2. სანამ საქართველოზე გადავიდოდით, მოდით ჯერ უცხოეთს გავეცნოთ. ამ
პერიოდში მუსიკას გარდატეხის ხანა ჰქონდა. აღმოცენებული იყო რომანტიზმი.
ეს დარგი საქართველოშიც იყო შემოსული. ამ დარგის მიმდევრები იყვნენ ფრანც
შუბერტი, რობერტ შუმანი, ფრედერიკ შოპენი, პეტრე ჩაიკოვსკი და სხვა.
3. სანამ მუსიკალურ მოვლენებზე გადავიდოდით ორიოდე სიტყვით
გაგაცნობთ საქართველოს პოლიტიკურ მდგომარეობას, რომელმაც მუსიკის
განვითარებაზეც იმოქმედა. ყველაფერი ჯერ კიდევ დიდი ქართველი მეფის,
ერეკლე მეორის მეფობის ბოლო პერიოდიდან იწყება.
4. საქართველოს გარშემო მყოფმა მრავალმა, დაუმარცხებელმა და ძლიერმა მტრებმა ქართლ-
კახეთის მეფეს ერეკლე მეორეს მიაღებინაისეთი გადაწყვეტილება, რომელიც
გულისხმობდა მეზობელი ქვეყნის, რუსეთის, მფარველობას. 1783 წლის 24 ივლისს
ციხესიმაგრე გეორგიევსკში, რუსეთის მხრიდან გენერალმა პავლე პოტიომკინმა, ხოლო
ქართლ-კახეთის მხრიდან იოანე მუხრანბატონმა და გარსევან ჭავჭავაძემ ხელი მოაწერეს
`მეგობრობითი პირობას~ (გეორგიევსკის ტრაქტატს), რომელიც გულისხმობდა რუსეთ-
საქართველოს თანამშრომლობას. . ეს ტრაქტატი ამბობდა რომ რუსეთი ვალდებული იყო
საქართველო დაეცვა, მაგრამ საქართველოსაც უნდა ეღიარებინა რუსეთი უზენაესად.
5. ამის შემდეგ ქართული ენის, სარწმუნოების და ქართველი ხალხის
სულიერი ტანჯვა-წამება დაიწყო. ქართლ-კახეთის სამეფომ არსებობა
შეწყვიტა. ასე დაიწყო რუსეთის ბატონობა საქართველოში! ყველგან რუსი
მოხელეები ინიშნებოდნენ. ღატაკდებოდნენ გლეხები, არ არსებობდა და
ინგრეოდა ქართული სასწავლებელები, ვერავინ ბედავდა რუსეთისთვის
წინააღმდეგობის გაწევას.
6. ამ დროს გამოჩდნენ თერგდალეულები რომლებისთვისაც მიუღებელი იყო ქართული
სარწმუნოების და ენის ასეთი წაბილწვა. ამიტომ მათ მოაწყვეს აჯანყება.
თერგდალეულებს რუსები განათლებულ ქართველებს უწოდებდნენ რომლებიც ქართულ
ენას და სამშობლოს იცავდნენ. 1879 წელს მათ შექმნეს “ქართველთა შორისწერა-კითხვის
გამავრცელებელი”. ამ საზოგადოების წევრები იყვნენ ისეთი გამოჩენილი ადამიანები
როგორებიც იყვნენ აკაკი წერეთელი, ილია ჭავჭავაძე, იაკობ გოგებაშვილი და სხვები.
7. ამ საზოგადოების წევრებმა ამოიყვანეს საქართველო რუსეთის ჭაობიდან (ყოველ შემთხვევაში
მთავარი ღვაწლი შეიტანეს მასში) მათი დამსახურებაა ანბანის დაარსება, ქართული სკოლებისა და
თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაარსება. თერგდალეულთა თაობამ ქართველი ხალხი
გამოაფხიზლა და დაეხმარა მას სამომავლო გზების განჭვრეტაში. ისინი რომ არა ამ სლაიდს ქართულ
ენაზე ვერ გავაკეთებდით.
