სასწავლო რესურსი მოსწავლეებისათვის

2. ნელსონ მანდელა
• ნელსონ მანდელა (სრულად როლიჰლაჰლა დალიბუნგა მანდელა Rolihlahla Dalibhunga Mandela;
დ. 18 ივლისი, 1918, მვეცო, ტრანსკაი, სარ — გ. 5 დეკემბერი, 2013, იოჰანესბურგი, სარ) —
ანტიაპართეიდის მოძრაობის აქტივისტი და სამხრეთ აფრიკის
რესპუბლიკის პირველი პრეზიდენტი. პრეზიდენტობამდე იყო ანტიაპერტეიდის მოძრაობის
აქტივისტი და აფრიკის ნაციონალური კონგრესის (ანკ) ლიდერი. მანდელამ ციხეში გაატარა 27
წელი საბოტაჟისათვის მას შემდეგ რაც ანკ იატაკქვეშეთში გადავიდა და შეიარაღებული ბრძოლა
დაიწყო.
• ციხეში გატარებული 27 წლის განმავლობაში მანდელა გახდა ანტიაპერტეიდის მოძრაობის და
ზოგადად რასული თანასწორობისათვის ბრძოლის სიმბოლო როგორც სამხრეთ აფრიკაში ასევე
მის საზღვრებს გარეთ.
• სამხრეთ აფრიკის მაშინდელი მთავრობა, ისევე როგორც მისი მხარდამჭერი ქვეყნები გმობდნენ
მანდელასა და ანკ-ს ქმედებებს და მათ მოიხსენიებდნენ
როგორც კომუნისტებს და ტერორისტებს.
• 1990 წელს ციხიდან განთავისუფლების შემდეგ მანდელამ შეცვალა თავისი პოლიტიკური კურსი
ზომიერისაკენ, რამაც ხელი შეუწყო სამხრეთ აფრიკაში რასობრივი შუღლის შემსუბუქებას და
დემოკრატიის დამყარებას.
• მანდელას მიღებული აქვს ასზე მეტი სხვადასხვა ჯილდო, მათ შორის ნობელის
პრემია მშვიდობის დარგში 1993 წელს. სამხრეთ აფრიკაში ის მოიხსენიება როგორც მადიბა,
წოდება რომელსაც მანდელას კლანის მხცოვან და პატივცემულ წევრებს ანიჭებენ.

3. „არავინ იბადება სიძულვლილის გრძნობით. განსხვავებული კანის ფერის, რელიგიის,
ფასეულობების თუ პირადი ინტერესების გამო, ხალხი სიძულვილს დროთა განმავლობაში
სწავლობს... და თუ თქვენ სიძულვილი უკვე ისწავლეთ, მაშინ სიყვარულის სწავლასაც შეეცადეთ,
რადგან ადამიანის გულთან სიყვარული უფრო ახლოს დგას,“
“აიღეთ იარაღები და დანები და გადაყარეთ ზღვაში. ამიერიდან ჩვენ სიყვარულშ
ი შევეჯიბრებითერთმანეთს!”
„ჩემზე თქვეს - ის დაბადებიდან ხე იყო, რომელიც ირხეოდა, მოგვიანებით კი ნელსონ მანდელა
გახდა და მთელი მსოფლიო შეძრა... არ მომწონს, როდესაც ჩემგან ღმერთის ხატის შექმნას
ცდილობენ. მირჩევნია საზოგადოება მიცნობდეს, როგორც ჩვეულებრივ ადამიანს, თავისი
უამრავი სისუსტით,“
„

4. .
ნელსონ მანდელა ცნობილი იყო არამხოლოდ როგორც სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის(სარ) პირველი
შავკანიანი პრეზიდენტი, არამედ როგორც უსამართლობის ყველაზე შეურიგებელი მებრძოლი, როგორც
თავისუფლების მოყვარე სული. მისი ცხოვრება სავსე იყო როგორც დიადი შენაძენებით, ასევე არანაკლებ
ფასეული დანაკარგებით. ის არასოდეს დანებებულა და მედგრად ედგა საკუთარ და ერის ინტერესებს.
მანდელა უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე იცავდა სამშობლოს.

5. ნელსონ მანდელა 1918 წლის 18 ივლისს დაიბადა. ის ტემბუს დინასტიას მიეკუთვნება, რომლის
წევრებიც აღმოსავლეთ კაპსკს, სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის ერთ-ერთი პროვინციას მართავდნენ.
მიუხედავად მისი მმართველი დინასტიის შთამომავლობისა, ის მაინც არ იყო უფლებამოსილი
გამხდარიყო თემის ბელადი, რადგან ის უმცროსი მემკვიდრე იყო თავის საგვარეულოში. ნელსონის
მამა კუნუსი, საიდუმლო ყრილობის დროს ამ ტომის მმართველად აირჩიეს. მამის სიკვდილის შემდეგ
კი, ეს პოსტი 9 წლის ნელსონს გადაეცა.
მას შემდეგ, რაც ნელსონმა უნივერსიტეტი დაამთავრა, შეიტყო, რომ მისი აღმზრდელი ჯონგიტამბა,
მას სრულიად უცნობ ქალზე დაქორწინებას უპირებდა. ამის გამო ნელსონი იძულებული იყო
იოჰანესბურგში გაქცეულიყო რათა თავი დაეღწია ამ ვანდალიზმისგან.

6. გარკვეული პერიოდი ნელსონმა ოქროს მომპოვებელი
საბადოს დარაჯად იმუშავა, თუმცა მალევე
დაატოვებინეს სამსახური, რადგან გაიგეს, რომ ნელსონი
გამოქცეული თავის აღმზრდელის ოჯახიდან
იყო. ნელსონი, ცხოვრების ასეთ მძიმე პერიოდში
უოლტერ სისულუსს შეხვდეა. ამ უკანასკნელმა
მას ერთ იურიდიულ კომპანიაში კლერკად დააწყებინა
მუშაობა. მისმა ახალმა თანამდებობამ
მანდელას შესაძლებლობა მისცა ბაკალავრის სტატუსი
სამხრეთ აფრიკულ უნივერსიტეტში მიეღო, ამის შემდეგ
1943 წელს ის ვიტვატერსრანდას უნივერსიტეტში
ჩაირიცხა. ზუსტად ეს უნივერსიტეტი იქცა ნელსონის
ლიბერალური მსოფლმხედველობის მთავარ წყაროდ. ის
ამ პერიოდიდან აშკარად და პერმანენტურად
ღებულობდა მონაწილეობას საჯარო აქციებში.
მომავალმა აფრიკის ნაცონალური კომიტეტის წევრმა და
რამდენიმე აქტიურმა ახალგაზრდამ, ახალგაზრდული
ლიგა ჩამოაყალიბეს, რომელიც სამხრეთ აფრიკის
კომიტეტისგან განსხვავებით, უფრო აქტიურად
ებმეოდა მთელ რიგ საკითხებში და მედგრად იდგა
ხალხის უფლებების სადარაჯოზე.

8. 1944 წელს ნელსონ მანდელა უოლტერ სისულუს ძმისშვილზე, ეველინ მეისზე
დაქორწინდა. მათ ორი ვაჟიშვილი მაბიდა და მაკგახო და ორი ქალიშვილი
შეეძინათ, რომელთაც სახელად მაკაზიხე დაარქვეს.
თავისი პოლიტიკური მოღვაწეობა ნელსონმა 1948 წელს დაიწყო, როცა ის
ნაცონალური კომიტეტის ახალგაზრდული ლიგის მთავარ სპიკერად დაინიშნა.
შემდეგ ნაცონალური კომიტეტის წევრიც გახდა, ხოლო 1950 წელს ნელსონ
მანდელა ნაცონალური კომიტეტის ახალგაზრდული ლიგის პრეზიდენტად
აირჩიეს.
ნელსონი დააფრიკელი მოსახლეობის უფლებების დასაცავად ბრძოლას არ
ეშვებო. 1952 წელს მანიურიდიული კომპანია შექმნა სახელწოდებით “მანდელო
და ტამბო”(mandelo & tambo). ეს იურიდიული კომპანია სამხრეთ აფრიკელი
მოსახლეობის სამართლებრივ ინტერესებს იცავდა.

10. სახელმწიფოს მოქმედი ხელისუფლება ნელსონის სახით
დიდი წინააღმდეგობას გრძნობდა. 1956 წელს ნელსონი
და 150 ადამიანი ერის წინააღმდეგ მიზანმიმართულ
ღალატის ბრალდებით დააპატიმრეს. სასამართლოს
მსვლელობა 1961 წლამდე მიმდინარეობდა და ამ
ხუთწლიანი გამოძიების შედეგად ვერცერთ სამხილი
ვერ იქნა მოპოვებული. სასამართლო იძულებულნი
გახდა ყველა ეჭვმიტანილი გაეთავისუფლებინა.
ამ ფაქტმა ნელსონის ცხოვრებაში და მის პოლიტიკურ
მსოფლმხედველობაში დიდი გარდატეხა მოახდინა და
საბოლოოდ გადააწყვეტინა მოქმედი ხელისუფლების
წინააღმდეგ გადაედგა სასწრაფო და გადამწყვეტი
ნაბიჯები.
ნელსონ როლიჰ ლაჰ-ლაჰ მანდელა ოფიციალურად
ჩაუდგა სათავეში პარტიზანულ მოაძრაობა “ერის
მახვილს”. თავიდან პარტიზანული დაჯგუფებები
საბოტაჟს აწყობდნენ ხელისუფლების წინააღმდეგ,
ხოლო შემდეგ კი საერთოდ პარტიზანული ბრძოლები
დაიწყეს ხელისფულების მოხელეების წინააღმდეგ,
რომლის მიმდინარეობის პროცესში უამრავი
მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა, რასაც ნელსონ
მანდელა თავისი ცხოვრების შავ ლაქად მიიჩნევდა
სიცოცხლის ბოლომდე.

11. მიუხედავად ნელსონის აქტიური მონაწილეობისა, მისი პარტიზანული
ბრძოლები დიდხანს არ გაგრძელებულა. 1962 წლის 5 აგვისტო, ეს ის თარიღია,
როცა ამბოხებული ნელსონ მანდელა ცსს-ის (ცენტრალური სადაზვერვო
სამსახური) აგენტების დახმარებით დააპატიმრეს. მას 27 წლით თავისუფლების
აღკვეთა მიესაჯა. ამ 27 წლიდან 18 წელი მან ერთკაციან საკანში, კუნძულ
წერილის გაგზავნა ნახევარწელიწადში ერთხელ შეეძლო.
1982 წელს ნელსონი და მისი თანამძრახველები ახალგაზრდული
ლიგიდან, პოლსმურის ციხეში გადაიყვანეს. ეს ნაბიჯი ხელისუფლებამ
პოლიტმატიმრების გულის მოსაგებად გადადგა. უფრო მეტიც, 1987 წელს
ნელსონ მანდელას ოფიციალურად შესთავაზეს თავისუფლება თუ ის უარს
იტყოდა ძალადობაზე და თავის საქმიანობას მიატოვებდა. ვინაიდან ეს
შემოთავაზება მხოლოდ ნელსონს მიუვიდა, მან კატეგორიული უარი განაცხადა
და თქვა: “რა თავისუფლებაზეა საუბარი, როცა სახალხო ორგანიზაციები რჩება
აკრძალული ? ? მხოლოდ თავისუფალ ადამიანებს შეუძლიათ წავიდნენ
მოლაპარაკებაზე, მონას არ შეუძლია პატრონთან დადოს ხელშეკრულება”.
რობიენში გაატარა. პოლიტპატიმარს ციხეში ძალიან ცუდად ეპყრობდნენ.
ნელსონს საკუთარ ახლობლებთან

13. ამგვარი კატეგორიული უარის მიუხედავად, სამხრეთ აფრიკის ხელისუფლებას არ
შეუწყვეტია ნელსონის გადაბირება. 1988 წელს ის ვიკტორ-ვასტერის საპატიმროში
გადაიყვანეს, სადაც პოლიტპატიმართა მიმართ მოპყრობა შედარებით მსუბუქი იყო.
1990 წელს სამხრეთ აფრიკის პრეზიდენტმა ფედერიკო დე კლერკმა ხელი მოაწერა
ნორმატიულ აქტს, რომლის მიხედვით ნაცონალური კომიტეტის ახალგაზრდული
ლიგა ოფიციალურად გამოაცხადა ლეგალიზირებულად.
1990 წლის 11 თებერვალს, მომავალმა პრეზიდენტმა საპყრობილე დატოვადა.
ციხიდან გამოშვების შემდეგ, პოლიტიკური ვითარებების გამო, ნელსონს ქვეყნის
დატოვება მოუწია და ესპანეთში გადასახლდა.

14. ერთხელ მანდელა ბარსელონას საფეხბურთო
მატჩზე საპატიო სტუმრად მიიპატიჟეს. ის
მრავალათასიანი პუბლიკის წინაშე წარსდგა,
სადაც ათობით ათასმა მაყურებელმა ერთხმად დაიწო
სამხრეთ აფრიკაზე შეთხზული ერთი მოძველებული
სიმღერის შესრულება. ნელსონ მანდელას თქმით, იმ 5
წუთიანი მონაკვეთის განმავლობაში, მან სამოთხეში
იგრძნო თავი და მიხვდა, რომ მის ერს ის ისე
სჭირდებოდა, როგორც არასდროს.
ნელსონმა იმღამესვე გადაწყვიტა დაეტოვებინა
ესპანეთი და მშობელ მიწას დაბრუნებოდა.
სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ, მანდელამ
საპრეზიდენტო არჩევნებში მიიღო მონაწილეობა.
1994 წლის 10 მაისს, 40-მა მილიონმა სამხრეთ აფრიკის
მოსახლემ ქვეყნის სრულუფლებიან ლიდერად აირჩია
ნელსონ მანდელამ. არავინ ელოდა, რომ
იმდროინდელი ხელისუფლება ასე მარტივად და
უმოქმედოდ დათმობდა თავის ძალაუფლებას.
ნელსონ მანდელას წყალობით აფრიკაშისახალხო
აჯანყება შეწყდა, გადამტერებული აფრიკელები
შერიგდნენ.
თითქმის წარმოუდგენელი რამ მოხდა ამ ქვეყნის
ისტორიაში, შავკანიანი ადამიანი თეთრკანიანს
გაუთანაბრდა

16. ნელსონ მანდელას წყალობით აფრიკაშისახალხო აჯანყება შეწყდა, გადამტერებული
აფრიკელები შერიგდნენ.
თითქმის წარმოუდგენელი რამ მოხდა ამ ქვეყნის ისტორიაში, შავკანიანი
ადამიანი თეთრკანიანს გაუთანაბრდა.
თავისი პრეზიდენტობის 5 წლის მანძილზე ნელსონ მანდელამ უამრავი რეფორმა
ჩაატარა, რის შედეგადაც სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკამ თითქმის დაძლია
ეკონომიკური კრიზისი და სიღარიბე.
მანდელამ შეძლო და ქვეყანაში უფასო სასწრაფო დახმარება დააფუძნა. ბავშვების
შენარჩუნების მიზნით ოჯახებს მატერიალურად ეხმარებოდა, ქვეყნის შიგნით კი
მოსახლეობა უპრეცედენტოდ თანასწორუფლებიანი იყო.
ნელსონ მანდელას ერთ-ერთ სისუსტეს სპორტი წარმოადგენდა. მას სიყრმიდანვე
გულში ჰქონდა ჩავარდნილი რაგბის სიყვარული. ნელსნის პრეზიდენტობის
განმავლობაში სამხრეთ აფრიკის რაგბის ეროვნულმა ნაკრებმა უამრავ გამარჯვებას
მიაღწია და მსოფლიოს ჩემპიიონიც გახდა. ნელსონი თავისი ქვეყნის ნაკრების
ამგვარ წარმატებას თავისი კარიერის ყველაზე დიდ მიღწევად მიიჩნევდა.

17. 2010 წელს ამ ქვეყანაში მსოფლიოს ყველაზე პოპულარული ტურნირი, ფეხბურთის
მსოფლიო ჩემპიონატი ჩატარდა.
ნელსონის გაპრეზიდენტების შემდეგ, არცერთ ყოფილ მაღალჩინოსანს არ
დაუკარგავს თანამდებობა. უფრო მეტიც, ის პიროვნებებიც კი არ დაუსჯია,
რომლებმაც ნელსონი 27 წელი, უკანონოდ გამოამწყვდიეს ოთხ კედელშუა.
პოლიტიკიდან წასვლის შემდეგ ნელსონ მანდელამ სხვადასხვა დაავადებებთან
ბრძოლის კამპანიები გაახშირა. მან გადაწყვიტა შიდსისა და მალარიას დაძლევა.
2005 წელს ნელსონ მანდელას შვილი მაკგახო მანდელა მალარიის დაავადებით
გარდაიცვალა.
ნელსონ მანდელა 20-მდე ჯილდოს ლაურეატია, მათ შორის ნობელის პრემიისაც.

18. პატიმარი მანდელა დაუსწრებელი სწავლების პროგრამით
ლონდონის უნივერსიტეტში სწავლობდა და იურიდიულ
მეცნიერებათა ბაკალავრის ხარისხი აიღო. 1981 წელს მისი
კანდიდატურა უნივერსიტეტის საპატიო რექტორის
პოსტზე განიხილებოდა, თუმცა ეს პატივი წილად
პრინცესა ანას ხვდა.
1982 წელს მანდელა და მისი რამდენიმე თანამებრძოლი
პოლსმურის ციხეში გადაიყვანეს, რაც გამოწვეული იყო
იმით, რომ ხელისუფლებას ოპოზიციის ახალგაზრდა
აქტივისტებისა და ასაკოვანი პოლიტპატიმრების
განცალკევება სურდა.
1985 წელს პრეზიდენტმა პიტერ ბოტამ მანდელას ციხიდან
გათავისუფლება შესთავაზა, მხოლოდ იმ პირობით, თუ ის
პოლიტიკური ბრძოლის იარაღად ძალადობას აღარ
აირჩევდა. მანდელა პრეზიდენტის წინადადებას არ
დათანხმდა.
ხელისუფლება მანდელასთან მოლაპარაკებას
რამდენჯერმე შეეცადა, თუმცა ვერაფერი გააწყო.
1988 წელს მანდელა ვიქტორ-ვერსტერის ციხეში
გადაიყვანეს, სადაც პატიმრობის დარჩენილი წლები
გაატარა. აქ მისი პირობები საგრძნობლად გაუმჯობესდა.
მანდელას სისტემატიურად ნახულობდნენ მისი
მეგობრები და პოლიტიკური თანამოაზრეები,
საერთაშორისო საზოგადოება კი მისი გათავისუფლების
მოთხოვნით სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის

19. .„