1. Koi-nobori: van mythe tot traditie
De Japanse cultuur staat bol van symbolen en mystieke tradities.
De Koinobi zijn een sprekend voorbeeld daarvan. De prachtig
gekleurde windvanen in de vorm van een koi worden uit papier en
stof vervaardigd, bevestigd aan een mast doet de wind de rest. Maar
dat is zeker niet het enige waaraan de Koinobori zijn bestaansrecht
ontleent.
De koi is de vis van de krijger. Zo vertelt een oude Aziatische legende het verhaal van een
kleine, maar sterke koi. Dapper en moedig als de koi is, zwemt hij heldhaftig stroomopwaarts,
manoeuvreert zich langs elk obstakel en overwint elke waterval. Eenmaal hij de bron bereikt,
vindt de koi nog net de kracht om zich over de drakenpoort heen te werpen. Als beloning voor
dit staaltje van wilskracht en doorzettingvermogen, verandert de koi bij het raken van het
water plots in een grote en machtige draak en mag hij voor eeuwig over de landen zweven.
De reis van de koi staat symbool voor de lange en harde weg die kinderen moeten afleggen op
de weg naar volwassenheid. Het zijn vooral de kwaliteiten van de koi, waaronder volharding
en uithoudingsvermogen, die men in Japan (en de rest van de wereld) graag in kinderen, maar
vooral in jongens ziet.
Op 5 mei viert Koinobori hoogtij. De windvaan staat symbool voor de koi, en alles waar deze
vis voor staat. Niet alleen is de koi het symbool van wilskracht en volharding, ook van liefde,
mannelijkheid en geluk.
Traditie
Vol trots geeft de Japanse familie op de vijfde dag van mei kennis van
de geboorte van een zoon door het oplaten van een Koinobori. Het is de
feestdag van de zomer, een dag waarop ouders tal van hapjes verzorgen
en het huis op traditionele wijze versieren. Bij het versieren van het
huis hoort behalve het oplaten van een Koinobori ook het opzichtig in
huis plaatsen van de zogenaamde ‘yoroi-kabuto’, een rijkelijk versierd
samoerai-harnas voor hoofd- en bovenlichaam. Op Koinobori blijft het niet enkel bij de
kennisgeving van de geboorte van een zoon. De gelukbrengende karper begeleidt de jongens
hun leven lang. De Japanse jongeman die als student voor zijn examen slaagt, krijgt een Koi die
in de plaatselijke rivier wordt uitgezet. Ten teken dat hem een goede toekomst wacht, waarin
hij de kracht ontwikkelt om wat betreft lichaam én geest het leven in te zwemmen.
Internationaal
Wie nu denkt dat Koinobori een exclusief voor de Japanners voorbehouden gebruik is, heeft
het goed mis. Ook in Europa, en met name in Frankrijk en Duitsland, heeft de feestdag zijn
weg gevonden. In Frankrijk vindt dit jaar de vijfde editie plaats van het wereldfestival voor
de kinderen. In samenwerking met de Japanse ambassade en UNESCO vinden in ten minste zes
grote Franse steden gedurende de maand mei festiviteiten plaats met als thema de promotie
van een geweldloze cultuur en vrede voor alle kinderen wereldwijd.