2. Geografia
Metropolitar Frantzia
Europako mendebaldean
dago. Frantziako
estatuaren zati dira,
halaber, Europatik kanpo
diren hainbat lurralde: Ipar
Amerikan, Antilletan, Hego
Amerikan, Indiako
ozeanoan, Ozeano Bareko
hego eta iparraldean eta
Antartikan.

3. Metropolitar Frantziak hexagono baten itxura du,
eta 965 bat kilometro luze eta 935 bat kilometro
zabal da. Bere mugak 2.970 km luze dira:
Espainia (650 km), Belgika (620 km), Suitza (572
km), Italia (515 km), Alemania (450 km),
Luxenburgo (73 km), Andorra (57 km) eta
Monako (4,5 km). Guyanako mugak 580 km luze
dira Brasilekin eta 520 km Surinamekin. Saint
Martin uharteak (Antillak) 10,2 km luze den
muga eraikigabea du Herbehereen uharte
zatiarekin. Azkenik, Antartikan Frantziak beretzat
duen Terre Adélie lurraldea (TAAF) muga du
Australiak beretzat duen lurraldearekin.

4. Historia
Arkeologia ikerketetan duela
100.000 urte baino gehiagoko
gauzakiak aurkitu dira. Paleolito
garaitik honuntzako aztarnak
daude, gizakia orduz geroztik
bizi izan dela gaurko Frantziako
lurraldeetan frogatzen dutenak.
K. a. 625ean Joniako grekoek
merkatari kolonia bat ezarri
zuten Massilian (gaurko
Marseilla), Frantziako
hegoaldean ehunka urteetan
izan ziren kolonietan aberatsena
izan zena. Garai berean galli
izeneko zeltak iritsi ziren eta La
Tene kultura garatu zuten.

5. K. a. III. mendetik aurrera Galiako zeltak ziren gaur egungo
Frantziako biztanle gehienak, nahiz eta Akitanian,
euskaldunekin (edo, hobeki esanda, baskoiekin) erlazioa
zeukaten herriak bizi.Erromaren beherakadak zabalik utzi zuen
Galia germaniarrek har zezaten. K. o. III. mendetik aurrera,
Rhin ibaia zeharkatuta, tribu germaniar ugarik inbaditu zuten
Erromatar Inperioa. Horietako bat frankoak ziren, Frantziari
bere izena eman ziotenak. V. mendean saliar frankoek Loira
ibaiaren iparraldea hartu zuten, bisigodoek Akitania eta
Proventza beretu zuten, eta burgundiarrek Rodanoren bailara.
Frankoek, merobingiarren gidaritzapean, ia Galia osoan
nagusitu ziren. 498an Klovis I.a erregea katoliko bihurtu zen.
Hortaz, Frantziak Elizaren alabarik zaharrena titulua jaso
zuen.Erromatarrek K. a. 13an hasi zuten Galiako konkista,
Julio Zesarrek K. a. 54an bukatu zuena. Horrenbestez, Galian
latina, frantses bilakatzekoa zena, eta Erromako kultura
nagusitu ziren. Kristautasuna II. eta III. mendeetan sartu zen.

6. Erromaren beherakadak zabalik utzi zuen Galia germaniarrek
har zezaten. K. o. III. mendetik aurrera, Rhin ibaia zeharkatuta,
tribu germaniar ugarik inbaditu zuten Erromatar Inperioa.
Horietako bat frankoak ziren, Frantziari bere izena eman
ziotenak. V. mendean saliar frankoek Loira ibaiaren iparraldea
hartu zuten, bisigodoek Akitania eta Proventza beretu zuten,
eta burgundiarrek Rodanoren bailara. Frankoek,
merobingiarren gidaritzapean, ia Galia osoan nagusitu ziren.
498an Klovis I.a erregea katoliko bihurtu zen. Hortaz, Frantziak
Elizaren alabarik zaharrena titulua jaso zuen.VIII. mendean
aginpidea karolingiarren eskuetan zegoen; haietan handiena
Karlomagno izan zen. IX. mendearen hasierarako
Karlomagnoren inperioak Erdialdeko Europako parterik
gehiena bere mende zuen, baina haren heriotzak zatiketa
ekarri zuen. Izan ere, Verdungo Hitzarmenaren bidez (843),
Karolingiar Inperioa hirutan banatu zen.

7. klima
● Frantziako klimak alde
handiak ditu. Klima
ozeanikoa dute Bretainiak
eta Normandiak; klima hori
Frantziako sartalde guztira
hedatzen da. Han neguak
leunak eta udak freskoak
dira. Euria, mendebaldeko
haizeek ekarria, ugaria da
urte osoan. Normandiako
eguraldia oso egokia da
belardietarako. Akitaniak uda
beroagoa du, eta hori dela
eta, basoak ugariagoak dira
5

8. Frantziako ekialde osoan klima kontinentala da. Neguak
hotzak eta elurtsuak dira, eta udak, berriz, beroak. Sarritan
ekaitzak izaten dira. Ekialdeko zabaldietan baso asko dira:
haritza, pagoa eta urkia dira nagusi, eta pinua mendietako
maldetan hazten da. Mahastiak eta fruitu arbolak eguteran
daude.
Klima mediterraneoa Languedoc, Proventza, Rhône eta
Korsikara hedatzen da. Uda lehorra eta beroa eta negu
xamurra dute. Euriak ugariak dira, batez ere udazkenean
eta udaberrian. Iparretik jotzen du haizeak, Sète eta Toulon
artean (mistrala) eta Sètetik mendebaldera (tramontana).
Landaretza lehorrekoa da (artea eta pinua).
Alpeetan eta Pirinioetan mendiko klima da: euria ugaria da,
eta neguak gogorrak eta elurtsuak dira.