1. Холдох болон
хөөцөлдөх
хөдөлгөөний
бодлогууд

2. Хөдөлгөөн нь явсан замын урт, явсан хугацаа, нэгж нүхэн дээр очно. Тэгвэл чоно 1 ба 3-р тарвагыг барьж чадна.
хугацаанд явах зам зэрэг ойлголтуудтай салшгүй холбоотой Харин 2 ба 4-р тарваганууд чононоос өмнө нүхэндээ очих тул
байдаг. Хөдөлгөөний бодлогууд нь замыг олох, хурдыг олох, барьж чадахгүй.
хугацааг олох гэсэн үндсэн 3 бодлого болон хуваагддаг.
Бодлого 2:
Биеийн тамирын багш чинь та нарыг хоѐр хоѐроор чинь
юм уу эсвэл бөөнөөр чинь цаг харж байгаад л уралдуулдаг шүү Охин эмээтэйгээ цуг ойн цаана орших гэрт нь очихоор
дээ. Тэгэхэд та нарын зарим чинь их хурдан гүйдэг тул барианд явжээ. Охин замдаа цэцэгт нугаар явахыг хүсэхэд эмээ нь “ Тэр
түрүүлж ирдэг, зарим нь хоцордог. Үүнийг математикийн хэлээр зам чинь их тойруу шүү дээ. Харин эмээ нь их удаан явдаг учир
хэлбэл та нарын хурд харилцан адилгүй байсан учраас өөр өөр дөт замаар явъя. Чи тойруу замаараа яв” гэжээ. Тойруу замаар
хугацаанд нэг ижил замыг (гараа-бариа) туулжээ. Хурд гэдэг нь эмээгийнх хүртэл 2 км ба дөт замаар 1 км байг. Эмээгийн хурд
хугацааны нэг нэгжид (1 сек, 1 мин, 1 цаг, 1 хоног, ...) явах замыг 2 м/с, охины хурд 5 м/с бол эмээ охин хоѐрын хэн нь түрүүлж
хэлдгийг хүүхдүүд та нар мэднэ. Нэг зүгт чиглэсэн (бие эмээгийнд очих вэ?
биеийнхээ араас явсан, уралдсан, хөөцөлдсөн) бодлогуудыг
Бодолт:
хөөцөлдөх хөдөлгөөний бодлогууд гэж нэрлэе. Мөн бие
биеийнхээ өөдөөс явсан эсвэл эсрэг зүгт явсан тухай бодлогууд Тойруу замаар эмээгийнх хүртэл 2 км= 2000 м, дөт замаар
байдаг. Тэдгээрийг угталцах болон холдох хөдөлгөөний 1км=1000 м. Тэгвэл эмээ 1000:2=500 сек, охин 2000:5=400 сек
бодлогууд гэж тоймлон авч үздэг. явах тул охин түрүүлж эмээгийнд очно.
Ингээд холдох болон хөөцөлдөх хөдөлгөөний зарим нэг Бодлого 3:
бодлогын бодолтыг сийрүүлье. Доорхи бодлогуудаас санаа авч
бодого зохиогоод бие биедээ бодуулаарай. Анчин нохойтойгоо анд явж байтал
гэнэт 500 м-ийн цаанаас үнэг босоод
Бодлого 1: зугтаав. Анчин тэр дор нь нохойгоо араас нь
тавьлаа. Хэрэв нохой нь нэг минутанд 800м,
Таван хүүхдийн нэг нь чоно болж, бусад нь
үнэг 600 м давхидаг бол хэдэн минутын
тарвага болон тоглож байв. Чоныг тарваганы нүхний
дараа үнэгийг гүйцэх вэ?
аман дээр унтаж байхад тарвага нүхнээсээ гарч гүйдэг
бөгөөд тарвага гарч гүйснээс 3 секундын дараа араас нь Бодолт: Нохой нэг минутанд үнэгнээс
чоно хөөнө. Тарваганы хоѐр нүхний хооронд 120м 800м-600м=200 м-ээр илүү зам явна. Харин
зайтай бөгөөд чононы хурд 5м/с, анх нохой үнэг хоѐрын хоорондох зай 500 м
тарвагануудын хурд тус тус 4 м/с, 5 байсан тул нэг минут тутам энэ зай 200 м-
м/с, 3 м/с, 6 м/с бол чоно хэдэн тарвагыг барьж ээр багасна. Эндээс үзвэл хоѐр минутын
чадах вэ? дараа нохой үнэг хоѐрын хоорондох зай
200·2=400м, 500-400=100м болно. Харин нохой минутанд
Бодолт:
үнэгнээс 200 м-ээр илүү зам давхидаг. Тэгвэл 100 м нь 200 м-ээс
Чоно 120 м зайг 120:5=24 секундэд туулна.Тэгвэл 200:100=2 дахин бага зай ажээ. Үүнээс үзвэл
тарваганууд ямар хугацаанд нөгөө нүхэндээ очиж чадах вэ? 1мин:2=60сек:2=30сек-ийн дараа үнэгийг гүйцнэ. Ингээд нийт
2мин+30сек=2 мин 30 сек-ийн дараа үнэгийг гүйцэх ажээ.
120:4=30 сек, 120:5=24 сек, 120:3=40 сек, 120:6=20 сек.
Чоно 3 секундын дараа хөөдөг тул 24+3=27 секундын дараа нөгөө

3. Бодлого 4: буцаж нисээд хотыг өнгөрч, цааш ниссээр хотоос 5600км зайд
нөгөө онгоцоо гүйцжээ. Хоѐрдугаар онгоцны хурд 560км/цаг бол
Нэг суурингаас эсрэг зүгт гарсан хоѐр морьтой хүний нэгдүгээр онгоц анх хотоос хэдэн км зайд буусан бэ?
хоорондох зай 3 цагийн дараа 75 км болжээ. Нэг хүний хурд
нөгөөгөөсөө 1км/цаг-аар их бол хоѐр хүн тус бүрийн хурдыг ол. Бодолт:
Бодолт: Нэгдүгээр онгоц 1 цаг нисэж, 1 цаг завсарлаад буцаж
ниссэн тул буцаад нэг цаг нисэж хотод хүрнэ. Иймд 1+1+1=3
Нийт явсан зам нийлээд 75 км, явсан хугацаа нь 3 цаг тул цагийн дараа нөгөө онгоцны
хоорондын зай нь нэг цагт 75:3=25 км-ээр холдож байжээ. Нэг хойноос ниссэн байна.Ингээд
хүний хурдыг х гэвэл нөгөө хүний хурд х+1 болно. Энэ хоѐр хүн хотоос 5600 км зайд нөгөө
нийлээд нэг цагт 25 км зам явж байсан тул х+(х+1)=25 юм. онгоцоо гүйцсэн гэж
Эндээс хаалт задалж эмхэтгээд бодвол өгөгдсөн тул хоѐрдугаар
онгоц 5600:560=10 цаг
х+х+1=2х+1=25; 2х=25-1; 2х=24
ниссэн бөгөөд харин
x=24:2; x=12 гарна. Нэгдүгээр хүний хурд 12км/цаг, нэгдүгээр онгоц 3 цагийн
нөгөө хүний хурд 12+1=13км/цаг гэж гарна. дараа араас нь ниссэн тул 10-3=7 цагт 5600 км замыг туулсан.
Тэгвэл хурд нь 5600:=800км/цаг тул нэгдүгээр онгоц анх хотоос
Бодлого 5: 800·3=2400 км зайд газардсан байжээ.
Хотоос нэг дугуйчин гарчээ.
Түүнээс 1 цагийн дараа өөр нэг
дугуйчин нэгдүгээр дугуйчны эсрэг
зүгт гарав.Эхний дугуйчин гарснаас яг
5 цагийн дараа тэд хотоос хоѐр тийш
ижил зайд холдсон байв. Нэгдүгээр
дугуйчны хурд 20км/цаг бол хоѐр дугуйчны хоорондох зай цаг
тутамд хэдэн километрээр ихсэж байсан бэ?
Бодолт: Эхний дугуйчин гарснаасаа 5 цагийн дараа 20·5=100км
замыг туулсан байна. Тэгвэл хоѐрдугаар дугуйчин эхний
дуйгуйчнаас нэг цагийн дараа гарсан тул тэрээр 5-1=4цаг явсан.
Харин энэ 4 цагийн хугацаанд эхний дугуйчны 5 цагт явсан
замтай ижил зам туулсан гэж бодлогын нөхцөлд өгөгдсөн байгаа.
100 км замыг 4 цагт туулсан тул хурд нь 100:4=25км/цаг байна.
Тэгвэл нэг цагт хоѐр дугуйчны хоорондох зай 25+15=40 км-ээр
ихэснэ.
Бодлого 6:
Нэг хотоос 2 онгоц эсрэг зүгт нэгэн зэрэг нисчээ. 1 цагийн
дараа нэг онгоц нь хүрэх газраа хүрч газардаад цагийн дараа