SlideShare a Scribd company logo

3778

•
•
K
kotob arabia
Education
1 of 385
Download to read offline
  ‫א‬ ‫א‬ -٢-
‫ﻃﺒﻘﺎ ﻟﻘﻮﺍﻧﲔ ﺍﳌﻠﻜﻴﺔ ﺍﻟﻔﻜﺮﻳﺔ‬ ‫א‬ ‫א‬ ‫א‬ ‫.‬ ‫אא‬ ‫א‬ ‫)ﻋـﱪ ﺍﻻﻧﱰﻧـﺖ ﺃﻭ‬ ‫א‬ ‫אא‬ ‫ﻟﻠﻤﻜﺘﺒــﺎﺕ ﺍﻻﻟﻜﱰﻭﻧﻴــﺔ ﺃﻭ ﺍﻷﻗــﺮﺍﺹ ﺍﳌﺪﳎــﺔ ﺃﻭ ﺍﻯ‬ ‫א‬ ‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺃﺧﺮﻯ (‬ ‫א‬ ‫א‬ ‫.‬ ‫.‬ ‫א א‬
‫‪‬‬ ‫ﻴﺎ ﻫﺎﺩﻱ ....................................................................- ٠١ -‬ ‫ﺒﻌﻠﻭ ﺤ ‪‬ﻲ .................................................................- ٥١ -‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺍﻓﺘﺢ ﻴﺎ ﺴﻤﺴﻡ..............................................................- ٩١ -‬ ‫ﻓﻲ ﺍﻟﻐﻴﻁ ﻨﻘﺎﻴﻪ ............................................................- ٣٢ -‬ ‫ﻋﻨﺘﺭ ........................................................................- ٧٢ -‬ ‫ﺃﻟﻑ ﺒﺎﺀ.....................................................................- ١٣ -‬ ‫ِ ﹾ‬ ‫ﻫﻼل ........................................................................- ٦٣ -‬ ‫ﺤﺭﻓﻪ ﻫﻭﺍﻴﻪ ...............................................................- ١٤ -‬ ‫ﺍﻟﺘﺒﺎﺕ ﻭﺍﻟﻨﺒﺎﺕ ............................................................- ٦٤ -‬ ‫ﺒﻴﻭﺕ ﻜﺘﻴﺭﻩ ................................................................- ١٥ -‬ ‫ﺃﻨﺎ ﺍﺸﺘﺭﺍﻜﻲ................................................................- ٦٥ -‬ ‫ﺘﺎﺭﻴﺦ ﺠﺩﻴﺩ ................................................................- ٠٦ -‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ ..................................................................- ٤٦ -‬ ‫ِ ﹼ‬ ‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠﻼل.....................................................- ٨٦ -‬ ‫ﺍﺤﻔﻅ ﺩﺭﻭﺴﻙ .............................................................- ٣٧ -‬ ‫ﻋﺭﺏ ﻤﺼﺎﺭﻭﻩ ...........................................................- ٧٧ -‬ ‫ﻟﻴل ﺭﻤﻀﺎﻥ ...............................................................- ١٨ -‬ ‫ﻓﺭﺠﺕ ﻭﺘﻔﺭﺝ .............................................................- ٥٨ -‬ ‫ﺼﺎﺤﺏ ‪‬ﺯﻴﻪ ﻭﺃﺴﺘﺎﺫﻴﻪ ..................................................- ٩٨ -‬ ‫ﻤ ‪‬‬ ‫-٣-‬
‫ﺃﻭﺼﻴﻙ ﻴﺎ ﺍﺒﻨﻲ ...........................................................- ٣٩ -‬ ‫ﺃﺒﻭ ﻓﺼﺎﺩﻩ..................................................................- ٧٩ -‬ ‫ﺍﻷﺸﻴﺎ ﻤﻌﺩﻥ ............................................................ - ٢٠١ -‬ ‫ﺒﺈﻴﺩﻱ ﻨﻘﺭﻩ ﻭﺍﺘﻨﻴﻥ ﺒﻘﻠﺒﻲ .............................................. - ٦٠١ -‬ ‫ﺃﻨﺎ ﻗﻠﺒﻲ ﺍﺴﻤﻲ .......................................................... - ٠١١ -‬ ‫ﻟﻴﻠﺔ ﺍﻟﻘﺩﺭ ................................................................ - ٤١١ -‬ ‫ﺃﺸﻭﺍﻗﻲ ﻁﺎﺭﺤﻪ ........................................................ - ٨١١ -‬ ‫ﺒﻀﺎﻋﺔ ﺍﻷﻤﺭﻴﻜﺎﻥ ..................................................... - ٢٢١ -‬ ‫ﺒﺭﺠﺎﻻﺕ ................................................................ - ٦٢١ -‬ ‫ﻭﻻ ﻜل ﻤﻴﻥ ............................................................ - ٠٣١ -‬ ‫ﺍﻟﻭﻗﻔﻪ .................................................................... - ٣٣١ -‬ ‫ﺼﺒﺎﺡ ﺍﻟﻌﻴﺩ ............................................................. - ٧٣١ -‬ ‫ﺼﺎﺤﺏ ﻨﺩﺍ ............................................................. - ٠٤١ -‬ ‫ﺴﻨ ‪‬ﻠﻲ .................................................................... - ٣٤١ -‬ ‫‪ ‬ﹾﺒ‬ ‫ﻋﻤﺭ ﺒﻥ ﺍﻟﺨﻁﺎﺏ ...................................................... - ٦٤١ -‬ ‫ﻤﻥ ﻴﻭﻡ ﻋﺭﺍﺒﻲ ......................................................... - ٢٥١ -‬ ‫ﺃﻴﺎ ﺨﺎل ﻋﻭﺽ ......................................................... - ٧٥١ -‬ ‫ﺴﻬــﺭﺍﻥ ............................................................. - ٢٦١ -‬ ‫ﻗﻠﺏ ﻤﺅﻤﻥ .............................................................. - ٥٦١ -‬ ‫ﺇﻨﺕ ﺍﻷﻤل ............................................................... - ٠٧١ -‬ ‫ﺤﺯﻤﻪ ﻭﺤﺯﺍﻡ ........................................................... - ٥٧١ -‬ ‫ﺍﻟﻤﺒﻌﻭﺜﻴﻥ ................................................................ - ٠٨١ -‬ ‫-٤-‬
‫ﺍﻷﺠﺭ ﻨﻭﺭ .............................................................. - ٤٨١ -‬ ‫ﺩﻭﺍﻟﻴﺏ ﺯﻤﺎﻥ ........................................................... - ٨٨١ -‬ ‫ﻁﺒﻠﻪ ﺨﻀﺭﺍ ............................................................ - ٢٩١ -‬ ‫ﺍﻟﻘﻤﺭ ..................................................................... - ٦٩١ -‬ ‫ﻜﺘﺏ ﻭﻨﺎﺱ.............................................................. - ٩٩١ -‬ ‫ﺍﻟﻘﺩﺱ .................................................................... - ٢٠٢ -‬ ‫ﻋﺒﺩ ﺍﻟﻠﻁﻴﻑ............................................................. - ٦٠٢ -‬ ‫ﻨﺠﻑ ..................................................................... - ٢١٢ -‬ ‫ﻜل ﻟﻴﻠﻪ .................................................................. - ٥١٢ -‬ ‫ﺍﻻﺴﺘﻴﻤﺎﺭﻩ............................................................... - ٩١٢ -‬ ‫ﻴﺎ ﺃﻫل ﺍﻟﺒﻠﺩ ............................................................. - ٥٢٢ -‬ ‫ﺭﺍﺠل ﻋﺠﻭﺯ ........................................................... - ٨٢٢ -‬ ‫ﺩﻤﺸﻘ ‪‬ﻪ................................................................... - ١٣٢ -‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺭﺍﺩﺍﺭ.. .................................................................. - ٥٣٢ -‬ ‫ﺍﻟﺤﺎﺝ ﺯﻴﻥ .............................................................. - ٩٣٢ -‬ ‫ﻴﺎ ﺭﺏ ................................................................... - ٢٤٢ -‬ ‫ﺍﻷﻤل ﺸﺒﺎﺏ ............................................................ - ٦٤٢ -‬ ‫ﺍﺘﺸﺠﻌﻭﺍ ................................................................. - ٩٤٢ -‬ ‫ﺍﻟﻜﻌﻙ .................................................................... - ٢٥٢ -‬ ‫ﻤﻊ ﺍﻟﺴﻼﻤﻪ ............................................................. - ٦٥٢ -‬ ‫ﺘﺎﺝ ﺍﻟﻤﺩﻴﻨﻪ ﺃﺒﻭ ﺯﻴﺩ ﻫﻼل ............................................ - ٠٦٢ -‬ ‫ﺍﻟﺤﻕ ﻭﺍﺠﺏ ............................................................ - ٤٦٢ -‬ ‫-٥-‬
‫ﺘﻌﺭﻓﻨﻲ ﻤﻥ ﺼﻭﺘﻲ.................................................... - ٨٦٢ -‬ ‫ﺘﻭﻨﺱ ﺍﻟﺨﻀﺭﺍ ......................................................... - ٢٧٢ -‬ ‫ﻴﻭﻡ ﺍﻟﻌﻤل ﻴﻭﻡ ﻋﻴﺩ .................................................... - ٦٧٢ -‬ ‫ﻜﻭﺒﺭﻱ ﺇﻤﺒﺎﺒﻪ .......................................................... - ٠٨٢ -‬ ‫ﺼﻭﺭﻩ ﺘﻌﺩل ﺼﻭﺭﻩ .................................................. - ٤٨٢ -‬ ‫ﺍﻟﺴﻴﺩ ﺍﻟﺒﺩﻭﻱ............................................................ - ٨٨٢ -‬ ‫ﻭﺭﺩﻩ ﻤﺎ ﺒﺘﺩﺒﻠﺵ........................................................ - ٢٩٢ -‬ ‫ﺼﺎﺤﺏ ﺤﺴﻥ ﻭﻨﻌﻴﻤﻪ ................................................. - ٦٩٢ -‬ ‫ﺍﻟﻨﻭﺒﻪ ﻴﺎ ﺍﺴﻤﺭ ......................................................... - ٠٠٣ -‬ ‫ﺭﺒﻴﻊ ﺍﻟﺸﺎﻡ .............................................................. - ٣٠٣ -‬ ‫ﻗﺎﻋﺩ ﻴﺫﺍﻜﺭ .............................................................. - ٦٠٣ -‬ ‫ﻨﻔﺱ ﺘﺭﻴﺎﻕ ............................................................. - ٩٠٣ -‬ ‫ﺤﺎﺝ ﺭﺍﻀﻲ ............................................................ - ٢١٣ -‬ ‫ﻭﺍﷲ ﺯﻤﺎﻥ .............................................................. - ٧١٣ -‬ ‫ﺤﻲ ﺍﻟﻤﺩﺍﻤﻊ ﻭﺍﻻﺒﺘﺴﺎﻡ ................................................ - ٠٢٣ -‬ ‫ﺼﻨﺎﻴﻌﻲ ﺩﻗﻲ ........................................................... - ٤٢٣ -‬ ‫ﻗﻠﺏ ﻭﺍﺤﺩ ............................................................... - ٨٢٣ -‬ ‫ﺃﻤﻴﺭﻩ ﺒﻨﺕ ﺍﻟﺴﻴﺩ ....................................................... - ٢٣٣ -‬ ‫ﻻﺯﻡ ﺃﺼ ‪‬ﻲ ﺍﻟﺤﻲ .................................................... - ٥٣٣ -‬ ‫‪‬‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺸﻌﺭﻱ ﺍﻟﻠﻲ ﻜﺎﻥ ﺍﻟﺤﻕ ................................................ - ٨٣٣ -‬ ‫ﺠﻤﺎل ﻋﺒﺩ ﺍﻟﻨﺎﺼﺭ ..................................................... - ١٤٣ -‬ ‫ﺤﻘﻴﻘﻪ ﺒﺎﻗﻴﻪ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﺯﻤﻥ ............................................... - ٥٤٣ -‬ ‫-٦-‬
‫ﺴﻼﻤﺎﺕ ................................................................. - ٨٤٣ -‬ ‫ﺍﻟﻘﻠﻭﺏ ﻋﻨﺩ ﺒﻌﻀﻬﺎ .................................................... - ٢٥٣ -‬ ‫ﺃﻋﺭﻑ ﺸﻴﻭﺨﻲ......................................................... - ٤٥٣ -‬ ‫ﺴﻨﺩﺱ ﺃﺨﻀﺭ .......................................................... - ٨٥٣ -‬ ‫ﻟﻐﺔ ﺍﻷﺼﻭل ............................................................ - ٢٦٣ -‬ ‫ﻤﻐﺎﻤﺭﺍﺕ ﺍﻟﻁﺒﻠﻪ ....................................................... - ٦٦٣ -‬ ‫ﻋﻡ ﺼﺎﻟﺢ ............................................................... - ٠٧٣ -‬ ‫ﻋﻴﻥ ﺠﺎﻟﻭﺕ ............................................................ - ٤٧٣ -‬ ‫ﺍﻟﻌﺒﺩ ﺍﻟﺸﺎﻜﺭ ............................................................ - ٧٧٣ -‬ ‫ﺍﻟﺤﻤﺩ ﷲ ................................................................. - ١٨٣ -‬ ‫-٧-‬
‫ﻜﺘﺒﺕ ﺍﻟﻘﺼﺎﺌﺩ ﻤﻥ "ﻴﺎﻫﺎﺩﻱ" ﺇﻟﻰ "ﺼﺒﺎﺡ ﺍﻟﻌﻴﺩ" ﻓﻲ ﺭﻤﻀﺎﻥ ٥٨٣١‬ ‫ﺩﻴﺴﻤﺒﺭ ٤٦٩١‬ ‫ﺍﻟﻘﺼﺎﺌﺩ ﻤﻥ "ﺼﺎﺤﺏ ﻨﺩﺍ" ﺇﻟﻰ "ﻤﻊ ﺍﻟﺴﻼﻤﻪ" ﻓﻲ ﺭﻤﻀـﺎﻥ ٨٨٣١‬ ‫ﻨﻭﻓﻤﺒـﺭ ٨٦٩١‬ ‫ﺒﺎﻗﻲ ﻗﺼﺎﺌﺩ ﺍﻟﺩﻴﻭﺍﻥ ﻤﻥ ٠٧٩١ ﺇﻟﻰ ٣٨٩١‬ ‫-٨-‬
‫ﺇﻫﺩﺍﺀ‬ ‫ﻻﺠل ﻤﻌﻨﻰ ﺍﻟﻭﻁﻨﻴﻪ‬ ‫ﻤﻌﺭﻜﺔ ﻭﻟﻘﻤﻪ ﻫﻨﻴﻪ‬ ‫ﻻﺠل ﺯﺭﻋﻙ ﻴﺎ ﺯﻜﻴﻪ‬ ‫ﻻﺠل ﺤﺒﺔ ﺭﻤل ﻗﺎﺴﻤﺕ‬ ‫ﺒﻠﺩﻴﺎﺘﻨﺎ ﺍﻟﺸﻬﺎﺩﻩ‬ ‫ﻓﺅﺍﺩ ﺤ ‪‬ﺍﺩ‬ ‫ﺩ‬ ‫-٩-‬
‫ﻴﺎ ﻫﺎﺩﻱ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ﺒﻌـــﺩ ﺍﻟﺼـــﻼﺓ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﻰ ﻨﺒﻴﻨـــ‬ ‫ﻋﻠـــ‬ ‫ـﺎﻗﻭل ـﺎ ـﺎﺩﻱ‬ ‫ﻴـ ﻫـ‬ ‫ﺒـ‬ ‫- ٠١ -‬
‫ـﻪ‬ ‫ﺍﻟﻌﻘــ ـل ﺯﻴﻨـــ‬ ‫ـ‬ ‫ﺍﷲ ﻫﺎﺩﻴﻨـــــــﺎ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﻪ ﺠﻴﻨــ‬ ‫ﻉ ﺍﻟﻨﺩﻫــ‬ ‫ﻋﻠﻰ ﺭﻴـﺢ ﺤﺠـﺎﺯﻱ‬ ‫ﺴـــﻘﻨﺎ ﺍﻟﻬﺠﻴﻨـــﻪ‬ ‫ـﺎﺯﻱ‬ ‫ﺍﷲ ﻴﺠــــــ‬ ‫ﺍﻟﻠـــﻲ ﻴﻬﺎﺠﻴﻨـــﺎ‬ ‫ـﻲ‬‫ـﺎ ـﺕ ﻨﺨﻠـ‬ ‫ﺃﻨـ ﻗﻠـ‬ ‫ـﻥ ـﺎﺥ ـﻲ‬ ‫ﺃﺤﺴـ ﻤﻨـ ﻟـ‬ ‫ﺤـــﻁ ﺍﻟﺴـــﻔﻴﻨﻪ‬ ‫ﺩﺍ ﻨﺨﻴـ ـل ﺴـ ـﺒﺎﻁﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻗﻁـــﻊ ﺭﺒﺎﻁـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺩ ـﺕ ﺒﺎﻁـ‬ ‫ﺨـ ﺘﺤـ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـل ﺍﻟﻤﺩﻴﻨـــ‬ ‫ﻜـــ‬ ‫ـﺩﻨﺎ‬ ‫ـﺎﻡ ﺒﻠـــ‬ ‫ﺤﻤـــ‬ ‫ـﺎ‬‫ـﻭل ﺒﻠﺤﻨــ‬‫ﺯﻏﻠــ‬ ‫ﻓـــﺭﺩ ﺠﻨﺎﺤﻨـــﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻋﻠــ ـﻰ ﻭﺍﺩﻴﻨــ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ١١ -‬
‫ﻭﻜـــﺎﻥ ﻓﻼﺤﻨـــﺎ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ﻭﺩﻴﻨـــ‬ ‫ﺩﻨﻴـــ‬ ‫ﺒﺘﻨـــﺎ ﻭﺼـــﺒﺤﻨﺎ‬ ‫ـﺎ‬‫ـﺭﺍﺭ ﻭﺍﺩﻴﻨــ‬‫ﺃﺤــ‬ ‫ـﺒﺎﺤﻨﺎ‬ ‫ـﺎ ﻭﺼــ‬ ‫ﻟﻴﻠﻨــ‬ ‫ﻋﺭﺴــﺎﻥ ﻋــﺭﺍﻴﺱ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﻴﻡ ﻓﺭﺤﻨـــ‬ ‫ﻨﻘـــ‬ ‫ـﺩﺍﺭﺱ‬‫ﻭﻭﻻﺩ ﻤــــ‬ ‫ـﺎ‬‫ـل ﻨﺠﺎﺤﻨــ‬‫ﻴﻜﻤــ‬ ‫ﻭﻋــﺭﺏ ﻓــﻭﺍﺭﺱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻨﻘــ ـﻭل ﻓﺘﺤﻨــ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ﻤﺒﻴﻨـــ‬ ‫ﻓﺘﺤـــ‬ ‫ـﺎ ـﺕ ـﺠﺩﻩ‬ ‫ﺃﻨـ ﻗﻠـ ﺴـ‬ ‫ـﺠﺩﻩ‬ ‫ﷲ ﺴـــــــ‬ ‫ـﻜﺘﻪ‬‫ـﺩﻭﻱ ﺴــ‬‫ﻟﻌــ‬ ‫ﺍﻟﺭﺅﻴـــﻪ ﺜﺎﺒﺘـــﻪ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫- ٢١ -‬
‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻓﻲ ﻋﻴﻨـﻲ ﺇﻨﺴـﺎﻥ ﻭﻓـﻲ ﻋﻴـﻭﻥ ﺍﻟﺒﻠـﺩ ﺇﻨﺴـﺎﻥ‬ ‫ﺤﻠـﻭﻩ ﺍﻟﺒﻠـﺩ ﺒﻌـﺩ ﻤـﺎ ﺩﺍﺴـﺕ ﻋﻠـﻰ ﺍﻷﻭﺜـﺎﻥ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﻥ‬‫ـﺩ ـﻬﺩﺍﺀﻫﺎ ـﺩﻤﻭﺍ ﺍﻟﻌﺭﺴـ‬ ‫ﻗـ‬ ‫ـﻭﻩ ﺍﻟﺒﻠـ ﺸـ‬‫ﺤﻠـ‬ ‫ﺤﻠـﻭﻩ ﺍﻟﺒﻠـﺩ ﻴـﺎ ﺃﺤـﻥ ﻗﻠـﻭﺏ ﻭﺃﻭﻓـﻰ ﻟﺴـﺎﻥ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻏﻨـﻰ ﺍﻷﻤ ـل ﻴ ـﺎ ﺤﺒﻴـﺏ ﻭﺍﻟﻔ ـﺘﺢ ﻴ ـﺎ ﺤﺴ ـﺎﻥ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ ـﻤﻌﺕ ـﺩﻨﻴﺎ ـﺎل ـﺭﺏ ـﻌ ‪‬ﺍ‬ ‫ﺸـ ﺭ‬ ‫ﺃﻤﺜـ ﺍﻟﻌـ‬ ‫ﺍﻟـ‬ ‫ﻤـ ﺴـ‬ ‫ﻭﻻ ﺭﺃﺕ ﻤﺜــل ﻓﺭﺴــﺎﻥ ﺍﻟﻌــﺭﺏ ﻓﺭﺴــﺎﻥ‬ ‫- ٣١ -‬
‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٤١ -‬
‫ﺒﻌﻠﻭ ﺤ ‪‬ﻲ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ﻭﺍﻨــ ـﺎ ﺒﺎﻨــ ـﺎﺩﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺒﻌﻠــ ـﻭ ﺤﺴ ـﻲ‬ ‫‪‬ـــ‬ ‫ـ‬ ‫ﻴــﺎ ﺩﻨﻴــﺎ ﺤ ‪‬ــﻲ‬ ‫ﺴ‬ ‫ـ ‪‬ﻥ‬ ‫ـﻕ ﺒـــ ﻴ‬ ‫ﺍﻟﺤـــ‬ ‫- ٥١ -‬
‫ـﺭ ﺃﻭ ـﻰ‬ ‫‪‬ﻟــ‬ ‫ﻭﻤﺼــ‬ ‫ﺤﻘﻘﻨــ ـﺎ ﺜــ ـﻭﺭﻩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺨﺭﻩ‬‫ـﺎ ﺼــ‬‫ﻭﻗﻤﻨــ‬ ‫ﻭﻋﺭﻗﻨـــﺎ ﺯ ‪‬ـــﻥ‬ ‫ﻴ‬ ‫ـﻪ‬‫ﺃﺭﺽ ﺍﻟﺒﻁﻭﻟــــ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ـﺩﻨﺎ‬ ‫ﺇﺤﻨـ ﺍﻟﻠـ ﺇﻴـ‬ ‫ﺨﻠـــﺕ ﺤﺩﻴـــﺩﻨﺎ‬ ‫ﺤﺩﻴــ ـﺩ ﺤﻨــ ـﻴﻥ‬ ‫‪‬‬ ‫ـ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻰ ﺍﻟﻁﻔﻭﻟــ‬‫ﻋﻠــ‬ ‫ـﺩﻱ‬ ‫ـﺒﺎﺡ ﻤﻨــ‬ ‫ﻭﺼــ‬ ‫ﻋﻠـ ـﻰ ﺍﻟـ ـﻭﻻﺩ ﺩﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻁﺭﻴﻘﻬـــﺎ ﻫـــ ّﻥ‬ ‫ﻴ‬ ‫‪‬‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺎﻓﻴﻬﺵ ﻏﻭﻟــ‬ ‫ﻤــ‬ ‫ـﻨﻪ ﺩﻱ‬ ‫ـﺎ ﺍﻟﺴــ‬ ‫ﻭﺍﻨــ‬ ‫ـﻨﺎﺒﻠﻲ‬‫ـﻘﺕ ﺴــ‬‫ﺸــ‬ ‫ـل ﻭﺍﺩﻱ‬‫ـﻲ ﻜــ‬‫ﻓــ‬ ‫ـﺏ ـﻲ‬ ‫ـل ﺨﻁـ ﻟـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻠﻴـ‬ ‫ﻗﻤـــﺭ ﺯﺒـــﺎﺩﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ٦١ -‬
‫ﺒﺴـــﺤﺭ ﺒـــﺎﺒﻠﻲ‬ ‫ﻭﻀـــﻲ ﻫـــﺎﺩﻱ‬ ‫ﻓـــﺭﺩﺕ ﺤﺒﻠـــﻲ‬ ‫ـﻼﺩﻱ‬‫ـﻭل ﺒــ‬‫ﺒﻁــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﺃﻨﺎ ﺒﻠـﺩﻱ ﺤـﺭﻩ ﺒﻨﻴـﺕ ﻋﻠـﻰ ﻏﺼـﻨﻬﺎ ﻋ ﹼـﻲ‬ ‫ﺸ‬ ‫- ٧١ -‬
‫ـﻲ ﻭﺘﻌﺸ ـﻲ‬ ‫ﹼــ‬ ‫ـﺔ ﺍﻟﺤ ـﺏ ﺒﺘﻔﻁﺭﻨــ‬ ‫‪‬ــ‬ ‫ﻭﻟﻘﻤــ‬ ‫ﺃﻨﺎ ﻋـﺎﻭﺯ ﺍﺒﻨـﻲ ﻴﻌـﻴﺵ ﻭﺍﻟﻅﻠـﻡ ﻤـﺎ ﻴﻌﻴ ﹼـﻲ‬ ‫ﺸ‬ ‫ﻴﺎ ﺭﺏ ﻴﺎ ﺍﻟﻠـﻲ ﺨﻠﻘـﺕ ﻟﻨـﺎ ﺍﻟﺒﺼـﺭ ﻭﺍﻟﻠﻤـﺱ‬ ‫ـﻡ ـﻤﺱ ﺇﻻ ـﻭﺭ ـﻰ ـﻲ‬ ‫ﺍﻟﻨـ ﻋﻠـ ﻭﺸـ‬ ‫ﻭﻻ ﺘﺭﺴـ ﺍﻟﺸـ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٨١ -‬
‫ﺍﻓﺘﺢ ﻴﺎ ﺴﻤﺴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﻨﻴﻥ‬ ‫ـﻥ ﺴـــ‬ ‫ﻭﻤـــ‬ ‫ـﻠﻤﻴﻥ‬ ‫ـﺎ ﻤﺴـــ‬ ‫ﻴـــ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻰ ـل ﻋﺘﺒـ‬ ‫ﻋﻠـ ﻜـ‬ ‫ـ ‪‬ﺭ‬ ‫ـﺎﻓﻭﺕ ﺃﺴــ ﺤ‬‫ﺒــ‬ ‫- ٩١ -‬
‫ﻭﺍﻟﻠﻴـــل ﺒﺭﻗﺒـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻪ ﻭﻋﺩﺒــ‬‫ﻭﻋﻤــ‬ ‫ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺤﺴ ـﻥ ﻋﺠﺒ ـﻪ‬ ‫ـ ‪  ‬ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ﻋﻤ ـﺎل ﻴﻔﻘـــ‬ ‫‪ ‬ـــ‬ ‫ـﺎﻨﻘﺭ‬ ‫ـﺎ ﺒـــ‬ ‫ﻭﺍﻨـــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻲ ﻏﻠﺒــ‬ ‫ﻻ ﻋﻤﻠــ‬ ‫ﻭﻻ ﻓﻨـ ـﻲ ﻤﻅﻬـ ـﺭ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻪ‬‫ﻭﻻﺩﻱ ﻁﻠﺒـــــ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ـﻲ ـﻰ ﺃﺯﻫـ‬ ‫ﻓـ ﺃﻭﻟـ‬ ‫ﻭﺘﺎﻨﻴـــﻪ ﺠﻴـــﺯﻩ‬ ‫ﻓﺘـــﺭﻩ ﻭﺠﻴـــﺯﻩ‬ ‫ـﺩﺱ‬‫ـﻊ ﻤﻬﻨــ‬‫ﻴﻁﻠــ‬ ‫ـﺕ ـﺭﺠﺱ‬ ‫ﻭﺍﻟﺒﻨــ ﻨــ‬ ‫ـﺩﺍل ـﺎ ـﻨﺱ‬ ‫ﻤـ ﺘﻜـ‬ ‫ﺒـ‬ ‫ـﻴﻪ‬ ‫ـﻰ ﻗﺎﻀــ‬ ‫ﺤﺘﺒﻘــ‬ ‫ـﻴﻪ‬ ‫ـﻭﺒﻲ ﻓﺎﻀــ‬ ‫ﺠﻴــ‬ ‫ﻭﻨﻔﺴـ ـﻲ ﺭﺍﻀـ ـﻴﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺩﻴﻜﻲ ﻁﺒﻌــ‬ ‫ﻴﻬــ‬ ‫- ٠٢ -‬
‫ـﺎ ـﺎ ـﺎﻭﻋﻲ‬ ‫ﻴـ ﺩﻨﻴـ ﻁـ‬ ‫ـﺎ ـﻜﻪ ـﺎﻭﻟﻲ‬ ‫ﻭﻴـ ﺴـ ﻁـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ـﺎ ـﺎﻜﺭ ﻴ ـﺎ ـ ‪‬ﺭﺘﻙ‬ ‫ﺎﻤـ ﺴـ ﺤ‬ ‫ـﺭﺓ ﺍﻟﺒﺎﺸـ ﻓـ‬ ‫ـﺎ ﺤﻀـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ﻭﺩﻤﻌـﻲ ﺘﺤ ـﺕ ﺍﻟﻘﻤـﺭ ﺒﺎﻟﻠﻴ ـل ﻤﺴـﺢ ﺤﺎﺭﺘ ـﻙ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻪ ـﻲ‬ ‫ـﻪ ـﻙ ﻭﻗﻁﻔـ ﻟـ‬ ‫ـﺕ ـﻙ ـﻲ ﻗﻁﻔـ ﻟـ‬ ‫ﻭﻗﻠـ ﻟـ ﺨﻠـ‬ ‫- ١٢ -‬
‫ﻭﺭﺒﻨـــﺎ ﻴﺨﻠـــﻲ ﺃﻁﻔﺎﻟـــﻙ ﻭﺃﻁﻔـــﺎﻟﻲ‬ ‫ـﻭﻡ‬‫ـﺎ ﻭﻻ ﺒﺘﺼـ‬‫ـﻠﻲ ـﺎ ﺒﺎﺸـ‬ ‫ﻭﻻ ـﺕ ﺒﺘﺼـ ﻴـ‬ ‫ﻜﻨـ‬ ‫ﻏﻴﺭ ﻜل ﺤﺒﻪ ﻋﻠـﻰ ﺍﻟﺴـﺒﺤﻪ ﺘﻘـﻭل: ﻤﺨﺼـﻭﻡ‬ ‫ـﻤﻌﺵ ـﺎﻟﻌﺭﺒﻲ‬ ‫ﺒـ‬ ‫ـﺎ ـﺎ ﺒﺘﺴـ‬ ‫ـﺕ ـﺎ ﺒﺎﺸـ ﻤـ‬ ‫ﻭﻜﻨـ ﻴـ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻤﻊ ﻭﺍﻟﻁﺎﻋـ‬‫ـﺭﻭﺍ ﺃﻁﺒ ـﺎ ـﺭﺩﻭﺍ ﺍﻟﺴـ‬ ‫‪‬ـ ﻴـ‬ ‫ﺤﻀـ‬ ‫ﺤﻀــﺭﻭﺍ ﺃﻁﺒــﺎ ﻴــﺩﺍﻭﻭﺍ ﻨﻔــﺱ ﻁﻤﺎﻋــﻪ‬ ‫ﺍﻓﺘﺢ ﻴﺎ ﺴﻤﺴﻡ ﺠﻤﺎﻋﻪ‬ ‫ـﻑ ـﺏ ـ ‪‬ﺎﺭﺘﻙ‬ ‫ـﺭﻭﺍ ـﻤﺎﻋﻪ ﺘﻜﺸـ ﻗﻠـ ﺴـ ﺤ‬ ‫ﺒﺴـ‬ ‫ﺤﻀـ‬ ‫ﺠﺞ‬ ‫- ٢٢ -‬
‫ﻓﻲ ﺍﻟﻐﻴﻁ ﻨﻘﺎﻴﻪ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻲ ـﻴﻁ ﺤﺭﺍﺘـ‬ ‫ﻓـ ﻏـ‬ ‫ﻁــ ـﺭﺡ ﻜــ ـﻼﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻼﻡ‬ ‫ـﺎ ﺴـــ‬ ‫ﺁﻩ ﻴـــ‬ ‫ﺃﻨـ ـﺎ ﻗﻠـ ـﺕ ﺁﻴـ ـﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ٣٢ -‬
‫ـﻘﺎﻴﺎ‬‫ـﺕ ﺸــ‬‫ﻭﺭﻤﻴــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻲ ـﻴﻁ ﻨﻘﺎﻴـ‬ ‫ﻓـ ﺍﻟﻐـ‬ ‫ﻁــ ـﺭﺡ ﻜــ ـﻼﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻼﻡ‬ ‫ـﺎ ﺴـــ‬ ‫ﺁﻩ ﻴـــ‬ ‫ﺨﻠﻌـــﺕ ﺒـــﺎﺒﻲ‬ ‫ـﺒﺎﺒﻲ‬ ‫ـﺕ ﺸــ‬ ‫ﻭﺭﻤﻴــ‬ ‫ـﻲ ـﻴﻁ ـﺎﺒﻲ‬ ‫ﻓـ ﺍﻟﻐـ ﺤﺒـ‬ ‫ﻁــ ـﺭﺡ ﻜــ ـﻼﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻼﻡ‬ ‫ـﺎ ﺴـــ‬ ‫ﺁﻩ ﻴـــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ﻭﺍﺩﻭﺭ ﻤﻐ ‪‬ـــــ‬ ‫ﻤ‬ ‫ـﺩ ‪‬ﻲ‬ ‫ـﻘﻲ ﺒــ ﻤ‬‫ﻭﺍﺴــ‬ ‫ـﻴﻁ ـﺎ ﻋﻤ ـﻲ‬ ‫‪‬ـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ﺍﻟﻐـ‬ ‫ﻁــ ـﺭﺡ ﻜــ ـﻼﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻼﻡ‬ ‫ـﺎ ﺴـــ‬ ‫ﺁﻩ ﻴـــ‬ ‫ﻜـــﺩﺍ ﺍﻟﻘـــﻭﺍﻓﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺘﻘـــﻭل ﺃﻭﺍﻓـــﻲ‬ ‫ﻜــ ـﺩﺍ ﻁــ ـﻭﺍﻓﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻁــ ـﺭﺡ ﻜــ ـﻼﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ٤٢ -‬
‫ـﻼﻡ‬ ‫ـﺎ ﺴـــ‬ ‫ﺁﻩ ﻴـــ‬ ‫ـﻲ‬‫ـﺩﺍ ـﻲ ﻭﺍﻓـ‬ ‫ﻜـ ﻗﻠﺒـ‬ ‫ـﺏ ـﻲ‬ ‫ـﻲ ﺍﻨﻜﺘـ ﻟـ‬‫ﻟﻠـ‬ ‫ـﺎ ـل ـﻭﺍﻓﻲ‬ ‫ﻴـ ﻟﻴـ ﻋـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤـﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ـﻪ ﻷﻡ ﺃﻭﻻﺩﻱ‬‫ـﺩﻱ ﺤﺘــ‬‫ـﻥ ﺒﻠــ‬‫ـﻪ ﻤــ‬‫ﺤﺘــ‬ ‫- ٥٢ -‬
‫ـﻭﺵ‬ ‫ـﺕ ـﺎ ـﺵ ـﺩﺍﻥ ﺍﻷ ـل ﻭﺭﻤـ‬ ‫ﻤـ‬ ‫ﺒﻨﻴـ ﻟﻬـ ﻋـ ﹼ ﺒﻌﻴـ‬ ‫ـﻪ ﺩﻱ‬ ‫ـﺎﻥ ـﻲ ـل ـﻲ ـﻲ ﺍﻟﻤﻘﺎﻭﻟـ‬ ‫ﻜـ ﻗﻠﺒـ ﻓﺎﻋـ ﻴﻐﻨـ ﻓـ‬ ‫ﻭﻴﻘﻭل ﺸـﻜﺭﺕ ﺍﻟﻌـﻭﺍﺫل ﺍﻟﻠـﻲ ﻤـﺎ ﺒﻴﺭﻤـﻭﺵ‬ ‫ـﺎ‬‫ـﻭﺍﺫل ـﻲ ﻴﺭﻤﻭﻨـ‬ ‫ﺍﻟﻠـ‬ ‫ـﻭل ـﻜﺭﺕ ﺍﻟﻌـ‬ ‫ﺸـ‬ ‫ﻭﻴﻘـ‬ ‫ﻤ ـﺎ ﻜﻨ ـﺘﺵ ﺍﻀ ـﺭﺏ ﻀ ـﻠﻭﻋﻲ ﻟ ـﻭﻻ ﺁﻟﻤﻭﻨ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـﻲ ﻷﻡ ﺃﻭﻻﺩﻱ‬‫ـﻪ ﺃﺒﻨــ‬‫ـﺭﺏ ﺍﻟﻤﻭﻨــ‬‫ﻭﻻ ﺃﻀــ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٦٢ -‬
‫ﻋﻨﺘﺭ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﺎﺭﺍﺕ‬‫ـﻴﻥ ﺍﻟﺤــ‬‫ﺒــ‬ ‫ـﺤﺭ‬‫ـﺎﻓﻭﺕ ﺃﺴــ‬‫ﺒــ‬ ‫ـﻭل ﻭﺃﻋﺒ ـﺭ‬ ‫‪‬ــ‬ ‫ﻭﺍﻗــ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ﺯﺍﺤﻨـ‬ ‫ﺯﺤﻨـ ﺍﻟﻠـ‬ ‫- ٧٢ -‬
‫ـﺎ‬‫ـﻭﻕ ﻗﺯﺤﻨــ‬‫ﻭﻟﻔــ‬ ‫ﺸﻭﻑ ﻗـﻭﺱ ﻗﺯﺤﻨـﺎ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ـﻭ ﻗﻨﻁـ‬ ‫ـﻲ ﺍﻟﺠـ‬ ‫ﻓـ‬ ‫ﺘﻌﺎ ﺸﻭﻑ ﻴـﺎ ﻋﻨﺘـﺭ‬ ‫ﻋﻨﺘـــﺭ ﻭﻋﺒﻠـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـل ﻭﻋﺎﻤﻠــ‬ ‫ﻋﺎﻤــ‬ ‫ﺃﻤـــﺎ ﺍﻟ ‪‬ﺯﺍﻤﻠـــﻪ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺘﻬـــﺩﻴﻬﻡ ﺃﻜﺘـــﺭ‬ ‫ﺘﺸـــﺩ ﻗﻭﺴــ ـﻬﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺘﺯﻴـــﺩﻩ ﺃﺴـــﻬﻡ‬ ‫ـﻬﻡ‬ ‫ـﻊ ﺭﺀﻭﺴــ‬ ‫ﺘﺭﻓــ‬ ‫ـﺭ‬‫ﺍﷲ ﺃﻜﺒـــــــ‬ ‫ﺃﻤــ ـﺎ ﺍﻟﺸــ ـﻬﺎﺩﺓ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺠــﺕ ﺘﺎﺘــﺎ ﺘﺎﺘــﺎ‬ ‫ﺒﺘﺘ ‪‬ــــــــﺎﺩﻯ‬ ‫ﹶ ﹶﻬ‬ ‫ـﺩﺭ‬‫ﻭﺘﺘﻐﻨـــــــ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ﻨﻭﺒﺘﻬـــ‬ ‫ﺃﻤـــ‬ ‫ﺨـــﺩﺕ ﻨﻭﺒﺘﻬـــﺎ‬ ‫- ٨٢ -‬
‫ﺒﻴﺒﻨــ ـﻭﺍ ﺒﻴﺘﻬــ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻤﻨﺩﺭ‬‫ـﻰ ﺍﻟﺸــ‬‫ﻋﻠــ‬ ‫ﺸـــﻜﺭ ﻓﻌـــﺎﻟﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ﱠ‬ ‫ﺁﺒــ ـﺎ ﻭﺩﻋــ ـﺎﻟﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﻟﻲ‬ ‫ـﺩ ﻋـــ‬ ‫ﺒﺴـــ‬ ‫ﺍﻟﺨﻴـــﺭ ﻴﻔﺠـــﺭ‬ ‫ـﺤﺭﺍ‬ ‫ـﻕ ﺼــ‬ ‫ﻭﻴﺸــ‬ ‫ـﻰ ـﺩ ـﺤﺭﻩ‬ ‫ﻋﻠـ ﻴـ ﺴـ‬ ‫ﺘﻠـــﺒﺱ ﻤﺸـــ ‪‬ﺭ‬ ‫ﺠ‬ ‫ـﺭﻱ‬‫ـﻪ ﺘﺠــ‬‫ﻭﺍﻟﻤﻴــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ﻭﺘ ـﻑ ﺭﺠﻠــ‬ ‫ﺨــ‬ ‫ـﻊ ﺩﺍ‬‫ـﻥ ﺍﻟﻭﺠــ‬‫ﻤــ‬ ‫ﺃﻨــﺎ ﻤــﺎﻟﻲ ﻗﻌــﺩﻩ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫- ٩٢ -‬
‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻋﻨﺘـ ـﺭ ﻤﻠـ ـﻙ ﻓـ ـﻲ ﺍﻟﻘـ ـﻭﺍﻓﻲ ﻭﻏﺯﻟﻬـ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎﻓﻲ ﻭﺭﻕ ﻟﻐﺯﺍﻟﻬــ‬ ‫ﹼ‬ ‫ـﺒﺎﻉ ﺍﻟﻔﻴــ‬ ‫ـﺭﻉ ﺴــ‬ ‫ﺼــ‬ ‫ﻋﺸ ـﻕ ﺤﻭﺭﻴ ـﻪ ﺍﺴ ـﻤﻬﺎ ﺍﻟﺤﺭﻴ ـﻪ ﻭﻏ ـﺯﺍ ﻟﻬ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫‪‬ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺫﺒﻴـﺎﻥ ﻭﻁـﻲ ﻭﻀ ـﺭﺏ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺤـﻲ ﺒﺎﻟﺤ ـ ‪‬ﻴﻥ‬ ‫ﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻠﻡ ـﺎﻥ ـﻡ ـﺎ ـﺕ ـﻪ ـ ‪‬ﻴﻥ‬ ‫ﺍﻟﺴـ ﻜـ ﺤﻠـ ﻤـ ﺍﺘﻠﻤـ ﻋﻠﻴـ ﻴـ ﺩ‬ ‫ـﻪ ـﻑ ـﻪ ـﻥ ـ ‪‬ﻴﻥ‬ ‫ﺇﻥ ـﺎﺩ ﻟﻌﺒﻠـ ﻗﻁـ ﻗﺒﻠـ ﻤـ ﺍﻟﺨـ ﺩ‬ ‫ﻋـ‬ ‫ﻭﺠﻤـﻊ ﻓـﻲ ﺘﻭﺒﻬـﺎ ﺨﻴـﻭﻁ ﺍﻟﺸـﻤﺱ ﻭﻏﺯﻟﻬـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫- ٠٣ -‬
‫ﺃﻟﻑ ﺒﺎﺀ‬ ‫ِ ﹾ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ﻤﺤﺎﻀــــــﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻭل‬‫ـﻲ ﺍﻟﻌﻘــ‬‫ﺘﺠﻠــ‬ ‫ﻓــﻲ ﻋﺼــﺭ ﺫﺭﻱ‬ ‫ـﺭﻱ‬ ‫ﻻﺯﻡ ﻨﻘــــــ‬ ‫- ١٣ -‬
‫ـﺭﻱ‬‫ـﻌﺭ ﺍﻟﻤﻌــ‬‫ﺸــ‬ ‫ﻭﻻﺯﻡ ﻨﻘــــــﻭل‬ ‫ﺃﻭﻟـــﻰ ﺍﺒﺘـــﺩﺍﺌﻲ‬ ‫ﺃﻟﻔــ ـﻲ ﻭﺒــ ـﺎﺌﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺃﻜــ ـﺭﻡ ﺁﺒــ ـﺎﺌﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻭل‬‫ـﺎﺱ ﺃﺼــ‬‫ﺍﻟﻨــ‬ ‫ﻜﺘـــﺏ ﺍﻷﺌﻤـــﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـل ﻭﻗﻤـــ‬ ‫ﺠﺒـــ‬ ‫ﺘﻁﻠــﻊ ﻴــﺎ ﺇﻤــﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺘﻨـــﺯل ﻨـــﺯﻭل‬ ‫ـﻙ‬ ‫ـﻙ ـﻲ ﺭﺍﺴـ‬ ‫ﻋﻘﻠـ ﻓـ‬ ‫ﺘﻌــﺭﻑ ﺨﻼﺼــﻙ‬ ‫ﺘﺤﻔـــﻅ ﺘﺭﺍﺜـــﻙ‬ ‫ﺘﺼـــﺒﺭ ﺘﻨـــﻭل‬ ‫ﻓــ ـﺭﺝ ﻗﺭﻴــ ـﺏ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺒﺭ ﻁﻴ ـﺏ‬ ‫‪‬ــ‬ ‫ﻭﺼــ‬ ‫ﻭﻋـــﻭﺩ ﻴﺸـــ ‪‬ﺏ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻋـــﻴﻥ ﺍﻟﻌـــﺫﻭل‬ ‫- ٢٣ -‬
‫ـﺯﻭل‬ ‫ـ ‪‬ﻩ ﺘـــ‬ ‫ﺸـــ ﺩ‬ ‫ـﻡ‬‫ـﻥ ﺘﻌﻠـــ‬‫ﻟﻜـــ‬ ‫ﻭﻻ ﺭﺠـ ـل ﺘﻁﻠـ ـﻊ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻠﻡ‬‫ﺇﻻ ﺒﺴـــــــ‬ ‫ﺝ‬ ‫ـل ـﺭﻉ‬ ‫ﻭﻻ ﻨﺤــ ﻓــ‬ ‫ـﻡ‬ ‫ﺇﻻ ﺍﻟﻤﻘﻠـــــــ‬ ‫ـﻊ‬‫ـﻡ ﻴﻨﻔــ‬‫ﻭﻻ ﻋﻠــ‬ ‫ـﻠﻡ‬ ‫ـﻡ ﺘﺴـــ‬ ‫ﺇﻥ ﻟـــ‬ ‫ـﻭل‬‫ـﻰ ﺍﻟﺭﺴــ‬‫ﻋﻠــ‬ ‫ـﻜﻲ‬ ‫ـﺎ ﻤﺴــ‬ ‫ﺨﺘﺎﻤﻬــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺠﺭﻫﺎ ﻤﻜــ‬ ‫ﻭﺸــ‬ ‫ـﺕ‬‫ـﺭﻉ ﻨﺎﺒــ‬‫ﻭﺍﻟﻔــ‬ ‫ـل ـﺕ‬ ‫ـﻥ ﺃﺼـ ﺜﺎﺒـ‬ ‫ﻤـ‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﻨﻔﺴ ـﻲ ﻁﺎﺒ ـﺕ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫- ٣٣ -‬
‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﺃﻗﻭل ﻟـﻙ ﺍﻟﺤـﻕ ﻭﺍﻀـﺭﺏ ﻟـﻙ ﻤﺜـل ﺴـﺎﻴﺭ‬ ‫ﻭﺍﻥ ﻜﻨـﺕ ﻤـﺎ ﺍﻋﺭﻓﺸـﻲ ﻻ ﺍﺨﺒـﻲ ﻭﻻ ﺍﺴـﺎﻴﺭ‬ ‫ـ‬ ‫ﻤﻥ ﺼﻐﺭ ﺴـﻨﻲ ﻭﺍﻨـﺎ ﺼـﺎﺤﺏ ﻤـﺯﺍﺝ ﺜـﺎﻴﺭ‬ ‫ـﻥ ـﺎ ـﻑ ـﺎﺌﻲ‬ ‫ـﻲ ـﺎﻴﺭ ﻻ ﻴﻤﻜـ ﻴـ ﺃﻟـ ﺒـ‬ ‫ﻭﺍﻜﻤﻨـ ﺜـ‬ ‫ـﻲ ـﻲ ـﻰ ـﺩﻙ ـﻑ ـﺎﻗﻲ‬ ‫ﺃﻟﻴـ ﺒـ‬ ‫ﺘﻼﻗـ ﺯﻴـ ﻋﻠـ ﻋﻬـ‬ ‫ﻭﺍﻜﻤﻨﻲ ﺜـﺎﻴﺭ ﺒـﺎﻗﻭل ﻤـﻥ ﻓـﺎﺕ ﻗﺩﻴﻤـﻪ ﺘـﺎﻩ‬ ‫ـﺎﻩ‬ ‫ـﻰ ﻤﻭﺘــ‬ ‫ـﺭﺤﻡ ﻋﻠــ‬ ‫ـﻲ ﻴﺘــ‬ ‫ﻻ ـﺩ ﻟﻠﺤــ‬ ‫ﺒــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻠ ـﻲ ﺃﺘ ـﻰ ﺒﺎﻟﺠﺩﻴ ـﺩ ﻟ ـﻭﻻ ﺍﻟﻘ ـﺩﻴﻡ ﻤ ـﺎ ﺃﺘ ـﺎﻩ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﻴــﺎ ﺃﻤﺘــﺎﻩ ﺃﻨــﺎ ﺍﺒﻨــﻙ ﻉ ﺍﻷﺜــﺭ ﺴــﺎﻴﺭ‬ ‫ﺝ‬ ‫- ٤٣ -‬
‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٥٣ -‬
‫ﻫﻼل‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻙ ﻗﻴﺭﺍﻁــ‬ ‫ﺃﻤﻠــ‬ ‫ـﻴﻡ‬ ‫ـﻥ ﺍﻟﻜﻠـــ‬ ‫ﻤـــ‬ ‫ـﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺎﻥ ﻜــ‬ ‫ﺭﻤﻀــ‬ ‫ـﺭﻡ‬ ‫ﺍﷲ ﺃﻜـــــــ‬ ‫- ٦٣ -‬
‫ﺩﺍ ﻏﻴــﺭ ﻗﻴﺭﺍﻁــﻲ‬ ‫ﻤـــﻥ ﺍﻟﺤﺼـــﻴﺭ‬ ‫ـﺭﺍﺩﻱ‬ ‫ﺇﻥ ﺯﺍﺩ ﺇﻴــــ‬ ‫ـﺩﺍﺌﺭﻩ ﺩﻱ‬ ‫ـﻲ ﺍﻟــ‬ ‫ﻓــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺒﺢ ﺃﺭﺍﻀــ‬ ‫ﻴﺼــ‬ ‫ﺒﺴـــﺎﻁ ﺤﺭﻴـــﺭ‬ ‫ـل‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻟﻬﻠﻴــــــ‬ ‫ﺘﻼﻗﻴــ ـﻪ ﻗﻠﻴــ ـل‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺘﻔﻀــ ـل ﺘﻠ ‪‬ــ ـل‬ ‫ـ ﻴ‬ ‫ﻴﺼـــﺒﺢ ﻜﺒﻴـــﺭ‬ ‫ﻴﻔﻀـــل ﻴﻨـــﺎﻭﺭ‬ ‫ﺒـــﻴﻥ ﺍﻟﻤﻨـــﺎﻭﺭ‬ ‫ـﻲ ـﻭﺯ ـﺎﻭﺭ‬ ‫ﻓـ ﺠـ ﺃﺴـ‬ ‫ـﻴﺭ‬‫ـﻊ ﺃﺴـــ‬‫ﻴﻘـــ‬ ‫ـﺎﺯل‬‫ـﻊ ﻴﻐــ‬‫ﻴﺭﺠــ‬ ‫ﺒـــﻴﻥ ﺍﻟﻤﻨـــﺎﺯل‬ ‫ـﻭﺍﺫل‬ ‫ـﺎﻟﻭﺵ ﻋــ‬ ‫ﻤــ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ـﻼل ﺃﻤﻴـــ‬ ‫ﻫـــ‬ ‫- ٧٣ -‬
‫ـﻼل ـﻭل ـﻲ‬ ‫ﻟـ‬ ‫ﻴﻘـ‬ ‫ﻫـ‬ ‫ﺃﻨــﺎ ﺤﻠــﻭ ﻜﻠــﻲ‬ ‫ـﻭﻑ ـﺩ ـﻲ‬ ‫ﻋﻘـ ﻓﻠـ‬ ‫ﺸـ‬ ‫‪‬ـــﻨﻊ ﺍﻟﻘـــﺩﻴﺭ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﻫـــﻼل ﺤﻤﺎﻤـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﺕ ﺍﻟﻐﻤﺎﻤــ‬‫ﺘﺤــ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﺕ ﻋﻤﺎﻤــ‬‫ﻟﺒﺴــ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ـﺎ ـﺎﺵ ﺘﻁﻴـ‬ ‫ﻤـ ﻓﻴﻬـ‬ ‫ـﺭﻱ‬‫ـﻼل ﺒﻴﺠــ‬‫ﻫــ‬ ‫ـﻲ ـﺭ ـﺭﻱ‬ ‫ﻓـ ﺒﺤـ ﻫﺠـ‬ ‫ـﺎل ـﻲ ـﺭﻱ‬ ‫ﻗـ ﻀـ ‪ ‬ﻓﻜـ‬ ‫ـﺘﻨﻴﺭ‬ ‫ﻟﻠﻤﺴـــــــ‬ ‫ـﺩﻨﺎ‬ ‫ـﻼل ﺒﻠـــ‬ ‫ﻫـــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻰ ـﻑ ﻤﺎﺩﻨـ‬ ‫ﻋﻠـ ﺃﻟـ‬ ‫ـﺩﻨﺎ‬ ‫ﷲ ﺤﻤـــــــ‬ ‫ـﻴﺭ‬ ‫ﺤﺴ ـﻥ ﺍﻟﻤﺼــ‬ ‫‪ ‬ــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫- ٨٣ -‬
‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻟﻭ ﺘﺴﺄل ﺍﻟﻠﻴـل ﻴﻘـﻭل ﻟـﻙ ﺭﺍﻀـﻲ ﺒﺎﻟﻤﻘﺴـﻭﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻘﻠﻪ ﻓﻲ ﺍﻟﻔﺠﺭ ﺤﺘﻘﻭل ﻟـﻙ ﻋـﻥ ﺍﻟﻤـﺎﺀ ﺼـﻭﻡ‬ ‫ﻭﺍﺤﻨﺎ ﻋـﺭﺏ ﻜﻠﻨـﺎ ﺃﺼـﺤﺎﺏ ﻁـﺭﺏ ﻤﻘﺴـﻭﻡ‬ ‫ﺤﻠ ـﻭﻴﻥ ﻋﻠ ـﻰ ﻜ ـل ﺤ ـﺎل ﻟﻜ ـﻥ ﺴ ـﻭﺍ ﺃﺤﻠ ـﻰ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻴﺎ ﺴﻭﺍﺤﻠﻴﻪ‬ ‫ﻭﻤـــﻥ ﺍﻟﺼـــﻌﻴﺩ ﻟﻠﺒﺤﻴـــﺭﻩ ﻟﻠﺩﻗﻬﻠﻴـــﻪ‬ ‫ﺇﺤﻨﺎ ﺃﻫﻠﻴﻪ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﺎ ﻁﺒﻠﻴـ‬‫ـﺤﻭﺭ ﺘﺠﻤﻌﻨـ‬‫ـﺎ ـﺎﻋﺔ ﺍﻟﺴـ‬ ‫ﺘﺠﻤﻌﻨـ ﺴـ‬ ‫ـﺩ‬‫ـﺩ ﺍﻟﻭﺍﺤــ‬‫ـﻪ ﻨﺤﻤــ‬‫ـﻴﻨﺎﻉ ﺍﻟﺠﺎﻫﻠﻴــ‬‫ﻗﻀــ‬ ‫- ٩٣ -‬
‫ـﻭﻡ‬ ‫ـﻑ ﻤﻘﺴـ‬ ‫ـﺩ ـﻭ ـﺎﻥ ﺍﻟﺭﻏﻴـ‬ ‫ـﺏ ﻭﺍﺤـ ﻭﻟـ ﻜـ‬ ‫ﺍﻟﻘﻠـ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٠٤ -‬
‫ﺤﺭﻓﻪ ﻫﻭﺍﻴﻪ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﺭﺍﺩﻱ‬‫ـﺎﻗﻭل ﻤــ‬‫ﺒــ‬ ‫ﺃﻋـــــﻴﺵ ﻭﺍﺩﺍﺩﻱ‬ ‫ﻭﺍﺨـــــﺩﻡ ﻭﻻﺩﻱ‬ ‫ﺃﺨـــﺩﻡ ﺒـــﻼﺩﻱ‬ ‫- ١٤ -‬
‫ﻭﺍﻨـــﺎ ﺍﻟﻤﻨـــﺎﺩﻱ‬ ‫ﺃﻭل ‪‬ﻠ ‪‬ـــــــﻲ‬ ‫ﻤﺒ‬ ‫ﻜﻼﻤــ ـﻲ ﻤ ‪‬ــ ـﻪ‬ ‫ـ ‪‬ﻴ ـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻥ ـﻭﺭ ﻋﻴﻨـ ‪‬‬ ‫ﻤـ ﻨـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻬﺩ ﻋﻠـــ ‪‬‬ ‫ﻴﺸـــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﺍﷲ ﺭﺒـــــــ‬ ‫ﺒﺎﻟﺴــ ـﺭ ﻋــ ـﺎﻟﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﻟﻡ‬ ‫ـﺕ ﻅــ‬ ‫ﻭﻻ ﻜﻨــ‬ ‫ـﺘﺨﺒﻲ‬ ‫ﻭﻻ ﻤﺴـــــ‬ ‫ـﻼﻟﻡ‬ ‫ـﻰ ﺍﻟﺴــ‬ ‫ﻭﻋﻠــ‬ ‫ﻭﻓـــﺭﺕ ﺩﺒــ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﻥ ـﺭ ﺯﻭﺍﻴـ‬ ‫ﻤـ ﻏﻴـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻴﺕ ـﻲ ﺩﺭﺒـ‬ ‫ﻤﺸـ ﻓـ‬ ‫ﺩﺭﺕ ﺒﻬﻭﺍﻴــــــﺎ‬ ‫ﻭﻫـ ـﻭﺍﻱ ﺩﺍﺭ ﺒـ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺤ ‪‬ـــﻲ ﻟﻌﻠـــﻊ‬ ‫ﺴ‬ ‫ـﻊ‬ ‫ـﻲ ﻭﻟـــ‬ ‫ﺍﻟﺤـــ‬ ‫ـﻊ‬‫ـﺎ ـﺎﺏ ﻤﺨﻠـ‬ ‫ﺃﻨـ ﺒـ‬ ‫- ٢٤ -‬
‫ـﺭ ـﻲ ـ ‪‬ﻲ‬ ‫ﺍﻟﺨﻴـ ﻓـ ﻀـ ﺒ‬ ‫ﻭﺍﻥ ﻗﻠــﺕ ﻋﺠﺒــﻲ‬ ‫ﺍﻟﺴـــﺩ ﺃﻋﺠـــﺏ‬ ‫ﻋﻴﻭﻨــ ـﻪ ﺴــ ـﻨﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺤﻴﻔــﻭﺕ ﻴﻜﻬــﺭﺏ‬ ‫ﻓــﻲ ﻜــل ﺤﺘــﻪ‬ ‫ـﺏ‬‫ـﻪ ﺘﺭﻜــ‬‫ﻭﺍﻟﻤﻴــ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﺒﺴـــﻜﻠﺘﻪ‬ ‫ﻤﻥ ﻏﻴﺭ ﻤـﺎ ﺃﺭﻜـﺏ‬ ‫ـﻲ‬‫ـﺎ ـﺕ ﻁﻠﺒـ‬ ‫ﺃﻨـ ﻨﻠـ‬ ‫ﺤﺭﻓـــﻪ ﻫﻭﺍﻴـــﻪ‬ ‫ﻭﺩﺍ ﺴـ ـﺭ ﻁﺭﺒـ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬‫ـﺭﺕ ﺒﻬﻭﺍﻴــ‬‫ﻁــ‬ ‫ـﻭﺍﻱ ـﺎﺭ ـﻲ‬ ‫ﻁـ ﺒـ‬ ‫ﻭﻫـ‬ ‫ـﺩﻴﺕ ﻤﻁﺒ ـﻲ‬ ‫‪‬ــ‬ ‫ﻋــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫- ٣٤ -‬
‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁـﺭﺡ ﻤـﺎ‬ ‫ﺘﺤﺏ"‬ ‫******‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﺃﻨــﺎ ﻟﺤﺒــﺎﻴﺒﻲ ﺤﺒــﺎﺒﻲ ﺍﻟﻘﻠــﺏ ﻨﺎﺩﺭﻫــﺎ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎﻫﻴﺵ ـﻭﺍﻫﺭ ـﺎﻗﻭﺕ ـﺎﻫﺭ ﻭﻨﺎﺩﺭﻫـ‬ ‫ﺒـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ﺠـ‬ ‫ﻤـ‬ ‫ـﻰ ﺩﻴﺭﻫــ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺏ ﺒﻨــ‬ ‫ـﺏ ﻭﻻ ﺭﺍﻫــ‬ ‫ﻭﻻ ﻤﻭﺍﻫــ‬ ‫ﻓﻲ ﻜل ﻴـﻭﻡ ﻋﻠـﻰ ﻜـل ﺍﻟﻨـﺎﺱ ﺃﻨـﺎ ﺍﺩﻴﺭﻫـﺎ‬ ‫ـﺎﻥ ﻤﻨﺎﺩﺭ ـﺎ‬ ‫ﻫـ‬ ‫ـﺎﻥ ﻭﺤﻴﻁـ‬ ‫ـﺎﺒﻲ ـﻲ ﻏﻴﻁـ‬ ‫ﻗﻠﺒـ‬ ‫ﺤﺒـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﻭﺍﺭﻉ ـﻲ ﺒﻨﺎﺩﺭﻫـ‬ ‫ﻓـ‬ ‫ـﺭﺍﺏ ـﻭﺍﺭﻱ ﻭﺸـ‬ ‫ﺤـ‬ ‫ﻭﺘـ‬ ‫ـﻘﻑ‬‫ـﻭﺩﻩ ﻉ ﺍﻟﺴـ‬‫ـﺎﻡ ﻤﺘﻌـ‬‫ـﻪ ﻟﻠﺤﻤـ‬‫ـﺎ ﺃﺠﻨﺤـ‬‫ﻜﻤـ‬ ‫ﺭﻗﺼﺕ ﺩﺒﻴﺤﻪ ﻴﺎ ﻤـﻴﻥ ﻴﻅـﺒﻁ ﻋﻠﻴﻬـﺎ ﺍﻟ ‪‬ـﻘﻑ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻗﻭﻡ ﺸـﻭﻑ ﻋﻠـﻰ ﺍﻟﺴـﻘﻑ ﺒﺘﺭﻓـﺭﻑ ﺒﻨﺎﺩﺭﻫـﺎ‬ ‫- ٤٤ -‬
‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٥٤ -‬
‫ﺍﻟﺘﺒﺎﺕ ﻭﺍﻟﻨﺒﺎﺕ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ﻤﺴـــــــــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘــــــــــ‬ ‫ـﺩﺍﻴﺢ‬‫ـﺎﺤﺏ ﻤـــ‬‫ﺼـــ‬ ‫ﻭﻤﻭﺸـــــــــﺤﺎﺘﻲ‬ ‫ـﺎﻤﺢ‬ ‫ﺍﷲ ﻴﺴـــــــــ‬ ‫ﺯﻤــــﻥ ﺍﻟﺸــــﺤﺎﺘﻪ‬ ‫- ٦٤ -‬
‫ﻜـ ـﺎﻥ ﺴـ ـﻴﻔﻲ ﻁـ ـﺎﻴﺢ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻴﻑ ﺨﺭﺩﻭﺍﺘـــ‬ ‫ﺴـــ‬ ‫ـﺎﻟﺢ‬ ‫ـﻭﻗﺘﻲ ﻓــــ‬ ‫ﺩﻟــــ‬ ‫ﻓــــﻲ ﻤﻨﺎﻭﺸــــﺎﺘﻲ‬ ‫ﻜﺴــــﺭﺕ ﺠــــﺎﻨﺢ‬ ‫ـﺫﻭﺍﺕ‬ ‫ـﻥ ﺍﻟــــ‬ ‫ﺍﺒــــ‬ ‫ـﺎﺒﺢ‬ ‫ـﻪ ﺴــــ‬ ‫ﻋﻠﻘﺘــــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺎل ﻤﻘﺎﺘــــ‬ ‫ﺨﻴــــ‬ ‫ﻭﺒﻘﻠــــﺏ ﺼــــﺎﻟﺢ‬ ‫ـﻤﺎﺘﻪ‬ ‫ـﺭ ﺸــ‬ ‫ـﻥ ﻏﻴــ‬ ‫ﻤــ‬ ‫ﻋﻠـــ ـﻰ ﺍﻟﻘـــ ـﻭﺍﻟﺢ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬‫ـﻬﺭﺍﻥ ﻭﺸـــ‬‫ﺴـــ‬ ‫ـﺢ‬ ‫ـﻲ ﺭﺍﻴــ‬ ‫ـﺕ ﺍﻟﻠــ‬ ‫ﻗﻠــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻲ ﺁﺘــ‬ ‫ـﺭ ﺍﻟﻠــ‬ ‫ﻏﻴــ‬ ‫ـﺎﺒﺢ‬ ‫ـﺎﻨﺎ ﺼـــ‬ ‫ﺭﻤﻀـــ‬ ‫ﺼــــﺎﺒﺢ ﻟﻴﻼﺘــــﻲ‬ ‫ـﺎﺭﺡ‬ ‫ـﺕ ﺴــ‬ ‫ـﺎل ﺍﻨــ‬ ‫ﻗــ‬ ‫ﺘﺸــــﻬﺩ ﺯﻴﻨــــﺎﺘﻲ‬ ‫- ٧٤ -‬
‫ـﺎﻟﺢ‬‫ـﺭ ﻤــ‬‫ـﺎ ﺒﺤــ‬‫ﺃﻨــ‬ ‫ﻴﺤﻠــــﻲ ﻴﻭﻤــــﺎﺘﻲ‬ ‫ﻭﺍﻨـ ـﺎ ﻟﻴﻠـ ـﻲ ﻁـ ـﺎﺭﺡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـﺏ ﺒﻨــــ‬ ‫ﻋﻨــــ‬ ‫ﻭﻫﻼﻟــــﻲ ﻓــــﺎﺘﺢ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـﺩ ﺍﻟﺯﻨــــ‬ ‫ﺒﻠــــ‬ ‫ـﺢ‬ ‫ـﺕ ﻭﺍﻀــ‬ ‫ـﺎ ﻗﻠــ‬ ‫ﺃﻨــ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـﻭﻕ ﺤﻴــ‬ ‫ـﺎ ﺸــ‬ ‫ﻴــ‬ ‫ـﺭﻭﺍﻴﺢ‬ ‫ـل ﺍﻟــــ‬ ‫ﻜــــ‬ ‫ﻫﻠـــ ـﺕ ﺠﻬـــ ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺸـــ ـﺭ ﺯﺍﻴـــ ـﺢ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻭﺍﺘﻲ‬‫ـﺭ ﻤـــ‬‫ﻭﺍﻟﺨﻴـــ‬ ‫ﻭﻟـــــﻪ ﻟـــــﻭﺍﻴﺢ‬ ‫ـﺎﺭﺡ‬‫ـﺕ ﻤﻁـــ‬‫ﻭﻟﻘﻴـــ‬ ‫ـﺘﺎﺘﻲ‬ ‫ـﺕ ﺸــــ‬ ‫ﻟﻤــــ‬ ‫ﻋﻴﺸـ ـﻲ ﻓـ ـﻲ ﺘﺒـ ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬‫ـﻲ ﻨﺒــــ‬‫ﻭﻓــــ‬ ‫ﻴـــــﺎ ﺃﻡ ﺇﺒﻨـــــﻲ‬ ‫- ٨٤ -‬
‫ﺒﺤــــﺭﻱ ﻭﻗﺒﻠــــﻲ‬ ‫ﺍﻟﺨﻴـــ ـﺭ ﺘﻘـــ ـﺎﺒﻠﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸــﻲ ﻁــﺎﺏ ﻟــﻲ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻋﺸــﻨﺎ ﻭﺸــﻔﻨﺎ ﺍﻟﻜﻭﺍﺴــﺭ ﺍﻨﻜﺴــﺭ ﻨﺎﺒﻬــﺎ‬ ‫ـﻰ‬ ‫ـﺎﻥ ﺃﺒﻬــ‬ ‫ـﻪ ﺍﻥ ﺍﻟﻐﻴﻁــ‬ ‫ـﻲ ﺒﻬﻴــ‬ ‫ﻭﺨﺒﺭﺘﻨــ‬ ‫ﻭﺒﻨﺘﻬــﺎ ﻓــﻲ ﺍﻟﻤــﺩﺍﺭﺱ ﺃﻭﻟــﻪ ﻭﻨﺎﺒﻬــﻪ‬ ‫‪‬‬ ‫ﻭﻋﻴﻭﻨﻲ ﻗﺎﺒﻠﺕ ﻋﻴـﻭﻥ ﻤـﻥ ﻜـل ﺨﻴـﺭ ﻨﺎﺒﻬـﺎ‬ ‫ﺍﻨﺎ ﻗﻠﺕ ﻴـﻭﻡ ﺍﻟﻤﻨـﻰ ﺍﻟﻴـﻭﻡ ﺍﻟﻠـﻲ ﻤﻨـﻲ ﺠـﺎﻩ‬ ‫- ٩٤ -‬
‫ﻭﻜ ـﺎﻥ ﻟ ـﻲ ﺒﻴﻨ ـﻲ ﻭﺒﻴﻨ ـﻙ ﻴ ـﺎ ﻗﻤ ـﺭ ﻤﻨﺎﺠ ـﺎﻩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺍﻟﺤﻤــﺩ ﷲ ﻋﺸــﺕ ﻭﻗﻠﺒــﻲ ﻏﻨــﻰ ﺒﻬــﺎ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٠٥ -‬
‫ﺒﻴﻭﺕ ﻜﺘﻴﺭﻩ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ـﺕ ﻤﺭﺍﺘــ‬‫ﻁﻠﺒــ‬ ‫ﻤﻬـــﺭ ﺍﻷﻤﻴـــﺭﻩ‬ ‫ـﺭ ـﻲ‬ ‫ـﺎ ﺒﺤـ ﻓﻨـ‬‫ﻭﺍﻨـ‬ ‫ﺸـﺎل ﻤﻴـﺕ ﺠﺯﻴـﺭﻩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ١٥ -‬
‫ـﻲ‬ ‫ـﺎ ﺍﻟﻤﻐﻨـــ‬ ‫ﺃﻨـــ‬ ‫ـﺭﻩ‬‫ـﻭﺕ ﻜﺘﻴــ‬‫ﻟﺒﻴــ‬ ‫ـﻥ ـﻲ ـﻁﻪ‬ ‫ﻤـ ﺍﻟﻠـ ﻗﺴـ‬ ‫ـﻁﻪ‬‫ـﻡ ـﻪ ﻭﺴـ‬ ‫ﻗﻁـ ﻟـ‬ ‫ﻭﻻ ﺍﻟﻠـ ـﻲ ﻤﻁﻠـ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺒﻤــﺯﺍﺝ ﻋــﻭﺍﻁﻠﻲ‬ ‫ـﻕ‬‫ـﻥ ـﺭﻩ ﺭﺍﻴـ‬ ‫ﻤـ ﺒـ ‪‬‬ ‫ـﻕ‬‫ـﺎﻥ ﺤﺭﺍﻴــ‬‫ﻤﻠﻴــ‬ ‫ـﻪ‬‫ـل ﺍﻟﻘﺭﺍﻴــ‬‫ﺃﺼــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺵ ـﻲ ﺍﻟﻤﺭﺍﻴـ‬ ‫ﻤـ ﻓـ‬ ‫ـﻥ ـﻲ ـﻔﺤﻪ‬ ‫ﻟﻜـ ﻓـ ﺼـ‬ ‫ﺃﺒـﻴﺽ ﻋﻠـﻰ ﺍﺴـﻭﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺩﻱ ﺤﻜﻤﻪ ﻭﺍﻀﺤﻪ‬ ‫ﺨﻠﻴﻨـــﻲ ﺃﺤـــﻭﺩ‬ ‫ﻋﻠﻰ ﺒﻴﺕ ﻓـﻲ ﺤـﺎﺭﻩ‬ ‫ـﻭﻟﻲ ـﻲ ـﺎﺭﻩ‬ ‫ﻓـ ﺤـ‬ ‫ﻟـ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺕ ـﻲ ﻋﻁﻔـ‬ ‫ﻭﺒﻴـ ﻓـ‬ ‫ـﻭﻟﻲ ـﻲ ـﺩﻓﻪ‬ ‫ﻓـ ﺼـ‬ ‫ﻟـ‬ ‫- ٢٥ -‬
‫ـﻊ‬ ‫ـﺕ ـﻲ ﻗﻭﻗـ‬ ‫ﻭﺒﻴـ ﻓـ‬ ‫ﺨـــﺎﻴﻑ ﻟﻴﻭﻗـــﻊ‬ ‫ـﺎﻗﻴﻪ‬‫ـﺕ ﺒﺴــ‬‫ﻭﺒﻴــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺩ ﺒﺎﻗﻴــ‬ ‫ﻉ ﺍﻟﻌﻬــ‬ ‫ﻭﺒﻴـــﺕ ﻋﺘﺒﺘـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻭﺍﻥ ﻜﺘﺎﺒﺘــ‬‫ﻋﻨــ‬ ‫ـﺕ ـﻲ ـﻪ‬ ‫ﻭﺒﻴـ ﻓـ ﺯﻗـ‬ ‫ﺒﻌـــﻴﺵ ﻭﺩﻗـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﺕ ﺨﺯﻴﻨــ‬‫ﻭﺒﻴــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ﻟﺨﺒﺎﺯﻴﻨـــــــ‬ ‫ـﺕ ﻴﻭﻟ ـﺩ‬ ‫ﱢـــ‬ ‫ﻭﺒﻴـــ‬ ‫ﺍﻟﺠـــﺎﻱ ﺒﻌـــﺩﻩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻻ ﺤـــﺩ ﺨﻠـــﺩ‬ ‫ـﺩﻩ‬ ‫ـﺩ ﻭﺤــ‬ ‫ﻭﻻ ﺤــ‬ ‫ـﺩﺍﺨل‬‫ـﻰ ﺍﻟﻤــ‬‫ﻋﻠــ‬ ‫ﺒﻌـــﺩ ﺍﻟﻤـــﺩﺍﺨﻥ‬ ‫ﺒﻴـــﻭﺕ ﻤـــﺩﺍﻴﻥ‬ ‫ﺍﺒﻨــﻲ ﻴــﺎ ﻭﻋــﺩﻩ‬ ‫- ٣٥ -‬
‫ﺒﻴـــﻭﺕ ﺒﻨﺎﺘﻬـــﺎ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎﻥ ﺒﻨﺎﺘﻬــ‬ ‫ﻋﺭﺴــ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ﺒﻴﻨﺎﺘﻬـــ‬ ‫ﺃﻨـــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـﻲ ﻭﻨﺎﻴـ‬ ‫ـﻲ ـﺎﺏ ـﻲ ـﻰ ﻁﺒﻠـ‬ ‫ﺍﻟﻤﺸـ ﻁـ ﻟـ ﻋﻠـ‬ ‫ﺘﺸــﺏ ﻓﻴﻬــﺎ ﺍﻟﻌﻴــﺩﺍﻥ ﺘﺠــﺭﻱ ﻗﻨﺎﻴــﺎﺘﻲ‬ ‫ﺘﺴﻘﻲ ﻭﺍﻨﺎ ﺴﻘﺎ‬ ‫ﻋﻤﺭﻩ ﻤﺎ ﻗﺎل ﻷﻩ‬ ‫- ٤٥ -‬
‫ﺘﺤﺕ ﺍﻟﻘﻤﺭ ﺸﻘﻪ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺔ ﺩﻗــ‬ ‫ـﺎﺒﻊ ﺩﻗــ‬ ‫ـﻭﺍﺭﻉ ﺒﺎﺘــ‬ ‫ﻗ ـﺕ ﺍﻟﺸــ‬ ‫ﺎﻟــ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـل ﺒﻨﺎﻴـــ‬ ‫ـﻪ ﺘﺘﻤﺎﻴـــ‬ ‫ـﻪ ﺩﻗـــ‬ ‫ﻭﺩﻗـــ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٥٥ -‬
‫ﺃﻨﺎ ﺍﺸﺘﺭﺍﻜﻲ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﺫﻜﺭﺍﺘﻲ‬‫ـﻲ ﻤــ‬‫ﻓــ‬ ‫ـﺩ ﺒﺎﺌــﺩ‬‫ـﻥ ﻋﻬـ‬‫ﻋـ‬ ‫ﻭﻻ ﻋﻤــﺭﻩ ﻋﺎﺌــﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺕ ـﻲ ـﻭﻩ‬ ‫ﻁﻠﻌـ ﻟـ ﻏﻨـ‬ ‫- ٦٥ -‬
‫ﻻ ﺘﻘ ـﻭل ﻟ ـﻲ ﺤﻠ ـﻭﻩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻔﻴﻬﻪ‬ ‫ﻭﻻ ﺴــــــ‬ ‫ـﺎ‬‫ـﺎ ـﻲ ﻓﻴﻬـ‬ ‫ﻓﻴﻬـ ﺍﻟﻠـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺎﻏﻨﻲ ﻭﺍﺤﻜــ‬ ‫ﺒــ‬ ‫ﻏﻨـــﻭﻩ ﺤﻜﺎﻴـــﻪ‬ ‫ﻜـﺎﻥ ﻓﻴﻬـﺎ ﻀـﺤﻜﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ﺒﻜﺎﻴـــ‬ ‫ﻓﻴﻬـــ‬ ‫ـﻤﻊ ـﺎ ـﺩﻱ‬ ‫ﻴـ ﻭﻟـ‬ ‫ﺍﺴـ‬ ‫ـﻴﺭﻩ‬‫ـﻴﻥ ﺒﺼــ‬‫ﺍﻟﻌــ‬ ‫ـﻴﺭﻩ‬ ‫ـﺩ ﻗﺼــ‬ ‫ﻭﺍﻹﻴــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﻘــ ـﺭ ﻻﺒــ ـﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻴﺭﻩ‬ ‫ـﻰ ﺍﻟﺤﺼــ‬ ‫ﻋﻠــ‬ ‫ـﺩ‬‫ـﻭل ـﺎ ﻋﺎﺒـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ﺒﻴﻘـ‬ ‫ﺯﺤﺯﻨﻲ‬ ‫ـﺩﺍﻴﺎ‬‫ـﺭ ﺤــ‬‫ﻭﺍﻟﺯﻴــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻥ ﺍﻟﺒﺩﺍﻴـــ‬ ‫ﻤـــ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ـﺎﻨﺩﻩ‬ ‫ﻭﺍﻨـ ﺍﻟﻠـ ﺴـ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﺍﻟﻨﻘﺎﻴـــﻪ‬ ‫ـ‬ ‫- ٧٥ -‬
‫ـﻭل ـﺎ ـﺩﻩ‬ ‫ﻴـ ﻋﺒـ‬ ‫ﺒﻴﻘـ‬ ‫ﺯﻋﺯﻋﻨﻲ‬ ‫ـﺎﺒﻲ‬‫ـﺏ ﺸــ‬‫ﻭﺍﻟﻘﻠــ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﺍﻟﻐﻼﺒـــﻪ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻊ ﻋﻠـــ ‪‬‬ ‫ﺭﻓـــ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻭﺱ ﺍﻟﺭﺒﺎﺒــ‬‫ﻗــ‬ ‫ـﺎل ـﺎ ـﺎ…‬ ‫ﻭﻗـ ﻴـ ﺒﺎﺒـ‬ ‫ﺯﻏﺯﻏﻨﻲ..‬ ‫ـﻤﻊ ـﺎ ـﺩﻱ‬ ‫ﻴـ ﻭﻟـ‬ ‫ﺍﺴـ‬ ‫ـﻥ ـﺭ ـﻤﺎﺘﻪ‬ ‫ﻤـ ﻏﻴـ ﺸـ‬ ‫ـﻭﻗﺘﻲ ﺭﺩﻱ‬ ‫ﺩﻟـــــ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﺍﻟﺘﻼﺘـــﻪ‬ ‫ـﺕ ـﻲ ـﺩﻱ‬ ‫ﺒﻨﻴـ ﻓـ ﺴـ‬ ‫ﺯﻋﺯﻋــﺕ ﺯﻴــﺭﻱ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﻤﺯﺍﺠـــﻲ‬ ‫ـﺎ ﺇﻗﻁﺎﻋﻴ ـﻪ‬ ‫‪‬ـــ‬ ‫ﻴـــ‬ ‫ـﺎﺭ ﺃﺫﺍﻙ‬ ‫ﻭﻏــــــ‬ ‫ـﺯﻍ ـﻲ ـﻲ‬ ‫ﻟـ ﻗﻠﺒـ‬ ‫ﺯﻏـ‬ ‫- ٨٥ -‬
‫ـﺎﻜﻲ‬ ‫ـﺩﻭ ﺒـــ‬ ‫ﻋـــ‬ ‫ﺯﺤﺯﺤــﺕ ﻓﻘــﺭﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺩﺍﻙ‬ ‫ـﺎ ﻓـــ‬ ‫ﻭﺍﻨـــ‬ ‫ﻴــﺎ ﻤﺼــﺭ ﻟﻤــﺎ‬ ‫ﻟﻘﻴـــﺕ ﻀـــﻨﺎﻙ‬ ‫ﺍﻭل ﻤـــﺎ ﻴﻨﺸـــﺄ‬ ‫ﺤﺭﻴـــﺔ ﻴﻨﺸـــﻕ‬ ‫ـﻕ‬‫ـﺎ ﻴﻨﻁــ‬‫ﺃﻭل ﻤــ‬ ‫ﻴﻘــــــﻭل ﻭﺭﺍﻙ‬ ‫ﺃﻨـــﺎ ﺍﺸـــﺘﺭﺍﻜﻲ‬ ‫ـﺭ ـﺎﻟﻠﻲ‬ ‫ـﺎ ﻤﺼـ ﻴـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻤﻙ ـﻲ ﺭﻴﻘـ‬ ‫ﻓـ‬ ‫ﺍﺴـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺎﺭﻑ ﻁﺭﻴﻘــ‬ ‫ﻋــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫- ٩٥ -‬
‫ﺘﺎﺭﻴﺦ ﺠﺩﻴﺩ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﻗﻠﺒ ـﻲ ﺭﺍﻀ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـﻕ‬‫ـﺎ ـﻲ ﺭﺍﻴـ‬ ‫ﺃﻨـ ﻗﻠﺒـ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ـﺎﻴﻕ‬ ‫ﺃﻨـ ﻗﻠﺒـ ﻁـ‬ ‫ﺴـــﺒﻊ ﻁﺭﺍﻴـــﻕ‬ ‫- ٠٦ -‬
‫ﻋﻠـــﻰ ﺍﻟﻭﺭﻴـــﺩ‬ ‫ﺍﻷﻭﻟﻪ ﺩﻱ‬ ‫‪‬‬ ‫ﻋﻴــــ ـﻭﻥ ﻭﻻﺩﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻴﻼﺩﻱ‬ ‫ـﺒﺢ ﻤــ‬ ‫ﺼــ‬ ‫ﺒﺘـــﺎﺭﻴﺦ ﺠﺩﻴـــﺩ‬ ‫ـﺎﻴﺭ‬‫ـﻪ ﺴــ‬‫ﻭﺍﻟﺘﺎﻨﻴــ‬ ‫ـﺎﻴﺭ‬‫ـﺕ ﺍﻟﻤﻨــ‬‫ﺘﺤــ‬ ‫ـﺎﻴﺭ‬ ‫ـﺎﻥ ﻴﻨــ‬ ‫ﺭﻤﻀــ‬ ‫ﻁــ ـﺎﻟﻊ ﺴــ ـﻌﻴﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻪ ﻋﻴﻨــ‬ ‫ﻭﺍﻟﺘﺎﻟﺘــ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﺍﻟﺒﺭﻴـــﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺒﻴﻨـــﻙ ﻭﺒﻴﻨـــﻲ‬ ‫ـﺩ‬ ‫ـﻜﻪ ﺤﺩﻴـــ‬ ‫ﺴـــ‬ ‫ـﻪ ﺩﺍﺥ ـﻲ‬ ‫ﺍﻟﻠـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺭﺍﺒﻌـ‬ ‫ـل ـﻲ‬ ‫ـﻪ ﺩﺍﺨـ ﻟـ‬‫ﻗﻠﺒـ‬ ‫ﻴﺒﻘـــﻰ ﺩﺍﺨﻠـــﻲ‬ ‫ﺒﺎﻷﻜﻴﺩ‬ ‫- ١٦ -‬
‫ﻭﺍﻟﺨﺎﻤﺴــﻪ ﺃﻤﺴــﻲ‬ ‫ﻓ ـﺭﺵ ﻓ ـﻲ ﺸﻤﺴ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ﻫﻤﺴـ‬ ‫ﺃﻨـ ﺍﻟﻠـ‬ ‫‪‬ــ ـﺒﺢ ﻨﺸــ ـﻴﺩ‬ ‫ـ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺼ‬ ‫ـﺎﺘﻪ ـﻭﻤﻲ‬ ‫ﻭﺍﻟﺴــ ﹼ ﻴــ‬ ‫ـل ـﻲ ـﻭﻤﻲ‬ ‫ﺠﻤﻴـ ﻓـ ﻗـ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ـﻭﻤﻲ‬ ‫ﺃﻨـ ﺍﻟﻠـ ﺼـ‬ ‫ـﺩ‬ ‫ـﻼﺘﻲ ﻋﻴــ‬ ‫ﻭﺼــ‬ ‫ﻭﺍﻟﺴــﺎﺒﻌﻪ ﺒﺸــﺭﻯ‬ ‫ﻤــﻥ ﻗﺒــل ﺒﻜــﺭﻩ‬ ‫ـﻰ ـل ـﺭﻩ‬ ‫ﻋﻠـ ﻜـ ﺃﻜـ‬ ‫ﻴﺒﻘــﻰ ﻟــﻲ ﺇﻴــﺩ‬ ‫ﻋﺼــﺭ ﺍﻟﻌﺠﺎﻴــﺏ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺏ‬ ‫ـﺏ ﻤﺠﺎﻴــ‬ ‫ﺠﺎﻴــ‬ ‫ﺠﺎﻴﺏ ﻤﺎ ﺠـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫- ٢٦ -‬
‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻴﺎ ﻟﻴﻠﻲ ﻴﺎ ﻋﻴﻥ ﺃﻨـﺎ ﺤـﺎﻟﻑ ﻤـﺎ ﺍﻏﻤـﺽ ﻋـﻴﻥ‬ ‫ﺩﺍ ﺃﻨﺎ ﺇﻥ ﺸﻘﻴﺕ ﻗﻠـﺕ ﺁﻩ.. ﺭﻴﺤـﺕ ﻗﻠـﺕ ﺁﻫـﻴﻥ‬ ‫ﺼﺒﺢ ﺍﻟﺸﻘﺎ ﺯﻴﻥ‬ ‫ﻟﻌﻴــﻭﻥ ﺘﺯﺍﻤــل ﻗﻤــﺭ ﻜﺎﻤــل ﻴﺅﺍﻨﺴــﻬﺎ‬ ‫ﻭﻋﻴــﻭﻥ ﻜﻤــﺎ ﺍﻟﻌﻴﻠــﻪ ﺩﺍﻴــﺭﻩ ﺒﻔﻭﺍﻨﻴﺴــﻬﺎ‬ ‫ﻭﻋﻴ ـﻭﻥ ﺘﻘ ـﻭل ﺃﻨ ـﺎ ﺤﺎﻫ ـﺩﻱ ﺍﻟﻔﺠ ـﺭ ﻤ ـﻭﺍﻟﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻻ ـﺩ ـﻬﺭ ـﺎﻟﻲ ـﻲ ﺍﻷﻭﺍﻥ ـﻬﻰ‬ ‫ﻴﺴـ‬ ‫ﻭﻓـ‬ ‫ﺤـ ﻴﺴـ ﻟﻴـ‬ ‫- ٣٦ -‬
‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ِ ﹼ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﺭﺍﻁ‬ ‫ـﻰ ﺍﻟﺼــ ِ‬ ‫ﻋﻠــ‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻷﻟﻑ‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ﹼ‬ ‫- ٤٦ -‬
‫ﻭﻴـ ـﺩﻭﺭ ﺤـ ـﻭﺍﺭﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻭﺍﺭﻱ‬‫ـﻊ ﺍﻟﺤــ‬‫ﻤــ‬ ‫ـﺎﺭﻱ‬ ‫ـﺎﻟﻲ ﺠــ‬ ‫ﻭﺨﻴــ‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻷﻟﻑ‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ﹼ‬ ‫ـﻭل‬‫ـل ﻴﻁــ‬‫ﻭﺍﻟﻠﻴــ‬ ‫ـ ﻭل‬ ‫ـﺎﻱ ﻴﻤــ ‪‬‬‫ﻭﺍﻟﻨــ‬ ‫ـﻲ ﺃﻭل‬ ‫‪‬‬ ‫ـﺎ ﻗﻠﺒــ‬ ‫ﻭﺍﻨــ‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻷﻟﻑ‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ﹼ‬ ‫ﻗــ ـﻭل ﻟﻠﻤــ ـﻭﺍﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺩ‬‫ـﺎ ـﻲ ﻭﺍﺨـ‬ ‫ﺃﻨـ ﻗﻠﺒـ‬ ‫ـﺩ‬‫ـﻰ ـﻪ ﻭﺍﺤـ‬ ‫ﻋﻠـ ﺇﻨـ‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻷﻟﻑ‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ﹼ‬ ‫ـﻊ‬‫ـﺎ ـﻲ ﺃﺭﻜـ‬ ‫ﺃﻨـ ﺍﻟﻠـ‬ ‫ﷲ ﻭﺃﺭﻓـــــــﻊ‬ ‫- ٥٦ -‬
‫ـﻲ ﻭﺃﺭ ـﻊ‬ ‫ﺠــ‬ ‫ﺭﺍﺴــ‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻷﻟﻑ‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ﹼ‬ ‫ـﺎﻗﻭل ـﺎ ـﺯﻩ‬ ‫ﻴـ ﻫﻤـ‬ ‫ﻭﺒـ‬ ‫ـﺫﻩ‬‫ـﺎ ﺍﻡ ﺍﻟﺘﻼﻤــ‬‫ﻴــ‬ ‫ـﺕ‬ ‫ـﻭﻗﻲ ﺍﻨﻔﺘﺤــ ِ‬‫ﻓــ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ـﺎﻴﻠﻙ‬ ‫ﺃﻨـ ﺍﻟﻠـ ﺸـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻭﺭﻩ ﺘﺤﺘــ‬ ‫ﻤﻜﺴــ‬ ‫ـﻙ‬ ‫ـﻜﺭ ﺠﻤﺎﻴﻠــ‬ ‫ﺃﺸــ‬ ‫ـﺯﻩ‬‫ـﺯﻩ ـﺎ ﻫﻤـ‬ ‫ﻫﻤـ ﻴـ‬ ‫ـﺏ ـﺎ ـﺏ‬ ‫ﺃﻜﺘـ ﻤـ ﺃﻜﺘـ‬ ‫ﻻ ﻓﻲ ﺴـﺭﻱ ﻫﻤﺴـﻪ‬ ‫ـﺭﻱ ـﺩﺏ‬ ‫ﺃﻜـ‬ ‫ﻭﻻ ﻋﻤـ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ﺤﻭﺍﺴ ـﻲ ﺨﻤﺴــ‬ ‫‪‬ــ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻭﺍﺒﻌﻲ ﺨﻤﺴـ‬‫ﻭﺼـ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻰ ـﻁ ﺨﻤﺴـ‬ ‫ﻋﻠـ ﺨـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ٦٦ -‬
‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻫـــﻲ ﺍﻟﻤﻨـــﺎﺯل ﺒﺘﺘﺒـــﺎﺩل ﺤﻭﺍﺩﻴﺘﻬـــﺎ‬ ‫ﻭﺍﻻ ﺍﻟﺤـ ـﻭﺍﺭﻱ ﺒﺘﺘﺼـ ـﻨﺕ ﻓـ ـﻲ ﺤﻭﺩﺘﻬـ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺃﺩﻱ ﻁﺒﻠﺘــﻲ ﺭﻗﻘــﺕ ﻭﺩﻱ ﺇﻴــﺩﻱ ﻫﺎﻭﺩﺘﻬــﺎ‬ ‫ﻭﺩﺍ ﻗﻠﺒــﻲ ﺴــﻠﻡ ﻭﻋﻴﻨــﻲ ﺴــﻠﻤﺕ ﺒﻬﻴــﺎﻡ‬ ‫ﻋﻠــﻰ ﺍﻟﻠﻴــﺎﻟﻲ ﻭﻋﻠــﻰ ﺍﻷﻴــﺎﻡ ﻭﻋﻭﺩﺘﻬــﺎ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ …‬ ‫ﺤ‬ ‫- ٧٦ -‬
‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠﻼل‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ﻨﻴﻠـــﻲ ﻓﺭﺍﺘـــﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺭﺏ ﺯﻻل‬ ‫ﺃﺸـــــ‬ ‫ـﺭﺃ ﻭﺭﺩﻱ‬ ‫ﻭﺃﻗـــــ‬ ‫ﻭﺍﺭﻋ ـﺵ ﻴ ـﺎ ﻭﻟ ـﺩﻱ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫- ٨٦ -‬
‫ـﻥ ـﺕ ـﺩﻱ‬ ‫ﻤـ ﺘﺤـ ﺠﻠـ‬ ‫ﻓـــﻲ ﺍﻻﺒﺘﻬـــﺎل‬ ‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠـﻼل‬ ‫ﺍﷲ ﺭﺤـــــــﻴﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ﺇﻥ ﻜﻨـ ـﺕ ﺒـ ـﺎﻁﻤﻊ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻠﻴﻡ‬ ‫ـﻲ ﺴـــ‬ ‫ﻗﻠﺒـــ‬ ‫ـﻲ ـﻊ‬ ‫ـﻲ ﻋﻴﻨـ ﻴﻠﻤـ‬ ‫ﻓـ‬ ‫ـﻴﻡ‬ ‫ـﻭﺭ ﺍﻟﻨﻌـــ‬ ‫ﻨـــ‬ ‫ـﻤﻊ‬ ‫ـﻭﺩﻨﻲ ﺃﺴــ‬ ‫ﻭﺒــ‬ ‫ﺃﺩﺍﻥ ﺒـــــــﻼل‬ ‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠـﻼل‬ ‫ﺍﻟﻠـــــــﻪ ﻭﺩﻭﺩ‬ ‫ﺃﺤـــﺏ ﻭﻁﻨـــﻲ‬ ‫ـﻥ ـﺭ ـﺩﻭﺩ‬ ‫ﻤـ ﻏﻴـ ﺤـ‬ ‫ﻭﺍﻨﻘـــﻲ ﻗﻁﻨـــﻲ‬ ‫ﻤـــﻥ ﻜـــل ﺩﻭﺩ‬ ‫ﻭﺍﺨ ـﺩ ﻓ ـﻲ ﺤﻀ ـﻨﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـﺎل‬ ‫ـل ﺍﻟﻌﻴـــ‬ ‫ﻜـــ‬ ‫- ٩٦ -‬
‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠـﻼل‬ ‫ﺍﷲ ﻟﻁﻴـــــــﻑ‬ ‫ﺘﻐﻨﻴﻨـــﻲ ﻟﻘﻤـــﻪ‬ ‫ﻤـــﻥ ﺍﻟﺭﻏﻴـــﻑ‬ ‫ـﻥ ـﻨﺱ ﻟﺅﻤ ـﺎ‬ ‫ﹸ َ ‪‬ـ‬ ‫ﻋـ ﺠـ‬ ‫ـﻌﻴﻑ‬ ‫ـﺎ ﺍﻟﻀــ‬ ‫ﻭﺍﻨــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻥ ـل ﺤﻜﻤـ‬ ‫ﻤـ ﺃﺠـ‬ ‫ﺃﺸــ ـﻴل ﺠﺒــ ـﺎل‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠـﻼل‬ ‫ﺃﺸــ ـﻴل ﺠﺒــ ـﺎل‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﺨ ـﺩ ﻓ ـﻲ ﺤﻀ ـﻨﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـﺎل‬ ‫ـل ﺍﻟﻌﻴـــ‬ ‫ﻜـــ‬ ‫ـﻤﻊ ـﻭﺩﻨﻲ‬ ‫ﻭﺍﺴــ ﺒــ‬ ‫ﺃﺩﺍﻥ ﺒـــــــﻼل‬ ‫ـﺎﻟﻲ‬‫ـﻲ ﺨــ‬‫ﻁﺭﻴﻘــ‬ ‫ﻤـــﻥ ﺍﻟﻀـــﻼل‬ ‫ـﺎﻟﻑ ـﺎ ـﺎﻭﻱ‬ ‫ﻤـ ﺍﺨـ‬ ‫ﺤـ‬ ‫- ٠٧ -‬
‫ـﻼل‬‫ﺇﻻ ﺍﻟﺤــــــ‬ ‫ـﺎﻭﻱ‬‫ـل ﺍﻟﺨﻁــ‬‫ﻜــ‬ ‫ـﻰ ـل ـﺎل‬ ‫ﻋﻠـ ﻜـ ﺤـ‬ ‫ـﻲ‬‫ـﺏ ﻟــ‬‫ﺤﺘﻨﺤﺴــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ـﻨﺒل ﻭﺒﺘﺯﻫ ـﺭ‬ ‫‪‬ـ‬ ‫ـﺎ ـﻭ ـﻭﺏ ـﻲ ﺒﺘﺴـ‬ ‫ﺍﻟﻠـ‬ ‫ﻴـ ﺃﺒـ ﺍﻟﻘﻠـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻠــﻲ ﺒﺘﺒﻨــﻲ ﺍﻟﺤﻴــﺎﻩ ﻭﺘﺸــﻴﻠﻬﺎ ﻭﺘﻌ ‪‬ــﺭ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺃﻨ ـﺎ ﻗﻠﺒ ـﻲ ﻤ ـﻥ ﻨﻔﺴ ـﻪ ﻴﻁﻠ ـﻕ ﻨﻔﺴ ـﻪ ﻭﻴﻌﺒ ـﺭ‬ ‫‪‬‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫- ١٧ -‬
‫ـﻭﺭ‬‫ـﻲ ﻭﻴﺼـ‬‫ـل ﻭﻴﻐﻨـ‬‫ـﻪ ﺒﺎﻟﺒﻁـ‬‫ـﻥ ﻓﺭﺤﺘـ‬‫ﻋـ‬ ‫ـﺭ‬‫ـﻡ ﺍﻻﺨﻀـ‬‫ـﺕ ﺍﻟﻌﻠـ‬‫ـﺕ ـﺭﻴﻥ ﻭﻋﻠﻴـ‬ ‫ﻓﺘﺤـ ﺒﺤـ‬ ‫ﻁﻠﻘـ ـﺕ ﺴـ ـﺭﺒﻴﻥ ﺘﻘﺒـ ـل ﻓﻴﻬـ ـﺎ ﻭﺘﺒﺤـ ـﺭ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻗﻠﻨﺎ ﺍﻟﺼـﺒﺎﺡ ﻭﺍﻨـﺕ ﺼـﺤﻴﺘﻨﺎ ﺒﺼـﺒﺎﺡ ﺃﻜﺒـﺭ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ـﻪ ـﻭﻡ ﺍﻻﺯﻫـ‬ ‫ـﻭﻡ ـﺎل ـﺕ ﺠﺩﺩﺘـ ﺒﻴـ‬ ‫ﻴـ ﺍﻟﻘﻨـ ﺍﻨـ‬ ‫ـﺭ‬‫ـﺕ ﻉ ﺍﻟﻤﻨﺒــ‬‫ـﺎ ﻁﻠﻌــ‬‫ـﺭ ﻭﻟﻤــ‬‫ﺍﷲ ﺃﻜﺒــ‬ ‫ـﺱ ـﻬﻴﺩ ـﻰ ـﺩﺍﻥ ـﺭﻡ ـﺭ‬ ‫ﺍﻟﺤـ ﻜﺒـ‬ ‫ﻨﻔـ ﺍﻟﺸـ ﻋﻠـ ﻋﻤـ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٢٧ -‬
‫ﺍﺤﻔﻅ ﺩﺭﻭﺴﻙ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﺎﻗﻭل ـﺎ ﻟ ـﻲ‬ ‫ﻴـ ﻴﻠـ‬ ‫ﺒـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺎﻗﻭل ـﺎ ﻋﻴﻨـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ﻭﺒـ‬ ‫ﺭﺍﺤـــﺕ ﻟﻴـــﺎﻟﻲ‬ ‫ﻭ ‪‬ـــﺕ ﻟﻴـــﺎﻟﻲ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﺠ‬ ‫- ٣٧ -‬
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778
3778

Recommended

5299
52995299
5299kotob arabia
 
4952
49524952
4952kotob arabia
 
263
263263
263kotob arabia
 
5800
58005800
5800kotob arabia
 
5175
51755175
5175kotob arabia
 
5748
57485748
5748kotob arabia
 
Proyecto Internet
Proyecto InternetProyecto Internet
Proyecto InternetGonzi02
 
El hombre mas grande
El hombre mas grandeEl hombre mas grande
El hombre mas grandeDios te ama. amén
 

Recommended

5299
52995299
5299kotob arabia
 
4952
49524952
4952kotob arabia
 
263
263263
263kotob arabia
 
5800
58005800
5800kotob arabia
 
5175
51755175
5175kotob arabia
 
5748
57485748
5748kotob arabia
 
Proyecto Internet
Proyecto InternetProyecto Internet
Proyecto InternetGonzi02
 
El hombre mas grande
El hombre mas grandeEl hombre mas grande
El hombre mas grandeDios te ama. amén
 
El Gita Simplificado Pps
El Gita Simplificado PpsEl Gita Simplificado Pps
El Gita Simplificado Ppsjuancblanco
 
Lo Mejor De La Riviera
Lo Mejor De La RivieraLo Mejor De La Riviera
Lo Mejor De La RivieraEditoresDigitales
 
Ecosisitema En Juego
Ecosisitema En JuegoEcosisitema En Juego
Ecosisitema En Juegoever
 
jenkins, los medios y yo
jenkins, los medios y yojenkins, los medios y yo
jenkins, los medios y yoardanaz
 
~$Sultados de exame de urina
~$Sultados de exame de urina~$Sultados de exame de urina
~$Sultados de exame de urinaGéssica Tenório
 
La Familia
La FamiliaLa Familia
La Familiadineth
 
El Noviazgo
El NoviazgoEl Noviazgo
El Noviazgodulcenia
 
Z10 occupational health_and_safety
Z10 occupational health_and_safetyZ10 occupational health_and_safety
Z10 occupational health_and_safetyPETZL ECUADOR
 
Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1
Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1
Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1AlbaLuz Martinez
 
Rdk
RdkRdk
RdkDouglasOliveira19
 
La Oferta Pública de la Metadona en México
La Oferta Pública de la Metadona en MéxicoLa Oferta Pública de la Metadona en México
La Oferta Pública de la Metadona en MéxicoGermán Santos
 
Ilha Caminhão de Natal Coca-Cola
Ilha Caminhão de Natal Coca-ColaIlha Caminhão de Natal Coca-Cola
Ilha Caminhão de Natal Coca-ColaDIA Comunicação
 
BSI: caso 1 del inspector Vélmez
BSI: caso 1 del inspector VélmezBSI: caso 1 del inspector Vélmez
BSI: caso 1 del inspector VélmezNegrevernis Negrevernis
 
Aa Plantilla Sonora De Presentacion
Aa Plantilla Sonora De PresentacionAa Plantilla Sonora De Presentacion
Aa Plantilla Sonora De Presentacionyolandarebeca
 
3er Examen Parcial 136246
3er Examen Parcial 1362463er Examen Parcial 136246
3er Examen Parcial 136246bc110pacolalo
 
Atlas Racial
Atlas RacialAtlas Racial
Atlas Racialcipasap
 
monotonys..
monotonys..monotonys..
monotonys..Monotonys
 
1668
16681668
1668kotob arabia
 
5276
52765276
5276kotob arabia
 
5798
57985798
5798kotob arabia
 
145
145145
145kotob arabia
 
4259
42594259
4259kotob arabia
 

More Related Content

Viewers also liked

El Gita Simplificado Pps
El Gita Simplificado PpsEl Gita Simplificado Pps
El Gita Simplificado Ppsjuancblanco
 
Ecosisitema En Juego
Ecosisitema En JuegoEcosisitema En Juego
Ecosisitema En Juegoever
 
jenkins, los medios y yo
jenkins, los medios y yojenkins, los medios y yo
jenkins, los medios y yoardanaz
 
~$Sultados de exame de urina
~$Sultados de exame de urina~$Sultados de exame de urina
~$Sultados de exame de urinaGéssica Tenório
 
La Familia
La FamiliaLa Familia
La Familiadineth
 
El Noviazgo
El NoviazgoEl Noviazgo
El Noviazgodulcenia
 
Z10 occupational health_and_safety
Z10 occupational health_and_safetyZ10 occupational health_and_safety
Z10 occupational health_and_safetyPETZL ECUADOR
 
Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1
Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1
Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1AlbaLuz Martinez
 
La Oferta Pública de la Metadona en México
La Oferta Pública de la Metadona en MéxicoLa Oferta Pública de la Metadona en México
La Oferta Pública de la Metadona en MéxicoGermán Santos
 
Ilha Caminhão de Natal Coca-Cola
Ilha Caminhão de Natal Coca-ColaIlha Caminhão de Natal Coca-Cola
Ilha Caminhão de Natal Coca-ColaDIA Comunicação
 
Aa Plantilla Sonora De Presentacion
Aa Plantilla Sonora De PresentacionAa Plantilla Sonora De Presentacion
Aa Plantilla Sonora De Presentacionyolandarebeca
 
3er Examen Parcial 136246
3er Examen Parcial 1362463er Examen Parcial 136246
3er Examen Parcial 136246bc110pacolalo
 
Atlas Racial
Atlas RacialAtlas Racial
Atlas Racialcipasap
 

Viewers also liked (17)

El Gita Simplificado Pps
El Gita Simplificado PpsEl Gita Simplificado Pps
El Gita Simplificado Pps
 
Lo Mejor De La Riviera
Lo Mejor De La RivieraLo Mejor De La Riviera
Lo Mejor De La Riviera
 
Ecosisitema En Juego
Ecosisitema En JuegoEcosisitema En Juego
Ecosisitema En Juego
 
jenkins, los medios y yo
jenkins, los medios y yojenkins, los medios y yo
jenkins, los medios y yo
 
~$Sultados de exame de urina
~$Sultados de exame de urina~$Sultados de exame de urina
~$Sultados de exame de urina
 
La Familia
La FamiliaLa Familia
La Familia
 
El Noviazgo
El NoviazgoEl Noviazgo
El Noviazgo
 
Z10 occupational health_and_safety
Z10 occupational health_and_safetyZ10 occupational health_and_safety
Z10 occupational health_and_safety
 
Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1
Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1
Abp, Aprendizaje Basado En Problemas1
 
Rdk
RdkRdk
Rdk
 
La Oferta Pública de la Metadona en México
La Oferta Pública de la Metadona en MéxicoLa Oferta Pública de la Metadona en México
La Oferta Pública de la Metadona en México
 
Ilha Caminhão de Natal Coca-Cola
Ilha Caminhão de Natal Coca-ColaIlha Caminhão de Natal Coca-Cola
Ilha Caminhão de Natal Coca-Cola
 
BSI: caso 1 del inspector Vélmez
BSI: caso 1 del inspector VélmezBSI: caso 1 del inspector Vélmez
BSI: caso 1 del inspector Vélmez
 
Aa Plantilla Sonora De Presentacion
Aa Plantilla Sonora De PresentacionAa Plantilla Sonora De Presentacion
Aa Plantilla Sonora De Presentacion
 
3er Examen Parcial 136246
3er Examen Parcial 1362463er Examen Parcial 136246
3er Examen Parcial 136246
 
Atlas Racial
Atlas RacialAtlas Racial
Atlas Racial
 
monotonys..
monotonys..monotonys..
monotonys..
 

Similar to 3778

Similar to 3778 (6)

1668
16681668
1668
 
5276
52765276
5276
 
5798
57985798
5798
 
145
145145
145
 
4259
42594259
4259
 
4279
42794279
4279
 

More from kotob arabia

More from kotob arabia (20)

1086
10861086
1086
 
960
960960
960
 
764
764764
764
 
6487
64876487
6487
 
6205
62056205
6205
 
942
942942
942
 
96
9696
96
 
5962
59625962
5962
 
763
763763
763
 
6486
64866486
6486
 
745
745745
745
 
6204
62046204
6204
 
6435
64356435
6435
 
5961
59615961
5961
 
6182
61826182
6182
 
959
959959
959
 
941
941941
941
 
594
594594
594
 
762
762762
762
 
744
744744
744
 

3778

  • 1.
  • 3. ‫ﻃﺒﻘﺎ ﻟﻘﻮﺍﻧﲔ ﺍﳌﻠﻜﻴﺔ ﺍﻟﻔﻜﺮﻳﺔ‬ ‫א‬ ‫א‬ ‫א‬ ‫.‬ ‫אא‬ ‫א‬ ‫)ﻋـﱪ ﺍﻻﻧﱰﻧـﺖ ﺃﻭ‬ ‫א‬ ‫אא‬ ‫ﻟﻠﻤﻜﺘﺒــﺎﺕ ﺍﻻﻟﻜﱰﻭﻧﻴــﺔ ﺃﻭ ﺍﻷﻗــﺮﺍﺹ ﺍﳌﺪﳎــﺔ ﺃﻭ ﺍﻯ‬ ‫א‬ ‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺃﺧﺮﻯ (‬ ‫א‬ ‫א‬ ‫.‬ ‫.‬ ‫א א‬
  • 4. ‫‪‬‬ ‫ﻴﺎ ﻫﺎﺩﻱ ....................................................................- ٠١ -‬ ‫ﺒﻌﻠﻭ ﺤ ‪‬ﻲ .................................................................- ٥١ -‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺍﻓﺘﺢ ﻴﺎ ﺴﻤﺴﻡ..............................................................- ٩١ -‬ ‫ﻓﻲ ﺍﻟﻐﻴﻁ ﻨﻘﺎﻴﻪ ............................................................- ٣٢ -‬ ‫ﻋﻨﺘﺭ ........................................................................- ٧٢ -‬ ‫ﺃﻟﻑ ﺒﺎﺀ.....................................................................- ١٣ -‬ ‫ِ ﹾ‬ ‫ﻫﻼل ........................................................................- ٦٣ -‬ ‫ﺤﺭﻓﻪ ﻫﻭﺍﻴﻪ ...............................................................- ١٤ -‬ ‫ﺍﻟﺘﺒﺎﺕ ﻭﺍﻟﻨﺒﺎﺕ ............................................................- ٦٤ -‬ ‫ﺒﻴﻭﺕ ﻜﺘﻴﺭﻩ ................................................................- ١٥ -‬ ‫ﺃﻨﺎ ﺍﺸﺘﺭﺍﻜﻲ................................................................- ٦٥ -‬ ‫ﺘﺎﺭﻴﺦ ﺠﺩﻴﺩ ................................................................- ٠٦ -‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ ..................................................................- ٤٦ -‬ ‫ِ ﹼ‬ ‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠﻼل.....................................................- ٨٦ -‬ ‫ﺍﺤﻔﻅ ﺩﺭﻭﺴﻙ .............................................................- ٣٧ -‬ ‫ﻋﺭﺏ ﻤﺼﺎﺭﻭﻩ ...........................................................- ٧٧ -‬ ‫ﻟﻴل ﺭﻤﻀﺎﻥ ...............................................................- ١٨ -‬ ‫ﻓﺭﺠﺕ ﻭﺘﻔﺭﺝ .............................................................- ٥٨ -‬ ‫ﺼﺎﺤﺏ ‪‬ﺯﻴﻪ ﻭﺃﺴﺘﺎﺫﻴﻪ ..................................................- ٩٨ -‬ ‫ﻤ ‪‬‬ ‫-٣-‬
  • 5. ‫ﺃﻭﺼﻴﻙ ﻴﺎ ﺍﺒﻨﻲ ...........................................................- ٣٩ -‬ ‫ﺃﺒﻭ ﻓﺼﺎﺩﻩ..................................................................- ٧٩ -‬ ‫ﺍﻷﺸﻴﺎ ﻤﻌﺩﻥ ............................................................ - ٢٠١ -‬ ‫ﺒﺈﻴﺩﻱ ﻨﻘﺭﻩ ﻭﺍﺘﻨﻴﻥ ﺒﻘﻠﺒﻲ .............................................. - ٦٠١ -‬ ‫ﺃﻨﺎ ﻗﻠﺒﻲ ﺍﺴﻤﻲ .......................................................... - ٠١١ -‬ ‫ﻟﻴﻠﺔ ﺍﻟﻘﺩﺭ ................................................................ - ٤١١ -‬ ‫ﺃﺸﻭﺍﻗﻲ ﻁﺎﺭﺤﻪ ........................................................ - ٨١١ -‬ ‫ﺒﻀﺎﻋﺔ ﺍﻷﻤﺭﻴﻜﺎﻥ ..................................................... - ٢٢١ -‬ ‫ﺒﺭﺠﺎﻻﺕ ................................................................ - ٦٢١ -‬ ‫ﻭﻻ ﻜل ﻤﻴﻥ ............................................................ - ٠٣١ -‬ ‫ﺍﻟﻭﻗﻔﻪ .................................................................... - ٣٣١ -‬ ‫ﺼﺒﺎﺡ ﺍﻟﻌﻴﺩ ............................................................. - ٧٣١ -‬ ‫ﺼﺎﺤﺏ ﻨﺩﺍ ............................................................. - ٠٤١ -‬ ‫ﺴﻨ ‪‬ﻠﻲ .................................................................... - ٣٤١ -‬ ‫‪ ‬ﹾﺒ‬ ‫ﻋﻤﺭ ﺒﻥ ﺍﻟﺨﻁﺎﺏ ...................................................... - ٦٤١ -‬ ‫ﻤﻥ ﻴﻭﻡ ﻋﺭﺍﺒﻲ ......................................................... - ٢٥١ -‬ ‫ﺃﻴﺎ ﺨﺎل ﻋﻭﺽ ......................................................... - ٧٥١ -‬ ‫ﺴﻬــﺭﺍﻥ ............................................................. - ٢٦١ -‬ ‫ﻗﻠﺏ ﻤﺅﻤﻥ .............................................................. - ٥٦١ -‬ ‫ﺇﻨﺕ ﺍﻷﻤل ............................................................... - ٠٧١ -‬ ‫ﺤﺯﻤﻪ ﻭﺤﺯﺍﻡ ........................................................... - ٥٧١ -‬ ‫ﺍﻟﻤﺒﻌﻭﺜﻴﻥ ................................................................ - ٠٨١ -‬ ‫-٤-‬
  • 6. ‫ﺍﻷﺠﺭ ﻨﻭﺭ .............................................................. - ٤٨١ -‬ ‫ﺩﻭﺍﻟﻴﺏ ﺯﻤﺎﻥ ........................................................... - ٨٨١ -‬ ‫ﻁﺒﻠﻪ ﺨﻀﺭﺍ ............................................................ - ٢٩١ -‬ ‫ﺍﻟﻘﻤﺭ ..................................................................... - ٦٩١ -‬ ‫ﻜﺘﺏ ﻭﻨﺎﺱ.............................................................. - ٩٩١ -‬ ‫ﺍﻟﻘﺩﺱ .................................................................... - ٢٠٢ -‬ ‫ﻋﺒﺩ ﺍﻟﻠﻁﻴﻑ............................................................. - ٦٠٢ -‬ ‫ﻨﺠﻑ ..................................................................... - ٢١٢ -‬ ‫ﻜل ﻟﻴﻠﻪ .................................................................. - ٥١٢ -‬ ‫ﺍﻻﺴﺘﻴﻤﺎﺭﻩ............................................................... - ٩١٢ -‬ ‫ﻴﺎ ﺃﻫل ﺍﻟﺒﻠﺩ ............................................................. - ٥٢٢ -‬ ‫ﺭﺍﺠل ﻋﺠﻭﺯ ........................................................... - ٨٢٢ -‬ ‫ﺩﻤﺸﻘ ‪‬ﻪ................................................................... - ١٣٢ -‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺭﺍﺩﺍﺭ.. .................................................................. - ٥٣٢ -‬ ‫ﺍﻟﺤﺎﺝ ﺯﻴﻥ .............................................................. - ٩٣٢ -‬ ‫ﻴﺎ ﺭﺏ ................................................................... - ٢٤٢ -‬ ‫ﺍﻷﻤل ﺸﺒﺎﺏ ............................................................ - ٦٤٢ -‬ ‫ﺍﺘﺸﺠﻌﻭﺍ ................................................................. - ٩٤٢ -‬ ‫ﺍﻟﻜﻌﻙ .................................................................... - ٢٥٢ -‬ ‫ﻤﻊ ﺍﻟﺴﻼﻤﻪ ............................................................. - ٦٥٢ -‬ ‫ﺘﺎﺝ ﺍﻟﻤﺩﻴﻨﻪ ﺃﺒﻭ ﺯﻴﺩ ﻫﻼل ............................................ - ٠٦٢ -‬ ‫ﺍﻟﺤﻕ ﻭﺍﺠﺏ ............................................................ - ٤٦٢ -‬ ‫-٥-‬
  • 7. ‫ﺘﻌﺭﻓﻨﻲ ﻤﻥ ﺼﻭﺘﻲ.................................................... - ٨٦٢ -‬ ‫ﺘﻭﻨﺱ ﺍﻟﺨﻀﺭﺍ ......................................................... - ٢٧٢ -‬ ‫ﻴﻭﻡ ﺍﻟﻌﻤل ﻴﻭﻡ ﻋﻴﺩ .................................................... - ٦٧٢ -‬ ‫ﻜﻭﺒﺭﻱ ﺇﻤﺒﺎﺒﻪ .......................................................... - ٠٨٢ -‬ ‫ﺼﻭﺭﻩ ﺘﻌﺩل ﺼﻭﺭﻩ .................................................. - ٤٨٢ -‬ ‫ﺍﻟﺴﻴﺩ ﺍﻟﺒﺩﻭﻱ............................................................ - ٨٨٢ -‬ ‫ﻭﺭﺩﻩ ﻤﺎ ﺒﺘﺩﺒﻠﺵ........................................................ - ٢٩٢ -‬ ‫ﺼﺎﺤﺏ ﺤﺴﻥ ﻭﻨﻌﻴﻤﻪ ................................................. - ٦٩٢ -‬ ‫ﺍﻟﻨﻭﺒﻪ ﻴﺎ ﺍﺴﻤﺭ ......................................................... - ٠٠٣ -‬ ‫ﺭﺒﻴﻊ ﺍﻟﺸﺎﻡ .............................................................. - ٣٠٣ -‬ ‫ﻗﺎﻋﺩ ﻴﺫﺍﻜﺭ .............................................................. - ٦٠٣ -‬ ‫ﻨﻔﺱ ﺘﺭﻴﺎﻕ ............................................................. - ٩٠٣ -‬ ‫ﺤﺎﺝ ﺭﺍﻀﻲ ............................................................ - ٢١٣ -‬ ‫ﻭﺍﷲ ﺯﻤﺎﻥ .............................................................. - ٧١٣ -‬ ‫ﺤﻲ ﺍﻟﻤﺩﺍﻤﻊ ﻭﺍﻻﺒﺘﺴﺎﻡ ................................................ - ٠٢٣ -‬ ‫ﺼﻨﺎﻴﻌﻲ ﺩﻗﻲ ........................................................... - ٤٢٣ -‬ ‫ﻗﻠﺏ ﻭﺍﺤﺩ ............................................................... - ٨٢٣ -‬ ‫ﺃﻤﻴﺭﻩ ﺒﻨﺕ ﺍﻟﺴﻴﺩ ....................................................... - ٢٣٣ -‬ ‫ﻻﺯﻡ ﺃﺼ ‪‬ﻲ ﺍﻟﺤﻲ .................................................... - ٥٣٣ -‬ ‫‪‬‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺸﻌﺭﻱ ﺍﻟﻠﻲ ﻜﺎﻥ ﺍﻟﺤﻕ ................................................ - ٨٣٣ -‬ ‫ﺠﻤﺎل ﻋﺒﺩ ﺍﻟﻨﺎﺼﺭ ..................................................... - ١٤٣ -‬ ‫ﺤﻘﻴﻘﻪ ﺒﺎﻗﻴﻪ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﺯﻤﻥ ............................................... - ٥٤٣ -‬ ‫-٦-‬
  • 8. ‫ﺴﻼﻤﺎﺕ ................................................................. - ٨٤٣ -‬ ‫ﺍﻟﻘﻠﻭﺏ ﻋﻨﺩ ﺒﻌﻀﻬﺎ .................................................... - ٢٥٣ -‬ ‫ﺃﻋﺭﻑ ﺸﻴﻭﺨﻲ......................................................... - ٤٥٣ -‬ ‫ﺴﻨﺩﺱ ﺃﺨﻀﺭ .......................................................... - ٨٥٣ -‬ ‫ﻟﻐﺔ ﺍﻷﺼﻭل ............................................................ - ٢٦٣ -‬ ‫ﻤﻐﺎﻤﺭﺍﺕ ﺍﻟﻁﺒﻠﻪ ....................................................... - ٦٦٣ -‬ ‫ﻋﻡ ﺼﺎﻟﺢ ............................................................... - ٠٧٣ -‬ ‫ﻋﻴﻥ ﺠﺎﻟﻭﺕ ............................................................ - ٤٧٣ -‬ ‫ﺍﻟﻌﺒﺩ ﺍﻟﺸﺎﻜﺭ ............................................................ - ٧٧٣ -‬ ‫ﺍﻟﺤﻤﺩ ﷲ ................................................................. - ١٨٣ -‬ ‫-٧-‬
  • 9. ‫ﻜﺘﺒﺕ ﺍﻟﻘﺼﺎﺌﺩ ﻤﻥ "ﻴﺎﻫﺎﺩﻱ" ﺇﻟﻰ "ﺼﺒﺎﺡ ﺍﻟﻌﻴﺩ" ﻓﻲ ﺭﻤﻀﺎﻥ ٥٨٣١‬ ‫ﺩﻴﺴﻤﺒﺭ ٤٦٩١‬ ‫ﺍﻟﻘﺼﺎﺌﺩ ﻤﻥ "ﺼﺎﺤﺏ ﻨﺩﺍ" ﺇﻟﻰ "ﻤﻊ ﺍﻟﺴﻼﻤﻪ" ﻓﻲ ﺭﻤﻀـﺎﻥ ٨٨٣١‬ ‫ﻨﻭﻓﻤﺒـﺭ ٨٦٩١‬ ‫ﺒﺎﻗﻲ ﻗﺼﺎﺌﺩ ﺍﻟﺩﻴﻭﺍﻥ ﻤﻥ ٠٧٩١ ﺇﻟﻰ ٣٨٩١‬ ‫-٨-‬
  • 10. ‫ﺇﻫﺩﺍﺀ‬ ‫ﻻﺠل ﻤﻌﻨﻰ ﺍﻟﻭﻁﻨﻴﻪ‬ ‫ﻤﻌﺭﻜﺔ ﻭﻟﻘﻤﻪ ﻫﻨﻴﻪ‬ ‫ﻻﺠل ﺯﺭﻋﻙ ﻴﺎ ﺯﻜﻴﻪ‬ ‫ﻻﺠل ﺤﺒﺔ ﺭﻤل ﻗﺎﺴﻤﺕ‬ ‫ﺒﻠﺩﻴﺎﺘﻨﺎ ﺍﻟﺸﻬﺎﺩﻩ‬ ‫ﻓﺅﺍﺩ ﺤ ‪‬ﺍﺩ‬ ‫ﺩ‬ ‫-٩-‬
  • 11. ‫ﻴﺎ ﻫﺎﺩﻱ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ﺒﻌـــﺩ ﺍﻟﺼـــﻼﺓ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﻰ ﻨﺒﻴﻨـــ‬ ‫ﻋﻠـــ‬ ‫ـﺎﻗﻭل ـﺎ ـﺎﺩﻱ‬ ‫ﻴـ ﻫـ‬ ‫ﺒـ‬ ‫- ٠١ -‬
  • 12. ‫ـﻪ‬ ‫ﺍﻟﻌﻘــ ـل ﺯﻴﻨـــ‬ ‫ـ‬ ‫ﺍﷲ ﻫﺎﺩﻴﻨـــــــﺎ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﻪ ﺠﻴﻨــ‬ ‫ﻉ ﺍﻟﻨﺩﻫــ‬ ‫ﻋﻠﻰ ﺭﻴـﺢ ﺤﺠـﺎﺯﻱ‬ ‫ﺴـــﻘﻨﺎ ﺍﻟﻬﺠﻴﻨـــﻪ‬ ‫ـﺎﺯﻱ‬ ‫ﺍﷲ ﻴﺠــــــ‬ ‫ﺍﻟﻠـــﻲ ﻴﻬﺎﺠﻴﻨـــﺎ‬ ‫ـﻲ‬‫ـﺎ ـﺕ ﻨﺨﻠـ‬ ‫ﺃﻨـ ﻗﻠـ‬ ‫ـﻥ ـﺎﺥ ـﻲ‬ ‫ﺃﺤﺴـ ﻤﻨـ ﻟـ‬ ‫ﺤـــﻁ ﺍﻟﺴـــﻔﻴﻨﻪ‬ ‫ﺩﺍ ﻨﺨﻴـ ـل ﺴـ ـﺒﺎﻁﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻗﻁـــﻊ ﺭﺒﺎﻁـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺩ ـﺕ ﺒﺎﻁـ‬ ‫ﺨـ ﺘﺤـ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـل ﺍﻟﻤﺩﻴﻨـــ‬ ‫ﻜـــ‬ ‫ـﺩﻨﺎ‬ ‫ـﺎﻡ ﺒﻠـــ‬ ‫ﺤﻤـــ‬ ‫ـﺎ‬‫ـﻭل ﺒﻠﺤﻨــ‬‫ﺯﻏﻠــ‬ ‫ﻓـــﺭﺩ ﺠﻨﺎﺤﻨـــﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻋﻠــ ـﻰ ﻭﺍﺩﻴﻨــ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ١١ -‬
  • 13. ‫ﻭﻜـــﺎﻥ ﻓﻼﺤﻨـــﺎ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ﻭﺩﻴﻨـــ‬ ‫ﺩﻨﻴـــ‬ ‫ﺒﺘﻨـــﺎ ﻭﺼـــﺒﺤﻨﺎ‬ ‫ـﺎ‬‫ـﺭﺍﺭ ﻭﺍﺩﻴﻨــ‬‫ﺃﺤــ‬ ‫ـﺒﺎﺤﻨﺎ‬ ‫ـﺎ ﻭﺼــ‬ ‫ﻟﻴﻠﻨــ‬ ‫ﻋﺭﺴــﺎﻥ ﻋــﺭﺍﻴﺱ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﻴﻡ ﻓﺭﺤﻨـــ‬ ‫ﻨﻘـــ‬ ‫ـﺩﺍﺭﺱ‬‫ﻭﻭﻻﺩ ﻤــــ‬ ‫ـﺎ‬‫ـل ﻨﺠﺎﺤﻨــ‬‫ﻴﻜﻤــ‬ ‫ﻭﻋــﺭﺏ ﻓــﻭﺍﺭﺱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻨﻘــ ـﻭل ﻓﺘﺤﻨــ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ﻤﺒﻴﻨـــ‬ ‫ﻓﺘﺤـــ‬ ‫ـﺎ ـﺕ ـﺠﺩﻩ‬ ‫ﺃﻨـ ﻗﻠـ ﺴـ‬ ‫ـﺠﺩﻩ‬ ‫ﷲ ﺴـــــــ‬ ‫ـﻜﺘﻪ‬‫ـﺩﻭﻱ ﺴــ‬‫ﻟﻌــ‬ ‫ﺍﻟﺭﺅﻴـــﻪ ﺜﺎﺒﺘـــﻪ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫- ٢١ -‬
  • 14. ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻓﻲ ﻋﻴﻨـﻲ ﺇﻨﺴـﺎﻥ ﻭﻓـﻲ ﻋﻴـﻭﻥ ﺍﻟﺒﻠـﺩ ﺇﻨﺴـﺎﻥ‬ ‫ﺤﻠـﻭﻩ ﺍﻟﺒﻠـﺩ ﺒﻌـﺩ ﻤـﺎ ﺩﺍﺴـﺕ ﻋﻠـﻰ ﺍﻷﻭﺜـﺎﻥ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﻥ‬‫ـﺩ ـﻬﺩﺍﺀﻫﺎ ـﺩﻤﻭﺍ ﺍﻟﻌﺭﺴـ‬ ‫ﻗـ‬ ‫ـﻭﻩ ﺍﻟﺒﻠـ ﺸـ‬‫ﺤﻠـ‬ ‫ﺤﻠـﻭﻩ ﺍﻟﺒﻠـﺩ ﻴـﺎ ﺃﺤـﻥ ﻗﻠـﻭﺏ ﻭﺃﻭﻓـﻰ ﻟﺴـﺎﻥ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻏﻨـﻰ ﺍﻷﻤ ـل ﻴ ـﺎ ﺤﺒﻴـﺏ ﻭﺍﻟﻔ ـﺘﺢ ﻴ ـﺎ ﺤﺴ ـﺎﻥ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ ـﻤﻌﺕ ـﺩﻨﻴﺎ ـﺎل ـﺭﺏ ـﻌ ‪‬ﺍ‬ ‫ﺸـ ﺭ‬ ‫ﺃﻤﺜـ ﺍﻟﻌـ‬ ‫ﺍﻟـ‬ ‫ﻤـ ﺴـ‬ ‫ﻭﻻ ﺭﺃﺕ ﻤﺜــل ﻓﺭﺴــﺎﻥ ﺍﻟﻌــﺭﺏ ﻓﺭﺴــﺎﻥ‬ ‫- ٣١ -‬
  • 15. ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٤١ -‬
  • 16. ‫ﺒﻌﻠﻭ ﺤ ‪‬ﻲ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ﻭﺍﻨــ ـﺎ ﺒﺎﻨــ ـﺎﺩﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺒﻌﻠــ ـﻭ ﺤﺴ ـﻲ‬ ‫‪‬ـــ‬ ‫ـ‬ ‫ﻴــﺎ ﺩﻨﻴــﺎ ﺤ ‪‬ــﻲ‬ ‫ﺴ‬ ‫ـ ‪‬ﻥ‬ ‫ـﻕ ﺒـــ ﻴ‬ ‫ﺍﻟﺤـــ‬ ‫- ٥١ -‬
  • 17. ‫ـﺭ ﺃﻭ ـﻰ‬ ‫‪‬ﻟــ‬ ‫ﻭﻤﺼــ‬ ‫ﺤﻘﻘﻨــ ـﺎ ﺜــ ـﻭﺭﻩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺨﺭﻩ‬‫ـﺎ ﺼــ‬‫ﻭﻗﻤﻨــ‬ ‫ﻭﻋﺭﻗﻨـــﺎ ﺯ ‪‬ـــﻥ‬ ‫ﻴ‬ ‫ـﻪ‬‫ﺃﺭﺽ ﺍﻟﺒﻁﻭﻟــــ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ـﺩﻨﺎ‬ ‫ﺇﺤﻨـ ﺍﻟﻠـ ﺇﻴـ‬ ‫ﺨﻠـــﺕ ﺤﺩﻴـــﺩﻨﺎ‬ ‫ﺤﺩﻴــ ـﺩ ﺤﻨــ ـﻴﻥ‬ ‫‪‬‬ ‫ـ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻰ ﺍﻟﻁﻔﻭﻟــ‬‫ﻋﻠــ‬ ‫ـﺩﻱ‬ ‫ـﺒﺎﺡ ﻤﻨــ‬ ‫ﻭﺼــ‬ ‫ﻋﻠـ ـﻰ ﺍﻟـ ـﻭﻻﺩ ﺩﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻁﺭﻴﻘﻬـــﺎ ﻫـــ ّﻥ‬ ‫ﻴ‬ ‫‪‬‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺎﻓﻴﻬﺵ ﻏﻭﻟــ‬ ‫ﻤــ‬ ‫ـﻨﻪ ﺩﻱ‬ ‫ـﺎ ﺍﻟﺴــ‬ ‫ﻭﺍﻨــ‬ ‫ـﻨﺎﺒﻠﻲ‬‫ـﻘﺕ ﺴــ‬‫ﺸــ‬ ‫ـل ﻭﺍﺩﻱ‬‫ـﻲ ﻜــ‬‫ﻓــ‬ ‫ـﺏ ـﻲ‬ ‫ـل ﺨﻁـ ﻟـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻠﻴـ‬ ‫ﻗﻤـــﺭ ﺯﺒـــﺎﺩﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ٦١ -‬
  • 18. ‫ﺒﺴـــﺤﺭ ﺒـــﺎﺒﻠﻲ‬ ‫ﻭﻀـــﻲ ﻫـــﺎﺩﻱ‬ ‫ﻓـــﺭﺩﺕ ﺤﺒﻠـــﻲ‬ ‫ـﻼﺩﻱ‬‫ـﻭل ﺒــ‬‫ﺒﻁــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﺃﻨﺎ ﺒﻠـﺩﻱ ﺤـﺭﻩ ﺒﻨﻴـﺕ ﻋﻠـﻰ ﻏﺼـﻨﻬﺎ ﻋ ﹼـﻲ‬ ‫ﺸ‬ ‫- ٧١ -‬
  • 19. ‫ـﻲ ﻭﺘﻌﺸ ـﻲ‬ ‫ﹼــ‬ ‫ـﺔ ﺍﻟﺤ ـﺏ ﺒﺘﻔﻁﺭﻨــ‬ ‫‪‬ــ‬ ‫ﻭﻟﻘﻤــ‬ ‫ﺃﻨﺎ ﻋـﺎﻭﺯ ﺍﺒﻨـﻲ ﻴﻌـﻴﺵ ﻭﺍﻟﻅﻠـﻡ ﻤـﺎ ﻴﻌﻴ ﹼـﻲ‬ ‫ﺸ‬ ‫ﻴﺎ ﺭﺏ ﻴﺎ ﺍﻟﻠـﻲ ﺨﻠﻘـﺕ ﻟﻨـﺎ ﺍﻟﺒﺼـﺭ ﻭﺍﻟﻠﻤـﺱ‬ ‫ـﻡ ـﻤﺱ ﺇﻻ ـﻭﺭ ـﻰ ـﻲ‬ ‫ﺍﻟﻨـ ﻋﻠـ ﻭﺸـ‬ ‫ﻭﻻ ﺘﺭﺴـ ﺍﻟﺸـ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٨١ -‬
  • 20. ‫ﺍﻓﺘﺢ ﻴﺎ ﺴﻤﺴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﻨﻴﻥ‬ ‫ـﻥ ﺴـــ‬ ‫ﻭﻤـــ‬ ‫ـﻠﻤﻴﻥ‬ ‫ـﺎ ﻤﺴـــ‬ ‫ﻴـــ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻰ ـل ﻋﺘﺒـ‬ ‫ﻋﻠـ ﻜـ‬ ‫ـ ‪‬ﺭ‬ ‫ـﺎﻓﻭﺕ ﺃﺴــ ﺤ‬‫ﺒــ‬ ‫- ٩١ -‬
  • 21. ‫ﻭﺍﻟﻠﻴـــل ﺒﺭﻗﺒـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻪ ﻭﻋﺩﺒــ‬‫ﻭﻋﻤــ‬ ‫ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺤﺴ ـﻥ ﻋﺠﺒ ـﻪ‬ ‫ـ ‪  ‬ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ﻋﻤ ـﺎل ﻴﻔﻘـــ‬ ‫‪ ‬ـــ‬ ‫ـﺎﻨﻘﺭ‬ ‫ـﺎ ﺒـــ‬ ‫ﻭﺍﻨـــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻲ ﻏﻠﺒــ‬ ‫ﻻ ﻋﻤﻠــ‬ ‫ﻭﻻ ﻓﻨـ ـﻲ ﻤﻅﻬـ ـﺭ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻪ‬‫ﻭﻻﺩﻱ ﻁﻠﺒـــــ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ـﻲ ـﻰ ﺃﺯﻫـ‬ ‫ﻓـ ﺃﻭﻟـ‬ ‫ﻭﺘﺎﻨﻴـــﻪ ﺠﻴـــﺯﻩ‬ ‫ﻓﺘـــﺭﻩ ﻭﺠﻴـــﺯﻩ‬ ‫ـﺩﺱ‬‫ـﻊ ﻤﻬﻨــ‬‫ﻴﻁﻠــ‬ ‫ـﺕ ـﺭﺠﺱ‬ ‫ﻭﺍﻟﺒﻨــ ﻨــ‬ ‫ـﺩﺍل ـﺎ ـﻨﺱ‬ ‫ﻤـ ﺘﻜـ‬ ‫ﺒـ‬ ‫ـﻴﻪ‬ ‫ـﻰ ﻗﺎﻀــ‬ ‫ﺤﺘﺒﻘــ‬ ‫ـﻴﻪ‬ ‫ـﻭﺒﻲ ﻓﺎﻀــ‬ ‫ﺠﻴــ‬ ‫ﻭﻨﻔﺴـ ـﻲ ﺭﺍﻀـ ـﻴﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺩﻴﻜﻲ ﻁﺒﻌــ‬ ‫ﻴﻬــ‬ ‫- ٠٢ -‬
  • 22. ‫ـﺎ ـﺎ ـﺎﻭﻋﻲ‬ ‫ﻴـ ﺩﻨﻴـ ﻁـ‬ ‫ـﺎ ـﻜﻪ ـﺎﻭﻟﻲ‬ ‫ﻭﻴـ ﺴـ ﻁـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ـﺎ ـﺎﻜﺭ ﻴ ـﺎ ـ ‪‬ﺭﺘﻙ‬ ‫ﺎﻤـ ﺴـ ﺤ‬ ‫ـﺭﺓ ﺍﻟﺒﺎﺸـ ﻓـ‬ ‫ـﺎ ﺤﻀـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ﻭﺩﻤﻌـﻲ ﺘﺤ ـﺕ ﺍﻟﻘﻤـﺭ ﺒﺎﻟﻠﻴ ـل ﻤﺴـﺢ ﺤﺎﺭﺘ ـﻙ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻪ ـﻲ‬ ‫ـﻪ ـﻙ ﻭﻗﻁﻔـ ﻟـ‬ ‫ـﺕ ـﻙ ـﻲ ﻗﻁﻔـ ﻟـ‬ ‫ﻭﻗﻠـ ﻟـ ﺨﻠـ‬ ‫- ١٢ -‬
  • 23. ‫ﻭﺭﺒﻨـــﺎ ﻴﺨﻠـــﻲ ﺃﻁﻔﺎﻟـــﻙ ﻭﺃﻁﻔـــﺎﻟﻲ‬ ‫ـﻭﻡ‬‫ـﺎ ﻭﻻ ﺒﺘﺼـ‬‫ـﻠﻲ ـﺎ ﺒﺎﺸـ‬ ‫ﻭﻻ ـﺕ ﺒﺘﺼـ ﻴـ‬ ‫ﻜﻨـ‬ ‫ﻏﻴﺭ ﻜل ﺤﺒﻪ ﻋﻠـﻰ ﺍﻟﺴـﺒﺤﻪ ﺘﻘـﻭل: ﻤﺨﺼـﻭﻡ‬ ‫ـﻤﻌﺵ ـﺎﻟﻌﺭﺒﻲ‬ ‫ﺒـ‬ ‫ـﺎ ـﺎ ﺒﺘﺴـ‬ ‫ـﺕ ـﺎ ﺒﺎﺸـ ﻤـ‬ ‫ﻭﻜﻨـ ﻴـ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻤﻊ ﻭﺍﻟﻁﺎﻋـ‬‫ـﺭﻭﺍ ﺃﻁﺒ ـﺎ ـﺭﺩﻭﺍ ﺍﻟﺴـ‬ ‫‪‬ـ ﻴـ‬ ‫ﺤﻀـ‬ ‫ﺤﻀــﺭﻭﺍ ﺃﻁﺒــﺎ ﻴــﺩﺍﻭﻭﺍ ﻨﻔــﺱ ﻁﻤﺎﻋــﻪ‬ ‫ﺍﻓﺘﺢ ﻴﺎ ﺴﻤﺴﻡ ﺠﻤﺎﻋﻪ‬ ‫ـﻑ ـﺏ ـ ‪‬ﺎﺭﺘﻙ‬ ‫ـﺭﻭﺍ ـﻤﺎﻋﻪ ﺘﻜﺸـ ﻗﻠـ ﺴـ ﺤ‬ ‫ﺒﺴـ‬ ‫ﺤﻀـ‬ ‫ﺠﺞ‬ ‫- ٢٢ -‬
  • 24. ‫ﻓﻲ ﺍﻟﻐﻴﻁ ﻨﻘﺎﻴﻪ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻲ ـﻴﻁ ﺤﺭﺍﺘـ‬ ‫ﻓـ ﻏـ‬ ‫ﻁــ ـﺭﺡ ﻜــ ـﻼﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻼﻡ‬ ‫ـﺎ ﺴـــ‬ ‫ﺁﻩ ﻴـــ‬ ‫ﺃﻨـ ـﺎ ﻗﻠـ ـﺕ ﺁﻴـ ـﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ٣٢ -‬
  • 25. ‫ـﻘﺎﻴﺎ‬‫ـﺕ ﺸــ‬‫ﻭﺭﻤﻴــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻲ ـﻴﻁ ﻨﻘﺎﻴـ‬ ‫ﻓـ ﺍﻟﻐـ‬ ‫ﻁــ ـﺭﺡ ﻜــ ـﻼﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻼﻡ‬ ‫ـﺎ ﺴـــ‬ ‫ﺁﻩ ﻴـــ‬ ‫ﺨﻠﻌـــﺕ ﺒـــﺎﺒﻲ‬ ‫ـﺒﺎﺒﻲ‬ ‫ـﺕ ﺸــ‬ ‫ﻭﺭﻤﻴــ‬ ‫ـﻲ ـﻴﻁ ـﺎﺒﻲ‬ ‫ﻓـ ﺍﻟﻐـ ﺤﺒـ‬ ‫ﻁــ ـﺭﺡ ﻜــ ـﻼﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻼﻡ‬ ‫ـﺎ ﺴـــ‬ ‫ﺁﻩ ﻴـــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ﻭﺍﺩﻭﺭ ﻤﻐ ‪‬ـــــ‬ ‫ﻤ‬ ‫ـﺩ ‪‬ﻲ‬ ‫ـﻘﻲ ﺒــ ﻤ‬‫ﻭﺍﺴــ‬ ‫ـﻴﻁ ـﺎ ﻋﻤ ـﻲ‬ ‫‪‬ـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ﺍﻟﻐـ‬ ‫ﻁــ ـﺭﺡ ﻜــ ـﻼﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻼﻡ‬ ‫ـﺎ ﺴـــ‬ ‫ﺁﻩ ﻴـــ‬ ‫ﻜـــﺩﺍ ﺍﻟﻘـــﻭﺍﻓﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺘﻘـــﻭل ﺃﻭﺍﻓـــﻲ‬ ‫ﻜــ ـﺩﺍ ﻁــ ـﻭﺍﻓﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻁــ ـﺭﺡ ﻜــ ـﻼﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ٤٢ -‬
  • 26. ‫ـﻼﻡ‬ ‫ـﺎ ﺴـــ‬ ‫ﺁﻩ ﻴـــ‬ ‫ـﻲ‬‫ـﺩﺍ ـﻲ ﻭﺍﻓـ‬ ‫ﻜـ ﻗﻠﺒـ‬ ‫ـﺏ ـﻲ‬ ‫ـﻲ ﺍﻨﻜﺘـ ﻟـ‬‫ﻟﻠـ‬ ‫ـﺎ ـل ـﻭﺍﻓﻲ‬ ‫ﻴـ ﻟﻴـ ﻋـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤـﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ـﻪ ﻷﻡ ﺃﻭﻻﺩﻱ‬‫ـﺩﻱ ﺤﺘــ‬‫ـﻥ ﺒﻠــ‬‫ـﻪ ﻤــ‬‫ﺤﺘــ‬ ‫- ٥٢ -‬
  • 27. ‫ـﻭﺵ‬ ‫ـﺕ ـﺎ ـﺵ ـﺩﺍﻥ ﺍﻷ ـل ﻭﺭﻤـ‬ ‫ﻤـ‬ ‫ﺒﻨﻴـ ﻟﻬـ ﻋـ ﹼ ﺒﻌﻴـ‬ ‫ـﻪ ﺩﻱ‬ ‫ـﺎﻥ ـﻲ ـل ـﻲ ـﻲ ﺍﻟﻤﻘﺎﻭﻟـ‬ ‫ﻜـ ﻗﻠﺒـ ﻓﺎﻋـ ﻴﻐﻨـ ﻓـ‬ ‫ﻭﻴﻘﻭل ﺸـﻜﺭﺕ ﺍﻟﻌـﻭﺍﺫل ﺍﻟﻠـﻲ ﻤـﺎ ﺒﻴﺭﻤـﻭﺵ‬ ‫ـﺎ‬‫ـﻭﺍﺫل ـﻲ ﻴﺭﻤﻭﻨـ‬ ‫ﺍﻟﻠـ‬ ‫ـﻭل ـﻜﺭﺕ ﺍﻟﻌـ‬ ‫ﺸـ‬ ‫ﻭﻴﻘـ‬ ‫ﻤ ـﺎ ﻜﻨ ـﺘﺵ ﺍﻀ ـﺭﺏ ﻀ ـﻠﻭﻋﻲ ﻟ ـﻭﻻ ﺁﻟﻤﻭﻨ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـﻲ ﻷﻡ ﺃﻭﻻﺩﻱ‬‫ـﻪ ﺃﺒﻨــ‬‫ـﺭﺏ ﺍﻟﻤﻭﻨــ‬‫ﻭﻻ ﺃﻀــ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٦٢ -‬
  • 28. ‫ﻋﻨﺘﺭ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﺎﺭﺍﺕ‬‫ـﻴﻥ ﺍﻟﺤــ‬‫ﺒــ‬ ‫ـﺤﺭ‬‫ـﺎﻓﻭﺕ ﺃﺴــ‬‫ﺒــ‬ ‫ـﻭل ﻭﺃﻋﺒ ـﺭ‬ ‫‪‬ــ‬ ‫ﻭﺍﻗــ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ﺯﺍﺤﻨـ‬ ‫ﺯﺤﻨـ ﺍﻟﻠـ‬ ‫- ٧٢ -‬
  • 29. ‫ـﺎ‬‫ـﻭﻕ ﻗﺯﺤﻨــ‬‫ﻭﻟﻔــ‬ ‫ﺸﻭﻑ ﻗـﻭﺱ ﻗﺯﺤﻨـﺎ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ـﻭ ﻗﻨﻁـ‬ ‫ـﻲ ﺍﻟﺠـ‬ ‫ﻓـ‬ ‫ﺘﻌﺎ ﺸﻭﻑ ﻴـﺎ ﻋﻨﺘـﺭ‬ ‫ﻋﻨﺘـــﺭ ﻭﻋﺒﻠـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـل ﻭﻋﺎﻤﻠــ‬ ‫ﻋﺎﻤــ‬ ‫ﺃﻤـــﺎ ﺍﻟ ‪‬ﺯﺍﻤﻠـــﻪ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺘﻬـــﺩﻴﻬﻡ ﺃﻜﺘـــﺭ‬ ‫ﺘﺸـــﺩ ﻗﻭﺴــ ـﻬﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺘﺯﻴـــﺩﻩ ﺃﺴـــﻬﻡ‬ ‫ـﻬﻡ‬ ‫ـﻊ ﺭﺀﻭﺴــ‬ ‫ﺘﺭﻓــ‬ ‫ـﺭ‬‫ﺍﷲ ﺃﻜﺒـــــــ‬ ‫ﺃﻤــ ـﺎ ﺍﻟﺸــ ـﻬﺎﺩﺓ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺠــﺕ ﺘﺎﺘــﺎ ﺘﺎﺘــﺎ‬ ‫ﺒﺘﺘ ‪‬ــــــــﺎﺩﻯ‬ ‫ﹶ ﹶﻬ‬ ‫ـﺩﺭ‬‫ﻭﺘﺘﻐﻨـــــــ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ﻨﻭﺒﺘﻬـــ‬ ‫ﺃﻤـــ‬ ‫ﺨـــﺩﺕ ﻨﻭﺒﺘﻬـــﺎ‬ ‫- ٨٢ -‬
  • 30. ‫ﺒﻴﺒﻨــ ـﻭﺍ ﺒﻴﺘﻬــ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻤﻨﺩﺭ‬‫ـﻰ ﺍﻟﺸــ‬‫ﻋﻠــ‬ ‫ﺸـــﻜﺭ ﻓﻌـــﺎﻟﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ﱠ‬ ‫ﺁﺒــ ـﺎ ﻭﺩﻋــ ـﺎﻟﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﻟﻲ‬ ‫ـﺩ ﻋـــ‬ ‫ﺒﺴـــ‬ ‫ﺍﻟﺨﻴـــﺭ ﻴﻔﺠـــﺭ‬ ‫ـﺤﺭﺍ‬ ‫ـﻕ ﺼــ‬ ‫ﻭﻴﺸــ‬ ‫ـﻰ ـﺩ ـﺤﺭﻩ‬ ‫ﻋﻠـ ﻴـ ﺴـ‬ ‫ﺘﻠـــﺒﺱ ﻤﺸـــ ‪‬ﺭ‬ ‫ﺠ‬ ‫ـﺭﻱ‬‫ـﻪ ﺘﺠــ‬‫ﻭﺍﻟﻤﻴــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ﻭﺘ ـﻑ ﺭﺠﻠــ‬ ‫ﺨــ‬ ‫ـﻊ ﺩﺍ‬‫ـﻥ ﺍﻟﻭﺠــ‬‫ﻤــ‬ ‫ﺃﻨــﺎ ﻤــﺎﻟﻲ ﻗﻌــﺩﻩ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫- ٩٢ -‬
  • 31. ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻋﻨﺘـ ـﺭ ﻤﻠـ ـﻙ ﻓـ ـﻲ ﺍﻟﻘـ ـﻭﺍﻓﻲ ﻭﻏﺯﻟﻬـ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎﻓﻲ ﻭﺭﻕ ﻟﻐﺯﺍﻟﻬــ‬ ‫ﹼ‬ ‫ـﺒﺎﻉ ﺍﻟﻔﻴــ‬ ‫ـﺭﻉ ﺴــ‬ ‫ﺼــ‬ ‫ﻋﺸ ـﻕ ﺤﻭﺭﻴ ـﻪ ﺍﺴ ـﻤﻬﺎ ﺍﻟﺤﺭﻴ ـﻪ ﻭﻏ ـﺯﺍ ﻟﻬ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫‪‬ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺫﺒﻴـﺎﻥ ﻭﻁـﻲ ﻭﻀ ـﺭﺏ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺤـﻲ ﺒﺎﻟﺤ ـ ‪‬ﻴﻥ‬ ‫ﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻠﻡ ـﺎﻥ ـﻡ ـﺎ ـﺕ ـﻪ ـ ‪‬ﻴﻥ‬ ‫ﺍﻟﺴـ ﻜـ ﺤﻠـ ﻤـ ﺍﺘﻠﻤـ ﻋﻠﻴـ ﻴـ ﺩ‬ ‫ـﻪ ـﻑ ـﻪ ـﻥ ـ ‪‬ﻴﻥ‬ ‫ﺇﻥ ـﺎﺩ ﻟﻌﺒﻠـ ﻗﻁـ ﻗﺒﻠـ ﻤـ ﺍﻟﺨـ ﺩ‬ ‫ﻋـ‬ ‫ﻭﺠﻤـﻊ ﻓـﻲ ﺘﻭﺒﻬـﺎ ﺨﻴـﻭﻁ ﺍﻟﺸـﻤﺱ ﻭﻏﺯﻟﻬـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫- ٠٣ -‬
  • 32. ‫ﺃﻟﻑ ﺒﺎﺀ‬ ‫ِ ﹾ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ﻤﺤﺎﻀــــــﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻭل‬‫ـﻲ ﺍﻟﻌﻘــ‬‫ﺘﺠﻠــ‬ ‫ﻓــﻲ ﻋﺼــﺭ ﺫﺭﻱ‬ ‫ـﺭﻱ‬ ‫ﻻﺯﻡ ﻨﻘــــــ‬ ‫- ١٣ -‬
  • 33. ‫ـﺭﻱ‬‫ـﻌﺭ ﺍﻟﻤﻌــ‬‫ﺸــ‬ ‫ﻭﻻﺯﻡ ﻨﻘــــــﻭل‬ ‫ﺃﻭﻟـــﻰ ﺍﺒﺘـــﺩﺍﺌﻲ‬ ‫ﺃﻟﻔــ ـﻲ ﻭﺒــ ـﺎﺌﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺃﻜــ ـﺭﻡ ﺁﺒــ ـﺎﺌﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻭل‬‫ـﺎﺱ ﺃﺼــ‬‫ﺍﻟﻨــ‬ ‫ﻜﺘـــﺏ ﺍﻷﺌﻤـــﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـل ﻭﻗﻤـــ‬ ‫ﺠﺒـــ‬ ‫ﺘﻁﻠــﻊ ﻴــﺎ ﺇﻤــﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺘﻨـــﺯل ﻨـــﺯﻭل‬ ‫ـﻙ‬ ‫ـﻙ ـﻲ ﺭﺍﺴـ‬ ‫ﻋﻘﻠـ ﻓـ‬ ‫ﺘﻌــﺭﻑ ﺨﻼﺼــﻙ‬ ‫ﺘﺤﻔـــﻅ ﺘﺭﺍﺜـــﻙ‬ ‫ﺘﺼـــﺒﺭ ﺘﻨـــﻭل‬ ‫ﻓــ ـﺭﺝ ﻗﺭﻴــ ـﺏ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺒﺭ ﻁﻴ ـﺏ‬ ‫‪‬ــ‬ ‫ﻭﺼــ‬ ‫ﻭﻋـــﻭﺩ ﻴﺸـــ ‪‬ﺏ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻋـــﻴﻥ ﺍﻟﻌـــﺫﻭل‬ ‫- ٢٣ -‬
  • 34. ‫ـﺯﻭل‬ ‫ـ ‪‬ﻩ ﺘـــ‬ ‫ﺸـــ ﺩ‬ ‫ـﻡ‬‫ـﻥ ﺘﻌﻠـــ‬‫ﻟﻜـــ‬ ‫ﻭﻻ ﺭﺠـ ـل ﺘﻁﻠـ ـﻊ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻠﻡ‬‫ﺇﻻ ﺒﺴـــــــ‬ ‫ﺝ‬ ‫ـل ـﺭﻉ‬ ‫ﻭﻻ ﻨﺤــ ﻓــ‬ ‫ـﻡ‬ ‫ﺇﻻ ﺍﻟﻤﻘﻠـــــــ‬ ‫ـﻊ‬‫ـﻡ ﻴﻨﻔــ‬‫ﻭﻻ ﻋﻠــ‬ ‫ـﻠﻡ‬ ‫ـﻡ ﺘﺴـــ‬ ‫ﺇﻥ ﻟـــ‬ ‫ـﻭل‬‫ـﻰ ﺍﻟﺭﺴــ‬‫ﻋﻠــ‬ ‫ـﻜﻲ‬ ‫ـﺎ ﻤﺴــ‬ ‫ﺨﺘﺎﻤﻬــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺠﺭﻫﺎ ﻤﻜــ‬ ‫ﻭﺸــ‬ ‫ـﺕ‬‫ـﺭﻉ ﻨﺎﺒــ‬‫ﻭﺍﻟﻔــ‬ ‫ـل ـﺕ‬ ‫ـﻥ ﺃﺼـ ﺜﺎﺒـ‬ ‫ﻤـ‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﻨﻔﺴ ـﻲ ﻁﺎﺒ ـﺕ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫- ٣٣ -‬
  • 35. ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﺃﻗﻭل ﻟـﻙ ﺍﻟﺤـﻕ ﻭﺍﻀـﺭﺏ ﻟـﻙ ﻤﺜـل ﺴـﺎﻴﺭ‬ ‫ﻭﺍﻥ ﻜﻨـﺕ ﻤـﺎ ﺍﻋﺭﻓﺸـﻲ ﻻ ﺍﺨﺒـﻲ ﻭﻻ ﺍﺴـﺎﻴﺭ‬ ‫ـ‬ ‫ﻤﻥ ﺼﻐﺭ ﺴـﻨﻲ ﻭﺍﻨـﺎ ﺼـﺎﺤﺏ ﻤـﺯﺍﺝ ﺜـﺎﻴﺭ‬ ‫ـﻥ ـﺎ ـﻑ ـﺎﺌﻲ‬ ‫ـﻲ ـﺎﻴﺭ ﻻ ﻴﻤﻜـ ﻴـ ﺃﻟـ ﺒـ‬ ‫ﻭﺍﻜﻤﻨـ ﺜـ‬ ‫ـﻲ ـﻲ ـﻰ ـﺩﻙ ـﻑ ـﺎﻗﻲ‬ ‫ﺃﻟﻴـ ﺒـ‬ ‫ﺘﻼﻗـ ﺯﻴـ ﻋﻠـ ﻋﻬـ‬ ‫ﻭﺍﻜﻤﻨﻲ ﺜـﺎﻴﺭ ﺒـﺎﻗﻭل ﻤـﻥ ﻓـﺎﺕ ﻗﺩﻴﻤـﻪ ﺘـﺎﻩ‬ ‫ـﺎﻩ‬ ‫ـﻰ ﻤﻭﺘــ‬ ‫ـﺭﺤﻡ ﻋﻠــ‬ ‫ـﻲ ﻴﺘــ‬ ‫ﻻ ـﺩ ﻟﻠﺤــ‬ ‫ﺒــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻠ ـﻲ ﺃﺘ ـﻰ ﺒﺎﻟﺠﺩﻴ ـﺩ ﻟ ـﻭﻻ ﺍﻟﻘ ـﺩﻴﻡ ﻤ ـﺎ ﺃﺘ ـﺎﻩ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﻴــﺎ ﺃﻤﺘــﺎﻩ ﺃﻨــﺎ ﺍﺒﻨــﻙ ﻉ ﺍﻷﺜــﺭ ﺴــﺎﻴﺭ‬ ‫ﺝ‬ ‫- ٤٣ -‬
  • 36. ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٥٣ -‬
  • 37. ‫ﻫﻼل‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ﻤﺴـــــــﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻙ ﻗﻴﺭﺍﻁــ‬ ‫ﺃﻤﻠــ‬ ‫ـﻴﻡ‬ ‫ـﻥ ﺍﻟﻜﻠـــ‬ ‫ﻤـــ‬ ‫ـﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺎﻥ ﻜــ‬ ‫ﺭﻤﻀــ‬ ‫ـﺭﻡ‬ ‫ﺍﷲ ﺃﻜـــــــ‬ ‫- ٦٣ -‬
  • 38. ‫ﺩﺍ ﻏﻴــﺭ ﻗﻴﺭﺍﻁــﻲ‬ ‫ﻤـــﻥ ﺍﻟﺤﺼـــﻴﺭ‬ ‫ـﺭﺍﺩﻱ‬ ‫ﺇﻥ ﺯﺍﺩ ﺇﻴــــ‬ ‫ـﺩﺍﺌﺭﻩ ﺩﻱ‬ ‫ـﻲ ﺍﻟــ‬ ‫ﻓــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺒﺢ ﺃﺭﺍﻀــ‬ ‫ﻴﺼــ‬ ‫ﺒﺴـــﺎﻁ ﺤﺭﻴـــﺭ‬ ‫ـل‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻟﻬﻠﻴــــــ‬ ‫ﺘﻼﻗﻴــ ـﻪ ﻗﻠﻴــ ـل‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺘﻔﻀــ ـل ﺘﻠ ‪‬ــ ـل‬ ‫ـ ﻴ‬ ‫ﻴﺼـــﺒﺢ ﻜﺒﻴـــﺭ‬ ‫ﻴﻔﻀـــل ﻴﻨـــﺎﻭﺭ‬ ‫ﺒـــﻴﻥ ﺍﻟﻤﻨـــﺎﻭﺭ‬ ‫ـﻲ ـﻭﺯ ـﺎﻭﺭ‬ ‫ﻓـ ﺠـ ﺃﺴـ‬ ‫ـﻴﺭ‬‫ـﻊ ﺃﺴـــ‬‫ﻴﻘـــ‬ ‫ـﺎﺯل‬‫ـﻊ ﻴﻐــ‬‫ﻴﺭﺠــ‬ ‫ﺒـــﻴﻥ ﺍﻟﻤﻨـــﺎﺯل‬ ‫ـﻭﺍﺫل‬ ‫ـﺎﻟﻭﺵ ﻋــ‬ ‫ﻤــ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ـﻼل ﺃﻤﻴـــ‬ ‫ﻫـــ‬ ‫- ٧٣ -‬
  • 39. ‫ـﻼل ـﻭل ـﻲ‬ ‫ﻟـ‬ ‫ﻴﻘـ‬ ‫ﻫـ‬ ‫ﺃﻨــﺎ ﺤﻠــﻭ ﻜﻠــﻲ‬ ‫ـﻭﻑ ـﺩ ـﻲ‬ ‫ﻋﻘـ ﻓﻠـ‬ ‫ﺸـ‬ ‫‪‬ـــﻨﻊ ﺍﻟﻘـــﺩﻴﺭ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﻫـــﻼل ﺤﻤﺎﻤـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﺕ ﺍﻟﻐﻤﺎﻤــ‬‫ﺘﺤــ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﺕ ﻋﻤﺎﻤــ‬‫ﻟﺒﺴــ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ـﺎ ـﺎﺵ ﺘﻁﻴـ‬ ‫ﻤـ ﻓﻴﻬـ‬ ‫ـﺭﻱ‬‫ـﻼل ﺒﻴﺠــ‬‫ﻫــ‬ ‫ـﻲ ـﺭ ـﺭﻱ‬ ‫ﻓـ ﺒﺤـ ﻫﺠـ‬ ‫ـﺎل ـﻲ ـﺭﻱ‬ ‫ﻗـ ﻀـ ‪ ‬ﻓﻜـ‬ ‫ـﺘﻨﻴﺭ‬ ‫ﻟﻠﻤﺴـــــــ‬ ‫ـﺩﻨﺎ‬ ‫ـﻼل ﺒﻠـــ‬ ‫ﻫـــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻰ ـﻑ ﻤﺎﺩﻨـ‬ ‫ﻋﻠـ ﺃﻟـ‬ ‫ـﺩﻨﺎ‬ ‫ﷲ ﺤﻤـــــــ‬ ‫ـﻴﺭ‬ ‫ﺤﺴ ـﻥ ﺍﻟﻤﺼــ‬ ‫‪ ‬ــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫- ٨٣ -‬
  • 40. ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻟﻭ ﺘﺴﺄل ﺍﻟﻠﻴـل ﻴﻘـﻭل ﻟـﻙ ﺭﺍﻀـﻲ ﺒﺎﻟﻤﻘﺴـﻭﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻘﻠﻪ ﻓﻲ ﺍﻟﻔﺠﺭ ﺤﺘﻘﻭل ﻟـﻙ ﻋـﻥ ﺍﻟﻤـﺎﺀ ﺼـﻭﻡ‬ ‫ﻭﺍﺤﻨﺎ ﻋـﺭﺏ ﻜﻠﻨـﺎ ﺃﺼـﺤﺎﺏ ﻁـﺭﺏ ﻤﻘﺴـﻭﻡ‬ ‫ﺤﻠ ـﻭﻴﻥ ﻋﻠ ـﻰ ﻜ ـل ﺤ ـﺎل ﻟﻜ ـﻥ ﺴ ـﻭﺍ ﺃﺤﻠ ـﻰ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻴﺎ ﺴﻭﺍﺤﻠﻴﻪ‬ ‫ﻭﻤـــﻥ ﺍﻟﺼـــﻌﻴﺩ ﻟﻠﺒﺤﻴـــﺭﻩ ﻟﻠﺩﻗﻬﻠﻴـــﻪ‬ ‫ﺇﺤﻨﺎ ﺃﻫﻠﻴﻪ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﺎ ﻁﺒﻠﻴـ‬‫ـﺤﻭﺭ ﺘﺠﻤﻌﻨـ‬‫ـﺎ ـﺎﻋﺔ ﺍﻟﺴـ‬ ‫ﺘﺠﻤﻌﻨـ ﺴـ‬ ‫ـﺩ‬‫ـﺩ ﺍﻟﻭﺍﺤــ‬‫ـﻪ ﻨﺤﻤــ‬‫ـﻴﻨﺎﻉ ﺍﻟﺠﺎﻫﻠﻴــ‬‫ﻗﻀــ‬ ‫- ٩٣ -‬
  • 41. ‫ـﻭﻡ‬ ‫ـﻑ ﻤﻘﺴـ‬ ‫ـﺩ ـﻭ ـﺎﻥ ﺍﻟﺭﻏﻴـ‬ ‫ـﺏ ﻭﺍﺤـ ﻭﻟـ ﻜـ‬ ‫ﺍﻟﻘﻠـ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٠٤ -‬
  • 42. ‫ﺤﺭﻓﻪ ﻫﻭﺍﻴﻪ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﺭﺍﺩﻱ‬‫ـﺎﻗﻭل ﻤــ‬‫ﺒــ‬ ‫ﺃﻋـــــﻴﺵ ﻭﺍﺩﺍﺩﻱ‬ ‫ﻭﺍﺨـــــﺩﻡ ﻭﻻﺩﻱ‬ ‫ﺃﺨـــﺩﻡ ﺒـــﻼﺩﻱ‬ ‫- ١٤ -‬
  • 43. ‫ﻭﺍﻨـــﺎ ﺍﻟﻤﻨـــﺎﺩﻱ‬ ‫ﺃﻭل ‪‬ﻠ ‪‬ـــــــﻲ‬ ‫ﻤﺒ‬ ‫ﻜﻼﻤــ ـﻲ ﻤ ‪‬ــ ـﻪ‬ ‫ـ ‪‬ﻴ ـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻥ ـﻭﺭ ﻋﻴﻨـ ‪‬‬ ‫ﻤـ ﻨـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻬﺩ ﻋﻠـــ ‪‬‬ ‫ﻴﺸـــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﺍﷲ ﺭﺒـــــــ‬ ‫ﺒﺎﻟﺴــ ـﺭ ﻋــ ـﺎﻟﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﻟﻡ‬ ‫ـﺕ ﻅــ‬ ‫ﻭﻻ ﻜﻨــ‬ ‫ـﺘﺨﺒﻲ‬ ‫ﻭﻻ ﻤﺴـــــ‬ ‫ـﻼﻟﻡ‬ ‫ـﻰ ﺍﻟﺴــ‬ ‫ﻭﻋﻠــ‬ ‫ﻭﻓـــﺭﺕ ﺩﺒــ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﻥ ـﺭ ﺯﻭﺍﻴـ‬ ‫ﻤـ ﻏﻴـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻴﺕ ـﻲ ﺩﺭﺒـ‬ ‫ﻤﺸـ ﻓـ‬ ‫ﺩﺭﺕ ﺒﻬﻭﺍﻴــــــﺎ‬ ‫ﻭﻫـ ـﻭﺍﻱ ﺩﺍﺭ ﺒـ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺤ ‪‬ـــﻲ ﻟﻌﻠـــﻊ‬ ‫ﺴ‬ ‫ـﻊ‬ ‫ـﻲ ﻭﻟـــ‬ ‫ﺍﻟﺤـــ‬ ‫ـﻊ‬‫ـﺎ ـﺎﺏ ﻤﺨﻠـ‬ ‫ﺃﻨـ ﺒـ‬ ‫- ٢٤ -‬
  • 44. ‫ـﺭ ـﻲ ـ ‪‬ﻲ‬ ‫ﺍﻟﺨﻴـ ﻓـ ﻀـ ﺒ‬ ‫ﻭﺍﻥ ﻗﻠــﺕ ﻋﺠﺒــﻲ‬ ‫ﺍﻟﺴـــﺩ ﺃﻋﺠـــﺏ‬ ‫ﻋﻴﻭﻨــ ـﻪ ﺴــ ـﻨﻪ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺤﻴﻔــﻭﺕ ﻴﻜﻬــﺭﺏ‬ ‫ﻓــﻲ ﻜــل ﺤﺘــﻪ‬ ‫ـﺏ‬‫ـﻪ ﺘﺭﻜــ‬‫ﻭﺍﻟﻤﻴــ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﺒﺴـــﻜﻠﺘﻪ‬ ‫ﻤﻥ ﻏﻴﺭ ﻤـﺎ ﺃﺭﻜـﺏ‬ ‫ـﻲ‬‫ـﺎ ـﺕ ﻁﻠﺒـ‬ ‫ﺃﻨـ ﻨﻠـ‬ ‫ﺤﺭﻓـــﻪ ﻫﻭﺍﻴـــﻪ‬ ‫ﻭﺩﺍ ﺴـ ـﺭ ﻁﺭﺒـ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬‫ـﺭﺕ ﺒﻬﻭﺍﻴــ‬‫ﻁــ‬ ‫ـﻭﺍﻱ ـﺎﺭ ـﻲ‬ ‫ﻁـ ﺒـ‬ ‫ﻭﻫـ‬ ‫ـﺩﻴﺕ ﻤﻁﺒ ـﻲ‬ ‫‪‬ــ‬ ‫ﻋــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫- ٣٤ -‬
  • 45. ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁـﺭﺡ ﻤـﺎ‬ ‫ﺘﺤﺏ"‬ ‫******‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﺃﻨــﺎ ﻟﺤﺒــﺎﻴﺒﻲ ﺤﺒــﺎﺒﻲ ﺍﻟﻘﻠــﺏ ﻨﺎﺩﺭﻫــﺎ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎﻫﻴﺵ ـﻭﺍﻫﺭ ـﺎﻗﻭﺕ ـﺎﻫﺭ ﻭﻨﺎﺩﺭﻫـ‬ ‫ﺒـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ﺠـ‬ ‫ﻤـ‬ ‫ـﻰ ﺩﻴﺭﻫــ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺏ ﺒﻨــ‬ ‫ـﺏ ﻭﻻ ﺭﺍﻫــ‬ ‫ﻭﻻ ﻤﻭﺍﻫــ‬ ‫ﻓﻲ ﻜل ﻴـﻭﻡ ﻋﻠـﻰ ﻜـل ﺍﻟﻨـﺎﺱ ﺃﻨـﺎ ﺍﺩﻴﺭﻫـﺎ‬ ‫ـﺎﻥ ﻤﻨﺎﺩﺭ ـﺎ‬ ‫ﻫـ‬ ‫ـﺎﻥ ﻭﺤﻴﻁـ‬ ‫ـﺎﺒﻲ ـﻲ ﻏﻴﻁـ‬ ‫ﻗﻠﺒـ‬ ‫ﺤﺒـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﻭﺍﺭﻉ ـﻲ ﺒﻨﺎﺩﺭﻫـ‬ ‫ﻓـ‬ ‫ـﺭﺍﺏ ـﻭﺍﺭﻱ ﻭﺸـ‬ ‫ﺤـ‬ ‫ﻭﺘـ‬ ‫ـﻘﻑ‬‫ـﻭﺩﻩ ﻉ ﺍﻟﺴـ‬‫ـﺎﻡ ﻤﺘﻌـ‬‫ـﻪ ﻟﻠﺤﻤـ‬‫ـﺎ ﺃﺠﻨﺤـ‬‫ﻜﻤـ‬ ‫ﺭﻗﺼﺕ ﺩﺒﻴﺤﻪ ﻴﺎ ﻤـﻴﻥ ﻴﻅـﺒﻁ ﻋﻠﻴﻬـﺎ ﺍﻟ ‪‬ـﻘﻑ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻗﻭﻡ ﺸـﻭﻑ ﻋﻠـﻰ ﺍﻟﺴـﻘﻑ ﺒﺘﺭﻓـﺭﻑ ﺒﻨﺎﺩﺭﻫـﺎ‬ ‫- ٤٤ -‬
  • 46. ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٥٤ -‬
  • 47. ‫ﺍﻟﺘﺒﺎﺕ ﻭﺍﻟﻨﺒﺎﺕ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬ ‫ﻤﺴـــــــــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘــــــــــ‬ ‫ـﺩﺍﻴﺢ‬‫ـﺎﺤﺏ ﻤـــ‬‫ﺼـــ‬ ‫ﻭﻤﻭﺸـــــــــﺤﺎﺘﻲ‬ ‫ـﺎﻤﺢ‬ ‫ﺍﷲ ﻴﺴـــــــــ‬ ‫ﺯﻤــــﻥ ﺍﻟﺸــــﺤﺎﺘﻪ‬ ‫- ٦٤ -‬
  • 48. ‫ﻜـ ـﺎﻥ ﺴـ ـﻴﻔﻲ ﻁـ ـﺎﻴﺢ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻴﻑ ﺨﺭﺩﻭﺍﺘـــ‬ ‫ﺴـــ‬ ‫ـﺎﻟﺢ‬ ‫ـﻭﻗﺘﻲ ﻓــــ‬ ‫ﺩﻟــــ‬ ‫ﻓــــﻲ ﻤﻨﺎﻭﺸــــﺎﺘﻲ‬ ‫ﻜﺴــــﺭﺕ ﺠــــﺎﻨﺢ‬ ‫ـﺫﻭﺍﺕ‬ ‫ـﻥ ﺍﻟــــ‬ ‫ﺍﺒــــ‬ ‫ـﺎﺒﺢ‬ ‫ـﻪ ﺴــــ‬ ‫ﻋﻠﻘﺘــــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺎل ﻤﻘﺎﺘــــ‬ ‫ﺨﻴــــ‬ ‫ﻭﺒﻘﻠــــﺏ ﺼــــﺎﻟﺢ‬ ‫ـﻤﺎﺘﻪ‬ ‫ـﺭ ﺸــ‬ ‫ـﻥ ﻏﻴــ‬ ‫ﻤــ‬ ‫ﻋﻠـــ ـﻰ ﺍﻟﻘـــ ـﻭﺍﻟﺢ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬‫ـﻬﺭﺍﻥ ﻭﺸـــ‬‫ﺴـــ‬ ‫ـﺢ‬ ‫ـﻲ ﺭﺍﻴــ‬ ‫ـﺕ ﺍﻟﻠــ‬ ‫ﻗﻠــ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻲ ﺁﺘــ‬ ‫ـﺭ ﺍﻟﻠــ‬ ‫ﻏﻴــ‬ ‫ـﺎﺒﺢ‬ ‫ـﺎﻨﺎ ﺼـــ‬ ‫ﺭﻤﻀـــ‬ ‫ﺼــــﺎﺒﺢ ﻟﻴﻼﺘــــﻲ‬ ‫ـﺎﺭﺡ‬ ‫ـﺕ ﺴــ‬ ‫ـﺎل ﺍﻨــ‬ ‫ﻗــ‬ ‫ﺘﺸــــﻬﺩ ﺯﻴﻨــــﺎﺘﻲ‬ ‫- ٧٤ -‬
  • 49. ‫ـﺎﻟﺢ‬‫ـﺭ ﻤــ‬‫ـﺎ ﺒﺤــ‬‫ﺃﻨــ‬ ‫ﻴﺤﻠــــﻲ ﻴﻭﻤــــﺎﺘﻲ‬ ‫ﻭﺍﻨـ ـﺎ ﻟﻴﻠـ ـﻲ ﻁـ ـﺎﺭﺡ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـﺏ ﺒﻨــــ‬ ‫ﻋﻨــــ‬ ‫ﻭﻫﻼﻟــــﻲ ﻓــــﺎﺘﺢ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـﺩ ﺍﻟﺯﻨــــ‬ ‫ﺒﻠــــ‬ ‫ـﺢ‬ ‫ـﺕ ﻭﺍﻀــ‬ ‫ـﺎ ﻗﻠــ‬ ‫ﺃﻨــ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـﻭﻕ ﺤﻴــ‬ ‫ـﺎ ﺸــ‬ ‫ﻴــ‬ ‫ـﺭﻭﺍﻴﺢ‬ ‫ـل ﺍﻟــــ‬ ‫ﻜــــ‬ ‫ﻫﻠـــ ـﺕ ﺠﻬـــ ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺸـــ ـﺭ ﺯﺍﻴـــ ـﺢ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻭﺍﺘﻲ‬‫ـﺭ ﻤـــ‬‫ﻭﺍﻟﺨﻴـــ‬ ‫ﻭﻟـــــﻪ ﻟـــــﻭﺍﻴﺢ‬ ‫ـﺎﺭﺡ‬‫ـﺕ ﻤﻁـــ‬‫ﻭﻟﻘﻴـــ‬ ‫ـﺘﺎﺘﻲ‬ ‫ـﺕ ﺸــــ‬ ‫ﻟﻤــــ‬ ‫ﻋﻴﺸـ ـﻲ ﻓـ ـﻲ ﺘﺒـ ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬‫ـﻲ ﻨﺒــــ‬‫ﻭﻓــــ‬ ‫ﻴـــــﺎ ﺃﻡ ﺇﺒﻨـــــﻲ‬ ‫- ٨٤ -‬
  • 50. ‫ﺒﺤــــﺭﻱ ﻭﻗﺒﻠــــﻲ‬ ‫ﺍﻟﺨﻴـــ ـﺭ ﺘﻘـــ ـﺎﺒﻠﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸــﻲ ﻁــﺎﺏ ﻟــﻲ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻋﺸــﻨﺎ ﻭﺸــﻔﻨﺎ ﺍﻟﻜﻭﺍﺴــﺭ ﺍﻨﻜﺴــﺭ ﻨﺎﺒﻬــﺎ‬ ‫ـﻰ‬ ‫ـﺎﻥ ﺃﺒﻬــ‬ ‫ـﻪ ﺍﻥ ﺍﻟﻐﻴﻁــ‬ ‫ـﻲ ﺒﻬﻴــ‬ ‫ﻭﺨﺒﺭﺘﻨــ‬ ‫ﻭﺒﻨﺘﻬــﺎ ﻓــﻲ ﺍﻟﻤــﺩﺍﺭﺱ ﺃﻭﻟــﻪ ﻭﻨﺎﺒﻬــﻪ‬ ‫‪‬‬ ‫ﻭﻋﻴﻭﻨﻲ ﻗﺎﺒﻠﺕ ﻋﻴـﻭﻥ ﻤـﻥ ﻜـل ﺨﻴـﺭ ﻨﺎﺒﻬـﺎ‬ ‫ﺍﻨﺎ ﻗﻠﺕ ﻴـﻭﻡ ﺍﻟﻤﻨـﻰ ﺍﻟﻴـﻭﻡ ﺍﻟﻠـﻲ ﻤﻨـﻲ ﺠـﺎﻩ‬ ‫- ٩٤ -‬
  • 51. ‫ﻭﻜ ـﺎﻥ ﻟ ـﻲ ﺒﻴﻨ ـﻲ ﻭﺒﻴﻨ ـﻙ ﻴ ـﺎ ﻗﻤ ـﺭ ﻤﻨﺎﺠ ـﺎﻩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺍﻟﺤﻤــﺩ ﷲ ﻋﺸــﺕ ﻭﻗﻠﺒــﻲ ﻏﻨــﻰ ﺒﻬــﺎ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٠٥ -‬
  • 52. ‫ﺒﻴﻭﺕ ﻜﺘﻴﺭﻩ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ـﺕ ﻤﺭﺍﺘــ‬‫ﻁﻠﺒــ‬ ‫ﻤﻬـــﺭ ﺍﻷﻤﻴـــﺭﻩ‬ ‫ـﺭ ـﻲ‬ ‫ـﺎ ﺒﺤـ ﻓﻨـ‬‫ﻭﺍﻨـ‬ ‫ﺸـﺎل ﻤﻴـﺕ ﺠﺯﻴـﺭﻩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ١٥ -‬
  • 53. ‫ـﻲ‬ ‫ـﺎ ﺍﻟﻤﻐﻨـــ‬ ‫ﺃﻨـــ‬ ‫ـﺭﻩ‬‫ـﻭﺕ ﻜﺘﻴــ‬‫ﻟﺒﻴــ‬ ‫ـﻥ ـﻲ ـﻁﻪ‬ ‫ﻤـ ﺍﻟﻠـ ﻗﺴـ‬ ‫ـﻁﻪ‬‫ـﻡ ـﻪ ﻭﺴـ‬ ‫ﻗﻁـ ﻟـ‬ ‫ﻭﻻ ﺍﻟﻠـ ـﻲ ﻤﻁﻠـ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺒﻤــﺯﺍﺝ ﻋــﻭﺍﻁﻠﻲ‬ ‫ـﻕ‬‫ـﻥ ـﺭﻩ ﺭﺍﻴـ‬ ‫ﻤـ ﺒـ ‪‬‬ ‫ـﻕ‬‫ـﺎﻥ ﺤﺭﺍﻴــ‬‫ﻤﻠﻴــ‬ ‫ـﻪ‬‫ـل ﺍﻟﻘﺭﺍﻴــ‬‫ﺃﺼــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺵ ـﻲ ﺍﻟﻤﺭﺍﻴـ‬ ‫ﻤـ ﻓـ‬ ‫ـﻥ ـﻲ ـﻔﺤﻪ‬ ‫ﻟﻜـ ﻓـ ﺼـ‬ ‫ﺃﺒـﻴﺽ ﻋﻠـﻰ ﺍﺴـﻭﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺩﻱ ﺤﻜﻤﻪ ﻭﺍﻀﺤﻪ‬ ‫ﺨﻠﻴﻨـــﻲ ﺃﺤـــﻭﺩ‬ ‫ﻋﻠﻰ ﺒﻴﺕ ﻓـﻲ ﺤـﺎﺭﻩ‬ ‫ـﻭﻟﻲ ـﻲ ـﺎﺭﻩ‬ ‫ﻓـ ﺤـ‬ ‫ﻟـ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺕ ـﻲ ﻋﻁﻔـ‬ ‫ﻭﺒﻴـ ﻓـ‬ ‫ـﻭﻟﻲ ـﻲ ـﺩﻓﻪ‬ ‫ﻓـ ﺼـ‬ ‫ﻟـ‬ ‫- ٢٥ -‬
  • 54. ‫ـﻊ‬ ‫ـﺕ ـﻲ ﻗﻭﻗـ‬ ‫ﻭﺒﻴـ ﻓـ‬ ‫ﺨـــﺎﻴﻑ ﻟﻴﻭﻗـــﻊ‬ ‫ـﺎﻗﻴﻪ‬‫ـﺕ ﺒﺴــ‬‫ﻭﺒﻴــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺩ ﺒﺎﻗﻴــ‬ ‫ﻉ ﺍﻟﻌﻬــ‬ ‫ﻭﺒﻴـــﺕ ﻋﺘﺒﺘـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻭﺍﻥ ﻜﺘﺎﺒﺘــ‬‫ﻋﻨــ‬ ‫ـﺕ ـﻲ ـﻪ‬ ‫ﻭﺒﻴـ ﻓـ ﺯﻗـ‬ ‫ﺒﻌـــﻴﺵ ﻭﺩﻗـــﻪ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﺕ ﺨﺯﻴﻨــ‬‫ﻭﺒﻴــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ﻟﺨﺒﺎﺯﻴﻨـــــــ‬ ‫ـﺕ ﻴﻭﻟ ـﺩ‬ ‫ﱢـــ‬ ‫ﻭﺒﻴـــ‬ ‫ﺍﻟﺠـــﺎﻱ ﺒﻌـــﺩﻩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻻ ﺤـــﺩ ﺨﻠـــﺩ‬ ‫ـﺩﻩ‬ ‫ـﺩ ﻭﺤــ‬ ‫ﻭﻻ ﺤــ‬ ‫ـﺩﺍﺨل‬‫ـﻰ ﺍﻟﻤــ‬‫ﻋﻠــ‬ ‫ﺒﻌـــﺩ ﺍﻟﻤـــﺩﺍﺨﻥ‬ ‫ﺒﻴـــﻭﺕ ﻤـــﺩﺍﻴﻥ‬ ‫ﺍﺒﻨــﻲ ﻴــﺎ ﻭﻋــﺩﻩ‬ ‫- ٣٥ -‬
  • 55. ‫ﺒﻴـــﻭﺕ ﺒﻨﺎﺘﻬـــﺎ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎﻥ ﺒﻨﺎﺘﻬــ‬ ‫ﻋﺭﺴــ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ﺒﻴﻨﺎﺘﻬـــ‬ ‫ﺃﻨـــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـﻲ ﻭﻨﺎﻴـ‬ ‫ـﻲ ـﺎﺏ ـﻲ ـﻰ ﻁﺒﻠـ‬ ‫ﺍﻟﻤﺸـ ﻁـ ﻟـ ﻋﻠـ‬ ‫ﺘﺸــﺏ ﻓﻴﻬــﺎ ﺍﻟﻌﻴــﺩﺍﻥ ﺘﺠــﺭﻱ ﻗﻨﺎﻴــﺎﺘﻲ‬ ‫ﺘﺴﻘﻲ ﻭﺍﻨﺎ ﺴﻘﺎ‬ ‫ﻋﻤﺭﻩ ﻤﺎ ﻗﺎل ﻷﻩ‬ ‫- ٤٥ -‬
  • 56. ‫ﺘﺤﺕ ﺍﻟﻘﻤﺭ ﺸﻘﻪ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﺔ ﺩﻗــ‬ ‫ـﺎﺒﻊ ﺩﻗــ‬ ‫ـﻭﺍﺭﻉ ﺒﺎﺘــ‬ ‫ﻗ ـﺕ ﺍﻟﺸــ‬ ‫ﺎﻟــ‬ ‫ـﺎﺘﻲ‬ ‫ـل ﺒﻨﺎﻴـــ‬ ‫ـﻪ ﺘﺘﻤﺎﻴـــ‬ ‫ـﻪ ﺩﻗـــ‬ ‫ﻭﺩﻗـــ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٥٥ -‬
  • 57. ‫ﺃﻨﺎ ﺍﺸﺘﺭﺍﻜﻲ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﺫﻜﺭﺍﺘﻲ‬‫ـﻲ ﻤــ‬‫ﻓــ‬ ‫ـﺩ ﺒﺎﺌــﺩ‬‫ـﻥ ﻋﻬـ‬‫ﻋـ‬ ‫ﻭﻻ ﻋﻤــﺭﻩ ﻋﺎﺌــﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺕ ـﻲ ـﻭﻩ‬ ‫ﻁﻠﻌـ ﻟـ ﻏﻨـ‬ ‫- ٦٥ -‬
  • 58. ‫ﻻ ﺘﻘ ـﻭل ﻟ ـﻲ ﺤﻠ ـﻭﻩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻔﻴﻬﻪ‬ ‫ﻭﻻ ﺴــــــ‬ ‫ـﺎ‬‫ـﺎ ـﻲ ﻓﻴﻬـ‬ ‫ﻓﻴﻬـ ﺍﻟﻠـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺎﻏﻨﻲ ﻭﺍﺤﻜــ‬ ‫ﺒــ‬ ‫ﻏﻨـــﻭﻩ ﺤﻜﺎﻴـــﻪ‬ ‫ﻜـﺎﻥ ﻓﻴﻬـﺎ ﻀـﺤﻜﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺎ‬ ‫ـﺎ ﺒﻜﺎﻴـــ‬ ‫ﻓﻴﻬـــ‬ ‫ـﻤﻊ ـﺎ ـﺩﻱ‬ ‫ﻴـ ﻭﻟـ‬ ‫ﺍﺴـ‬ ‫ـﻴﺭﻩ‬‫ـﻴﻥ ﺒﺼــ‬‫ﺍﻟﻌــ‬ ‫ـﻴﺭﻩ‬ ‫ـﺩ ﻗﺼــ‬ ‫ﻭﺍﻹﻴــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﻘــ ـﺭ ﻻﺒــ ـﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻴﺭﻩ‬ ‫ـﻰ ﺍﻟﺤﺼــ‬ ‫ﻋﻠــ‬ ‫ـﺩ‬‫ـﻭل ـﺎ ﻋﺎﺒـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ﺒﻴﻘـ‬ ‫ﺯﺤﺯﻨﻲ‬ ‫ـﺩﺍﻴﺎ‬‫ـﺭ ﺤــ‬‫ﻭﺍﻟﺯﻴــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻥ ﺍﻟﺒﺩﺍﻴـــ‬ ‫ﻤـــ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ـﺎﻨﺩﻩ‬ ‫ﻭﺍﻨـ ﺍﻟﻠـ ﺴـ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﺍﻟﻨﻘﺎﻴـــﻪ‬ ‫ـ‬ ‫- ٧٥ -‬
  • 59. ‫ـﻭل ـﺎ ـﺩﻩ‬ ‫ﻴـ ﻋﺒـ‬ ‫ﺒﻴﻘـ‬ ‫ﺯﻋﺯﻋﻨﻲ‬ ‫ـﺎﺒﻲ‬‫ـﺏ ﺸــ‬‫ﻭﺍﻟﻘﻠــ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﺍﻟﻐﻼﺒـــﻪ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻊ ﻋﻠـــ ‪‬‬ ‫ﺭﻓـــ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻭﺱ ﺍﻟﺭﺒﺎﺒــ‬‫ﻗــ‬ ‫ـﺎل ـﺎ ـﺎ…‬ ‫ﻭﻗـ ﻴـ ﺒﺎﺒـ‬ ‫ﺯﻏﺯﻏﻨﻲ..‬ ‫ـﻤﻊ ـﺎ ـﺩﻱ‬ ‫ﻴـ ﻭﻟـ‬ ‫ﺍﺴـ‬ ‫ـﻥ ـﺭ ـﻤﺎﺘﻪ‬ ‫ﻤـ ﻏﻴـ ﺸـ‬ ‫ـﻭﻗﺘﻲ ﺭﺩﻱ‬ ‫ﺩﻟـــــ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﺍﻟﺘﻼﺘـــﻪ‬ ‫ـﺕ ـﻲ ـﺩﻱ‬ ‫ﺒﻨﻴـ ﻓـ ﺴـ‬ ‫ﺯﻋﺯﻋــﺕ ﺯﻴــﺭﻱ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﻤﺯﺍﺠـــﻲ‬ ‫ـﺎ ﺇﻗﻁﺎﻋﻴ ـﻪ‬ ‫‪‬ـــ‬ ‫ﻴـــ‬ ‫ـﺎﺭ ﺃﺫﺍﻙ‬ ‫ﻭﻏــــــ‬ ‫ـﺯﻍ ـﻲ ـﻲ‬ ‫ﻟـ ﻗﻠﺒـ‬ ‫ﺯﻏـ‬ ‫- ٨٥ -‬
  • 60. ‫ـﺎﻜﻲ‬ ‫ـﺩﻭ ﺒـــ‬ ‫ﻋـــ‬ ‫ﺯﺤﺯﺤــﺕ ﻓﻘــﺭﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺩﺍﻙ‬ ‫ـﺎ ﻓـــ‬ ‫ﻭﺍﻨـــ‬ ‫ﻴــﺎ ﻤﺼــﺭ ﻟﻤــﺎ‬ ‫ﻟﻘﻴـــﺕ ﻀـــﻨﺎﻙ‬ ‫ﺍﻭل ﻤـــﺎ ﻴﻨﺸـــﺄ‬ ‫ﺤﺭﻴـــﺔ ﻴﻨﺸـــﻕ‬ ‫ـﻕ‬‫ـﺎ ﻴﻨﻁــ‬‫ﺃﻭل ﻤــ‬ ‫ﻴﻘــــــﻭل ﻭﺭﺍﻙ‬ ‫ﺃﻨـــﺎ ﺍﺸـــﺘﺭﺍﻜﻲ‬ ‫ـﺭ ـﺎﻟﻠﻲ‬ ‫ـﺎ ﻤﺼـ ﻴـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻤﻙ ـﻲ ﺭﻴﻘـ‬ ‫ﻓـ‬ ‫ﺍﺴـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺎﺭﻑ ﻁﺭﻴﻘــ‬ ‫ﻋــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫- ٩٥ -‬
  • 61. ‫ﺘﺎﺭﻴﺦ ﺠﺩﻴﺩ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﻗﻠﺒ ـﻲ ﺭﺍﻀ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـﻕ‬‫ـﺎ ـﻲ ﺭﺍﻴـ‬ ‫ﺃﻨـ ﻗﻠﺒـ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ـﺎﻴﻕ‬ ‫ﺃﻨـ ﻗﻠﺒـ ﻁـ‬ ‫ﺴـــﺒﻊ ﻁﺭﺍﻴـــﻕ‬ ‫- ٠٦ -‬
  • 62. ‫ﻋﻠـــﻰ ﺍﻟﻭﺭﻴـــﺩ‬ ‫ﺍﻷﻭﻟﻪ ﺩﻱ‬ ‫‪‬‬ ‫ﻋﻴــــ ـﻭﻥ ﻭﻻﺩﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻴﻼﺩﻱ‬ ‫ـﺒﺢ ﻤــ‬ ‫ﺼــ‬ ‫ﺒﺘـــﺎﺭﻴﺦ ﺠﺩﻴـــﺩ‬ ‫ـﺎﻴﺭ‬‫ـﻪ ﺴــ‬‫ﻭﺍﻟﺘﺎﻨﻴــ‬ ‫ـﺎﻴﺭ‬‫ـﺕ ﺍﻟﻤﻨــ‬‫ﺘﺤــ‬ ‫ـﺎﻴﺭ‬ ‫ـﺎﻥ ﻴﻨــ‬ ‫ﺭﻤﻀــ‬ ‫ﻁــ ـﺎﻟﻊ ﺴــ ـﻌﻴﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻪ ﻋﻴﻨــ‬ ‫ﻭﺍﻟﺘﺎﻟﺘــ‬ ‫ﻋﻠـــﻰ ﺍﻟﺒﺭﻴـــﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺒﻴﻨـــﻙ ﻭﺒﻴﻨـــﻲ‬ ‫ـﺩ‬ ‫ـﻜﻪ ﺤﺩﻴـــ‬ ‫ﺴـــ‬ ‫ـﻪ ﺩﺍﺥ ـﻲ‬ ‫ﺍﻟﻠـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺭﺍﺒﻌـ‬ ‫ـل ـﻲ‬ ‫ـﻪ ﺩﺍﺨـ ﻟـ‬‫ﻗﻠﺒـ‬ ‫ﻴﺒﻘـــﻰ ﺩﺍﺨﻠـــﻲ‬ ‫ﺒﺎﻷﻜﻴﺩ‬ ‫- ١٦ -‬
  • 63. ‫ﻭﺍﻟﺨﺎﻤﺴــﻪ ﺃﻤﺴــﻲ‬ ‫ﻓ ـﺭﺵ ﻓ ـﻲ ﺸﻤﺴ ـﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ﻫﻤﺴـ‬ ‫ﺃﻨـ ﺍﻟﻠـ‬ ‫‪‬ــ ـﺒﺢ ﻨﺸــ ـﻴﺩ‬ ‫ـ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺼ‬ ‫ـﺎﺘﻪ ـﻭﻤﻲ‬ ‫ﻭﺍﻟﺴــ ﹼ ﻴــ‬ ‫ـل ـﻲ ـﻭﻤﻲ‬ ‫ﺠﻤﻴـ ﻓـ ﻗـ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ـﻭﻤﻲ‬ ‫ﺃﻨـ ﺍﻟﻠـ ﺼـ‬ ‫ـﺩ‬ ‫ـﻼﺘﻲ ﻋﻴــ‬ ‫ﻭﺼــ‬ ‫ﻭﺍﻟﺴــﺎﺒﻌﻪ ﺒﺸــﺭﻯ‬ ‫ﻤــﻥ ﻗﺒــل ﺒﻜــﺭﻩ‬ ‫ـﻰ ـل ـﺭﻩ‬ ‫ﻋﻠـ ﻜـ ﺃﻜـ‬ ‫ﻴﺒﻘــﻰ ﻟــﻲ ﺇﻴــﺩ‬ ‫ﻋﺼــﺭ ﺍﻟﻌﺠﺎﻴــﺏ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺏ‬ ‫ـﺏ ﻤﺠﺎﻴــ‬ ‫ﺠﺎﻴــ‬ ‫ﺠﺎﻴﺏ ﻤﺎ ﺠـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫- ٢٦ -‬
  • 64. ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻴﺎ ﻟﻴﻠﻲ ﻴﺎ ﻋﻴﻥ ﺃﻨـﺎ ﺤـﺎﻟﻑ ﻤـﺎ ﺍﻏﻤـﺽ ﻋـﻴﻥ‬ ‫ﺩﺍ ﺃﻨﺎ ﺇﻥ ﺸﻘﻴﺕ ﻗﻠـﺕ ﺁﻩ.. ﺭﻴﺤـﺕ ﻗﻠـﺕ ﺁﻫـﻴﻥ‬ ‫ﺼﺒﺢ ﺍﻟﺸﻘﺎ ﺯﻴﻥ‬ ‫ﻟﻌﻴــﻭﻥ ﺘﺯﺍﻤــل ﻗﻤــﺭ ﻜﺎﻤــل ﻴﺅﺍﻨﺴــﻬﺎ‬ ‫ﻭﻋﻴــﻭﻥ ﻜﻤــﺎ ﺍﻟﻌﻴﻠــﻪ ﺩﺍﻴــﺭﻩ ﺒﻔﻭﺍﻨﻴﺴــﻬﺎ‬ ‫ﻭﻋﻴ ـﻭﻥ ﺘﻘ ـﻭل ﺃﻨ ـﺎ ﺤﺎﻫ ـﺩﻱ ﺍﻟﻔﺠ ـﺭ ﻤ ـﻭﺍﻟﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻻ ـﺩ ـﻬﺭ ـﺎﻟﻲ ـﻲ ﺍﻷﻭﺍﻥ ـﻬﻰ‬ ‫ﻴﺴـ‬ ‫ﻭﻓـ‬ ‫ﺤـ ﻴﺴـ ﻟﻴـ‬ ‫- ٣٦ -‬
  • 65. ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ِ ﹼ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﺭﺍﻁ‬ ‫ـﻰ ﺍﻟﺼــ ِ‬ ‫ﻋﻠــ‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻷﻟﻑ‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ﹼ‬ ‫- ٤٦ -‬
  • 66. ‫ﻭﻴـ ـﺩﻭﺭ ﺤـ ـﻭﺍﺭﻱ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻭﺍﺭﻱ‬‫ـﻊ ﺍﻟﺤــ‬‫ﻤــ‬ ‫ـﺎﺭﻱ‬ ‫ـﺎﻟﻲ ﺠــ‬ ‫ﻭﺨﻴــ‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻷﻟﻑ‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ﹼ‬ ‫ـﻭل‬‫ـل ﻴﻁــ‬‫ﻭﺍﻟﻠﻴــ‬ ‫ـ ﻭل‬ ‫ـﺎﻱ ﻴﻤــ ‪‬‬‫ﻭﺍﻟﻨــ‬ ‫ـﻲ ﺃﻭل‬ ‫‪‬‬ ‫ـﺎ ﻗﻠﺒــ‬ ‫ﻭﺍﻨــ‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻷﻟﻑ‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ﹼ‬ ‫ﻗــ ـﻭل ﻟﻠﻤــ ـﻭﺍﺩ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺩ‬‫ـﺎ ـﻲ ﻭﺍﺨـ‬ ‫ﺃﻨـ ﻗﻠﺒـ‬ ‫ـﺩ‬‫ـﻰ ـﻪ ﻭﺍﺤـ‬ ‫ﻋﻠـ ﺇﻨـ‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻷﻟﻑ‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ﹼ‬ ‫ـﻊ‬‫ـﺎ ـﻲ ﺃﺭﻜـ‬ ‫ﺃﻨـ ﺍﻟﻠـ‬ ‫ﷲ ﻭﺃﺭﻓـــــــﻊ‬ ‫- ٥٦ -‬
  • 67. ‫ـﻲ ﻭﺃﺭ ـﻊ‬ ‫ﺠــ‬ ‫ﺭﺍﺴــ‬ ‫ﺯﻱ ﺍﻷﻟﻑ‬ ‫ﻤﻬﻤﺎ ﺃﻟﻑ‬ ‫ﹼ‬ ‫ـﺎﻗﻭل ـﺎ ـﺯﻩ‬ ‫ﻴـ ﻫﻤـ‬ ‫ﻭﺒـ‬ ‫ـﺫﻩ‬‫ـﺎ ﺍﻡ ﺍﻟﺘﻼﻤــ‬‫ﻴــ‬ ‫ـﺕ‬ ‫ـﻭﻗﻲ ﺍﻨﻔﺘﺤــ ِ‬‫ﻓــ‬ ‫ـﺎ ـﻲ ـﺎﻴﻠﻙ‬ ‫ﺃﻨـ ﺍﻟﻠـ ﺸـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﻭﺭﻩ ﺘﺤﺘــ‬ ‫ﻤﻜﺴــ‬ ‫ـﻙ‬ ‫ـﻜﺭ ﺠﻤﺎﻴﻠــ‬ ‫ﺃﺸــ‬ ‫ـﺯﻩ‬‫ـﺯﻩ ـﺎ ﻫﻤـ‬ ‫ﻫﻤـ ﻴـ‬ ‫ـﺏ ـﺎ ـﺏ‬ ‫ﺃﻜﺘـ ﻤـ ﺃﻜﺘـ‬ ‫ﻻ ﻓﻲ ﺴـﺭﻱ ﻫﻤﺴـﻪ‬ ‫ـﺭﻱ ـﺩﺏ‬ ‫ﺃﻜـ‬ ‫ﻭﻻ ﻋﻤـ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ﺤﻭﺍﺴ ـﻲ ﺨﻤﺴــ‬ ‫‪‬ــ‬ ‫ـﻪ‬‫ـﻭﺍﺒﻌﻲ ﺨﻤﺴـ‬‫ﻭﺼـ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻰ ـﻁ ﺨﻤﺴـ‬ ‫ﻋﻠـ ﺨـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫- ٦٦ -‬
  • 68. ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ﻫـــﻲ ﺍﻟﻤﻨـــﺎﺯل ﺒﺘﺘﺒـــﺎﺩل ﺤﻭﺍﺩﻴﺘﻬـــﺎ‬ ‫ﻭﺍﻻ ﺍﻟﺤـ ـﻭﺍﺭﻱ ﺒﺘﺘﺼـ ـﻨﺕ ﻓـ ـﻲ ﺤﻭﺩﺘﻬـ ـﺎ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺃﺩﻱ ﻁﺒﻠﺘــﻲ ﺭﻗﻘــﺕ ﻭﺩﻱ ﺇﻴــﺩﻱ ﻫﺎﻭﺩﺘﻬــﺎ‬ ‫ﻭﺩﺍ ﻗﻠﺒــﻲ ﺴــﻠﻡ ﻭﻋﻴﻨــﻲ ﺴــﻠﻤﺕ ﺒﻬﻴــﺎﻡ‬ ‫ﻋﻠــﻰ ﺍﻟﻠﻴــﺎﻟﻲ ﻭﻋﻠــﻰ ﺍﻷﻴــﺎﻡ ﻭﻋﻭﺩﺘﻬــﺎ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ …‬ ‫ﺤ‬ ‫- ٧٦ -‬
  • 69. ‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠﻼل‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ﻨﻴﻠـــﻲ ﻓﺭﺍﺘـــﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﺭﺏ ﺯﻻل‬ ‫ﺃﺸـــــ‬ ‫ـﺭﺃ ﻭﺭﺩﻱ‬ ‫ﻭﺃﻗـــــ‬ ‫ﻭﺍﺭﻋ ـﺵ ﻴ ـﺎ ﻭﻟ ـﺩﻱ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫- ٨٦ -‬
  • 70. ‫ـﻥ ـﺕ ـﺩﻱ‬ ‫ﻤـ ﺘﺤـ ﺠﻠـ‬ ‫ﻓـــﻲ ﺍﻻﺒﺘﻬـــﺎل‬ ‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠـﻼل‬ ‫ﺍﷲ ﺭﺤـــــــﻴﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ﺇﻥ ﻜﻨـ ـﺕ ﺒـ ـﺎﻁﻤﻊ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـﻠﻴﻡ‬ ‫ـﻲ ﺴـــ‬ ‫ﻗﻠﺒـــ‬ ‫ـﻲ ـﻊ‬ ‫ـﻲ ﻋﻴﻨـ ﻴﻠﻤـ‬ ‫ﻓـ‬ ‫ـﻴﻡ‬ ‫ـﻭﺭ ﺍﻟﻨﻌـــ‬ ‫ﻨـــ‬ ‫ـﻤﻊ‬ ‫ـﻭﺩﻨﻲ ﺃﺴــ‬ ‫ﻭﺒــ‬ ‫ﺃﺩﺍﻥ ﺒـــــــﻼل‬ ‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠـﻼل‬ ‫ﺍﻟﻠـــــــﻪ ﻭﺩﻭﺩ‬ ‫ﺃﺤـــﺏ ﻭﻁﻨـــﻲ‬ ‫ـﻥ ـﺭ ـﺩﻭﺩ‬ ‫ﻤـ ﻏﻴـ ﺤـ‬ ‫ﻭﺍﻨﻘـــﻲ ﻗﻁﻨـــﻲ‬ ‫ﻤـــﻥ ﻜـــل ﺩﻭﺩ‬ ‫ﻭﺍﺨ ـﺩ ﻓ ـﻲ ﺤﻀ ـﻨﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـﺎل‬ ‫ـل ﺍﻟﻌﻴـــ‬ ‫ﻜـــ‬ ‫- ٩٦ -‬
  • 71. ‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠـﻼل‬ ‫ﺍﷲ ﻟﻁﻴـــــــﻑ‬ ‫ﺘﻐﻨﻴﻨـــﻲ ﻟﻘﻤـــﻪ‬ ‫ﻤـــﻥ ﺍﻟﺭﻏﻴـــﻑ‬ ‫ـﻥ ـﻨﺱ ﻟﺅﻤ ـﺎ‬ ‫ﹸ َ ‪‬ـ‬ ‫ﻋـ ﺠـ‬ ‫ـﻌﻴﻑ‬ ‫ـﺎ ﺍﻟﻀــ‬ ‫ﻭﺍﻨــ‬ ‫ـﻪ‬ ‫ـﻥ ـل ﺤﻜﻤـ‬ ‫ﻤـ ﺃﺠـ‬ ‫ﺃﺸــ ـﻴل ﺠﺒــ ـﺎل‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺘﺒﺎﺭﻙ ﺍﷲ ﺫﻭ ﺍﻟﺠـﻼل‬ ‫ﺃﺸــ ـﻴل ﺠﺒــ ـﺎل‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﺨ ـﺩ ﻓ ـﻲ ﺤﻀ ـﻨﻲ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـﺎل‬ ‫ـل ﺍﻟﻌﻴـــ‬ ‫ﻜـــ‬ ‫ـﻤﻊ ـﻭﺩﻨﻲ‬ ‫ﻭﺍﺴــ ﺒــ‬ ‫ﺃﺩﺍﻥ ﺒـــــــﻼل‬ ‫ـﺎﻟﻲ‬‫ـﻲ ﺨــ‬‫ﻁﺭﻴﻘــ‬ ‫ﻤـــﻥ ﺍﻟﻀـــﻼل‬ ‫ـﺎﻟﻑ ـﺎ ـﺎﻭﻱ‬ ‫ﻤـ ﺍﺨـ‬ ‫ﺤـ‬ ‫- ٠٧ -‬
  • 72. ‫ـﻼل‬‫ﺇﻻ ﺍﻟﺤــــــ‬ ‫ـﺎﻭﻱ‬‫ـل ﺍﻟﺨﻁــ‬‫ﻜــ‬ ‫ـﻰ ـل ـﺎل‬ ‫ﻋﻠـ ﻜـ ﺤـ‬ ‫ـﻲ‬‫ـﺏ ﻟــ‬‫ﺤﺘﻨﺤﺴــ‬ ‫ﻭﺍﻟﻤﺸـﻲ ﻁـﺎﺏ ﻟـﻲ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﺍﻟﺩﻕ ﻋﻠﻰ ﻁﺒﻠﻲ‬ ‫ﻨﺎﺱ ﻜﺎﻨﻭﺍ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫ﻗﺎﻟﻭﺍ ﻓﻲ ﺍﻷﻤﺜﺎل:‬ ‫"ﺍﻟﺭﺠل ﺘﺩﺏ ﻤﻁﺭﺡ ﻤﺎ ﺘﺤﺏ"‬ ‫***‬ ‫ﻭﺍﻨ ـﺎ ﺼ ـﻨﻌﺘﻲ ﻤﺴ ـﺤﺭﺍﺘﻲ ﻓ ـﻲ ﺍﻟﺒﻠ ـﺩ ﺠ ـﻭﺍل‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﺤﺒﻴ ـﺕ ﻭﺩﺒﻴ ـﺕ ﻜﻤ ـﺎ ﺍﻟﻌﺎﺸ ـﻕ ﻟﻴ ـﺎﻟﻲ ﻁ ـﻭﺍل‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻭﻜل ﺸﺒﺭ ﻭﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﺒﻠﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻜﺒﺩﻱ‬ ‫ﺤﺘﻪ ﻤﻥ ﻤﻭﺍل:‬ ‫ـﻨﺒل ﻭﺒﺘﺯﻫ ـﺭ‬ ‫‪‬ـ‬ ‫ـﺎ ـﻭ ـﻭﺏ ـﻲ ﺒﺘﺴـ‬ ‫ﺍﻟﻠـ‬ ‫ﻴـ ﺃﺒـ ﺍﻟﻘﻠـ‬ ‫ﻭﺍﻟﻠــﻲ ﺒﺘﺒﻨــﻲ ﺍﻟﺤﻴــﺎﻩ ﻭﺘﺸــﻴﻠﻬﺎ ﻭﺘﻌ ‪‬ــﺭ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺃﻨ ـﺎ ﻗﻠﺒ ـﻲ ﻤ ـﻥ ﻨﻔﺴ ـﻪ ﻴﻁﻠ ـﻕ ﻨﻔﺴ ـﻪ ﻭﻴﻌﺒ ـﺭ‬ ‫‪‬‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ ـ ـ‬ ‫- ١٧ -‬
  • 73. ‫ـﻭﺭ‬‫ـﻲ ﻭﻴﺼـ‬‫ـل ﻭﻴﻐﻨـ‬‫ـﻪ ﺒﺎﻟﺒﻁـ‬‫ـﻥ ﻓﺭﺤﺘـ‬‫ﻋـ‬ ‫ـﺭ‬‫ـﻡ ﺍﻻﺨﻀـ‬‫ـﺕ ﺍﻟﻌﻠـ‬‫ـﺕ ـﺭﻴﻥ ﻭﻋﻠﻴـ‬ ‫ﻓﺘﺤـ ﺒﺤـ‬ ‫ﻁﻠﻘـ ـﺕ ﺴـ ـﺭﺒﻴﻥ ﺘﻘﺒـ ـل ﻓﻴﻬـ ـﺎ ﻭﺘﺒﺤـ ـﺭ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﻗﻠﻨﺎ ﺍﻟﺼـﺒﺎﺡ ﻭﺍﻨـﺕ ﺼـﺤﻴﺘﻨﺎ ﺒﺼـﺒﺎﺡ ﺃﻜﺒـﺭ‬ ‫ـﺭ‬ ‫ـﻪ ـﻭﻡ ﺍﻻﺯﻫـ‬ ‫ـﻭﻡ ـﺎل ـﺕ ﺠﺩﺩﺘـ ﺒﻴـ‬ ‫ﻴـ ﺍﻟﻘﻨـ ﺍﻨـ‬ ‫ـﺭ‬‫ـﺕ ﻉ ﺍﻟﻤﻨﺒــ‬‫ـﺎ ﻁﻠﻌــ‬‫ـﺭ ﻭﻟﻤــ‬‫ﺍﷲ ﺃﻜﺒــ‬ ‫ـﺱ ـﻬﻴﺩ ـﻰ ـﺩﺍﻥ ـﺭﻡ ـﺭ‬ ‫ﺍﻟﺤـ ﻜﺒـ‬ ‫ﻨﻔـ ﺍﻟﺸـ ﻋﻠـ ﻋﻤـ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻭﺤ ـﺩ ـﺩﺍﻴﻡ‬ ‫‪‬ـ ﺍﻟـ‬ ‫ﺍﻟﺴﻌﻲ ﻟﻠﺼـﻭﻡ ﺨﻴﺭ ﻤﻥ ﺍﻟﻨﻭﻡ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺩﻱ ﻟﻴﺎﻟﻲ ﺴﻤﺤﻪ ﻨﺠﻭﻤﻬﺎ ﺴﺒﺤﻪ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨـﺎﻴﻡ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ ﺍﺼﺤﻰ‬ ‫- ٢٧ -‬
  • 74. ‫ﺍﺤﻔﻅ ﺩﺭﻭﺴﻙ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺩﺍﻴﻡ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻭﻗﻭل ﻨﻭﻴﺕ‬ ‫ﺒﻜﺭﻩ ﺍﻥ ﺤﻴﻴﺕ‬ ‫ﺍﻟﺸﻬﺭ ﺼﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭﺍﻟﻔﺠﺭ ﻗﺎﻴﻡ‬ ‫ﺍﺼﺤﻰ ﻴﺎ ﻨﺎﻴﻡ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺩ ﺍﻟﺭﺯﺍﻕ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺭﻤﻀﺎﻥ ﻜﺭﻴﻡ‬ ‫ـﺤﺭﺍﺘﻲ‬‫ﻤﺴــــــ‬ ‫ـﻲ‬‫ﻤﻨﻘﺭﺍﺘـــــــ‬ ‫ـﺎﻗﻭل ـﺎ ﻟ ـﻲ‬ ‫ﻴـ ﻴﻠـ‬ ‫ﺒـ‬ ‫ـﻲ‬ ‫ـﺎﻗﻭل ـﺎ ﻋﻴﻨـ‬ ‫ﻴـ‬ ‫ﻭﺒـ‬ ‫ﺭﺍﺤـــﺕ ﻟﻴـــﺎﻟﻲ‬ ‫ﻭ ‪‬ـــﺕ ﻟﻴـــﺎﻟﻲ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﺠ‬ ‫- ٣٧ -‬