kuvvet ve hareket

1. BASINÇ
günlük hayattan birkaç
örnek:
>bir çiviyi iki parmağımız
arasına aldığımızda çivinin
sivri kısmı parmağımızı
daha çok acıtır.
>odunu balta ile
kesebiliriz.
>bıçağın keskin kısmı ile
ekmeği ancak kesebiliriz.
>bisiklet tekerleğine
ancak pompa ile hava
basabiliriz.

2. >bataklıkta
kuşgillerden olan
ördek çok daha rahat
yürür.
>su da yüzerken
derinlere inildikçe
vücudumuza etki eden
büyük bir kuvvet
hissederiz
>dağların yüksek
kesimlerine çıkıldıkça
kulaklarımızın
tıkandığını hissederiz

3. Yukarıdaki olayların nedeni
BASINÇTIR.
BASINÇ kuvvet uygulanarak
yapılır.
BİRİM YÜZEYE DİK OLARAK
ETKİYEN KUVVETE BASINÇ
DENİR
bir yüzeye uygulanan
basın,uygulanan kuvvetin ,yüzey
alanına bölünerek bulunur.
basınç “P” ile gösterilir.
basınç=dik kuvvet / yüzey
P=F / S
şeklinde ifade edilir.

4. SI birim sistemine göre,
kuvvet birimi:NEWTON (N)
yüzey alan birimi :M (kare)
olduğunda
basınç birimi=paskal (Pa)
olur.
1kpa =1000 pa
Basınç konusu dört başlık
altında incelenir.
1-katılarda basınç
2-durgun sıvılarda basınç
3-açık hava basıncı
4-kapalı kaplarda gaz basıncı

5. 1- KATILARDA BASINÇ
tüm katılar ağırlıklarından dolayı
bulundukları yere basınç uygularlar.
cismin yüzeye uyguladığı kuvvet (F)
ağırlığı (G) kadardır.( F= G )
BU DURUMDA BASINÇ:
BASINÇ =CİSMİN AĞIRLIĞI / YÜZEY
ALANI
olur.
p = G / S şeklinde formüle edilir.

6. katıların basıncı iki etkene
bağlı olmak üzere değişir.
1-katı cisimlerin
basınçları,ağırlıkları
(uyguladıkları kuvvet) ile
doğru orantılı olarak
değişir.
tuğlaların sünger zemine
bırakılmaları deneyi örnek
olarak gösterilebilir.
kumsalda yürüyen kişinin
önce yüksüz daha sonra
sırtına çanta yüklenmesi
suretiyle yürümesi
etkinliği… P(bir)<P(iki)<P(üç)

7. 2-katı cisimlerin
Basınçları temas
yüzey alanı ile ters
orantılı olarak
değişir.
S(1)
S(2)
S(1)
S(2)F
F F
F

8. UYARI: katı
cisimler,üzerlerine etki
eden kuvveti aynı yönde
ve büyüklüğünü
değiştirmeden iletirler.
Kramponların yere
değme yüzeyi
küçültülerek basınç
büyütülür
Kütlesi büyük olan
filler, ayak tabanları
geniş olduğundan
yere batmazlar.
Traktör,kamyon,greyd
er gibi araçlarının
lastiklerinin yere
değme yüzeyleri geniş
olduğundan batmazlar.
Raptiyenin sivri kısmı
Büyük basınç
uygulandığından ele
batar
Örnek uygulamalar:

9. soru

10. SORU

11. SORU

12. SORU

13. 2- Sıvı basıncı:
Baraj duvarlarının şekildeki
gibi aşağılara inildikçe
kalınlaşacak biçimde
yapıldığını görüyoruz.
Denizde yüzerken
aşağılara doğru inildikçe
suyun vücudumuza yaptığı
etkinin arttığını hissederiz.
Dalgıçlar bu etkileri
azaltmak için özel giysiler
giyerler.Bu gibi olayların
nedeni sıvı basıncıdır.
sıvıların katılara göre en
önemli farkları akışkan
olmalarıdır.

14. Nasıl masa üzerine
bırakılan bir kutu
ağırlığından dolayı masa
yüzeyine basınç
uyguluyorsa,sıvılar da
basınç uygularlar.
yalnız ;
sıvılar sadece
bulundukları kabın
tabanına değil,temas
ettikleri her noktaya
basınç uygularlar.
sıvı basıncından sıvı
içinde bulunan cisimlerde
etkilenir.

15. sıvı basıncı nelere bağlıdır?
Not= Sıvı dolu kabın
tıkaçları açılırsa sıvı fışkırır.
Fışkıran sıvının yatayda aldığı
yol fışkırma hızına bağlıdır.
sıvının fışkırma hızı ise
yapılan sıvı basıncı ile doğru
orantılıdır.
delikten fışkıran sıvı yatayda
fazla yol alıyorsa,sıvı basıncı
büyüktür.
P (L) >P (k)

16. 1-SIVININ DERİNLİĞİ ARTTIKÇA ,SIVI BASINCI DA ARTAR.
sıvıların temas ettikleri
yüzeye uyguladıkları
basınç,sıvı yüzeyinden
derinlik ile doğru
orantılıdır.
P (L) > P (k)

17. Sıvı içindeki bir
cisme etki eden sıvı
basıncı,cismin
üzerinde kalan
sıvının (sıvı
sütununun)
ağırlığından
kaynaklanır.
cisim aşağılara
indikçe,sıvı sütunu
büyüyüp ,ağırlığı
artacağından cisme
etki eden sıvı
basıncı da artmış
olur.
P(1)
P(2)
P(2) > P(1)

18. NOT: Sıvı içindeki bir
cisme etki eden
kaldırma kuvveti de
cismin tabanına ve
tavanına etki eden sıvı
basınçlarının farklı
olmasından
kaynaklanır.
P(1)
P(2)
P (2) > P
(1)

19. SORU

20. 2-sıvıların temas ettikleri
yüzeye uyguladıkları
basınç,sıvının yoğunluğu
(öz kütlesi) ile doğru
orantılıdır.
d (s) > d (R) olduğundan
P(s) > P (R) OLUR.
X (S) > X (R)

21. d
d
P =P (1) + P (2)
NOT: FARKLI
YOĞUNLUKLU VE
HOMOJEN KARIŞIM
OLUŞTURMAYAN
(BİRBİRİNE KARIŞMAYAN)
SIVILARIN HER BİRİNİN
BASINCI HESAPLANARAK
TOPLANIR.

22. SORU

23. not: Sıvı basıncı,sıvının
bulunduğu ortamın yer çekim
kuvvetiyle doğru orantılı olarak
değişir.
SIVI BASINCININ BAĞLI
OLMADIĞI FAKTÖRLER:
1-sıvıların temas ettikleri yüzeye
uyguladıkları basınç,(derinliğin
sabit kalması şartıyla)kabın şekline
bağlı DEĞİLDİR.
2-sıvıların temas ettikleri yüzeye
uyguladıkları basınç,(derinliğin
sabit kalması şartıyla) kaptaki sıvı
miktarına bağlı DEĞİLDİR.

24. PASKAL PRENSİBİ
Basıncın cisimler üzerinde ;
sıkıştırma
parçalama,
döndürme,
hız ve hareket kazandırma,
itme ,
çekme
gibi birçok etkisi vardır.
birkaç örnek:
tulumbalar yardımıyla
derinlerden su çıkarılır.
kriko ve forkliftler
yardımıyla ağır yükler
kaldırılır.

25. Tonlarca kütleli
makine araçlar
pistonların üzerinde
yukarılara doğru
hareket ettirilir.
pamuk balya,saman,
kağıt gibi maddeler
basıncın etkisiyle balya
haline getirilir.
kömür tozları yine
basıncın yardımıyla
blok haline getirilirler.
yukarıdaki örneklerde
PASKAL prensibine
göre çalışan aletler
kullanılır.

26. PASCAL PRENSİBİ:
SIVILARIN, KENDİLERİNE
BİR YÖNDE UYGULANAN
BASINCI HER YÖNDE VE
AYNI BÜYÜKLÜKTE
İLETEBİLMESİ İLKESİNE
DENİR.
Sıvıyı oluşturan
tanecikler arasında
boşluk olduğundan,sıvılar
,akışkandır.tanecikleri
birbiri üzerinden akar.
bu özellik paskal
prensibinin işlerlik
kazanmasını sağlar.

27. Bir şırınganın çalışma
paskal prensibine
etkilidir.
içinde sıvı olan
şırınganın ucunu
tıkayalım.
pistonu ittiğimizde
sürgünün hareket
etmediği görülür.
çünkü SIVILAR
SIKIŞTIRILAMAZLAR.
ancak şırınganın ucuna
iğne takılıp pistonu
itilirse,sıvı basıncı her
tarafa ulaşacağından
iğnenin ucundan su
fışkırdığı görülür.

28. Paskal uygulamaları:
1- bileşik kaplar
2- u borusu
3- su cenderesi
1- bileşik kaplar: tabanda
birleştirilmiş
Farklı şekil ve biçimdeki kaplara
denir.
Her kabın tabanına yapılan basınç
Eşittir.
2- U borusu: basit bir bileşik
kaptır. Yoğunluğu bilinmeyen
sıvının yoğunluğunun bulunması
için kullanılır.
h(1) x d(1) = h(1) x d(2)

29. 3- su cenderesi : yarı
çapları farklı bir bileşik
kaptır.büyük kütleleri
kaldırmak ,sıkıştırmak
için kullanılır. F(1) / S(1) =F(2) / S(2)
Not:
farklı kaplara
sıvı
doldurulduğun
da oluşan
basınç-zaman
grafikleri

30. SORU

31. SORU