პრეზენტაციაში წარმოდგენილია ურბანიზაციის ასპექტები, ქალაქის არსი, აგლომერაცია და მეგაპოლისი, წარმოდგენილია ქალაქები სხვადასხვა პარამეტრებით.

2. ქალაქი-მჭიდროდ დასახლებული პუნქტი,
რომლის მოსახლეობის ნახევარზე მეტი
დასაქმებულია არა სასოფლო-სამეურნეო
საქმიანობაში
კითხვა: თქვენ რა კრიტერიუმებს წარმოადგენდით ქალაქის სტატუსის
შესადგენად?

3. უ რ ბ ა ნ ი ზ ა ც ი ა - ქ ვ ე ყ ა ნ ა შ ი ქ ა ლ ა ქ ი ს
მ ო ს ა ხ ლ ე ო ბ ი ს ხ ვ ე დ რ ი თ ი წ ი ლ ი ს
ზ რ დ ი ს ა დ ა ქ ა ლ ა ქ უ რ ი ც ხ ო ვ რ ე ბ ი ს
წ ე ს ი ს დ ა ნ ე რ გ ვ ი ს უ წ ყ ვ ე ტ ი პ რ ო ც ე ს ი
ჩ ი კ ა გ ო პ რ ა ღ ა

4. რ უ რ ბ ა ნ ი ზ ა ც ი ა - საქალაქო
ცხოვრების წესისა და საქალაქო
ფუნქციების გავრცელება აგლომერაციის
ფარგლებს გარეთ მდებარე სასოფლო
დასახლებებში
ს უ ბ უ რ ბ ა ნ ი ზ ა ც ი ა - მ ს ხ ვ ი ლ ი
ქ ა ლ ა ქ ე ბ ი ს გ ა რ ე უ ბ ნ ე ბ შ ი
მ ო ს ა ხ ლ ე ო ბ ი ს ს წ რ ა ფ ი ზ რ დ ა .
რ უ რ ა ლ ი ზ ა ც ი ა - სოფლისათვის
დამახასიათებელი ცხოვრების წესის
ქალაქში შემოტანა და დამკვიდრება.

5. ეტაპი
ურბანიზაციის განვითარების ასპექტები
რაოდენობრივი
(საქალაქო
მოსახლეობის
წილი)
ხარისხობრივი ტერიტორიული
ფორმირებადი
ურბანიზაცია
1/2 - მდე
ქალაქების დიდი
რაოდენობით
წარმოქმნა
ცალკეული
ქალაქების არსებობა
და მათ შორის
უმსხვილესის
დომინირება
განვითარებუ-
ლი
ურბანიზაცია
1/2-3/4
საქალაქო
აგლომერაციები
და მეგაპოლისები
საქალაქო
დასახლებათა
ჩამოყალიბებული
ქსელი
მომწიფებული
ურბანიზაცია
1/2-3/4 და მეტი ურბანიზაცია
რურბანიზაცია
სუბურბანიზაცია
საქალაქო
დასახლებათა
ჩამოყალიბებული
სისტემა

6. ქალაქისა და სოფლის მოსახლეობის თანაფარდობა მსოფლიოში

7. ურბანიზაციის დონე (ქალაქის მოსახლეობის ხვედრითი წილი) ქვეყნების მიხედვით
(2015 წ)

9. აგლომერაცია - მსხვილი ქალაქის (ან ქალაქების) და
მიმდებარე დასახლებული პუნქტების ერთობლიობა,
როდესაც ეს უკანასკნელნი ცენტრთან (ან ცენტრებთან )
მჭიდრო სატრანსპორტო, ეკონომიკურ თუ კულტურულ
კავშირში იმყოფებიან. მსხვილ ქალაქებზე დამოკიდებულ
ქალაქებს ქალაქ-თანამგზავრებს უწოდებენ.
აგლომერაციას ერთი ან რამდენიმე ცენტრი შეიძლება
გააჩნდეს. შესაბამისად განარჩევენ მონოცენტრულ
(ერთცენტრიან) და პოლიცენტრულ (მრავალცენტრიან)
აგლომერაციებს.

10. მეგაპოლისი - საქალაქო განსახლების ყველაზე
მსხვილი ფორმა. ყალიბდება მეზობლად
მდებარე აგლომერაციების შეზრდის შედეგად.
მისი მახასიათებელია ხაზოვანი განაშენიანება,
რომელიც სატრანსპორტო მაგისტრალებს
მისდევს.
ფრანკფურტი ბანგკოკი

11. უდიდესი მეგაპოლისები
ტოკაიდო (იაპონია)
ბოს-ვაში (აშშ)
ჩი-პიტსი (აშშ)
სან-სანი (აშშ)
(ტერიტორიულად სად
გვხვდება ეს მეგაპოლისები და
რომელ ქალაქებს აერთიანებს?)

12. მეგაპოლისი უზარმაზარი
ურბანიზებული ზონაა, რომელიც
ხან რამდენიმე ქვეყნის
აგლომერაციებსაც აერთიანებს.
ამის მაგალითია ე.წ. ,,ლურჯი
ბანანის", ,,ოქროსფერი ბანანის" და
,,მწვანე ბანანის" მეგაპოლისები
ევროპაში.

13. დავალება: გამოიცანით ქალაქები

14. ჰონგ-კონგი - „სურნელოვანი ნავსადგური“ - ფაქტობრივად - ქალაქ-
სახელმწიფო, ოფიციალურად (1997 წლიდან) ჩინეთის სახალხო
რესპუბლიკის სპეციალური ადმინისტრაციული რაიონია. ჰონგ-
კონგი გლობალური ქალაქი და მსოფლიოს ერთ-ერთი წამყვანი
ფინანსური ცენტრია. მდებარეობს ჩინეთის სამხრეთ სანაპიროზე,
მოიცავს კოულუნის ნახევარკუნძულს და 262 კუნძულს, რომელთაგან
უდიდესია ლანტაუ, ჰონგ-კონგი და ლამმა. მოსახლეობა 7,5 მლნ კაცს
აღემატება. მათგან 92% ჩინელია. სიცოცხლის საშუალო ხანგძლივობა
მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე მაღალია (81,7 წელი - კაცებში და
87,7 - ქალებში), შობადობის ჯამური კოეფიციენტი კი ერთ-ერთი
ყველაზე დაბალი (1,2 ბავშვი/ქალზე). მოსახლეობა ძირითადად
კონტინენტური ჩინეთიდან შემოსული მიგრანტების ხარჯზე
მატულობს. ჰონგ-კონგის ოფიციალური ენებია ჩინური და
ინგლისური. ჰონგ-კონგის ტერიტორიის მხოლოდ 25%-ია
ათვისებული, 40% კი რეკრეციულ სივრცეებს და ნაკრძალებს
უჭირავს.

15. This is a 3D population density map of most of Latin
America in 2015
რომელი კონტინენტია და რა ინფორმაციას გვაწვდის ფოტო

16. ბიდონვილი- ღარიბთა კვარტალი
(ბარაკები) დიდ ქალაქში

17. შანთი თაუნი , ზოგჯერ არალეგალური და უუფლებო, წარმოადგენს
ღარიბთა დასახლებას. იქაური მოსახლეობა ცხოვრობს ღარიბულ
სახლებში რომელიც დამზადებულია ხისგან ან კარდონისგან.
ძირითადად შენდება ქალაქის გარეუბნებში, არ გააჩნია არანაირი
ელექტროობა და სატელეფონო სერვისები. 2005 წლის მონაცემებით,
ერთი მილიარდი ადამიანი ცხოვრობდა შანთი თაუნებში.
შანთი (”Shanty”) წარმოშობილია ირანული სიტყვისგან ”seantigh” ,
რომელიც წარმოითქმება როგორც ”Shanty” და ნიშნავს ”ძველ სახლს” .
ეს სიტყვა გამოჩნდა 1880 იან წლებში, როდესაც ირანელი მიგრანტები
დაიტბორნენ ნიუ-იორკის მრავალბინიან საცხოვრებლებში.

18. • შანთი თაუნებს ყველგან
სხვადასხვა სახელწოდება გააჩნია
:
• გვატემალა – ასენტამენტო
• იტალია – ბარაკოპოლი
• კოლუმბია -ბარიო
• ინდოეთი -ბასტი
• საფრანგეთი – ბიდონვილი
• ვენესუელა – ბარიო
• ბრაზილია – ფაველა
• სამხ.აფრიკა – სკუატერი
• არგენტინა- ვილა მისერია
• პანამა – გეტო
• ჩილე – კამპამენტო (მაშრუმ
თაუნი )
• ურუგვაი – ასენტამიენტო
• თურქეთი – გეჯეკონდუ
• ა.შ.შ – ჰუვერვილი

19. უფსკრული სიღარიბესა და
სიმდიდრეს შორის

20. • პერუს ქალაქი
რინკონადა ზღვის
დონიდან 5100 მეტრზე
მდებარეობს , რის
გამოც მსოფლიოში
ყველაზე მაღლა
მდებარე ქალაქად
მიიჩნევა.

21. • ლა-პასი.
ბოლივიის
ფაქტობრივი
დედაქალაქი.
მდებარეობს
ჩამქრალი
ვულკანის
კრატერში, ზღვის
დონიდან 3600
მეტრზე.
შესაბამისად, ის
ყველაზე მაღლა
მდებარე
დედაქალაქია
მსოფლიოში.

22. • მალე(მალდივი)
ზღვის დონიდან ყველაზე დაბლა მდებარე
დედაქალაქი

23. • ამსტერდამის არხების
სისტემა გააზრებული
ქალაქის დაგეგმარების
ნიმუშია.
• მე-17 საუკუნის
დასაწყისში, როცა
იმიგრაციამ პიკს მიაღწია,
შემუშავდა ქალაქის
გაფართოების
კოპლექსური გეგმა ოთხ
მთავარ სანაპიროზე
გამომავალი
კონცენტრირებული
ნახევარწრიულებით.
• მას შემდეგ, არხები
გამოიყენებოდა
თავდაცვის, წყლის
რესურსების მართვისა
და
ტრანსპორტირებისთვის.
ისინი დღემდე ქალაქის
სავიზიტო ბარათად
რჩება.

24. • ხორვატია, ქალაქი ჰუმი,
სადაც 27 ადამიანი (2020 წ.)
ცხოვრობს! ქალაქის
ადმინისტრაციას
შეადგენენ: მერი,
პოლიციელი, მოსამართლე
და ექიმი. გინესის
რეკორდების წიგნშია
შეტანილი, როგორც
ყველაზე პატარა ქალაქი,
რომლის მოსახლეობა სამ
ათეულ ადამიანს არ
აღემატება.

25. • ჩენტურიპე (Centuripe).
სიცილია. იტალია.

26. • უშუაია — ქალაქი არგენტინაში,
ცეცხლოვანი მიწის პროვინციის
დედაქალაქი.
• წარმოადგენს მთელ
მსოფლიოში ყველაზე სამხრეთით
მდებარე ქალაქს.
• მდებარეობს კუნძულ
ცეცხლოვან მიწაზე.
•

27. პარიზი

28. ვ ე ნ ე ც ი ა

29. ლ ა ს პ ა ლ მ ა ს ი