3. Kamu borç krizi ile mücadele ederken İspanya
iki krizle birlikte mücadele ediyor. Bunlardan
ilki kamu borç finansmanı diğeri ise emlak
piyasasında yaşanan kriz. Bu durum
İspanya’nın durumunu diğer Avrupa
ülkelerinden ayırmaktadır.
4. 4
İSPANYA’DAS SON 100 YILIN KRİZ KRONOLOJİSİ
Kriz yılı Kriz Tipi Etki Yılı
Sebep Olduğu GSYH
Kaybı(%)
1914 İkiz Kriz (Banka ve Borsa) 2 3,46
1921 İkiz Kriz (Banka ve Borsa) 1 0
1924 Banka 1 0
1931 Üçlü Kriz (Para+Banka+Borsa) 3 13,04
1943 Para 1 0
1948 Borsa 3 7,97
1958 İkiz Kriz (Para ve Borsa) 3 5,85
1976 Üçlü Kriz (Para+Banka+Borsa) 11 49,59
1982 Para 1 0
1991 İkiz Kriz (Para ve Borsa) 4 6,25
1995 Para 2 2,33
[1] Concha Betran, Pablo Martin- Acena,Financial Crises in Spain: Lessons From The Last 150 Years, http://www.ub.edu/histeco/iberometrics/pdf/Betran-Pons-Martin.pdf
6. 2002 Yılında Avro’nun dolaşıma çıkması ile
birlikte kur riskinin ortadan kalkması ülkede
en çok emlak sektörünü canlandırmıştır.
Avrupa Birliği ülkelerinden İspanya’ya
gerçekleşen göçtür. Nitekim 2000 yılında 40
milyon olan nüfus 2012 yılında 46 milyona
ulaşmıştır
GSYH içindeki sektör payını %15’e çıkarmıştır.
6
7. İnşaat ve kredi sektöründe eş zamanlı ciddi bir
büyüme gerçekleştiren İspanya’da;
Bankacılık düzenleme ve denetlemelerinin
yetersiz oluşu,
Kredi ödeme kayıtlarının tutulmaması,
Teminatların bankacılık otoritesine bildirilmesi
zorunluluğu olmaması
Sistemin şeffaflıktan uzak olduğunu ve sağlam
bir zeminde yükselmediğini göstermektedir.
7
8. İspanya bankacılık sisteminin işleyiş yapısına
baktığımız zaman bölgesel tasarruf ve kredi
bankalarının ağırlıkta olduğunu görmekteyiz.
İspanya’da krizin etkilerini göstermeye
başladığı 2009 yılında toplam mortgage
kredilerinin %56’sı bu bankalar tarafından
verilmişti.
2010 yılına gelindiğinde ise ülkede riskli
kredilerinin tutarı 180,8 milyar Avro tutarına
ulaşmıştı.
8
9. Kredilerini ödemeye çalışan kesim ise tasarruf
ve harcama kalemlerinde kısıntıya giderek
ülkede durgunluğun ve daralmanın
yaşanmasına sebebiyet vermiştir. 2009 yılı
itibariyle İspanya GSYH’sı değişim oranı
9
10. Durgunluğu ve daralmayı bertaraf edebilmek
için hükümet harcamalarını arttırdı ki bu da
gevşek maliye politikaları ile bütçe açıklarının
artmasına neden oldu.
10
12. Yerel hükümetlerin borçları toplam bütçe
açığının 1/3’ünü oluşturmaktadır. Madrid
Hükümeti, özerk olan bu hükümetlerin bütçe
açıklarını kapatmak için 18 milyar Avro
tutarında bir fon oluşturmaya karar vererek bir
bakıma borçları üstlenmiştir.
12
13. Buna göre Almanya ve Fransa’nın da bütçe
açığında AB standartlarını aştığı durumlarda
bu ülkelere herhangi bir yaptırım
uygulanmaması diğer ülkelere de kötü örnek
olmuştur. Dolayısıyla Birlik’te maliye
politikalarının para politikaları kadar
önemsenmediği görülmüştür. Özellikle her
ülkenin kendi vergi politikasının bulunması,
,AMB ile ülkeler arasında koordinasyon
sıkıntısı yaratmıştır.
13
14. Gerek ülkeye gerçekleşen Portföy yatırımları
Gerekse İspanya yerleşiklerin mevduatları
ülkeden çıkmaya başlamıştır.
İspanya bu sıcak para çıkışını finanse
edebilmek için 434 milyar Avro borç almıştır.
Bu tutar 2012 İspanya GSYH’nın yaklaşık
%30’una denk gelmektedir
14
15. Avrupa Merkez Bankasının müdahalede
gecikmesi
İspanya bankalarının Avrupa Kurtarma
Fonlarına dayanarak bilançolarında İspanyol
devlet tahvillerine ağırlık vermeleri
Sonuç olarak İspanyol bankalarında sorunlu
varlıkların stoklarında birikmiş olması bu
bankaların piyasada sağlıklı olarak devam
edeceklerine dair endişeleri güçlendirmiş ve
finans piyasalarına karşı güveni zedelemiştir.
15
16. Makro veriler 1970’den bu yana en düşük
seviyesinde.
İspanya krize ilişkin en ciddi tedbirleri 2012
yılında almaya başlamıştır.
16
17. Bu tedbirlerden en önemlisi hükümet
harcamalarının kısılmasıdır.
Bakanlık harcamalarında bir önceki yıla göre
%17 oranında kesinti yapılması,
Göçmen entegrasyonu için ayrılan destek
bütçesinin kesilmesi,
Sağlık harcamalarının azaltılması,
Sosyal hizmetlerde bütçe kesintisine gidilmesi
Memurların maaşlarınım azaltılması yer
almaktadır.
17
18. 23 Temmuz 2012’de İspanya hisse senetlerinde
açığa satış yasaklandı.
İspanya hisse senetleri regülatörü CNMV aşırı
volatil ortamda 3 aylık süre ile açığa satışı
yasakladı.
Tezgâh üstü piyasalar ve türev araçları da bu
yasağa dahil edildi. Ancak piyasa yapıcıların
işlemleri istisna tutuldu.
18
19. İspanya, Avrupa Finansal İstikrar Fonu ile
Temmuz 2012’de imzaladığı finans sektörüne
ilişkin mutabakatta İspanya’da finansal
istikrarı güçlendirmek için özel önlemler
alınması kararlaştırılmıştır.
19
20. İmzalanan mutabakata göre alınması gereken 3
önlem şart koşulmuştur. Bunlar;
Bireysel bankacılığın sermaye ihtiyacının
belirlenmesi ve bankacılık sektörünün aktif
yapısının incelenmesi ve bankalara yapılacak stres
testi aracılığı ile aktif kalitesinin ihtiyaçlarının
belirlenmesi
Sermayesi zayıf bankaların plan dahilinde
sermayelerinin güçlendirilmesi, stres testinde
ortaya çıkan eksiklerinin giderilmesi
Kamu desteği alan bankaların değer düşüklüğüne
uğrayan varlıklarının Varlık Yönetim Şirketine
devredilmesi.
20
21. Şart koşulan maddelerden varlık yönetim
şirketi olarak kurulan ve İspanya’nın kötü
bankası olarak anılan SAREB
Sareb’ bilançosunun %70’ini ise Banco
Santader, Banco Popular Espanol, Caixabank,
Banco Sabadell’in enjekte edeceği 1,7 milyar
Avro oluşturacaktır
Faaliyet süresi 15 yıl
İlk beş yıllık dönemde bankanın hedefi 45 bin
konut satarak bankayı %44 küçültmek
21
23. 23
İspanya Krallığı'nın Makro Göstergeleri 2011 2012
Kamu (%GSYH)
Kamu Açığı ( Finans Sektörü Desteği
Hariç) 8,9% 6,98%
Özel Sektör Borç (%GSYH)
Brüt Borç(Finansal olmayan kesim ve
Hane Halkı 219,1 211,7
Brüt Borç (Finansal Olmayan Şirketler) 136,2 131,7
Brüt Borç ( Hane Halkı ) 82,9 80
Dış İlişkiler
Cari İşlemler Dengesi (% GSYH) -3,5 -1,1
Net Uluslararası Yatırım Pozisyonu (%
GSYH) -91,8 -90,5
Mal İhracatında Büyüme (Yıllık Değişim) 15,4 3,8
Ticaret Dengesi (€ milyar) -39,726 -24,924
Euro Bölgesi İhracat Payı 53 49
Euro Bölgesi Dışına İhracat Payı 47 51
Euro Alanı ile Ticaret Dengesi (€ milyar) 1,661 7,723
FİNANSAL SEKTÖR
Borç Karşılıkları ( varlıklar üzerindeki
değer kayıplığı, (€ milyar) )Aralık ayı
itibariyle
125,25
8
191,56
6
Net Sermaye, Düzeltme ve Karşılıklar (€
milyar) - Aralık ayı itibariyle
363,34
8
405,17
3
[1] Tesero Publico Kıngdom of Spain, The Kingdom of Spain’s path towards stability and growth: Update on the Spanish economy and policy strategy April 2013
24. 24
İspanya'da yerleşik Finans Dışı Sektörlerin Durumu
Ara.12 % Yıllık Bazda Yüzdesel Değişim
Kredi Bakiyesi (Milyar €) Ekim Kasım Aralık
Finansal Olmayan Şirketler ve
Hane Halkı 1,991 -3,9 -4,2 -4,5
Finansal Olmayan Şirketler 1,155 -4,2 -4,7 -5,2
Banka Kredileri 736 -6,8 -7,4 -8
Hisse Dışı 73 13 13,5 12,5
Dış Kredi 346 -1 -1,4 -1,6
Hane Halkı 835 -3,5 -3,5 -3,6
Ev Kredileri 642 -3,4 -3,5 -3,6
Diğer Krediler 190 -4 -3,7 -4
Dış Kredi 3 7,6 8,9 9,2
Hükümet 882 15,6 15,6 19,8
Toplam 2,873 1 0,8 1,7
[1]Banco de Espana http://www.thespanisheconomy.com/SiteCollectionDocuments/en-gb/Economic%20Outlook/20130227_Monthly_Bulletin.pdf
25. 25
2012 Yılında Onaylanmış Olan Tedbirlerin Etkisi (% GSYH)
2012 2013
Harcamalar 2,6 1,8
Kamu istihdamı 0,5 -0,2
İş gücü piyasası 0,2 0,4
Sosyal Harcamalar 0 0,1
Merkezi Hükümetin Önlemleri 0,8 0,4
Bölgesel Hükümetin Önlemleri 0,9 0,7
Yerel ve Bölgesel Hükümet Reformları 0,1 0,3
Gelir 1,9 1,4
Kişisel Gelir Vergisi 0,4 0,3
Emlak Vergisi 0,1 0
Kurumlar Vergisi 0,4 -0,1
Diğer Dolaylı Vergiler 0 0,2
KDV 0,1 0,8
Diğer 0 0
Bölgesel Hükümetin Önlemleri 0,5 0
Sosyal Güvenlik Katkıları 0,2
Sosyal Güvenlik Dolandırıcılığı ile Mücadele 0,2
Vergi Ayarlamaları 0,1 -0,1
[1] Tesora a.g.e - Ministerio de Hacienda y Administraciones Públicas.
26. 26
Uluslar arası Menkul Kıymetler Borsaları
Ülke Endeks 04.02.2013 Seviyesi
Değişim
31.01.2013 31.12.2012
Almanya DAX 7,638.23 -1,8 0,3
Fransa CAC 40 3,659.91 -1,9 0,5
İtalya FTSE MIB 16,539.00 -5,2 1,6
İspanya IBEX 35 7,919.60 -5,3 -3
Avro Alanı EUROSTOXX 50 2,625.17 -2,9 -0,4
Birleşik Krallık FTSE 100 6,246.84 -0,5 5,9
ABD DOW JONES 13,880.08 0,1 5,9
Japonya NIKKEI 225 11,260.35 1,1 8,3
[1] Bolsa de Madrid, Infobolsa, Stoxx and Financial Times.
27. 27
TAHMİNLER 2011 2012 2013
Avrupa Komisyonu OECD IMF
Özel Tüketim -1 -2,1 -2,7 -2,3
Devlet Tüketimi -0,5 -3,7 -5,4 -4
Brüt Sermaye Oluşumu -5,5 -9,1 -6,6 -9
İç Talep -1,9 -3,9 -4 -4
mal ve hizmet ihracatı 7,6 3,1 -3,8 1,3
mal ve hizmet ithalatı -0,9 -5 2,6 2,5
Dış Talep 2,3 2,4 2,6 2,5
GSYH 0,4 -1,4 -1,4 -1,4 -1,5
İşsizlik 21,6 25 26,9 26,9
Birim İşgücü Maliyeti -1,5 -3,4 -0,3
Tüketici Fiyat Endeksi 3,1 2,2 -1,4
[1]IMF WEO http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/update/01/pdf/0113.pdf
OECDhttp://www.oecd.org/eco/outlook/economicoutlookannextables.htm#
Spain, Net exports only source of growth over forecast horizon
http://ec.europa.eu/economy_finance/eu/forecasts/2013_winter/es_en.pdf
