1. ХРЫСЦІЯНСКАЯ ДЭМАКРАТЫЯ:
ІДЭАЛОГІЯ, ГІСТОРЫЯ,
СУЧАСНАСЦЬ
[зборнік матэрыялаў]

2. ЗМЕСТ
 Што такое хрысціянская дэмакратыя?
 Гісторыя хрысціянскай дэмакратыі
 Ідэалогія хрысціянскай дэмакратыі
 Хрысціянская дэмакратыя ў сучасным свеце
 Сацыяльная рынкавая гаспадарка
 Хрысціянская дэмакратыя ў Беларусі
 Пытанні і адказы па хрысціянскай дэмакратыі
 Даведнік
 Бібліятэка

3. Што такое хрысціянская дэмакратыя?
Існуе дастаткова шмат розных вызначэнняў хрысціянскай
дэмакратыі. Для сучаснага разумення хрысціянскай
дэмакратыі як грамадска-палітычнай канструкцыі мы
прапануем наступнае вызначэнне:
“Хрысціянская дэмакратыя светапоглядавая
канцэпцыя і сістэма ідэяў, якія грунтуюцца на
хрысціянскай этыцы і каштоўнасцях у рэалізацыі
грамадска-палітычнай мадэлі, заснаванай на
плюралістычнай дэмакратыі, сацыяльным рынку і
абсалютнай каштоўнасці чалавечай асобы”

4. Гісторыя хрысціянскай дэмакратыі
 Перадгісторыя хрысціянска-
дэмакратычнага руху
 Станаўленне хрысціянскай
дэмакратыі ў ХІХ ст.
 Канфесійны перыяд развіцця
хрысціянскай дэмакратыі
 Неканфесійны перыяд развіцця
хрысціянскай дэмакратыі
 Народны перыяд развіцця
хрысціянскай дэмакратыі
 Аб’яднанні хрысціянска-
дэмакратычных партыяў
Да вытокаў
хрысціяска-
дэмакрнатычнага
руху ў Еўропе

5. Ідэалогія хрысціянскай дэмакратыі
 Хрысціянства і палітыка
 Крыніцы хрысціянскай дэмакратыі
 Разуменне асобы
 Дзяржава ў хрысціянскай дэмакратыі
 Субсідыярнасць
 Сацыяльная справядлівасць
 Сацыяльны плюралізм

6. Хрысціянства і палітыка
хрысціянства і
палітыка Чаму хрысціяне
павінны займацца
палітыкай?
?
Палітыка сама па сабе не
бывае бруднай. Бруднымі
могуць быць толькі
ўчынкі людзей.
Біблейскі погляд на
заняцце палітыкай
хрысціянамі.

7. ПАЛІТЫКА
“На лепшы выпадак палітыка –
высакародны пошук добрага ладу і
справядлівасці;
на горшы – эгаістычнае
прысвойванне ўлады, славы і
багацця”
Пітэр Мэркл

8. Крыніцы хрысціянскай дэмакратыі
Сацыяльная
дактрына
царквы
Хрысціянская
філасофія і
этыка
Дэмакратыя
Крыніцы
хрысціянскай
дэмакратыі

9. РАЗУМЕННЕ АСОБЫ Ў
ХРЫСЦІЯНСКАЙ ДЭМАКРАТЫІ

10. ТРЫ АСПЕКТЫ ЧАЛАВЕЧАЙ
ПРЫРОДЫ
•ТРАНСЦЭНДЭНТНАЯ ПРЫРОДА
•САЦЫЯЛЬНАЯ ПРЫРОДА
•ІНДЫВІДУАЛІСТЫЧНАЯ ПРЫРОДА
Вучэнне
пра
асобу

11. АСОБА
• Асоба – першасная творчая
рэчаіснасць і вышэйшая духоўная
каштоўнасць
ПЕРСАНАЛІЗМ
• Фундаментальны пастулат
грамадскіх адносінаў і развіцця
цывілізацыі, што знайшло сваё
адлюстраванне ва ўніверсальнай
канцэпцыі правоў чалавека
ГОДНАСЦЬ

12. АСОБА
• Права на жыццё – асноватворная ўмова
ўсіх астатніх правоў чалавека.
Адсюль патрабаванне
абмежавання абортаў і абарона
чалавечага жыцця на ўсіх этапах

13. Дзяржава
 “Не чалавек для ўрада,
а ўрад для чалавека”
• Роля дзяржавы ў
жыцці грамадства ў
хрысціянскай
дэмакратыі паміж
лібералізмам і
сацыял-дэмакратыяй

14. Субсідыярнасць
 Субсідыярнасць – арганізацыйны, прававы і
палітычны прынцып, які азначае рашэнне
задач на максімальна нізкім узроўні

15. Сацыяльная справядлівасць
 Сацыяльная справядлівасць грунтуецца на
неабходнасці стварэння роўных умоваў для
кожнага і пераадолення сацыяльнай і
эканамічнай няроўнасці (на этапе стартавых
магчымасцяў)

16. Сацыяльны плюралізм
• Сацыяльныя ўтварэнні ёсць натуральная
праява інстынкта сацыяльнасці.
• Кожны з сацыяльных інстытутаў мае сваю
каштоўнасць для грамадства і яго устойлівага
развіцця.
• Тэрытарыяльныя супольнасці
(муніцыпалітэт, зямля, рэгіён).

17. Салідарнасць
• Сацыяльная абарона ў хрысціянскай
дэмакратыі засноўваецца на ідэі салідарнасці.
• У грамадстве павінна існаваць салідарнасць
паміж усімі сацыяльнымі групамі.
• Праекцыя ідэі салідарнасці на міжнародныя
адносіны – “развіццёвае субсідаванне”.

18. Сацыяльная рынкавая гаспадарка
 Што такое сацыяльная рынкавая гаспадарка?
 Рэформы Людвіга Эрхарда
 Матэрыялы па сацыяльнай рынкавай
гаспадарцы

19. Аб’яднанні хрысціянска-дэмакратычных
партыяў
 У 1961 быў заснаваны Сусветны хрысціянска-
дэмакратычны саюз.
 У 1982 арганізацыя была перайменаваная ў
Інтэрнацыянал хрысціянскай дэмакратыі, а ў
1999 у Цэнтрысцкі дэмакратычны
інтэрнацыянал.
 На сёння ў інтэрнацыянал ўваходзіць больш за 70
партыяў.
 Хрысціянскія дэмакраты ў Еўрапарламенце
ўваходзяць у Еўрапейскую народную партыю

20. Хрысціянская дэмакратыя ў Беларусі
 Хрысціянская дэмакратычная злучнасць
 Беларуская хрысціянская дэмакратыя (1920-я —
1936 г.)
 Беларускае нацыянальнае аб’яднанне
 Адраджэнне хрысціянскай дэмакратыі ў сучаснай
Беларусі

21. Адраджэнне хрысціянскай
дэмакратыі ў сучаснай Беларусі
 Хрысціянска-дэмакратычныя партыі, якія
ўзніклі пасля падзення савецкай сістэмы
 Адраджэнне БХД
 Асноўныя кампаніі БХД
 Прынцыпы дзейнасці БХД
 Праект новай праграмы БХД (2012)

22. Асноўныя кампаніі БХД
 Кампанія па абароне правоў на свабоду
сумлення
 Кампанія барацьбы з акультызмам
 Кампанія “Пакаянне”
 Кампанія “Люблю Беларусь!”
 Рада народных дэпутатаў: на варце народных
інтарэсаў
 Кампанія “Моцная сям’я – моцная Беларусь”

23. Пытанні і адказы па хрысціянскай
дэмакратыі
 Калі ўзнікла хрысціянская
дэмакратыя?
 Якую палітычную партыю ў
Еўропе можна лічыць
першай хрысціянска-
дэмакратычнай партыяй?
 Якія крыніцы хрысціянска-
дэмакратычнай ідэалогіі?
 Што такое персаналізм?
 Як хрысціянская
дэмакратыя бачыць ролю
дзяржавы ў грамадскіх
адносінах?
 Што такое субсідыярнасць?
 Што такое папулярызм?
 Што такое салідарызм?
 Якая ідэалогія найбольш
блізкая да хрысціянскай
дэмакратыі?
 Чаму ў ЗША хрысціянска-
дэмакратычная партыя не
з’яўляецца вядучай
палітычнай сілай?
 Якія існуюць міжнародныя
аб’яднанні хрысціянскай
дэмакратыі?

24. Даведнік
 А
 Б
 В
 Г
 Д
 Е
 Ё
 Ж
 З
 І
 Й
 К
 Л
 М
 Н
 О
 П
 Р
 С
 Т
 У
 Ў
 Ф
 Х
 Ц
 Ч
 Ш
 Э
 Ю
 Я

25. Даведнік: “А”
 Адэнауэр, Конрад (Adenauer, Konrad) (1876–1967) – нямецкі
дзяржаўны і палітычны дзеяч, першы канцлер Федэратынай
Рэспублікі Нямеччыны.

26. Даведнік: “Б”
 Беларуская хрысціянская дэмакратыя (1917)
 Беларуская хрысціянская дэмакратыя (2005)
 Барвінскі, Аляксандр (1847 – 1926) – заснавальнік першай
украінскай хрысціянска-дэмакратычнай партыі.
 Беларускі інстытут гаспадаркі і культуры (БІГіК) - культурна-
асветная арганізацыя ў Заходняй Беларусі. Дзейнічала з чэрвеня
1926 да 4 снежня 1936 г.
 Беларускі нацыянальны камітэт (БНК) – каардынацыйны
прадстаўнічы орган беларускіх партыяў і арганізацыяў.

27. Даведнік: “Д”
 Дварэцкі, Мікола (1903 – 1988) – беларускі грамадска-
палітычны і рэлігійны дзеяч, паэт, публіцыст.
 Дэ Гаспэры, Альчыдэ (De Gasperi, Alcide; 1881 – 1954) – прэм’ер-
міністр Італіі.

28. Даведнік: “К”
 Камуністычная партыя Заходняй Беларусі (КПЗБ)
 Клімовіч, Адольф (1900 – 1970) – беларускі грамадска-
палітычгы дзеяч, журналіст, выдавец.

29. Даведнік: “Л”
 Ламэнэ Фелісітэ-Рабэр (Félicité -Robert Lamennais) (1782—1854)
 Леў XIII (Leo PP. XIII; 2 сакавіка 1810 — 20 ліпеня 1903) — 256-
ты рымскі папа.

30. Даведнік: “М”
 Малецкі, Язэп (1906 – 1982) – беларускі грамадска-палітычны
дзеяч, вылавец, урач.
 Марытэн, Жак (Maritain, Jacques; 1882–1973) – французскі
філосаф.
 Мунье, Эмануэль (Mounier Emmanuel; 1905–1950) – французскі
філосаф-персаналіст.
 Мюлер-Армак, Альфрэд (Alfred Müller-Armack; 1901 – 1978) —
нямецкі эканаміст і палітычны дзеяч.

31. Даведнік: “Н”
 Найдзюк, Язэп (1909 – 1984) – беларускі нацыянальны дзеяч,
выдавец і друкар.

32. Даведнік: “О”
 Ойкен, Вальтэр (Walter Eucken; 17 студзеня 1891, Ена — 20
сакавіка 1950, Лондан), нямецкі эканаміст, прадстаўнік
фрайбургскай эканмічнай школы, выдавец штогадовіка “ORDO”.

33. Даведнік: “П”
 Пазняк, Ян (1985 – 1940?), беларускі грамадска-палітычны
дзеяч, выдавец, публіцыст.
 Персаналізм
 Пій Х (Pius PP. X; 1835 – 1914) – 257-ы папа рымскі.
 Пій XI (Pius XI; 1857 – 1939) – 259-ы папа рымскі.
 Пій ХІІ (Pius XII; 1876 – 1958) – 260-ы папа рымскі.

34. Даведнік: “С”
 Станкевіч, Адам (1891 – 1949) – беларускі грамадска-палітычны
дзеяч, заснавальнік хрысціянскай дэмакратыі ў Беларусі,
публіцыст, каталіцкі святар.

35. Даведнік: “Т”
 Тойнбі, Арнольд Джозэф (Toynbee, Arnold Joseph) (1889–1975) –
ангельскі гісторык.

36. Даведнік: “Ш”
 Шуман, Рабэр (Schuman, Robert; 1886 – 1963) – прэм’ер-міністр
Францыі.

37. Даведнік: “Э”
 Эрхард, Людвіг (Ludwig Erhard; 4 лютага 1897, Фюрт — 5 траўня
1977, Бон) – нямецкі эканаміст, дзяржаўны і палітычны дзеяч,
другі канцлер Федэратыўнай Рэспублікі Нямеччыны.

38. Даведнік: “Я”
 Ян XXIII (Johannes PP. XXIII; 1881 – 1963) – 261-ы папа рымскі.
 Ян Павел ІІ (Ioannes Paulus PP. II; 1920 – 2005) – 264-ы папа
рымскі.

39. Бібліятэка
 Матэрыялы БХД
 Каталіцкая сацыяльная дактрына
 Сацыяльная дактрына
Рускай праваслаўнай царквы
 Хрысціянская эканамічная думка
 Сацыяльная рынкавая гаспадарка

40. Матэрыялы БХД
 Праект праграмы БХД (2012)
 “Практычныя аспекты дзейнасці партыйных
структур на мясцовым узроўні”. Метадычныя
матэрыялы па выніках правядзення школы
БХД для партыйных актывістаў (травень –
чэрвень 2012)

41. Каталіцкая сацыяльная дактрына
 Rerum Novarum (english) (русский) энцыкліка Папы Рымскага Льва ХІІІ ад
15 траўня 1891 года;
 Graves de Communi Re (english) энцыкліка Папы Рымскага Льва ХІІІ ад
18 студзеня 1901 года;
 Quadragesimo Anno (english) энцыкліка Папы Рымскага Пія ХІ ад 15
траўня 1931 года;
 Mater et Magistra (english) энцыкліка Папы Рымскага Яна ХХІІІ ад 15
траўня 1961 года;
 Populorum Progressio (english) энцыкліка Папы Рымскага Паўла VI ад 26
сакавіка 1967 года;
 Centesimus Annus (english) (русский) энцыкліка Папы Рымскага Яна
Паўла ІІ ад 1 траўня 1991 года;
 Caritas in Veritate (беларуская) энцыкліка Папы Рымскага Бенэдыкта XVI
ад 29 чэрвеня 2009 года.
 Хёффнер, Йозеф (Кардинал). «Христианское социальное учение»

42. Сацыяльная дактрына
Рускай праваслаўнай царквы
 Асновы сацыяльнай канцэпцыі рускай праваслаўнай
царквы (русский);
 Зварот Архіярэйскага Сабору Рускай праваслаўнай царквы
па пытаннях дэмаграфіі (русский);
 Асновы вучэння Рускай праваслаўнай царквы пра
годнасць, свабоду і правы чалавека (русский);
 Грамадская дзейнасць праваслаўных хрысціянаў (русский);
 Пазіцыя Рускай праваслаўнай царквы па актуальных
праблемах экалогіі (русский).

43. Хрысціянская эканамічная думка
 Праца
 Уласнасць
 Багацце
 Міласціна, дабрачыннасць, сацыяльная
адказнасць
 Фінансы, займы, працэнт
 Эканамічная думка і гаспадарчая практыка
стараабрадніцтва
 Эканамічныя крызісы

44. Праца
 Владимир (Богоявленский), митрополит
Киевский и Галицкий, священномученик.
“Работа в свете материализма и христианства”;
 Владимир (Богоявленский), митрополит
Киевский и Галицкий, священномученик. “Труд и
собственность в учении русской церкви”;
 Лукин С.В. “Книга Бытия о разделении труда”;
 Лукин С.В. “Христианский ритм труда”;
 «Христианское понимание двойственного
характера труда».

45. Уласнасць
 Лукин С.В. “Древние и новые экзегеты книги
деяний святых апостолов об общности
имущества в первохристианской общине
Иерусалима”;
 Голубев К.И. «О проблемах собственности в
христианском обществе (на примере
каппадокийских отцов)»;
 Лукин С.В. «Библия о собственности на землю,
купле-продаже и оценке стоимости земли».

46. Багацце
 Лукин С.В. «Притчи соломоновы об источнике
богатства, труда и благотворительности».

47. Міласціна, дабрачыннасць, сацыяльная
адказнасць
 Румянцев М.А. «Православие и социальная
ответственность предпринимательства»;
 «Учение о милостыне в посланиях апостола
Павла к коринфянам».
 Лукин С. «Основополагающий принцип
христианской экономики»

48. Фінансы, займы, працэнт
 Лукин С.В. «Некоторые заметки, касающиеся
христианского нормативного учения о
проценте» (часть 1)
 Лукин С.В. «Некоторые заметки, касающиеся
христианского нормативного учения о
проценте» (часть 2)

49. Эканамічная думка і гаспадарчая практыка
стараабрадніцтва
 Расков Д. Е. «Старообрядческая традиция и
постмодерн»
 Расков Д. Е. «Процент в хозяйственной этике и
практике староверов»
 Расков Д. Е. «Собственность в восприятии
староверов-странников: спор о паровой мельнице
начала XX века»
 Расков Д. Е. «Экономико-статистические
сведения
 о новгородском староверии по разысканиям
Арсеньева»

50. Эканамічныя крызісы
 Лукин С.В. «Ветхозаветный и новозаветный
взгляд на кризисные явления в экономике»

51. Сацыяльная рынкавая гаспадарка
 Класічныя тэксты
 Сучасныя аўтары

52. Класічныя тэксты
 Мюллер-Армак, Альфред. «Принципы
социального рыночного хозяйства»
 Ойкен, Вальтэр. «Основные принципы
экономической политики»
 Эрхард, Людвиг. «Благосостояние для всех»
 Хопманн, Эрих. «Мораль и рыночная
система»

53. Сучасныя аўтары
 Голубев К., Лукин С. «Теория ордолиберализма и
католическое социальное учение: некоторые
параллели». Часть 1
 Голубев К., Лукин С. «Теория ордолиберализма и
католическое социальное учение: некоторые
параллели». Часть 2
 Левин С.Н. «Германский ордолиберализм как
методологическая основа модели социального
рыночного хозяйства в ФРГ»
 Поплыко В. «Принципы социального рыночного
хозяйства и перспективы их внедрения в Беларуси»
 Давыдова Т.Е. Концепция социального рыночного
хозяйства: формирование, развитие, современный
подход