2. TÜRK KÜTÜPHANECİLER DERNEGİ YAYıNLARı, Nu. 6
KÜTÜPHANE MALZEMESi EL KiTABI
ı.CİLT
Basılı Formlar, Fiş Örnekleri ve
Bunların Kütüphane Hizmetlerinde
Kullanılnıaları
OSMAN TEKİN AYBAŞ, M. Sc.
Güven Matbaası
ANKARA - 1968
3. Ö N SÖZ
Kütüphanecilik, ülkemizde yeni kökleşmeğe başlamış meslek gruplarından
dır. Toplum kalkınmasında, kütüphanelere ve kütüphaneellere düşen görev
gün geçtikce daha iyi anlaşılmakta ve bunun sonucu kütüphaneci gerekli önemi
ve saygıyı yavaş yavaş kazanmaktadır. Yeni filizlenen dallarda, o mesleğin men-
suplarına düşen sorun gerçekten büyüktür.
Türk kütüphanelerinin ve kütüphaneciliğinin içinde bulunduğu ortamı ya·
kından bilen bir kütüphaneci olarak, araştırmalara başladığımız zaman çeşitli
sorunlarla lmrşılaştık. Malzeme yaptıl'ına sıluntısı öncelikle çözüm bekleyen bü·
yük bir sorun olaıoak karşıımza çıktı.
Meslekten olmayan, ya da kısa süreli kurslar sonucu kütüphanelere atan-
mış yüzlerce personel, kütüphane malzemesi ve organizasyonu konusunda old'uk-
ça yetersiz bulunuyordu. Kütüphane malzemesinin ve bunlara özgü standart-
ların ne olduğunu bilmeyen bu meslektaşlarımız, iyi niyetlerine ve sonsuz ça-
balarına rağmen beklenen hizmeti, vermekten uzaktı. Tümünün arzuladığı, her
an baş vurabilecekleri ve eııerinin altında bulunmasını istedikleri ktiaplar ge-
rekliydi. Bizce, bu tip müracaut eserlerinin en önemlisi ve en gerel{lisi kütüpo,
hanelerde kuııanılan basılı formlar ve fişleriıı tamamını, dünya kiitüphanelerin-
ce kabul edilmiş standart ölçüleriyle -e diğer nitelikleriyle veren bir el kitabı idi.
çalışmamıza böyle bir açıdan yön vererek, söz konusu malzemeyi standard
ölçüleriyle birlikte, kuııanılma sahalarına da değinerek tamttık. Tamtılan her
malzemenin, özenle çizimini yaptık. Karton ve kağıt örneklerini verirken lükse
kaçmayıp Türkiye Selüloz ve Kağıt İşletmesi Genel Müdürlüğü imalat kataloğ
larına uygun kaliteleri seçtik.
Eserimizin, bir bütün olarak, kütüphane hizmetlerinin ve organizasyonunun,
nazari yönünden çok, tatbiki cephesini kapsadığı için kiitüphanecilik eğitimi
görmemiş veya kısa süreli kurslar sonucu yetişmiş kütüphanecilere rehberlik
edeceğine inanıyoruz. Elinde böyle bir müracaat eseri bulunan kütüphaneci,
komşu kütüphanelerden ve kütüphanecilerden mal:ıeme örnekleri ve ölçüleri
istemekten kurtulacak, kendi kütüphanesini kendisi kurabilme güç ve yeteneği
ne erişebilecektir.
Eserimizin hazırlanmasında ve gözden geçirilmesinde değerli zamanlanm
esirgemeyen, Dil ve Tarih Coğrafya Fakiiltesi Kütüphanecilik Bölümü öğretim
üyelerine ve Kütüphaneler Genel Müdürü sayın Abdulkadir Salgır'a şükranlan
mızı sunar, çalışmamızın, Tiirk kütüphaneciliğine ve onun azimkar kütüphane-
cilerine yararlı olmaslO1 dileriz.
Osman Tekin Aybaş
27 Mart 1967 Ankara
v
4. İçİNDEKİLER
Sayfa No :
ÖNSÖZ V
KISALTMALAR ix
BÖLÜMLER·
1. GİRİş
II. KÜTÜPHANE HİzMETLERİNDE KULLANILAN MALZEME 7
III. TEKNİK HİzMETLER VE KULLANILAN MALZEME 9
A. AKSESYON BÖLÜMÜ LO
Kitap seçimi işlemı ve kullanılan fişler.
Ismarlama işlemi ve kullanılan fişler.
Süreli yayınlar sipariş fişi.
Bağış ve mübadele yoluyla gelen yayınları kayıt fişi.
Yazma ve nadir eserleri tesbit fişi
Demirbaş kayıtları.
Süreli yayınlar takip fişleri.
Cilde gönderilen süreli yayınları kayı t fişi.
Süreli yayınlar bölümü fazla sayılar fişi.
Süreli yayınlar bölümü eksik sayılar fişi.
Cilt işlemleri ve pusulaları.
Posta etiketleri.
Sunma kartı.
Teşekkür mektupları.
B. KATALOG ve TASNİF BÖLÜMÜ 44
Kataloglama ve Tasnif.
Raf dizin fişi (seelf list).
Kılavuz fişler.
Okuma malzemesinin okuyucu hizmetleri bölümüne gönderilmek
üzere hazırlanması.
Kitap sırtlarının yazılması.
Kitap cebi.
Kitap fişleri.
Tarih pusulası.
Vii
5. IV. OKUYUCU HİzMETLERİ BÖLÜMÜ vE KULLANILAN
MALZEME 55
Kütüphaneye kaydolma fişi.
Okuyucu kartı.
Üyelik ve giriş kartı.
Ödünç verme sistemleri.
Ayrılmış (reserve) kitaplar koleksiyo!lu.
Kitap ayırtmak ve kitap ayırtma fişleri.
Ceza fişi.
Süreli yayınlar ödünç verme fişi.
Tamir fişi.
Kütüphane bildirileri.
V. KÜTÜHANE İSTATİsTİKLERİ 88
Ödünç verme istatistikleri.
Kütüphal1eye üye sayısını gösteren istatistikler.
Müracaat hizmeti istatistikleri.
Aksesyon bölümü istatistikleri
Kütüphane koleksiyonunun gelişmesini gösteren istatistikler.
vı SONUÇ 103
EKLER 107
BİBLİYOGRAFYA 109
İNDEKS 111
Viii
