tâm phụ vụ c khách hàng qua đ n thoạ các giao i],
iệ
thứ truyề nhữ đt phá về thuậquang họ – các nguồ giàu
c n, ng ộ kĩ t c n
có củ thờ chúng ta. Columbus đ vui sư ng biế nhữ ngư i
a i ớ n ng ờ
ã
Indian ông gặ thành các nô lệmộquỹ đng chân tay tự
p , t lao ộ do.
5

10. THẾGIỚ LÀ PHẲ
I NG
6
Tôi chỉ n hiể vì sao nhữ ngư i Indian tôi gặ lạlấ việ
muố u ng ờ piy c
làm củ chúng ta, vì sao họtrởthành mộ quỹ
a t quan trọ nhưvậ
ng y
cho outsourcing [thuê làm ngoài] dị vụvà việ làm công nghệ
ch c
thông tin (CNTT) từ Hoa Kì và các nư c công nghiệ khác.
ớ p
Columbus có hơ mộ tră ngư i trên ba tàu củ ông; tôi có mộ
tm ờ a t
n
nhóm nhỏtừkênh Discovery Times vừ thoả mái trong hai xe tả
a i i
dã chiế vớ các lái xe Ấ Đ đ chân trầ Khi că buồ ấ là
n, i n ội n. ng m, y
nói vậ tôi cũ đ cho rằ thế i là tròn, song cái tôi bắgặ ở
y, ng ã ng giớ tp
Ấ Đ thậđ hếsứ làm lung lay niề tin củ tôi vào ý niệ đ
nộtã t c m a m ó.
Columbus tình cờgặ châu Mĩ
p mình đ khám phá ra
song ông nghĩ ã
mộ phầ Ấ Đ . Tôi thự sựthấ Ấ Đ và nghĩ u ngưi tôi
t nnộ c ynộ nhiề ờ
gặ ởđ là nhữ ngư i MĩMộ sốđ thự sựlấ tên Mĩvà
p ó ng ờ. t c y
ã ,
nhữ ngư i khác bắ chư c rấ cừgiọ nói Mĩ các call center
ng ờ t ớt ng ở
và các kĩ t kinh doanh Mĩ
thuậ ởcác phòng thí nghiệ phầ mề
m n m.
Columbus tâu lên vua và hoàng hậ củ mình rằ thế i tròn
ua ng giớ
và ông đ đ vào lị sửnhưngư i đu tiên khám phá ra đ u này.
ch ờầ
ãi iề
Tôi quay về và chia sẻ phát hiệ chỉ i vợ và chỉ thầ
nhà sự n vớ , thì m.
“Em yêu”, tôi thủ , “ nghĩ giớlà phẳ .
thỉ anh thế i ng”
àm sao tôi đ đ đn kế luậ này? Tôi nghĩ n có thể tấ
ãiế t n bạ nói t
L cảbắ đu trong phòng họ củ Nadan Nilekani ởcông ti
tầ p a
Infosys Technologies Limited. Infosys là mộ trong các báu vậcủ
t ta
thếgiớ CNTT Ấ Đ , và Nilekani, CEO [Tổ đ u hành] củ
i nộ ng iề a
công ti, mộ trong nhữ thuyề trư ng chín chắ và đợ kính
t ng n ở n ưc
trọ nhấ củ nề công nghiệ Ấ Đ . Tôi đ xe vớ nhóm
ng tan pnộ i i
Discovery Times đn khu Infosys, khoả bố mư i phút từtrung
ế ng n ơ
tâm Bangalore, đ thă cơsởvà phỏ vấ Nilekani. Đ n khu
ểm ng n ế
Infosys bằ con đ ờ sứ sẹ vớ các chú bò linh thiêng, các xe
ng ư ng t o, i
ngự kéo, và các xe kéo có đng cơtấcả
a ộ t cùng chen lấ sát cạ xe
n nh
chúng tôi. Tuy nhiên, mộ khi bư c vào cổ Infosys bạ ởtrong
t ớ ng n
mộ thếgiớ khác. Mộ bểbơ lớ cỡkhu nghỉ
t i t in mát nép mình gữ a
các tả đ mòn và nhữ dả cỏđợ cắ tỉ sát kềmộ bãi cỏ
ng á ng i ư c t a, t
khổ lồnhư t sân golf nhỏ Có vô số
ng . quán ă và mộ câu lạ bộ
n t c
mộ
sứ khoẻtuyệ vờ Các cao ố kính-và-thép dưng nhưmọ lên
c t i. c ờ c
giố cỏdạ mỗ tuầ Trong mộ sốcao ố đ các nhân viên
ng i i n. t c ó,
Infosys đ viế các chưng trình phầ mề cụthể
ang t ơ n m cho các công
ti Mĩ châu Âu; trong các cao ố khác, họ c hiệ nhữ công
hay c thự n ng
6

11. KHI TÔI CÒN ĐANG NGỦ 7
việ hậ trư ng củ các công ti siêu quố gia lớ đt cơsởởMĩ
cuờ a c nặ và
châu Âu - mọ thứtừbả trì máy tính đn các đ án nghiên cứ cụ
i o ế ề u
thểđn trảlờ các cuộ gọ củ khách hàng từkhắ nơ trên thế
ế i cia pi
giớ An ninh là chặ các camera theo dõi các cử và nế anh làm
i. t, a, u
việ cho American Express, anh không thểđ vào cao ố quả lí
c i c n
các dị vụvà nghiên cứ cho General Electric. Các kĩ
ch u sưẤ Đ nộ
trẻ nam và nữ đ nhanh nhẹ từcao ố này sang cao ố kia, lủ
, ,i n c c ng
lẳ các thẻID [nhậ dạ Mộ ngư i có vẻnhưcó thể các
ng n ng]. t ờ lo
khoả thuế a tôi. Ngưi khác có vẻ
n củ ờ nhưcô có thể tháo rờ máy i
tính củ tôi. Và ngư i thứba có vẻ cô ta đ thiếkế
a ờ như t nó!
ã
Sau khi ngồ cho mộ cuộ phỏ vấ Nilekani đ dẫ nhóm TV
i t c ng n, ãn
chúng tôi dạ quanh trung tâm hộ nghị
o i toàn cầ củ Infosys- tầ
ua ng
zero củ công nghiệ outsourcing Ấ Đ . Nó là mộ phòng sâu
a p nộ t
thẳ lát ván ô gỗnhìn giố mộ phòng họ đ ợ xế thành dãy từ
m ng t c ưc p
mộ trư ng luậIvy League. Ở mộ đu có mộ màn hình đ sộcỡ
tờ t tầ t ồ
bứ tư ng và ởtrên cao có các camera trên trầ cho hộ nghị xa.
cờ n i từ
“Đ là phòng hộ nghị a chúng tôi, đ có lẽlà màn hình lớ
i củ ây n
ây
nhấ châu Á - gồ bố mư i màn hình số[gộ lạ Nilekani tự
t mn ơ p i],”
hào giả thích, chỉ màn hình TV lớ nhấ tôi đ từ thấ
i lên n t ã ng y.
Infosys, ông nói, có thểtổchứ mộ cuộ hộ nghị o củ nhữ
c t ci ảa ng
ngư i chơ chủchố củ toàn bộchuỗ cung ứ toàn cầ củ nó
ờ ta i ng ua
i
cho bấcứdựán nào vào bấ cứlúc nào trên màn hình siêu cỡđ
t t ó.
Nhưthếcác nhà thiế kếMĩ a họcó thểnói chuyệ trên màn
t củ n
hình vớ các nhà viếphầ mề Ấ Đ và các nhà sả xuấÁ châu
i t n mnộ n t
củ họcùng mộ lúc. “
a t Chúng tôi có thể i ởđ ai đ từNew
ngồ ây, ó
York, London, Boston, San Francisco, tấcả ề trự tiế [live]. Và t đu c p
có thểviệ thự hiệ là ởSingapore, cho nên ngư i ởSingapore
c c n ờ
cũ có thểtrự tiế ởđ
ng cp ây… Đ là toàn cầ hoá,”Nilekani nói.
ó u
Phía trên màn hình có tám chiế đng hồtóm tắrấkhéo ngày làm
cồ tt
việ củ Infosys: 24/7/365 [24 giờmộ ngày; 7 ngày mộ tuầ 365
ca t t n;
ngày mộ nă Các đng hồđ ợ gắ nhãn Tây MĩĐ
t m]. ồ ưc n , ông Mĩ ,
GMT, Ấ Đ , Singapore, Hong Kong, NhậBả Úc.
nộ t n,
“Outsourcing chỉ mộ chiề củ mộ thứcơbả hơ nhiề
là t ua t n u
n
đ xả ra hiệ nay trên thế i,”
ang y n giớ Nilekani giảthích. “ xả ra
i Cái y
[vài] nă vừ qua là đ có mộ sựđu tưồạvào công nghệ đc
ma t ầ t ,ặ
ã
biệ trong thờ đi bong bóng, khi hàng tră triệ dollar đợ đu
t iạ u ưc ầ
m
tưđ thiếlậ kếnố khắ nơ trên thế i, cáp biể và tấcả
ểtpti pi giớ n, t các
thứđ . Đ ng thờ ông nói thêm, máy tính đ trởnên rẻ n và
ó” ồ i, hơ
ã
7

12. THẾGIỚ LÀ PHẲ
I NG
8
phân tán khắ thế i, và đ có mộ sựbùng nổ phầ mề – e-
p giớ t về n m
ã
mail, các phư ng tiệ tìm kiế nhưGoogle, và phầ mề sởhữ
ơ n m n m u
riêng, có thể bấcứcông việ nào và gử mộphầ đn Boston,
chẻ t c i t nế
mộ phầ đn Bangalore, và mộ phầ đn Bắ Kinh, tạ dễ
t nế t nế c o dàng
cho bấ cứai đ phát triể từxa. Khi tấcảcác thứnày đt nhiên
t ể n t ộ
xả ra cùng lúc vào khoả nă 2000, Nilekani nói thêm, chúng
y ng m
“đ tạ ra mộ nề nơ việ làm tri thứ vố trí tuệcó thểđ ợ
ão tni c c, n , ưc
giao từbấcứđ Nó có thể ư c chia nhỏ giao, phân phố sả
t âu. đợ , i, n
xuấ và ráp lạ cùng nhau lầ nữ – và đ u này đ cho cách làm
t i na iề ã
việ củ chúng ta mộ đ tự hoàn toàn mớ đc biệviệ làm có
ca t ộ do i, ặ t c
tính chấtrí tuệ Và cái mà anh đ nhìn thấ tạBangalore ngày
t … yi
ang
nay thự sự đ đ m củ tấcả ng đ u trên kếhợ lạ
c là ỉ iể a t nhữ iề
nh t p i.”
Chúng tôi ngồ trên đ vă bên ngoài vă phòng củ Nilekani,
i a
i ng n
đi đi TV dự các camera. Tạmộđ m, tóm tắcác ẩ ý củ tấ
ợộ ng i t iể t n at
cả iề này, Nilekani đ thố ra mộ cụ từcứlả vả trong đu
đu t tm ng ng ầ
ã
tôi. Ông nói vớ tôi, “ i Tom, sân chơ đ đợ san phẳ . Ý ông
i ang ư c ng”
muố nói là các nư c nhưẤ Đ bây giờcó khả ng cạ tranh vì
n ớ nộ nă nh
lao đng tri thứ toàn cầ nhưchư từ bao giờcó - và rằ Mĩ
ộ c u a ng ng
tố hơ hãy sẵ sàng cho đ u này. Mĩ thách thứ như ông
tn n bị c,
iề ng,
nhấ mạ sựthách thứ sẽ tốcho Mĩ i vì chúng ta luôn sung
n nh, c là t bở
sứ nhấkhi bị
c t thách thứ Khi tôi rờ khu Infosys về
c. i Bangalore tố i
hôm ấ và bị
y xóc suố dọ đờ ổgà, tôi cứngẫ nghĩ về
t c ư ng m mãi
cụ từđ “ chơđ đ ợ san phẳ .
m ó: Sân i ang ư c ng”
Cái Nandan nói, tôi nghĩlà sân chơ đ đợ san phẳ i ang ưc ng…
,
Đ ợ san phẳ Đ ợ san phẳ Trờ ơ ông ta nói vớ tôi thế
ưc ng? ư c ng? i i, i
giớ là phẳ
i ng!”
Tôi ởđ ởBangalore – hơ 500 nă sau khi Columbus vư t
ây, ợ
n m
qua đờ chân trờ dùng công nghệ
ư ng i, hàng hảthô sơcủ thờ ông,
i a i
và trởvề toàn đ chứ minh dứ khoát rằ thế i tròn – và
an ể ng t ng giớ
mộ trong nhữ kĩ
t ng sưtinh nhanh nhấẤ Đ , đ ợ đ tạ tạhọ
t n ộ ư c ào o i c
việ kĩ t hàng đu củ Ấ Đ và đ ợ hỗtrợbở công nghệ
n thuậ ầanộ ưc i
hiệ đi nhấ hiệ nay, vềcơbả đ nói vớ tôi là thếgiớ này
nạ t n nã i i
phẳ phẳ nhưmàn hình mà trên đ ông ta có thể
ng, ng chủtrì cuộ c
ó
họ toàn bộchuỗ cung ứ toàn cầ củ mình. Thậ chí lí thú
p i ng ua m
hơ ông biể dư ng sựphát triể này nhưmộ đ u tố nhưcộ
uơ n t iề t, t
n,
mố mớ trong sựphát triể củ loài ngư i và mộ cơhộ lớ cho
c i na ờ t in
Ấ Đ và thế i – mộsự c đ khiế thế i chúng ta phẳ
nộ giớ t thự ã n giớ ng!
8

13. KHI TÔI CÒN ĐANG NGỦ 9
Ngồ đng sau chiế xe đ tôi đ viếvộ vàng bố từđ vào sổ
iằ c ó, ãti n ó
tay củ mình: “Thế i là phẳ . Ngay khi viếchúng, tôi nhậ ra
a giớ ng” t n
rằ đy là thông đ p cơbả củ mọ thứtôi đ thấ và đ nghe ở
ng ấ na i ãy
iệ ã
Bangalore trong hai tuầ làm phim. Sân chơ cạ tranh toàn cầ
n i nh u
đ ợ san bằ Thế i đợ san phẳ
ưc ng. giớ ư c ng.
Khi tôi nhậ rõ đ u này, cả ng khởvà sựkinh hãi tràn đy tôi.
n hứ i ầ
iề
Nhà báo trong tôi hứ khở khi đ tìm thấ mộkhung khổ ể u
ng i y t đ hiể
ã
kĩ n các tin chính buổ sáng và đ giảthích cái xả ra trên thế
i ểi y
hơ
giớ ngày nay. Rõ ràng, hiệ nay là có thể nhiề ngư i hơ bao
i n cho u ờn
giờhế đ hợ tác và cạ tranh trong thờ gian thự vớ nhiề
tểp nh i ci u
ngư i hơ vềnhiề loạ việ làm khác nhau hơ từnhiề ngõ
ờn u i c u
n
ngách củ hành tinh hơ và trên cơsởbình đng hơ bấ cứthờ
a ẳ nt i
n
gian nào trư c đ trong lị sửloài ngư i – dùng máy tính, e-
ớ ây ch ờ
mail, mạ hộnghị xa, và phầ mề mớ nă đng. Đ là cái
ng, i từ n m i ng ộ ó
Nandan đ nói cho tôi. Đ là cái tôi đ khám phá ra trong hành
ã ó ã
trình củ tôi đn Ấ Đ và xa hơ Và đ là cái cuố sách này nói
a ếnộ n
n. ó
vềKhi bạ bắ đu nghĩ thế i nhưlà phẳ rấnhiề thứcó
. n tầ về giớ ng, t u
ý nghĩ theo nhữ cách chúng không có trư c đ Như đ
a ng ớ ây. ng ích
thân tôi cũ hứ khở bở vì sựsan phẳ thế i có nghĩ là
ng ng i, i ng giớ a
chúng ta đ kếnố tấ cả trung tâm tri thứ trên hành
ang t i t các c
bây giờ
tinh lạ thành mộ mạ toàn cầ đ n nhấ mà - nế hoạ đng
i t ng uơ t, u tộ
chính trị chủnghĩ khủ bốkhông cả đờ – thì sẽ thể
và a ng n ư ng có
mởra mộ kỉ t nguyên thị vư ng và đi mớ gây sử số
nh ợ ổi ng t.
Như suy ngẫ thế i phẳ cũ làm tôi tràn đy kinh hãi,
m giớ ng ng ầ
ng
về t nghề
mặ nghiệ và cá nhân. Sựkinh sợriêng củ tôi xuấ phát
p a t
từsựthự hiể nhiên rằ không chỉ ng ngư i viếphầ mề
c n ng nhữ ờt n m
và các geek [các tay cựphách về máy tính đ ợ trao quyề đ
] ưc nể
cộ tác trong công việ ởmộthế i phẳ Nó cũ là al-Qaeda
ng c t giớ ng. ng
và các mạ lư i khủ bốkhác. Sân chơ không đ ợ san bằ
ng ớ ng ưc ng
i
theo cách thu hút và siêu trao quyề mộ nhóm hoàn toàn mớ
n t i
chỉ
củ nhữ ngư i đi mớ sáng tạ Nó đợ san bằ theo cách lôi
a ng ờổ i o. ưc ng
kéo và siêu trao quyề mộ nhóm hoàn toàn mớ củ nhữ ngư i
n t ia ng ờ
đ ông và đ bà giậ dữnả chí, và bị nhụ
n,n làm c.
àn àn
nghề nghiệ sựnhậ ra thế i là phẳ làm că thẳ thầ
p, n giớ ng ng n
Về ng
kinh vì tôi nhậ ra rằ sựsan bằ này đ xả ra khi tôi còn đ
n ng ng ãy ang
ngủ và tôi đ bỏ
, quên nó. Tôi thự sựkhông ngủ mà đ bậ việ
c , ãn c
ã
khác. Trư c 11 tháng 9 (11/9), tôi đ tậ trung theo dõi toàn cầ
ớ ãp u
hoá và khai thác sựcă thẳ giữ các lự “
ng ng a c Lexus”củ sựhộ a i
9

14. THẾGIỚ LÀ PHẲ
I NG
10
nhậ kinh tế các lự “ Ô liu” a bả sắ và chủnghĩ dân
p và c Cây củ n c a
tộ – do đ cuố Xe Lexus và Cây Ô liu củ tôi ra đ i 1999. Song
c n a ờ
ó
sau 11/9, các cuộ chiế tranh cây ô liu đ ám ả tôi hoàn toàn.
c n nh
ã
Tôi dành hầ hế thờ gian củ mình chu du trong các thế i Ả
ut i a giớ
Rậ và Hồ giáo. Vào các nă đ tôi đ mấdấ vếtoàn cầ hoá.
p i ãtut u
mó
Tôi đ lạ tìm thấ vế đ trên hành trình củ tôi đn Bangalore
ãi y tó a ế
tháng 2 nă 2004. Mộ khi đ tìm thấ tôi nhậ ra rằ có cái gì
t y, n ng
m ã
đ thậsựquan trọ đ xả ra trong khi tôi gắ bó vớ các lùm cây
t ng ã y n i
ó
ô liu củ Kabul và Baghdad. Toàn cầ hoá đ đ đn mộmứ mớ
a u ãiế t c i
hoàn toàn. Nế bạ đt cuố Xe Lexus và Cây Ô liu và cuố sách
u nặ n n
này lạvớ nhau, bạ sẽ i đn kếluậ lí lẽ ch sửkhái quát là đ
ii n đế t n lị ã
nguyên lớ củ toàn cầ hoá. Thờ đi đu kéo dài từ
na u i ạầ
có ba kỉ
1492- khi Columbus dư ng buồ mởra sựgiao thư ng giữ Thế
ơ m, ơ a
giớ Cũvà Thế i Mớ – cho đn khoả 1800. Tôi sẽgọ thờ
i giớ i ế ng i i
đi này là Toàn cầ hoá 1.0. Nó đ làm thế i co lạ từmộ kích
ạ u giớ i t
ã
thư c lớ thành cỡtrung bình. Toàn cầ hoá 1.0 là về nư c và
ớn u các ớ
sứ mạ cơ p. Tứ là, trong Toàn cầ hoá 1.0 tác nhân then chố
c nh c u t
bắ
củ sự
a thay đi, đng lự thúc đy quá trình hộnhậ toàn cầ đ là
ổộ ẩ i p uã
c
nư c bạ có bao nhiêu cơbắ – bao nhiêu sứ cơbắ bao nghiêu
ớn p c p,
sứ ngự sứ gió, hay, muộ hơ sứ hơ nư c – và bạ đ có thể
c a, c n n, c i ớ nã
triể khai nó sáng tạ đn thế
n oế nào. Trong kỉ nguyên này, các nư c ớ
và các chính phủ(thư ng đ ợ tôn giáo hay chủ
ờ ưc nghĩđ quố hay
aế c
sựkếhợ củ cả xúi giụ đ dẫ đ ờ phá bỏ bứ tư ng
t p a hai c) ã n ư ng các c ờ
và nố chặ thếgiớ lạ vớ nhau, thúc đy sựhộ nhậ toàn cầ
i t ii i ẩ i p u.
Trong Toàn cầ hoá 1.0, các câu hỏ chủyế là: Nư c tôi hợ vớ
u i u ớ pi
sựcạ tranh và các cơ i toàn cầ ởchỗ
nh u nào? Làm sao tôi có thể
hộ
đtoàn cầ và cộ tác vớ nhữ ngư i khác thông qua nư c tôi?
u ng i ng ờ ớ
i
nguyên lớ thứhai, Toàn cầ hoá 2.0, kéo dài từ1800 đn
n u ế
Kỉ
gián đ n bở Đ i Khủ hoả và Chiế tranh Thế i I
oạ i ạ ng ng n giớ
2000, bị
và II. Thờ đi này làm thế i co từcỡtrung bình xuố cỡnhỏ
iạ giớ ng .
Trong Toàn cầ hoá 2.0, nhân tốthen chố củ thay đi, đng lự
u ta ổộ c
thúc đy hộ nhậ toàn cầ đ là các công ti đ quố gia. Các công
ẩi p u, ã c
a
ti đ quố gia này tiế hành toàn cầ hoá vì thị ờ và lao đng,
c n u trưng ộ
a
đu tiên do sự
ầ bành trưng củ các công ti cổ n Hà Lan và Anh
ớ a phầ
và Cách mạ Công nghiệ làm mũ nhọ Trong nử đu củ thờ
ng p i n. aầ a i
đi này, hộ nhậ toàn cầ đợ cấ lự bở sựsụ giả chi phí
ạ i p u ưc p c i t m
chuyên chở nhờđng cơhơ nư c và đ ờ sắ và trong nử sau
, ộ iớ ư ng t, a
bở sựsụ giả các chi phí liên lạ - nhờsựphổbiế củ đ n tín,
i t m c n a iệ
10

15. KHI TÔI CÒN ĐANG NGỦ 11
đ n thoạ PC, vệ
i, tinh, cáp quang, và phiên bả ban đu củ World
n ầa
iệ
Wide Web (WWW). Chính trong thờ đi này mà chúng ta thự sự iạ c
thấ sựra đi và trưng thành củ mộ nề kinh tế
y ờ ở a tn toàn cầ theo
u,
nghĩ rằ đ có sựdị chuyể đ củ hàng hoá và thông tin từ
a ng ã ch nủa
lụ đ này sang lụ đ khác đ ởđ có mộ thị ờ toàn cầ
cị a cị a ểó t trư ng u,
vớ sựchênh lệ giá về sả phẩ và lao đng. Các đng lự ở
i ch các n m ộ ộ c
đng sau kỉ
ằ nguyên toàn cầ hoá này là các đt phá về n cứ -
u ộ phầ ng
từtàu hơ nư c và đờ sắlúc ban đu đn đ n thoạvà các máy
iớ ư ng t ầ ế iệ i
tính lớ vào lúc cuố Và câu hỏ lớ trong thờ đi này đ là: Công
n i. in iạ ã
ti tôi hợ vớ nề kinh tế
pin toàn cầ ởchỗnào? Nó tậ dụ các cơ
u n ng
hộ thế
i nào? Làm sao tôi có thể i toàn cầ và cộ tác vớ nhữ
đ u ng i ng
ngư i khác qua công ti củ tôi? Cuố Xe Lexus và Cây Ô liu chủ
ờ a n
yế là về ỉ đ m củ kỉ
u đnh iể a nguyên này, mộ thờ đi khi các bứ
t iạ c
tư ng bắđu sụ đ trên khắ thế i, và sựhộnhậ và sựphả
ờ tầ pổ p giớ i p, n
ứ dữdộvớ nó, lên mộ mứ mớ hoàn toàn. Như ngay cả
ng ii t c i khi
ng
các bứ tư ng sụ đ, vẫ còn nhiề rào cả đi vớ sựhộ nhậ
cờ pổ n u nố i i p
toàn cầ suôn sẻ Hãy nhớ khi Bill Clinton đ ợ bầ làm tổ
u . , ưc u ng
thố nă 1992, hầ như
ng m u không ai ngoài chính phủ giớ hàn lâm và i
t
có e-mail, và khi tôi viếXe Lexus và Cây Ô liu nă 1998, Internet m
và thư ng mạđ n tửvừ mớ cấcánh.
ơ i iệ a it
Phả chúng đ cấ cánh – cùng vớ nhiề thứkhác nữ đ cùng
i, ãt i u aã
đn trong khi tôi ngủ Và đ là lí do vì sao tôi lí lẽ
ế . trong cuố sáchn
ó
này rằ vào khoả nă 2000 chúng ta đ bư c vào mộ kỉ
ng ng m ớ t
ã
nguyên mớ hoàn toàn: Toàn cầ hoá 3.0. Toàn cầ hoá 3.0 làm thế
i u u
giớ co từcỡ
i nhỏ ng cỡ tí và đng thờ san bằ sân chơ Và
xuố bé ồ i ng i.
trong khi đng lự trong Toàn cầ hoá 1.0 là các nư c tiế hành
ộ c u ớn
toàn cầ hoá và đng lự trong Toàn cầ hoá 2.0 là các công ti tiế
u ộ c u n
hành toàn cầ hoá, đng lự trong Toàn cầ hoá 3.0 - thứcho nó
u ộ c u
đc trư đc nhấ vô nhị là nă lự mớ tìm thấ cho các cá
ặ ng ộ t ng c i y
-
nhân đ cộ tác và cạ tranh toàn cầ Và cái đ bẩ cho phép
ể ng nh u. òn y
các cá nhân và các nhóm đ toàn cầ dễ ế vậ và suôn sẻ ế vậ
u đn y đn y
i
không phảlà sứ ngự không phảlà phầ cứ mà là phầ mề
i c a, i n ng, n m-
tấ cảcác loạứ dụ mớ – cùng chung vớ sựsáng tạ ra mộ
t i ng ng i i o t
mạ cáp quang toàn cầ biế tấ cả
ng u n t chúng ta thành láng giề sát ng
vách. Bây giờcác cá nhân phả và có thểhỏ Tôi hợ vớ cạ
i, , i, p i nh
tranh và các cơhộ toàn cầ ngày nay ởchỗnào, và làm sao tôi có
i u
thểtựmình, cộ tác vớ nhữ ngư i khác mộ cách toàn cầ
, ng i ng ờ t u?
11

16. THẾGIỚ LÀ PHẲ
I NG
12
Song Toàn cầ hoá 3.0 không chỉ
u khác các kỉ nguyên trư c ởchỗ
ớ
nó làm thế i co lạvà phẳ thế và nó trao quyề cho các cá
giớ i ng n
nào
nhân ra sao. Nó khác ởchỗ Toàn cầ hoá 1.0 và Toàn cầ hoá 2.0
u u
chủyế do các cá nhân và doanh nghiệ Âu Mĩ n dắ Tuy Trung
u p dẫ t.
Quố thự sựlà nề kinh tế n nhấthế i trong thế mư i tám,
c c n lớ t giớ kỉ ờ
chính các nư c, các công ti, nhữ ngư i thă dò phư ng Tây tiế
ớ ng ờm ơ n
hành phầ lớ việ toàn cầ hoá và đ hình hệ ng. Như về
nn c u ị
nh thố ng
sau này, đ u này sẽ ngày càng ít đ hơ Bở vì nó làm thế i i giớ
iề úng n.
co lạvà phẳ Toàn cầ hoá 3.0 ngày càng nhiề sẽ ư c dẫ dắ
i ng, u u đợ n t
không chỉ i các cá nhân mà cũ bở các nhóm cá nhân – phi
bở ng i
Tây phư ng, không da trắ – đ dạ hơ nhiề Các cá nhân từ
ơ ng a ng n u.
mọ nơ củ thế i phẳ đu đ ợ trao quyề Toàn cầ hoá 3.0
iia giớ ng ề ư c n. u
biế thành có thểcho rấ nhiề ngư i đ cắ và chơ [plug and
n t u ờểm i
play], và bạ sẽ y mọsắ cầ vồ con ngư i tham gia.
n thấ i c u ng ờ
(Trong khi sựtrao quyề cho các cá nhân đ hành đng toàn cầ
n ể ộ u
là đc tính mớ quan trọ nhấcủ Toàn cầ hoá 3.0, các công ti-
ặ i ng ta u
to và nhỏ cũ đợ trao quyề mộcách mớ nữ trong kỉ
- ng ư c n t ia nguyên
này. Tôi thả luậ chi tiếcả muộ hơ trong cuố sách này).
o n t hai nn n
Không cầ phảnói, tôi đ chỉ sựđ giá lờ nhấvề t cả
n i có ánh mờ t tấ
ã
đ u này khi tôi rờ vă phòng củ Nandan ngày ấ ởBangalore.
in a y
iề
Như khi tôi ngồ suy ngẫ nhữ thay đi này ởban công củ
i m ng ổ a
ng
phòng khách sạ củ tôi tố hôm đ tôi đ biếmộ thứ tôi muố
na i ó, t t : n
ã
bỏ i thứ viếmộ cuố sách có thể phép tôi hiể quá trình
mọ và t t n cho u
làm phẳ này đ diễ ra thế
ng n nào và các hệ củ nó có thể gì
luỵ a là
ã
đi vớcác nư c, các công ti, và các cá nhân. Cho nên tôi nhấ đ n
ối ớ c iệ
thoạ gọ cho vợtôi, Ann, và bả cô, “ sẽviế mộ cuố sách
ii o anh t t n
nhan đ Thế i là Phẳ
ề giớ ng”. Cô vừ buồ cưi vừ tò mò - ờ có
a nờa ,
thểbuồ cư i hơ là tò mò! Cuố cùng, tôi đ có khảnă thuyế
nờn i ng t
ã
phụ đ ợ cô, và tôi hi vọ sẽ khả ng làm thế i bạ bạ
c ưc ng có nă vớ n, n
đc thân mế Hãy đ tôi đa bạ quay về đu củ hành trình
ọ n. ể ưn lúc ầ a
củ tôi đn Ấ Đ , và các đ m phư ng đ khác, và chia sẻ i
a ếnộ ơ ông vớ
iể
bạ mộ sốcuộ gặ tình cờđ dẫ tôi đn kế luậ rằ thế i
n t cp ãn ết n ng giớ
ng.
không còn tròn – mà phẳ
aithirth “Jerry” Rao là mộ trong nhữ ngư i đu tiên tôi gặ ở
t ng ờầ p
J Bangalore- và tôi gặ anh chư hơ vài phút ởkhách sạ Leela
p n
an
Palace trư c khi anh bả tôi rằ anh có thể lí các tờkhai thuế
ớ o ng xử
12

17. KHI TÔI CÒN ĐANG NGỦ 13
củ tôi và các yêu cầ kế
a u toán khác tôi cầ - từBangalore. Không,
n
cả ơ tôi đ có mộ kếtoán viên rồ ởChicago. Jerry chỉ m
m n, t i mỉ
ã
cư i. Anh ta quá lị sựđ nói - rằ anh ta có thể kế
ờ ch ể ng là toán viên
củ tôi rồ hay đ hơ kế
a i, úng n toán viên củ củ kế aa toán viên củ tôi,
a
nhờ bùng nổ outsourcing việ chuẩ bị .
sự về c n thuế
“Đ u này xả ra nhưchúng ta nói”, Rao bả anh quê ở
y o, Mumbai,
iề
trư c là Bombay, hãng củ anh, MphasiS, có mộ đi các kếtoán
ớ a tộ
viên Ấ Đ có khả ng làm công việ kế
nộ nă c toán đợ outsource từ
ưc
bấcứbang nào củ Mĩ chính phủ
t a và liên bang. “Chúng tôi liên kế t
vớ nhiề hãng CPA [kiể toán viên (công) có chứ chỉcỡnhỏ
i u m ng ]
và vừ ởMĩ
a ”.
“Ý anh nói giố kế ng toán viên củ tôi?” hỏ “
a tôi i. Vâng, giố kế ng
toán viên củ anh”Rao nói vớ mộ nụ ờ Công ti củ Rao đ đ
a , i t cư i. a ãi
tiên phong về t phầ mề work flow [luồ công việ vớ mộ
mộ n m ng c] i t
đ dạ chuẩ làm cho outsourcing khai thuế và dễ Toàn bộ
ị
nh ng n rẻ .
quá trình bắ đu, Jerry giảthích, vớ mộ kế
tầ i i t toán viên ởHoa Kì
quét các tờkhai thuế m ngoái củ tôi, cộ vớ các bả kê khai
nă a ng i n
W-2, W-4, 1099, tiề thư ng, cổphiế củ tôi- mọ thứ vào mộ
n ở ua i t
-
máy chủ đt ởCalifornia hay Texas. “Bây giờkếtoán viên củ
,ặ a
anh, nế anh ta xửlí thuế a anh ởhả ngoạ biếrằ anh thích
u củ i i, t ng
không cho (ai đ ởngoài nư c) biếhọ(tên) hay số sinh Xã hộ
ớ t An i
ó
củ anh, thì anh ta có thể n giữkín thông tin đ , Rao nói. “
a chọ ó” Các
toán viên ởẤ Đ [dùng mậ khẩ gọ tấcả
nộ t u] i t thông tin thô mộ t
kế
cách trự tiế từmáy chủ Mĩ họ
cp ở , và hoàn tấcác tờkhai thuế a
t củ
anh, vớ việ anh vẫ giấ tên. Tấ cả
i c n u t các sốliệ không ra ngoài
u
Hoa Kì đ tuân thủcác quy chế
ể riêng tư Chúng tôi coi việ bả co
…
vệ liệ và sựriêng tưrấnghiêm túc. Kế
dữ u t toán viên ởẤ Đ có nộ
thểnhìn thấ sốliệ trên màn hình củ mình, như anh ta không
y u a ng
thểtả nó xuố hay in nó ra – chư ng trình củ chúng tôi không
i ng ơ a
cho phép việ đ Nhiề nhấanh ta có thểlàm là thửnhớnó, giả
c ó. u t
nhưanh ta có ý đ xấ nào đ Các kếtoán viên không đ ợ
ịnh u ưc
ó.
phép mang thậ chí giấ và bút vào trong phòng khi họlàm việ
m y c
khai thuế. ”
trên các tờ
tò chính làm thế dạ tiên tiế này củ dị vụ
nào ng n a ch
Tôi bị mò về
outsourcing đ trởthành. “Chúng tôi làm nhiề ngàn tờ u khai”Rao
,
ã
nói. Hơ nữ “
n a, CPA củ anh ởMĩ a không cầ thậ chí ởvă phòng
n m n
củ họHọ thể i trên mộbãi biể ởCalifornia và e-mail cho
a. có ngồ t n
chúng tôi và nói, ‘Jerry, cậ làm các tờkhai thuế
u Bang New York
13

18. THẾGIỚ LÀ PHẲ
I NG
14
thậ cừ vì thếcậ làm các tờkhai củ Tom. Và Sonia, cậ và đi
t, u a u ộ
củ cậ ởDelhi làm các tờkhai Washington và Florida’. Tiệ thể
au n ,
Sonia làm việ từnhà cô ởẤ Đ , [công ti không phả trả chi phí
c nộ i]
chung. ‘Và các việ khác này, chúng thự sựphứ tạ cho nên tôi
c c c p,
tựlàm chúng’.”
Nă 2003, khoả 25.000 tờkhai thuếMĩ ư c làm ởẤ Đ .
ng đợ nộ
m
Nă 2004 con số 100.000. Nă 2005, dựkiế là 400.000. Trong
là n
m m
mộ thậ niên, anh sẽ
t p cho rằ kế ng toán viên củ anh outsource việ
a c
chuẩ bị
n cơbả củ các tờ
na khai thuế a anh - nế không hơ nữ
củ u n a.
“Anh đ vào nghề thế này nào?” tôi hỏRao. i
ã
“Bạ tôi Jeroen Tas, mộ ngư i Hà Lan, và tôi đu đ làm cho
n t ờ ềã
Citigroup ởCalifornia” Rao giả thích. “ là sế củ anh ta và
, i Tôi pa
mộ hôm chúng tôi cùng trởvề New York trên mộ chuyế bay
t từ t n
và tôi nói mình có kế ch thôi việ và anh ta bả ‘ cũ thế
hoạ c o, Tôi ng ’ .
Cảhai chúng tôi đu nói, ‘ sao chúng ta lạ không khở đng
ề Vì i iộ
doanh nghiệ riêng củ chúng ta?’ thế nă 1997-98, chúng
p a Vì vào m
tôi cùng nhau đ a ra mộ kế ch kinh doanh đ cung cấ các giả
ư t hoạ ể p i
pháp Internet cao cấ cho các công ti lớ … Hai nă trư c, tuy
p n m ớ
vậ tôi đ đ dựmộ hộ nghị
y, ti công nghệởLas Vegas và mộ số t
ãi
toán [Mĩcỡtrung bình đ tiế cậ tôi, và họ rằ họ
] ãpn nói ng
hãng kế
không thểđ sứ đ đa ra các hoạ đng outsourcing lớ vềthuế
ủ c ểư tộ n
đn Ấ Đ , như các gã [công ti] lớ có thểvà [nhữ gã vừ
ếnộ n , ng a]
ng
muố vư t họVì lẽ ó chúng tôi đ phát triể mộ sả phẩ phầ
nợ. đ n tn m n
ã
mề gọ là VTR – Virtual Tax Room: Buồ ThuếẢ đ cho
mi ng o- ể
toán cỡ a này dễ
vừ dàng outsource khai thuế .”
phép các hãng kế
Các hãng cỡvừ này “có đợ mộ sân chơ bằ phẳ hơ mà
a ưc t i ng ng n,
trư c đ họbị chố Jerry nói. “ ộ nhiên họcó thể p cậ
ớ ây từ i,” Đt tiế n
đn cùng các lợthế quy mô mà các gã lớ hơ đ luôn có.”
ế i về n nã
Có phả thông đ p cho nhữ ngư i Mĩ“ đ ng đ các con
i iệ ng ờ , Má, ừ ể
má lớ lên đlàm kế
n toán viên?” Tôi hỏ i.
i
Không thậvậ Rao nói. “ mà chúng tôi làm là làm công việ
t y, Cái c
tạ nhạ Anh biế cầ cái gì đ chuẩ bị t tờkhai thuế Việ
p p. tn ể n mộ ? c
làm rấít sáng tạ Đ y là cái sẽ
t o. ấ chuyể ra hảngoạ .
n i i”
“Cái gì sẽ lạMĩ Tôi hỏ
ở i ?” i.
toán viên muố ởlạtrong nghề i Mĩ là ngư i tậ trung
n i tạ sẽ ờp
“Kế
vào nghĩ các chiế lư c sáng tạ phứ hợ nhưtránh thuế
ra nợ o c p, hay
né tránh thuế quả lí các quan hệkhách hàng”, Rao nói. Anh hay
, n
chị sẽ o các khách hàng củ mình, ‘Tôi đ khiế công việ tạ
ta bả a n cp
ã
14

19. KHI TÔI CÒN ĐANG NGỦ 15
nhạ đợ làm rấ hiệ quảBây giờhãy nói về
p ưc tu . làm thế chúng
nào
tôi quả lí tài sả củ anh và anh sẽ
n na làm gì cho lũtrẻ a anh. Anh
củ
có muố đ mộ sốtiề nào đ trong các quỹ n thác [trust] củ
nể t n quả a
ó
mình?’ Nó có nghĩ là có các thả luậ chấ lư ng-thờ gian vớ
o n tợ i i
a
các khách hàng hơ là chạ vòng quanh giố nhữ con gà vớ
y ng ng i
n
đu bị t đt từtháng Hai đn tháng Tư và thư ng đ đn xin gia
ầ cắ ứ ế ờ ệơ
,
hạ đn tháng Tám, bở vì họ ã không có chấlư ng thờ gian vớ
nế i đ tợ i i
các khách hàng.”
Đ ánh giá từmộ tiể luậ trong tạ chí Accounting Today (7
tu n p
tháng Bả 2004), quảthự đ u này có vẻlà tư ng lai. L. Gary
y, c, iề ơ
Boomer, mộ CPA và CEO củ Boomer Consulting ởManhattan,
t a
Kansas, đ viế “ t, Mùa [thuế vừ rồ đ tạ ra hơ 100.000 tờkhai
] a iã o
ã n
thuế[đợ outsource] và bây giờđợ mởrộ ngoài các tờkhai
ưc ưc ng
thuế nhân sang các quỹ n thác, các hộbuôn và các công ti…
cá quả i
Lí do chủ u khiế ngành kinh doanh đ có khả ng tă quy mô
yế n nă ng
ã
nhanh nhưnó đ có ba nă qua là do đu tư các công ti [đt cơ ầ mà ặ
ã m
sởởnư c ngoài] này đ tiế hành vào hệ ng, quy trình và đ
ớ ãn thố ào
tạ Có khoả bả mư i ngàn ngư i tốnghiệ đi họ ngành kế
o.” ng y ơ ờt pạ c
toán ởẤ Đ mỗnă ông nói thêm, nhiề trong số ó đ làm cho
n ộ i m, u đi
các hãng đa phưng Ấ Đ khở đu vớ 100 $ mộ tháng. Vớ sự
ị ơ nộ iầ i t i
giúp đ củ truyề thông tố đ cao, đ tạ nghiêm ngặ và các
ỡa n cộ ào o t,
mẫ biể chuẩ hoá, nhữ ngưi Ấ Đ trẻ
u u n ng ờ n ộ này có thểđợ cả ưc i
biế thành các kế
n toán viên phư ng Tây cơbả khá nhanh vớ phầ
ơ n i n
nhỏchi phí. Mộ sốhãng kế t toán Ấ Đ thậ chí bắđu tiế thị
nộm tầ p
chính họcho các hãng Mĩ hộ nghị xa và bỏqua i từ qua việ đ lạc i i.
Boomer kế luậ “ t n, Nghềkếtoán hiệ nay đ biế đi. Nhữ
n ang nổ ng
ngư i bấ víu vào quá khứvà chố lạ sựthay đi sẽ buộ dấ
ờu ng i ổ bị c n
sâu hơ vào sựhàng hoá hoá (commoditization). Nhữ ngưi có ng ờ
n
thểtạ ra giá trị
o thông qua sựlãnh đo, các mố quan hệvà sứ
ạ i c
sáng tạ sẽ
o làm biế đi ngành kinh doanh, cũ nhưtă cư ng
nổ ng ờ
ng
các mố quan hệ i các khách hàng hiệ có củ họ
i vớ n a .”
Cái anh đ nói cho tôi, tôi bả Rao, là bấkể o t nghề a bạ là gì
củ n
ang
– bác sĩluậsư kiế trúc sư kế
, t, n toán viên - nế bạ là mộ ngư i
un t ờ
,
Mĩtố hơ bạ hãy giỏ ởthứdị vụnhạ cả bở vì bấcứthứ
,tnn i ch y m, i t
gì có thể ư c số
đợ hoá có thể ư c outsource cho nhà sả xuấhoặ
đợ n t c
khéo nhấhoặ rẻnhấ hoặ cả
t c t, c hai. Rao trảlờ “ i ngư i phả
i, Mỗ ờ i
tậ trung vào cái chính xác là giá trị tă củ mình.”
p gia ng a
15

20. THẾGIỚ LÀ PHẲ
I NG
16
Như nế tôi chỉ mộ kế
ng u là t toán viên trung bình thì sao? Tôi đ ã
đ họ ở t đi họ nhà nư c. Tôi có kếquả
i c mộ ạ c ớ t trung bình B+. Cuố i
cùng tôi có bằ CPA. Tôi làm việ ởmộ hãng kếtoán lớ làm
ng c t n,
nhiề việ thông thư ng. Tôi hiế khi gặ khách hàng. Họ tôi
u c ờ m p giữ
ởđng sau. Như đ là mộ sinh kế tế về
ằ t tử và cơbả hãng vừ
n a
ng ó
lòng vớ tôi. Cái gì sẽ y ra vớ tôi trong hệ ng này?
i xả i thố
“Đ là mộ câu hỏ hay,”Rao nói. “
t i Chúng ta phả chân thậ về
i t
ó
nó. Chúng ta đ ởgiữ mộ sựthay đi công nghệ lớ và khi
a t ổ to n,
ang
bạ số trong mộ xã hộ ởđ củ sựthay đi đ [nhưMĩ khó
n ng t i ỉnh a ổó ],
đ tiên đ
ể tiên đ cho ai đ số ởẤ Đ . Trong mư i
ó ng nộ ờ
oán. Dễ oán
nă chúng tôi sẽlàm nhiề thứđ đ ợ làm ởMĩ u ang ư c ngày nay.
m
Chúng tôi có thể đ tư ng lai củ mình. Như chúng tôi ở
dự oán ơ a ng
sau các bạ Các bạ xác đ tư ng lai. Mĩ
n. n ịơnh luôn luôn ởtrên đ ỉ
nh
củ làn sóng sáng tạ mớ Cho nên là khó đ nhìn vào mắ kế
a o i… ể t
toán viên đ và nói đ là cái sẽlà. Chúng ta không đợ tầ ưc m
ó ây
thư ng hoá đ u đ Chúng ta phả xửlí nó và nói về mộ cách
ờ iề ó. i nó t
chân thậ … Bấ cứhoạ đng nào mà chúng ta có thể hoá và
t t tộ số
phân li chuỗ giá trịvà di chuyể công việ đ đ đ sẽ ư c di
i , n c i ó ây, đợ
chuyể đ Ai đ sẽ
n i. ó nói, ‘ như anh không thể c vụtôi mộ
Ừ, phụ t
ng
miế thịnư ng’Đ
ng t ớ . úng, như tôi có thể làm việ đt trư c bàn
cặ ớ
ng
củ anh ngồ ởbấcứđ trên thế i, nế quán ă không có mộ
i t âu giớ u n t
a
ngư i phụtrách. Chúng tôi có thể
ờ nói, ‘ Vâng, ông Friedman, chúng
tôi có thểdành cho ông mộ bàn gầ cử sổ. Nói cách khác, có
t na’
nhữ phầ củ việ đ ă cơ hiệ mà chúng ta có thể
ng na cin m u phân li và
outsource. Nế bạ quay lạvà đc các sách giáo khoa kinh tế c
un i ọ họ
cơbả chúng sẽ o: Các hàng hoá đợ trao đi, còn các dị vụ
n, bả ưc ổ ch
đ ợ tiêu thụvà sả xuấởcùng chỗVà bạ không thể t khẩ
ưc n t . n xuấ u
việ cắ tóc. Song chúng ta đ đn gầ việ xuấ khẩ cắ tóc,
ct ang ế n c t ut
phầ việ hẹ Bạ muố cắ kiể tóc gì? Bạ muố thợcắnào?
n c n. n nt u n n t
Tấcả thứ ó có thể sẽ ư c mộcall center ở t xa làm.”
t các đ và đ ợ t rấ
Khi chúng tôi kếthúc cuộ nói chuyệ tôi hỏ Rao tiế theo anh
t c n, i p
làm gì. Anh ta tràn đy sinh lự Anh bả tôi anh đ nói chuyệ
ầ c. o n
sẽ ã
vớ mộ công ti Israel có nhữ bư c tiế lớ về
i t ng ớ n n công nghệ cho nén
phép truyề các hình quét CAT (Computer Assisted Tomography)
n
tố hơ và dễhơ qua Internet cho nên bạ có thể
tn n mau chóng có
n
mộ ý kiế thứhai từ t bác sĩ
t n mộ cách xa nử vòng trái đt.
a ấ
16