1. het vmbo heeft wel grote gevolgen –
I
n het overdrachtsdossier van de niek is noodzakelijk omdat deze af-
Zo maakt de
vorige minister van Onderwijs een schreeuwend tekort aan tech- delingen heel duur zijn. Het vmbo We kunnen natuurlijk
Marja van Bijsterveldt (CDA) nisch personeel bijvoorbeeld, zoals ging het mbo al voor. Menig afdeling
aan de nieuwe minster Jet Bus- deze krant twee weken geleden be- techniek is opgeheven, omdat het te wachten tot het vmbo
semaker (PvdA) stond een veelzeg-
gende grafiek: in 2020 volgt nog
richtte. De teruggang van het aantal
vmbo-leerlingen in de zorg is zelfs
duur is om deze in stand te houden
voor een paar leerlingen. Dat we een
echt een restcategorie
maar een kwart van de leerlingen in nog groter dan in de techniek. Een tekort aan technisch personeel heb- is geworden
het voortgezet onderwijs een be- kleine stijging van het aantal leerlin- ben, ligt dus niet zozeer aan het feit
roepsopleiding op het vmbo. Over gen wordt alleen nog geconstateerd dat jongeren niet voor vmbo tech-
zeven jaar zit driekwart van alle leer- in de opleiding administratie. Juist niek kiezen – die leerlingen zijn er
vakschool
lingen op het vmbo-t (de oude mavo), daar zijn de arbeidsmarktperspectie- gewoon nauwelijks meer. Die zitten achterstand. Die taalachterstand
de havo en het vwo. ven niet rooskleurig. ondertussen op de havo en het vwo. wordt hierdoor verward met dom-
Met deze voorspelling zit het mi- Onlangs publiceerde het ministe- Vreemd genoeg staat dit weinig heid.
nisterie van Onderwijs nog aan de rie van Onderwijs een meevaller in de mensen in het vmbo helder op het De verwijzing van de basisschool
voorzichtige kant, gezien de leeg- studiefinanciering. Er waren minder netvlies. Men blijft pleisters plakken, naar het vmbo zien deze leerlingen
loop van de afgelopen negen jaar. In mbo-studenten dan verwacht. Dit is met ‘techniek breed’ en ‘zorg breed’, zelf wel als een afgang. Al sinds groep
2003 gingen nog bijna 79.000 leer- ook niet zo raar als het aantal vmbo- blijft dure voorlichtingsfolders zes van de basisschool weten ze heel
lingen naar het derde leerjaar vmbo- leerlingen terugloopt. drukken om leerlingen – die niet be- goed dat ze onderaan bungelen. Mis-
basis en kader, de beroepsopleidende In dit licht mag ook de ‘fusie’ tus- staan – te werven voor techniek en schien nog veelzeggender is dat de
geen kans
leerwegen van het vmbo. In 2012 wa- sen de Rotterdamse roc’s Zadkine en roept een vmbo-lerarenopleiding in lwoo-leerlingen onlangs door het
ren dit er 68.000. Dit is een terugloop Albeda worden bekeken. Het samen- het leven (nu pas?). ministerie van Onderwijs het nieuw
van 11.000 leerlingen. gaan van hun mbo-afdelingen tech- Besturen en directeuren van te vormen ‘passend onderwijs’ in zijn
Het aantal leerlingen in het derde vmbo’s wringen zich in de vreemdste geschoven – terug naar de situatie
leerjaar van het vmbo-t bleef stabiel: bochten om hun scholen overeind te van voor het vmbo. De scheidslijn
rond de 37.000 leerlingen. Het aantal houden. De concurrentie tussen de tussen speciaal voortgezet onderwijs
leerlingen in het derde leerjaar van
havo en vwo groeide, van 84.500 naar
‘Doorsturen’ was vmbo’s is moordend. In Amsterdam
West gaan drie vmbo’s uit nood sa-
en het vmbo wordt steeds dunner.
klassenbepaald:
W
92.500. Via de achterdeur is er in Ne- menwerken om te overleven. e moeten in het Neder-
Het vmbo loopt leeg, want kinderen willen derland een soort algemeen vormen- Eigenlijk is er niets nieuws onder landse onderwijs af
de middenschool ingevoerd. vader bouwvakker de zon. De leegloop van het lager be- van het vooroorlogse
theorie. We moeten af van het idee dat met de Natuurlijk, het is fijn dat Neder- roepsonderwijs begon op het mo- idee dat je met je han-
land hoger opgeleid raakt (dat wil- zoon bouwvakker ment dat opleidingen als mulo, mms den moet werken als je ‘dom’ bent.
handen werken dom is, schrijft Anja Vink. den we toch?), maar de leegloop van en hbs en later de mavo, havo en vwo We hebben een archaïsch beeld van
binnen bereik kwamen van arbei- een beroep dat nog stamt uit de tijd
derskinderen. De Ambachtsschool van de ambachtsschool. Waar je voor-
werd lts en de huishoudschool de heen met een lts-diploma nog heel
lhno, maar er veranderde niets. De aardig kon sleutelen aan een auto,
vorming van het vmbo in 1999 was moet een automonteur nu minimaal
het sluitstuk om de leegloop tegen te mbo-niveau 4 hebben, om te kunnen
gaan. werken met computers.
Meer dan tien jaar later luidt de De zorg vraagt steeds meer mbo+-
conclusie: die poging is faliekant opgeleiden (kinderopvang, peuter-
mislukt. leidsters, verpleging). Met een diplo-
Wat we niet willen zien, is dat we ma vmbo-b word je hooguit toegela-
sinds de Tweede Wereldoorlog één ten op mbo-niveau 2 – als je niet
onderwerp in het onderwijs niet heb- wordt afgewezen vanwege een te
ben willen aanpakken. We sturen on- laag taal- of rekenniveau of een ver-
ze ‘domste’ leerlingen op twaalfjari- keerde werkhouding.
x x x x x x
ge leeftijd door in een beroep met het We kunnen natuurlijk wachten
argument dat deze kinderen liever tot de wal het schip heeft gekeerd,
met hun handen werken. het vmbo echt een restcategorie is ge-
Wat is dom? Voorheen was dat worden en we werknemers uit ande-
doorsturen klassenbepaald: vader re landen moeten halen. Eerder in-
bouwvakker, zoon ook bouwvakker grijpen lijkt verstandiger.
– ongeacht zijn intellectuele vermo- De grote dupe van de leegloop van
gens. Met de emancipatie van de ar- het vmbo zijn natuurlijk de leerlin-
beidersklasse wilden ouders voor gen op het vmbo-b en -k. Vaak zijn
hun kinderen een beter bestaan en deze leerlingen helemaal niet dom;
wilden ze af van het stempel dat ze hebben meestal de pech om te zijn
x x x x x x
slechte leerprestaties samengaan geboren in de verkeerde omstandig-
met handwerk. Dit noemden we heden. Ze hebben een ander soort on-
vooruitgang. derwijs nodig. Eerst zullen ze hun
Diezelfde ouders krijgen nu de taal- en leerachterstand moeten in-
schuld van de leegloop van het vmbo; halen, voordat ze een vervolgoplei-
ze zouden te hoge adviezen afdwin- ding kunnen gaan doen.
gen bij de basisscholen. Er wordt ge- Maak klassen na de basisschool –
traind met Citotoetsen. Huiswerk- of eerder – waar ze hun achterstand
cursussen tieren welig. inhalen. Neem een voorbeeld aan de
Uit onderzoek van de Inspectie succesvolle ‘kopklassen’ in de grote
van het Onderwijs blijkt dat het wel steden, voor talentvolle havo- en vwo
meevalt met die te hoge adviezen. leerlingen met net iets te veel taal-
x x x x x x
Het gebeurt zeker, maar niet in zulke achterstand. De Onderwijsraad deed
mate dat het de stijging van het on- eenzelfde voorstel in 2010, met de
derwijsniveau verklaart. De verkla- vorming van Junior Colleges.
ring is waarschijnlijk eerder te zoe- Of doe het zoals de KTS, een vmbo
ken in een combinatie van hogere in Voorhout, Zuid-Holland. Deze
welvaart met ouders die zelf hoger voormalige technische school heeft
opgeleid zijn. sinds een paar jaar een ‘technomavo’.
De leerlingen hiervan komen van
E
en andere belangrijkere heinde en verre. Soms kiezen leerlin-
oorzaak van de leegloop gen met een havo-advies voor deze
van het vmbo is dat het spe- school, omdat ze op de havo niet met
x x x x x x ciaal onderwijs in 1999 bij hun handen kunnen werken. De
het vmbo werd gevoegd. Deze leer- school heeft zelfs vergevorderde
lingen met leer- en gedragsproble- plannen voor een technohavo. Dit is
men moesten opgenomen worden in geen raar idee, als je naar de populai-
het leerwegondersteunend onder- re technasia op het vwo kijkt.
wijs (lwoo). Dit lwoo groeide sinds- Waarom pakken de grote steden
dien als kool. het niet slimmer aan en zetten ze in
Dat heeft tot gevolg dat in de basis- samenwerking met het bedrijfsleven
beroepsgerichte leerweg meer dan de technocolleges op voor alle niveaus:
helft van de leerlingen een lwoo-ver- voortgezet onderwijs, mbo en hbo?
klaring heeft. Deze leerlingen heb- Hetzelfde kun je verzinnen voor
ben vaak niets met ‘met hun handen zorg & welzijn. Wellicht kunnen de
x x x x x x
werken’. Ze komen in het vmbo om- voormalige vmbo-leerlingen dan op
dat hun IQ te laag zou zijn, omdat ze veertienjarige leeftijd instromen op
een taalachterstand van twee jaar of die technomavo’s en die techcolle-
meer hebben of omdat ze zijn gedia- ges.
gnosticeerd voor ADHD of een ande-
re gedragsafwijking. Anja Vink is onderwijsjournalist en
Deze taalachterstand is vaak onno- werkt onder meer voor NRC Handels-
dig, constateert de Inspectie van het blad, Vrij Nederland en het VPRO-pro-
Onderwijs. De basisschool blijft in gramma Argos. In september ver-
FB VG
gebreke. Wel heeft het tot gevolg dat schijnt haar boek over een schooljaar
ze voortdurend in alle vakken, ook in klas 1D van de GKH, een Rotter-
x x x x x x wiskunde, oplopen tegen die taal- dams vmbo.