bijdrage aan seminar Voedsel Verbindt in Food Forum op Floriade terrein Almere over het ict advies van de AER

1. Advies Agro Expert Raad Flevoland
Digitalisering van de Flevolandse landbouw
Een presentatie voor Voedsel Verbindt Live: Leren van eigen data
Krijn Poppe – Voorzitter AER
16 september 2021

2. Inhoudsopgave
Agro Expert Raad Flevoland
A. Aanleiding
B. Werkwijze en samenstelling
C. Adviezen
Advies Digitalisering van de Flevolandse landbouw

3. Landbouw in transitie – Pioniers in Flevoland
Het huidige landbouwsysteem van lineaire productie staat onder druk:
• Biedt onvoldoende oplossingen rond milieu, klimaat, landschap.
• Zonder differentiatie en variatie valt de economische opbrengst niet verder te verbeteren.
• Kansen want ook de consument vraagt om verandering. De consumenten van de toekomst
willen zelf ontdekken en baseren hun vertrouwen op informatie die ze zelf kunnen
verwerven.
Flevoland is groot geworden met efficiënte productie van uniforme producten. Echte
pioniers. Maar ook Flevoland kan niet zonder collectieve toekomstverkenning en enige
vorm van ‘planning’ als kader voor projecten.
Om de rol van voedselproducent te blijven vervullen en het hoofd te bieden aan de
vraagstukken rond milieu en klimaat gaat Flevoland voor gezonde landbouw voor iedereen,
waarbij Flevoland voorop wil lopen in de wereld, inspeelt op nieuwe ontwikkelingen, de
leefomgeving versterkt in een verstedelijkende omgeving en bouwt aan een diverse
agrofoodsector.

4. Agro Expert Raad Flevoland sinds februari 2019
• De transitie van Landbouw is een gezamenlijke ambitie van
partijen in Flevoland. In de onzekerheid van de transitie is er
behoefte aan het onderzoeken van mogelijke richtingen. De
AER signaleert toekomstige ontwikkelingen, deelt informatie
en bepaalt gezamenlijk wat kansrijk is en waar aan gewerkt
moet worden.
• De AER komt vier keer per jaar bijeen tot en met de Floriade
in 2022 en brengt een advies uit ‘aan het gebied’ over de
onderwerpen die (kunnen gaan) spelen in het gebied. Op de
Floriade wordt een slotconferentie voorzien waarbij de
adviezen op integrale wijze worden besproken.
• Daarnaast sluit de AER aan bij informatiebijeenkomsten of
events om de adviezen kenbaar te maken aan een breed
publiek van belangstellenden.

5. Agro Expert Raad Flevoland sinds februari 2019
• De AER is in februari 2019 opgericht op initiatief van de Provincie Flevoland. De AER bestaat uit
een groep (met Flevoland verwante) visionairs uit de vier O’s; Ondernemers,
Onderwijs/Onderzoek, (maatschappelijke) Organisaties en Overheid.
• De volgende personen hebben – op persoonlijke titel – zitting in de AER:
o Hetty Klavers – Dijkgraaf Zuiderzeeland
o Jan-Nico Appelman –Gedeputeerde
Provincie Flevoland
o Irene Korting – Wethouder gemeente
Dronten
o Gerjan Snippe – Directeur Biobrass
o Arnold Michielsen – Voorzitter afdeling
Flevoland LTO
o Hannah Geerse – Voorzitter FAJK
o Rob Donker – Voorzitter AgroFood Cluster
o Theun Tuinenga – Ondernemer
o Chris de Visser – WUR Unitmanager PPO
Lelystad
o Bastiaan Pellikaan - Voorzitter CvB AERES
o Michel Haring – Voorzitter Amsterdam Green
Campus – Hoogleraar UvA
o Eva Flantua – Ondernemer, namens SFYN
o Ben Huisman – Directeur Flevolandschap
o Krijn Poppe – Voorzitter
o Secretaris: Jeroen Schutz

6. Vijf adviezen en een confrontatie
Sinds de oprichting heeft de AER vijf adviezen uitgebracht die zijn gericht op de toekomst van de
landbouw in Flevoland:
• Landbouw in een metropool – februari 2020
• Klimaatadaptatie en water – mei 2020
• De Bodem onder de Flevolandse landbouw – oktober 2020
• Biodiversiteit en de Flevolandse landbouw – december 2020
• Digitalisering van de Flevolandse landbouw – maart 2021
In het voorjaar van 2021 heeft de AER stil gestaan bij de mate waarin benoemde (sub) thema’s door
de deelnemende organisaties worden ‘opgepikt’. Duidelijke behoefte bleken meer samenwerking en
gezamenlijk oppakken van (pilot) projecten.
Afgelopen 8 september heeft de AER gesproken over de rol van Flevoland in internationale ketens
Adviezen en verslagen:
https://www.omgevingsvisieflevoland.nl/omgevingsvisie/opgaven/landbouw-meerdere-
smaken/agro-expert-raad/

7. ‘Digitalisering van de Flevolandse Landbouw’
en het belang voor de MRA
• Diverse toepassingen in Flevoland van precisielandbouw
en ontsluiting via breedband.
• Het gebruik van data richt zich momenteel vooral op de
monitoring van het weer, bodem en gewas en op
optimalisatieprocessen in de keten.
• Bovendien ook verantwoording naar de keten.
• Platforms in ontwikkeling met het oog op het verbeteren
van ‘services’.
Meer en meer aandacht voor ‘smart farming’: er ontstaat een platformeconomie
Vier niveaus platformeconomie

8. Bottlenecks op weg naar 2040: data-gedreven landbouw
komt nog maar aarzelend op gang
• Conclusie PPS PL4.0: voor boeren is het (nog) onmogelijk om al hun data bij elkaar te brengen in
een gemakkelijk te gebruiken eigen dashboard.
• Versnippering van databronnen en de data-interoperabiliteit tussen verschillende bestaande
platformen is beperkt.
• Vendor lock-in. Ook is er angst om te delen; boeren kunnen snel afhankelijk worden van een
bepaald platform omdat hij/ zijn data later niet mee kan nemen naar een andere aanbieder.
• Ook angst voor het weggeven van bedrijfsgevoelige (waaronder duurzaamheids-) data en
privacy-issues.
• Op de achtergrond speelt dat digitalisering het productieproces niet alleen beheersbaarder
maakt, maar dat daarmee ook de besluitvorming over bepaalde zaken verschuift van het erf
naar (de algoritmes van) machtiger partijen.
• Gebruiksongemak zoals handmatige invoer.
• Er zijn ook best practices; zoals in de suikerbietenteelt

9. 5e Advies - Digitalisering van de Flevolandse landbouw
De AER concludeert dat de platform-economie in Flevoland moet worden versterkt om de
resultaten van big data te kunnen benutten. Het probleem van gebrek aan data-uitwisseling moet
worden doorbroken. Dat is niet zozeer een technisch vraagstuk maar een sociale uitdaging waarbij
ook ethische kwesties een rol spelen. De AER adviseert daarom:
• Aan boeren en producenten van digitale technologie en kennisinstellingen om voorop te blijven
lopen bij de ontwikkeling en het beproeven van nieuwe technische apparaten zoals veldrobots.
• Aan boeren om de ontwikkeling naar de platform-economie als onafwendbaar te beschouwen en
daarin voorop te lopen. Er is een initiatief gewenst waarin een groep boeren een organisatie-
structuur opzet die boeren garanties geeft rond het beheer van hun data binnen het platform.
• Aan ketenpartijen die geïnteresseerd zijn in data van boeren om niet alleen een eigen platform aan
boeren aan te bieden waarop data tussen boer en toeleverancier of afnemer boervriendelijk
worden uitgewisseld maar om met boeren samen te werken in het realiseren van een
geïntegreerd dashboard voor boeren.
• Aan boeren en consumenten om de huidige aandacht voor data gedreven landbouw aan
te vullen met aandacht voor de rol van data in communicatie tussen boer en consument

10. De waarde van dit advies voor de Metropool Regio
Amsterdam
• Een AER-advies is niet alles omvattend en niet dwingend, maar roept op om (meestal in
gezamenlijkheid) bepaalde acties te ondernemen. Trekkers zijn niet overal benoemd; in een
netwerksamenleving als Flevoland is het belangrijk samen de schouders er onder te zetten.
• Het thema digitalisering is niet uniek voor Flevoland en samenwerking met of opschaling naar
MRA-schaal ligt voor de hand.
• Initiatieven voortkomend uit ons advies kunnen dus verbinding zoeken tussen Flevoland en
Noord-Holland.

11. Dank voor de aandacht
Meer informatie:
De website
https://www.omgevingsvisieflevoland.nl/omgevingsvisie/
opgaven/landbouw-meerdere-smaken/agro-expert-raad/
LinkedIn: https://www.linkedin.com/company/agro-
expert-raad-flevoland/
Krijn Poppe: kjpoppe@hccnet.nl