1. PSYCHOACTIVE SUBSTANCE USE DISORDER รศ . พญ . วันเพ็ญ ธุรกิตต์วัณณการ

2. PSYCHOACTIVE SUBSTANCE USE DISORDER ------------------------------------------ DEFINITION OF TERMS PSYCHOACTIVE SUBSTANCE USE DISORDER มีลักษณะ 2 ประการ ก . PATTERN OF PATHOLOGICAL USE ไม่สามารถลดหรือหยุดได้มี intoxication ตลอดทั้งวัน ใช้สารเกือบทุกวันเป็นอย่างน้อย 1 เดือนที่ intoxication จะมีความบกพร่องของการทำหน้าที่ของจิตใจ ข . ความบกพร่องของร่างกาย สังคม อาชีพ เนื่องจากกการใช้สารเสพติด

3. TOLERANCE CROSS-TOLERANCE การเกิด TOLERANCE ต่อยาตัวหนึ่ง ซึ่งเป็นผลจากใช้ยาอีกตัวหนึ่ง Psychoactive substance use disorder แบ่งเป็น 1. Psychoactive substance dependence 2. Psychoactive substance abuse

5. 6. ใช้ต่อแม้รู้ว่าเป็นผลเสียต่อสังคม จิตใจ ร่างกาย 7. marked tolerance 8. Characteristic withdrawal sym 9. ใช้สารเพื่อบรรเทาหรือหลีกเลี่ยง withdrawal ข . มีอาการมากกว่าหรือเท่ากับ 1 เดือน

7. สาเหตุ 1. มีความผิดปกติทางด้านจิตใจ 2. Low socioeconomic group 3. Curiosity 4. มีปัญหาในครอบครัว 5. Learned conditioning

8. ชนิดของยาหรือสารที่ใช้ แบ่งตามการออกฤทธิ์เป็น 1. ออกฤทธิ์กดประสาท ได้แก่ ฝิ่น มอร์ฟีน เฮโรอีน secobarbital 2. ออกฤทธิ์กระตุ้นประสาท ได้แก่ แอมเฟตามีน โคเคน 3. ออกฤทธิ์หลายอย่าง ได้แก่ กัญชา ใบกระท่อม ใช้น้อยจะกระตุ้นประสาท ใช้มากขึ้นจะกดประสาท และถ้าใช้มากขึ้นอีกเกิดประสาทหลอน

12. OPIOID DEPENDENCE กลไกการแกฤทธิ์ จับกับ opioid receptors ในปี 1974 พบสารเคมีในร่างกายซึ่งมีฤทธิ์คล้าย opioids คือ pentapeptide enkephalin , endorphins ซึ่ง endorphins เกี่ยวกับการสื่อสารทางประสาทและระงับปวดไข้ ซึ่งมีการหลั่งออกมาตามธรรมชาติ เมื่อบุคคลได้รับอันตรายพบกับความเจ็บปวด Tolerance และ dependence การเปลี่ยนแปลงของจำนวน opioid receptor เป็นผลจากการใช้ opioids ติดต่อกันทำให้เกิด dependence การเปลี่ยนแปลงของแคลเซี่ยม , cyclic amp , adenyl nucleotides ในเซลล์ก็เป็นผลจากการใช้ยาเป็นเวลานาน

15. OVERDOSE มีลักษณะ คือ pinpoint pupils , coma และหายใจช้าอุณหภูมิต่ำ (hypothermia) ความดันโลหิตต่ำ ช๊อคและหัวใจเต้นช้า สิ่งที่จะเตือนให้ทราบว่าสาเหตุจาก opioids คือ รอยเข็ม การรักษา OVERDOSE - ดูแลทางเดินหายใจและ vital sign - naloxone 0.4 มก . เข้าเส้น - ต้องสังเกตอาการผู้ป่วยเพราะอาจ coma อีกใน 4-5 ชั่วโมง Withdrawal เกิดขึ้น 6-8 ชั่วโมงหลังจาก dose สุดท้ายอละอาการหายไปภายใน 7-10 วัน ส่วน methadone withdrawal เริ่ม 1-3 วัน หลังจาก dose สุดท้าย และอาการหายไป 10-14 วัน

16. DIAGNOSTIC CRITERIA FOR OPIOID WITHDRAWAL ก . หยุดหรือลดปริมาณการใช้แล้วมีอาการต่อไปนี้ 1) มีความอยากและต้องแสวงหามาใช้ ( CRVING FOR) 2) คลื่นไส้หรืออาเจียน 3) ปวดกล้ามเนื้อ 4) น้ำตาไหลหรือน้ำมูกไหล 5) รูม่านตาขยาย ขนลุก หรือ เหงื่อออก 6) ท้องเสีย 7) หาวนอน 8) มีไข้ 9) นอนไม่หลับ ( INSOMNIA)

17. ข . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอย่างอื่น การรักษา OPIOID WITHDRAWAL 1. DETOXIFICATION METHADONE ขนาด 20-80 มก . ต่อวัน ( อาจขึ้นถึง 120 มก ./ วัน ) CLONIDINE ขนาดที่ให้ 0.1-0.3 มก . 3-4 ครั้งต่อวัน LAMM (LEVO - & - ACETYLMETHADOL) 30-80 มก . 3 ครั้ง / สัปดาห์ METHADONE MAINTENANCE มีประโยชน์หลายอย่าง ทำให้สามารถเลิกเฮโรอีนแบบฉีดได้ ไม่ผิดกฎหมาย ทำให้เกิด EUPHORIA เล็กน้อย และไม่ทำให้ง่วงซึมหรือซึมเศร้า เมื่อใช้ไปนาน ๆ และทำงานได้ไม่ก่ออาชญากรรม ข้อเสียของมันคืออย่างไรก็ตามก็ยังติด METHODONE อยู่

19. 2. การฟื้นฟูทางด้านจิตใจและสังคม (REHABILITATION) ก . จิตบำบัด (INDIVIDUAL PSYCHOTHERAPY) ข . GROUP PSYCHOTHERAPY นิยมแบบ SELF-HELP GROUP ค . อาชีวบำบัด (OCCUPATIONAL THERAPY) ฝึกอาชีพ ง . ชุมชนบำบัด (THERAPEUTIC COMMUNITY) ประกอบด้วยสมาชิก ซึ่งมีปัญหาติดยาเสพติดเหมือนกัน และมีความประสงค์จะเลิกยาเสพติดเหมือนกัน ต้องมีแรงจูงใจ เป้าหมาย ต่อไปคือการเปลี่ยนแนวชีวิต พัฒนาความซื่อสัตย์ ความรับผิดชอบ SOCIAL SKILLS และเลิกพฤติกรรมต่อต้านสังคมก่ออาชญากรรม STAFF ใน THERAPEUTIC COMMUNITY ก็เป็นผู้ที่เคยติดสารเสพติดมาก่อนและเลิกได้แล้ว

20. SEDATIVE HYPNOTICS AND ANXIOLYTIC SUBSTANCE USE DISORDER SEDATIVE เป็นยาที่ช่วยลดความกระวน กระวายทำให้เกิดความสงบ ส่วน HYPNOTIC ทำให้ง่วงนอนและหลับ สามารถแบ่งเป็น Barbiturates และ NON BARBITURATE

21. BENZODIAZEPINE ADVERSE EFFECTS ไม่เหมือนบาร์บิทูเรต ตรงที่ปลอดภัยมากกว่า กดการหายใจเพียงเล็กน้อย จะเกิดอาการถอนยาเมื่อใช้มากกว่า 40 มก . ต่อวัน อาการถอนยาได้แก่ วิตกกังวล ชาปลายมือปลายเท้า อารมณ์เศร้า ทนต่อแสงสว่างไม่ได้ คลื่นไส้ เหงื่อแตก ปวดกล้ามเนื้อ และบางครั้งชัก ( ส่วนใหญ่ต้องใช้ มากกว่า 100 มก . ต่อวัน ) การรักษา - ค่อย ๆ ลดปริมาณยาลง 10 % ทุกวัน - เปลี่ยนเป็นตัวที่ออกฤทธิ์ยาว ลดลงวันละ 10% - ลดมากกว่าวันละ 10 % ชักได้ ให้ยากันชัก ควบไปด้วย

22. DIAGNOSTIC CRITERIA FOR SEDATIVE HYNOTIC ANXIOLYTIC INTOXICATION ก . เพิ่งใช้ SEDATIVE , HYPNOTIC หรือ ANXIOLYTIC ข . พฤติกรรมเปลี่ยนแปลงในทางไม่เหมาะสม ค . > 1 ข้อ 1) SLURRED SPEECH 2) INCOORDINATION 3) UNSTEADY GAIT 4) IMPAIR CONCENTRATION OR MEMORY ง . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอื่น ๆ

23. DIAGNOSTIC CRITERIA FOR UNCOMPLICATED SEDATIVE , HYPNOTIC OR ANXIOLYTIC WITHDRAWAL DELIRIUM ก . ลดปริมาณหรือหยุดใช้ แล้วมีอาการต่อไปนี้ > 3 ข้อ 1) NAUSIA OR VOMITING 2) FATIQUE 3) AUTONOMIC HYPERACTIVITY 4) ANXIETY OR IRRITABLE 5) ORTHOSTATIC HYPOTENSION 6) COARSE TREMOR ของมือ ลิ้น และหนังตา 7 ) INSOMNIA ข . ไม่เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอื่น ๆ

24. DIAGNOSTIC CRITERIA FOR SEDATIVE HYPNOTIC OR ANXIOLYTIC WITHDRAWAL DELIRIUM ก . DELIRIUM เกิดขึ้นหลังจากหยุดหรือลดปริมาณการใช้ ข . AUTONOMIC HYPERACTIVITY ค . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอื่น DIAGNOSTIC CRITERIA FOR AMNESTIC DISORDER ก . AMNESTIC SYNDROME หลังจากใช้อย่างหนักและนาน ข . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจ

27. COCAINE COCAINE กระตุ้นระบบ DOPAMINE และ BLOCK การ REUPTAKE SEROTONIN มีการออกฤทธิ์ 30 นาที ถึง ชม . หลังฉีดเข้าเส้นหรือทางจมูก เพราะฉะนั้นเมื่อหยุดใช้ SEROTONIN เกิด DEPRESSION COCANICE INTOXICATION หายภายใน 48 ชม . หลักเกณฑ์ดังนี้ ก . เพิ่งใช้ ข . พฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไปในทางไม่เหมาะสม ค . > 2 ข้อ ภายใน 1 ชม . ที่ใช้ COCAINE 1) ใจเต้นเร็ว 2) รูม่านตาขยาย 3) ความดันโลหิตขึ้นสูง 4) เหงื่อแตกมีไข้หนาวสั่น 5) NAUSIA OR VOMITING 6) VISUAL OR TACTILE HALLUCINATION ง . ไม่ได้มีความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอื่น ๆ

28. COCAINE PSYCHOSIS โดย COCAINE INTOXICATION ในปริมาณมาก ๆ ทำให้เกิด IDEAS IF REFERRENCE ความคิดระแวง แรงขับทางเพศเพิ่มขึ้น เสียงดังในหู COCAINE WITHDRAWAL อาการสูงสุดภายใน 2-4 วัน และมีเศร้าหงุดหงิดเป็นเวลาหลายอาทิตย์ อาการหายไปภายใน 3 อาทิตย์ หรือ 3 เดือน หลักเกณฑ์การวินิจฉัย COCAINE WITHDRAWAL ก . หยุดหรือลดปริมาณการใช้ แล้วติดตามด้วย ซึมเศร้า กังวล มีอาการต่อไปนี้ > 1 ข้อ นานมากกว่า 24 ชม . หลังหยุดใช้สาร 1) FATIGUE 2) INSOMNIA OR HYPERSOMNIA 3) PSYCHOMOTOR AGITATION ข . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอื่น ๆ

29. การรักษา - สำหรับ COCAINE OVERDOSE รักษาโดยให้ออกซิเจน ถ้ามีชัก หรือกังวลใจให้ DIAZEPAM 5-10 มก . เข้าเส้น - สำหรับฤทธิ์ทางด้าน SYMPATHOMIMETIC ให้ INDERAL - ให้ยาในช่วงหยุด COCAINE ได้แก่ ยานอนหลับ ยาแก้เศร้า

32. ปีที่ 55 ฉบับที่ 17110 วันพฤหัสบดีที่ 25 พฤศจิกายน 2547 ชุดปราบยาเสพติดบก . น .2 ขยายผลการจับกุมพ่อค้ารายเล็ก ซ้อนแผน โทร . สั่งยานรก 300 เม็ดจากนักร้องชื่อดัง ให้หิ้วมาส่งที่ ปากซอย ติดกับนำยาบ้ามาส่ง พร้อมแฟนหนุ่มลูกชายผู้บริหารแบงค์ใหญ่ ถูกรวบทั้งคู่พร้อมของกลาง ไปค้นในบ้านได้อีกเกือบ 4,000 เม็ด ทั้งคู่รับสารภาพอ้างว่าทำเพื่อหาค่าใช้จ่าย

33. AMPHETAMINE ADVERSE EFFECTS ผลต่อร่างกาย มีไข้ ปวดศีรษะ ใจสั่น ความดันโลหิตสูง คลื่นไส้ อาเจียน เดินเซ เกร็ง ชัก หมดสติ ผลต่อจิตใจ กกระวนกระวาย ซึมเศร้า นอนไม่หลับ บางรายมีอาการทางจิต หวาดระแวง ประสาทหลอน เกิด DELIRUM ได้ ถ้าใช้วิธีฉีดเข้าเส้นเกิด “ RUSH ” มีความสุข EUPHORIA AMPHETAMINE INTOXICATION หายภายใน 48 ชม . มีหลักเกณฑ์การวินิจฉัยดังนี้ ก . เพิ่งใช้ AMPHETAMINE ข . พฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไปในทางไม่เหมาะสม ค . > 2 ข้อ ภายใน 1 ชม . ที่ใช้ 1) ใจเต้นเร็ว 2) รูม่านตาขยาย 3) HYPERTENSION 4) เหงื่อแตกและหนาวสั่น 5) NAUSEA OR VOMITING ง . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติของร่างกายหรือจิตใจอื่น ๆ

34. AMPHETAMINE WITHDRAWAL เป็นมากที่สุดภายใน 2-4 วัน อาการอันตรายที่สุดคือ DEPRESSION คิดฆ่าตัวตาย หลักเกณฑ์วินิจฉัย ก . หยุดหรือลดปริมาณการใช้ ซึ่งจะตามด้วยอารมณ์เศร้า หงุดหงิด กังวลใจ และมีอาการต่อไปนี้ > 1 ข้อ เป็นนานกว่า 24 ชม . หลังหยุดใช้สาร 1) FATIGUE 2) INSOMNIA OR HYPERSOMNIA 3) PSYCHOMOTOR AGITATION ข . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอื่น ๆ การรักษา 1. ยาตามอาการ เช่น หลงผิดก็ให้ ANTIPSYCHOTIC DRUG 2. จิตบำบัด

36. LYSERGIC ACID DIETHYLAMIDE (LSD) เป็นประเภทหนึ่งของ HALLUCINOGENS ที่ให้ผล SYMPATHOMIMETIC EFFECTS ADVERSE EFFECTS มี BAD TRIP ซึ่งคล้าย PANIC REACTION จาก CANNABIS หรือมีอาการ ทางจิต เป็นอยู่นาน 8-12 ชม . FLASHBACK เป็นปรากฏการณ์ที่ความรู้สึก อาการ เหมือนตอนกำลังใช้ยากลับมาอีก แต่ความจริงไม่ได้ใช้ มักเกิดเมื่อมีความเครียด หรือไม่สบาย EGO อ่อนลง มักเป็นอยู่นาน 24-48 ชม . การรักษา ให้ความมั่นใจ และให้ยาเพื่อให้สงบ

37. หลักเกณฑ์การวินิจฉัย HALLUCINOGEN HALLUCINOSIS ก . เพิ่งใช้ ข . พฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไปในทางไม่เหมาะสม ค . การรับรู้เปลี่ยนแปลงในขณะมีสติอยู่ (DEPERSONALIZATION DEREALIZATION, ILLUSION, HALLUCINATION) ง . มีอาการต่อไปนี้ตั้งแต่ 2 ข้อขึ้นไป 1) รูม่านตาขยาย 2) ใจเต้นเร็ว 3) เหงื่อแตก 4) ใจสั่น 5) ตามัว 6) มือสั่น 7) INCOORDINATION จ . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอื่น ๆ

39. สารระเหย (VOLATTLE SOLVENTS) มีองค์ประกอบของ TOLUENE ACETONE , BENZENE และ HALOGENATED HYDROCARBONS ใช้วิธีสูดดม INTOXICATION จะเกิดขึ้นภายใน 5 นาที และอยู่นาน 15-30 นาที ผู้ใช้จะมีผื่นแดงบริเวณจมูกและปาก มีกลิ่นปาก ระคายเคืองตา คอ ปอด และจมูก ทำลายตับ ไต และอวัยวะภายในและสมอง DIAGNOSTIC CRITERIA FOR INHALANI INTOXICATION ก . เพิ่งใช้สาร INHALANT ข . พฤติกรรมไม่เหมาะสม

40. ค . > 2 ข้อ 1) DIZZINESS 2) NYSTAGMUS 3) ATAXIA 4) SLURRED 5 ) INCOORINATION 6) FATI GUE 7) REFLEXES 8) PSYCHOMOTOR RETARDATION 9) TREMOR 10) กล้ามเนื้ออ่อนแรง 11 ) ตาพร่า 12) STUPOR OR COMA 13) EUPHORIA ง . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอื่น การักษา 1) เมื่อต้องการเลิกอาจมี หงุดหงิด ซึมเศร้า นอนไม่หลับ ให้ยาตามอาการ 2) ทางด้านจิตใจและสังคม

43. MARIHUANA สมัยก่อนใช้เป็นยาแก้ปวด ยาแก้ชัก และยานอนหลับ รักษาโรคต้อหิน อาการคลื่นไส้อาเจียน ต้านมะเร็งและฆ่าเชื้อโรคได้ สารที่สำคัญคือ DELTA - 9 - TETRAHYDROCANNABINOL (THC) CANNABIS INTOXICATION เกิดขึ้นทันทีหลังจากสูดเข้าไป สูงสุดภายใน 30 นาที และออกฤทธิ์ขนาน 2-4 ชม . ถ้าใช้วิธีกิน 5-12 ชม . หลักเกณฑ์การวินิจฉัย ก . เพิ่งใช้ CANNABIS ข . พฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไปในทางไม่เหมาะสม ค . > 2 ข้อ ภายใน 3 ชม . เมื่อใช้กัญชา 1 ) เยื่อบุตาอักเสบ 2) ความอยากอาการเพิ่มขึ้น 3) ปากแห้ง 4) หัวใจเต้นเร็ว ง . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอื่น ๆ

44. CANNABIS DEPENDENCE มีอาการถอนยาเล็กน้อย ได้แก่ นอนไม่หลับ คลื่นไส้อาเจียน สั่น เหงื่อแตก CHRONIC UES ทำให้เกิด AMOTIVATIONAL SYNDROME และ 1 ) PSYCHOSIS มีรายงานในอินเดีย อียิปต์ โมรอคโค 2) DELIRIUM จะเกิดเมื่อรับประทานกัญชาเป็นจำนวนมาก 3) FLASHBACK CHROMOSOME ภูมิต้านทานต่ำลง ถุงลมปอดโป่งพอง มะเร็งปอดและทางเดินหายใจ สมองเหี่ยว การรักษา 1) MEDICATION 2) PSYCHOSOCIAL TREATMENT

46. CAFFEINE ในกาแฟ 1 ถ้วย มีคาเฟอีน อยู่ 100-150 มก . เมื่อร่างกายได้รับคาเฟอีน 50-100 มิลลิกรัม จะเพิ่มความสดชื่น ทำงานคล่องขึ้น จึงเกิด PSYCHOLOGICALLY DEPENDECE นอกจากนั้นยังทำให้ปัสสาวะบ่อย กระตุ้นกล้ามเนื้อหัวใจ กรดในกระเพาะอาหารหลั่ง ความดันโลหิตขึ้น CAFFEINE INTOXICATION ได้มากกว่าวันละ 1 กรัม มีหัวใจเต้นเร็วผิดปกติ กระสับกระส่าย TINNITUS ในขนาด 10 กรัม หรือมากกว่านั้นเกิด GRANDMAL SEIZURE การหายใจล้มเหลวจนถึงเสียชีวิต CAFFEINE WITHDRAWAL ปวดศีรษะเกิดขึ้น 15-18 ชั่วโมง หลังการได้รับครั้งสุดท้าย หงุดหงิด ไม่มีแรง ซึมเศร้า

47. หลักเกณฑ์การวินิจฉัย CAFEINE INTOXICATION ก . เพิ่งได้รับ คาเฟอีน ปกติในปริมาณมากกว่า 250 กก . ข . > 5 ข้อ 1) กระสับกระส่าย 2) NERVOUSNESS 3) ตื่นเต้น 4) INSOMNIA 5) FLUSHED FACE 6) ปัสสาวะบ่อย 6) ทางเดินอาหารปั่นป่วน 7) ปวดกล้ามเนื้อ 8) ความคิดและคำพูดสับสน 9) PSYCHOMOTOR AGITATION 1 0 ) PERIODS OF INEXHAUSTIBULITY 1 1 ) หัวใจเต้นเร็วหรือเต้นผิดปกติ ค . ไม่ได้เกิดจากความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจอื่น ๆ ได้แก่ ANXIETY DISORDER

48. การรักษา 1. อาศัยความตั้งใจของผู้ป่วย และยาตามอาการ 2. ค่อย ๆ ลดประมาณคาเฟอีนในแต่ละวัน อาการ WITHDRAWAL ใช้เวลา 4-5 วัน

49. NICOTINE ขนาดมากว่า 60 มก . ทำให้เสียชีวิตได้ บุหรี่แต่ละมวนมีนิโคติน 0.5 มก . นิโคตินทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสรีระวิทยาดังนี้ 1) PERIPHERAL BLOOD VESSELS เกิดการหดตัว 2) การบีบตัวของลำไส้เพิ่มขึ้น 3) เพิ่มการหลั่ง NE และ EPINEPHRINE 4 ) กระตุ้น HYPOTHALAMIC PLEASURE CENTER ชอบใช้นิโคติน 5) ลดการเต้นของหัวใจ 6) REM SLEEP เปลี่ยนแปลง 7) TREMOR 8 ) บุตรมีนำหนักน้อยกว่าปกติ

50. NICOTINE WITHDRAWAL 90-120 นาที หลังจากสูบบุหรี่มวนสุดท้าย และมีอาการสูงสุดภายใน 24 ชั่วโมง หลังจากหยุดสูบ หลักเกณฑ์การวินิจฉัย NICOTINE WITHDRAWAL ก . ใช้นิโคตินทุกวันเป็นเวลาอมย่างน้อย 2-3 อาทิตย์ขึ้นไป ข . หยุดหรือลดประมาณการใช้ มีอาการมากกว่าหรือเท่ากับ 4 ข้อ ภายใน 24 ชั่วโมง 1) CRAVING FOR NICOTINE 2 ) หงุดหงิด ก้าวร้าว โกรธ 3) กังวลใจ 4) สมาธิไม่ดี

51. 5) กระสับกระส่าย (RESTLESSNESS) 6) อัตราการ เ ต้นของหัวใจลดลง 7) ความอยากอาหารเพิ่มขึ้นหรือน ้ำ หนักเพิ่มขึ้น การรักษา - สำคัญที่ความตั้งใจและกำลังใจ - ยาตามอาการ หงุดหงิด นอนไม่หลับ