Τα καλλονιάτικα, Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος

1. ΚΕΜΠΑΘ
1463/99
ΕΝΤΥΠΟ ΚΛΕΙΣΤΟ - ΑΡ. ΑΔ. 1463/99 ΚΕΜΠΑΘ - 2408
Έτος 33ο • Τεύχος 153
Απρίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2013
Από τα αλώνια στα... σαλόνια!

3. περιεχόμενα
Το περιοδικό μας ............................................................... 3
Τα εν οίκω... (Οι δραστηριότητες του Συλλόγου) ........... 4
Τα μάγια και λουλούδια του Μάη
οι φωτιές και ο κλήδονας του Αϊ-Γιάννη ........................ 6
Λογοτεχνία: Ο πλάτανος της Πλατείας ........................... 8
Σκαμνιές και σκάμνα ............................... 10
Ο πόθος για τη θάλασσα ......................... 11
Το μπουρίνι του Αϊ-Λιά ............................ 12
Πασχαλινές αναμνήσεις ................................................ 14
Η θυσία της Λευκοθέας
στο «Μεσόγειον Έρμα» της Λέσβου .............................. 15
Αφιέρωμα: Α.Ε.Λ. Καλλονής ......................................... 23
Ποίηση: «Τα Παραμιλητά του Κόσμου» ........................ 28
«Ξένος ήμουν, γυμνός ήμουν, πεινασμένος» ............. 29
Τα Μοναστήρια της Λέσβου (Α΄ μέρος) ........................ 30
Όσα ακούει η πλατεία ...................................................... 32
Ειδήσεις - Σχόλια - Διάφορα .......................................... 34
Γρηγορία όνομα & πράμα ............................................... 40
Η σελίδα των νέων: Ανθρωπισμός ή βαρβαρότητα .... 41
Κοινωνική Ζωή ............................................................... 42
Βιβλιοπαρουσίαση: «Τα Νέα Ιστορικά της Καλλονής» 44
ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΥΤΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ
Χ. ΤΡΑΓΕΛΛΗΣ, Α. ΚΥΡΙΑΖΗΣ, Χ. ΣΤΑΥΡΑΚΟΓΛΟΥ, Α. ΔΟΥΚΕΛΛΗΣ, Τ. ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ, Δ. ΒΑΝΕΛΛΗΣ, Δ. ΔΕΛΗΒΕΗΣ, Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΗΣ, Σ. ΜΙΣΓΙΡΗΣ, Α. ΜΩΡΟΥ, Θ. ΜΥΖΙΚΑΣ, Σ. ΒΑΛΤΑΣ, Γ. ΤΥΡΙΚΟΣ - ΕΡΓΑΣ, Ν. ΒΑΡΒΕΡΙΔΗΣ, Γ. ΠΡΑΓΚΑΣΤΗΣ,
ΡΑΝΙΑ ΒΑΛΤΑ, ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΜΠΡΟΣ, ΟΜΑΔΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΛΛΟΝΗΣ
Περιοδικό του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου
ΕΤΟΣ 33ο • ΤΕΥΧΟΣ 153 • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2013
ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚΔΟΣΗ • ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: €0,02
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΩΝ ΛΕΣΒΟΥ
ΣΠΥΡΟΥ ΔΟΝΤΑ 10, 117 43, ΑΘΗΝΑ
Τηλ./Fax: 210 9242492 . web: www.takalloniatika.gr
Το περιοδικό μας
Φίλε αναγνώστη, ξέρω ότι περίμενες με μεγάλη αγωνία και
λαχτάρα τούτο το περιοδικό, γιατί αυτό το τεύχος που σηματοδοτεί το τέλος της άνοιξης και τις αρχές του καλοκαιριού σημαίνει
κάτι το ιδιαίτερο για σένα. Σημαίνει πως αρχίζεις να ετοιμάζεσαι για το καλοκαιράκι στο χωριό, να δεις γνωστούς και φίλους
στην πλατεία, να απολαύσεις τα ουζάκια σου στην παραλία με την
παστή σαρδέλα και βέβαια να σχολιάσεις στις παρέες της Καλλονής τα κακώς κείμενα με το χιούμορ που σε διακρίνει πάντα.
Ξέρω επίσης ότι ήθελες να χαρείς μαζί με όλους τους συμπατριώτες μας τη νίκη της θρυλικής ποδοσφαιρικής ομάδας της
Καλλονής. Ελπίζω τώρα να χάρηκες ακόμη περισσότερο που
βλέπεις τούτο το έκτακτο αφιέρωμα στην ΑΕΛΚ, όπως έκτακτη
ήταν η πρόκρισή της.
Φίλε Καλλονιάτη, τούτο το περιοδικό είναι καρπός της δικής σου
συμμετοχής, της άμεσης συνεργασίας, του ενθουσιασμού σου να
γράψεις, να ανοίξεις την καρδιά σου, να μιλήσεις με έμπνευση
και πάθος, να μοιραστείς τις σκέψεις και τα βιώματά σου.
Τούτο το περιοδικό μυρίζει άνοιξη,
τραγουδά όμως το καλοκαίρι...
Θυμάται πασχαλινές μέρες και παλιά μαγιάτικα πρωινά,
αλλά αναπολεί τις φωτιές τ’ Αϊ-Γιάννη
και των κοριτσιών τα όνειρα στον κλήδονα...
Ιστορεί αναμνήσεις καλλονιάτικες,
ενώ ζωντανεύει μνήμες ιστορικές...
Βυθίζεται στον κόσμο του μύθου
κι ύστερα ξαναβγαίνει αναγεννημένο μέσα
από τον ποιητικό λόγο και την προσωπική αφήγηση...
Γιατί, φίλε αναγνώστη, το περιοδικό είναι η φωνή μας, μιλάμε,
εκφραζόμαστε, ανταλλάσσουμε απόψεις, καλλιεργούμε ένα
ζωντανό διάλογο, γεφυρώνουμε αντιθέσεις, αποστάσεις ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, ενώνουμε τα θέλω μας για τον
τόπο και τους ανθρώπους του.
Γιατί το περιοδικό είναι η ψυχή μας, μέσα απ’ αυτό και μ’ αυτό
αισθανόμαστε, συμπάσχουμε, αγωνιούμε και χαιρόμαστε με τις
καθημερινές φροντίδες, τα προβλήματα, τις μάχες και τις νίκες
των συμπατριωτών μας.
ΕΚΔΟΤΗΣ
ΣΤΑΥΡΟΣ Ξ. ΒΑΛΤΑΣ
ΘΗΡΑΣ 15, 153 44, ΓΕΡΑΚΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
Τηλ.: 210 6047116, 6992 887809 . e-mail: instaval@yahoo.com
Γιατί το περιοδικό δεν ανήκει σε κανέναν, ανήκει σε όλους μας,
είναι εμείς, η ελεύθερη σκέψη, οι ανοιχτοί ορίζοντες, η επικοινωνία χωρίς όριο, η ελπίδα των νέων ανθρώπων.
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ - ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ
ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΜΩΡΟΥ
ΕΥΕΡΓ. ΓΙΑΒΑΣΗ 73, 153 41 ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Τηλ.: 210 6544573 . e-mail: antimor@otenet.gr
Φίλε αναγνώστη Καλλονιάτη, να θυμάσαι ότι η Καλλονή μπορεί
να γίνει καλύτερη, ομορφότερη, βιωσιμότερη, αν εμείς το πιστέψουμε. Αν τη δούμε όπως της αξίζει, όχι εγωιστικά. μονόπλευρα,
τοπικιστικά. Οι εποχές αλλάζουν, οι τοπικές κοινωνίες μονιάζουν,
οι άνθρωποι μοιράζονται τις εμπειρίες τους. Ας μην ξεχνάμε τις
ρίζες μας, η Καλλονή βρίσκεται στην ευρύτερη τοποθεσία της
αρχαίας Πύρρας, απολαμβάνει το προνόμιο του «Πυρραίων
Ευρίπου», (κόλπου Καλλονής), και του εύφορου φημισμένου
κάμπου που έδιναν στην αρχαιότητα σε όλο το νησί τον πλούτο
και τα αγαθά τους.
ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
ΣΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΝ
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ 147/951522-49
ΙΒΑΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ GR60 0110 1530 0000 1539 4544 975
Τη μακέτα του τίτλου σχεδίασε αφιλοκερδώς για το περιοδικό
ο ταλαντούχος σχεδιαστής ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤ. ΣΠΕΡΤΟΣ
ΕΞΩΦΥΛΛΟ: ΑΕΛΚ από τα αλώνια (1994) στα σαλόνια (2013)
ΗΛ. ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ - ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ:
DIATHLASIS
ΑΙΟΛΟΥ 71, 15354, ΓΛΥΚΑ ΝΕΡΑ ΑΤΤΙΚΗΣ
Τηλ.: 2106613813. e-mail: info@diathlasis.com.gr
Αγαπητοί Καλλονιάτες, η θέση μας είναι κεντρική, ο κόλπος και
ο κάμπος μας είναι η γεωγραφική και φυσική μας δύναμη. Ας
τη συμπληρώσουμε σε τούτους τους χαλεπούς καιρούς με τη
ψυχική, την ηθική και πνευματική μας ικμάδα. Καλό καλοκαίρι!
Αντιγόνη Μώρου, υπεύθυνη σύνταξης

4. Τα εν οίκω...
συλλόγου
οι δραστηριότητες του
Εκδρομή Αγ. Πέτρος Κυνουρίας
Μονή Μαλεβής - Παραλία Άστρους
(06/04/13)
Μια πραγματικά ωραία εκδρομή, με μέγα πλήθος 49 εκδρομείς!
Χωρίς γκρίνια και άμα δεν ήταν λίγο προβληματική η διαδρομή
θα λέγαμε η τέλεια εκδρομή!
ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΩΝ
Ο Σύνδεσμος Φιλάθλων & Φίλων
Αττικής της ΑΕΛ ΚΑΛΛΟΝΗΣ
είναι γεγονός! (09/06/13)
Η άνοδος της ομάδας μας προκάλεσε «κύμα» ενθουσιασμού
σε όλους τους Λέσβιους ανά την Ελλάδα που από τη νέα
αγωνιστική περίοδο θα απολαμβάνουν για πρώτη φορά μια
ομάδα του νησιού μας στην Super League.
Την αρχή για την σύσταση του πρώτου εκτός Λέσβου συνδέσμου της ΑΕΛΚ μας την έκαναν οι Λέσβιοι της Αθήνας. Με
πρωτοβουλία του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου συστάθηκε ο Σύνδεσμος Φιλάθλων & Φίλων Αττικής της ΑΕΛ
ΚΑΛΛΟΝΗΣ. Την Κυριακή 9 Ιουνίου, πραγματοποιήθηκε
στα γραφεία του Συλλόγου (Σπ. Δοντά 10, Αθήνα) η ιδρυτική
συνέλευση του Συνδέσμου, στην οποία παραβρέθηκαν περί
τα 70 μέλη τα οποία υπέγραψαν και την ιδρυτική διακήρυξη.
Στην εκδήλωση έδωσαν το παρόν μεταξύ των άλλων ο πρόεδρος του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου, Σταύρος Βαλτάς,
και ο πρόεδρος της Ο.Λ.Σ.Α., Χριστόδουλος Τσακιρέλλης.
Στην αρχή ο πρόεδρος του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου
Σταύρος Βαλτάς προλόγισε την εκδήλωση λέγοντας:
Αγαπητοί συμπατριώτες μέλη του Συλλόγου Καλλονιατών,
φίλοι της Α.Ε.Λ. ΚΑΛΛΟΝΗΣ, που κατοικείτε εδώ στην
Αττική! Σας κάλεσα σήμερα στα γραφεία του φιλόξενου Συλλόγου μας για να σηκώσουμε την Καλλονή λίγο ψηλότερα.
Στα γραφεία του Συλλόγου μας, τα οποία από σήμερα και
στο εξής παραχωρούνται στον υπό ίδρυση Σύνδεσμο Φιλάθλων & Φίλων Αττικής της ΑΕΛ ΚΑΛΛΟΝΗΣ. Αυτά που λίγοι
δεν τολμούσαμε να ονειρευτούμε για την ομάδα μας έγιναν
πραγματικότητα στις 26 Μαΐου 2013.
Η Α.Ε.Λ.Κ. είναι πλέον ομάδα της SUPER LEAGUE Α΄
ΕΘΝΙΚΗΣ!!! Τι να ονειρευτούμε τώρα οι αιθεροβάμονες;
Εκδρομή στον Πόρο
(26/05/13)
Η εκδρομή με το τέλειο τέλος…
Η ΚΑΛΛΟΝΗ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΘΝΙΚΗ!
Πετυχημένη εκδρομή, με καλοκαιρινό καιρό, αρκετά καλή συμμετοχή, 36 εκδρομείς, χωρίς πολλά απρόοπτα, κάναμε και μπάνιο…! Ένα υπέροχο νησί, με ένα όμορφο ιστορικό μοναστήρι,
της Ζωοδόχου Πηγής μέσα στο πράσινο, με τρεχούμενα νερά,
δίπλα στη θάλασσα.
Μα τι άλλο την ΕΥΡΩΠΗ!!!
Τα όνειρα μας δεν σταματούν πουθενά και η ομάδα μας η
Καλλονή μας είναι με την καθοδήγηση του άξιου προέδρου
της Νίκου Μιχαλάκη, των ικανότατων παραγόντων προπονητών και παικτών, έτοιμη να τα εκπληρώσει!!!
Εμείς εδώ όλοι μαζί ενωμένοι, σαν γροθιά, θα βοηθήσουμε
όσο μπορούμε και με όποιο μέσο μπορούμε την Καλλονή
μας.
Ο Σύνδεσμος Φιλάθλων & Φίλων Αττικής της ΑΕΛ ΚΑΛΛΟΝΗΣ που θα ιδρύσουμε σήμερα, θα είναι πάντα στις επάλξεις, αρωγός και συμπαραστάτης της ομάδας.
Την 26η Μαΐου 2013 ο Σύλλογος μας είχε πάει εκδρομή στον
Πόρο και στην επιστροφή μάθαμε το χαρμόσυνο γεγονός
στον Ισθμό της Κορίνθου!
Τα πανηγύρια ξεκίνησαν και δεν σταμάτησαν ακόμα!!!
Εύχομαι να μη σταματήσουν ποτέ!
Θα ήθελα να κλείσω με τις φράσεις με τις οποίες ανήγγειλα
το χαρμόσυνο γεγονός στον Ισθμό της Κορίνθου μέσα στο
πούλμαν:

5. Η ΚΑΛΛΟΝΗ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΗ !!!
Η ΚΑΛΛΟΝΗ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗ !!!
ΚΑΙ ΟΠΟΙΟΙ ΤΗΝ ΕΠΙΒΟΥΛΕΥΟΝΤΑΙ ΘΑ ΑΠΟΤΥΧΟΥΝ ΟΙΚΤΡΑ!!!
Η ΚΑΛΛΟΝΗ ΜΑΣ ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ Α ΕΘΝΙΚΗ!!!!
Κατά τη συνέλευση, που διηύθυνε ο Τάκης Ιορδάνης με γραμματέα την Ντίνα Βάκκα-Κυριαζή, διαβάστηκε χαιρετιστήρια επιστολή του προέδρου της Α.Ε.Λ. ΚΑΛΛΟΝΗΣ Νίκου Μιχαλάκη.
Τέλος εκλέχτηκε προσωρινή διοίκηση με επικεφαλής τον
Ευστράτιο Καλογήρου και την έγκριση του καταστατικού ανέλαβε ο δικηγόρος Βασίλης Κανατάς.
Για πληροφορίες - εγγραφές μελών διατίθενται τα τηλέφωνα:
6937-095210, 6992-887809 και 210-9242492.
πρωταθλήματος θα ήθελα να τους βλέπω σε κάθε εντός έδρας
αγώνα τα δύο τελευταία χρόνια.
Δεν θέλω όμως να σταθώ άλλο στο τι έγινε αλλά στο τι θα γίνει
για τη νέα σεζόν. Θα ήθελα να δω το γήπεδο αυτό και πάλι
γεμάτο από κόσμο που θα φωνάζει για την ομάδα μας, θα παθιάζεται πάντα μέσα σε κόσμια πλαίσια, όπως ταιριάζει σε εμάς
τους Λέσβιους.
Φέτος θα είμαστε στη Super League! Tο πιστεύετε; Μια ομάδα
της Λέσβου μας στα σαλόνια του Ελληνικού Ποδοσφαίρου! Μια
ομάδα του τόπου μας στη Super League! Εσείς δεν το πιστεύατε, όταν το έλεγα, κανείς δεν με πίστευε, μόνο οι κοντινοί μου
άνθρωποι και οι στενοί μου συνεργάτες πίστεψαν στους στόχους που είχα θέσει τα τρία τελευταία χρόνια.
Η δική μου ΑΕΛΚ λοιπόν, η δική σας ΑΕΛΚ, η ΑΕΛΚ όλων μας,
που απέδειξε πως με συστηματική δουλειά και με ανθρώπους
που διέπονται από ασίγαστο πάθος για εξέλιξη, που βάζουν
μπροστά το συμφέρον της ομάδας μας και μόνο, μπορεί να
πετύχει το όνειρο και να γράψει ιστορία!
Δεν σας κρύβω πως προσωπικά για μένα και για δυο-τρεις
ακόμη συνεργάτες μου η ΑΕΛΚ ήταν αυτό που είχαμε γράψει
και στην πανηγυρική μας ανακοίνωση την Κυριακή στις 26
Μαΐου, την ημέρα της ανόδου μας στη Super League, «είναι η
τελευταία μας σκέψη πριν κοιμηθούμε».
Θέλω να χαιρετίσω την ίδρυση του Συνδέσμου Φιλάθλων Καλλονής Αττικής, μια αγνή κίνηση των Καλλονιατών της Αθήνας.
Σήμερα, εσείς, γίνεστε η σπίθα που θα ανάψει τη φλόγα και για
άλλους τέτοιους συνδέσμους της ομάδας μας ανά την Ελλάδα.
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΜΑΣ
Ν. ΜΙΧΑΛΑΚΗ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΤΗΚΕ ΣΤΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ
Κυρίες και κύριοι, Καλλονιάτες και Καλλονιάτισσες,
φίλαθλοι της Λέσβου,
Θα ήθελα να ήμουν παρών σε αυτή την τόσο σημαντική εκδήλωση για την ομάδα μας αλλά, όπως όλοι γνωρίζετε, βρίσκομαι
στο εξωτερικό για επαγγελματικούς λόγους.
Όταν πριν από τρία περίπου χρόνια αναλάμβανα την Καλλονή,
μία από τις βασικές επιδιώξεις μου ήταν να φέρω τον κόσμο στο
γήπεδο. Άνθρωποι κάθε ηλικίας, παιδιά, γονείς ήθελα να είναι
δίπλα στην ομάδα. Είχα υποσχεθεί τότε ότι θα έκανα ό,τι ήταν
δυνατό για να φέρω καλούς παίκτες και καλούς προπονητές, για
να φτιάξουμε μια ανταγωνιστική ομάδα. Είχα πει ότι θα κάνω το
πρώτο βήμα για να φέρω τον κόσμο στο γήπεδο.
Αν και πετύχαμε τους στόχους που είχαμε θέσει τα δύο τελευταία χρόνια, η ομάδα δεν έτυχε της δέουσας προσοχής από τους
Λέσβιους φιλάθλους, ούτε πέρσι που «πιάσαμε» τον στόχο των
playoffs ούτε φέτος που πετύχαμε την άνοδο. Δυστυχώς για τρία
χρόνια τώρα που η ΑΕΛΚ μας πρωταγωνιστεί στις επαγγελματικές κατηγορίες κόντρα σε αρκετές αντιξοότητες δεν έτυχε της
αντιμετώπισης που άξιζε.
Για το ταξίδι λοιπόν και όχι μόνο για τον προορισμό, η ΑΕΛΚ
άξιζε, άξιζε σε όλους μας θεωρώ, μια πιο δυναμική ανταπόκριση του κόσμου κάθε Κυριακή. Δεν σας κρύβω πως αυτές
τις χιλιάδες των θεατών που είδα στο τελευταίο παιχνίδι του
Σας θέλουμε κοντά μας τη νέα χρόνια σε κάθε εκτός έδρας παιχνίδι της ΑΕΛΚ μας. Να στηρίζετε την ομάδα μας, με κόσμιο
τρόπο εντός και εκτός γηπέδου, όπως ταιριάζει σε κάθε Λέσβιο!
Εσείς θα είστε η σταθερή φωνή της ΑΕΛΚ μας πέρα από τα όρια
του νησιού μας κι εμείς θα είμαστε κοντά σας!
Καλή αρχή!
Με τιμή,
Νικόλαος Μιχαλάκης
Πρόεδρος της ΠΑΕ ΑΕΛ ΚΑΛΛΟΝΗΣ
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

6. Τα μάγια και λουλούδια του Μάη
οι φωτιές κι ο κλήδονας του Αϊ-Γιάννη
Η Άνοιξη ήταν και είναι απ’ την αρχαιότητα η διονυσιακή
- οργιαστική εποχή της βλάστησης, η κορύφωση της γονιμότητας της φύσης. Ο Μάης περικλείει μέσα του όλα τα θαυμαστά αλλά και μαγικά τούτης της εποχής: «Τριανταφυλλά» και
«Λούλουδο» τον αποκαλεί ο λαός, που όμως τον θεωρεί και
καταραμένο, «του Μάη η ώρα να μη σ’ εύρει».
Απ’ τα Ανθεστήρια των αρχαίων Ελλήνων πάμε στα Ροζάλια
των Ρωμαίων και φτάνουμε ως τα σύγχρονα ευρωπαϊκά May
Mornings: σ’ όλες τούτες τις ανοιξιάτικες γιορτές διαπιστώνουμε
τη λατρεία της καρποφόρας παραγωγής, προσωποποιημένη είτε
στα κλαδιά που κρατάνε οι άνθρωποι είτε στα νεαρά παιδιά, τα
Μαγιόπουλα ή στα κορίτσια, τις «Νυφούλες του Μάη».1
Στην αρχαιότητα το κλαδί τούτο ήταν η «ειρεσιώνη» που αποτελούσε σύμβολο ευφορίας. Την αφιέρωναν στη θεότητα της Γης
και άλλοτε την έβαζαν έξω από την πόρτα του ναού της για να
επικαλεστούν τη συνδρομή της κι άλλοτε την κρεμούσαν πάνω
στις πόρτες των σπιτιών τους για να την τιμήσουν.2
Στη σύγχρονη λαϊκή λατρεία το Μαγιόπουλο, ένα παιδί στολισμένο με λουλούδια, βγαίνει στους δρόμους την Πρωτομαγιά, το
συνοδεύουν με τραγούδια χορός από μασκοφόρους, ενώ εκείνο
χορεύει.3 Όλες οι μιμικές πράξεις και τα δρώμενα της Πρωτομαγιάς αποβλέπουν στην αναγέννηση της φύσης και το ξύπνημά
της από τη χειμερία νάρκη.
Στη Λέσβο τα παλιά τα χρόνια γιορτάζαν την Πρωτομαγιά με
μεγάλα γλέντια και μεταμφιέσεις. Ολόκληρες παρέες, φορτωμένοι με αγριολούλουδα, λυγαριές, αγριοκρομμύδες και αγκαθούρες, γυρίζαν στις γειτονιές καβάλα σε σαράντα γαϊδάρους
και με τα τραγούδια αλλά και τα γκαρίσματά τους ξεσήκωναν τον
κόσμο.4
Ο λαός όμως πιστεύει πως τον Μάη γίνονται τα μάγια απ’ τη
νεοελληνική ερμηνεία του ονόματος (Μάης, Μαγιού). Έτσι εξηγείται η μαγική προφύλαξή μας με το σκόρδο που βάζουμε στο
στεφάνι του Μάη, το κρεμμύδι και το αγκάθι, αλλά και τα μουτζουρώματα και οι σταυροί στις πόρτες μας, όπως και τα λογής
μαγιοβότανα, και τέλος η αποχή από φυτέματα και προπάντων η
αποφυγή των γάμων.5
Στο νησί μας στα χωριά πιστεύουν πως τον Μάη βγαίνουν οι
Νεράιδες τα βράδια και «παίζουν και γλεντούν στις βρύσες…
βγαίνουν του αέρα τα δαιμόνια και σε μαγεύουν και σε παλαβώνουν».6 Άμα τις δεις, πρέπει να κλείσεις τα χείλια σου και να
κάνεις το σημάδι του σταυρού, γιατί αλλιώς θα σου πάρουν τη
μιλιά.
Στην Καλλονή έχουμε τη μαρτυρία της Μυρσίνης Παπαδοπούλου για την Πρωτομαγιά.
«Τσείν’ τα’ μέρα σ’κουνόμαστι αυγή τσι τρώμι βλαστό
απί’ φτάτσ’λου κλήμα, πίνουμι τσι κρασί μι του κλουρέλ’ τ’ς
Κουτσ’νουπέφτ’ς, μη μας γκαρίξ’ γη γάδαρους. Γιατί άμα τσι μας
κουμπώσ’ γη γάδαρους, δε πιάν’ γη προυξινιά μας.
Αλείβγουμι τσι τς πόρτις μι μέλ’ για να κουλλούν γοι γαμπροί.
Ύστιρα πάμι στα χουράφια τσι πέφτουμι στα χουρτάρια,
κόφτουμι λουλούδια, στουλίζουμι τσι τς γαδάρ’ μας μι στιφάνια
στου λιμό τσι γυρίζουμι πίσου στου χουριό μι τραγούδια:
Χειμώνα δε φοβούμαστι, μήτι βουριά κι χιόνια
Καλώς τα πάλι τα πουλιά, καλώς τα χελιδόνια.»7
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ
της Αντιγόνης Μώρου
Αντίθετα με τον Μάη και την πρώτη του μέρα, εδώ θα ασχοληθούμε με το κορύφωμα του Ιούνη και μια από τις «ειδωλολατρικότερες» γιορτές, του Αϊ - Γιάννη του Κλήδονα ή Λαμπαδάρη ή Λιοτρόπη («τ’ Λ’ τρουπιού»), στις 24 Ιουνίου.
Το «λιοτρόπι» σημαίνει θερινή τροπή του ήλιου, είναι το βορειότερο σημείο της τροχιάς του (για μας του β. ημισφαιρίου), ο
ήλιος δηλαδή είναι πιο κοντά μας και οι μέρες μεγαλύτερες.
Έτσι, η χριστιανική πίστη έρχεται να συνεχίσει την ειδωλολατρική ενσωματώνοντας την ηλιακή πορεία και λατρεία μέσα
στον δικό της ημερολογιακό χρόνο. Η εκκλησία στηρίχτηκε στον
ευαγγελιστή Λουκά, που θεωρεί τον Ιωάννη τον Πρόδρομο έξι
μήνες μεγαλύτερο του Χριστού. Αφού λοιπόν η γέννηση τού
Ιησού γιορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου, κατά τις χειμερινές τροπές του ήλιου, λογικό ήταν το Γενέθλιο του Ιωάννη να συμπέσει
με τις θερινές τροπές, την 24η Ιουνίου.8
Δυο είναι τα πιο σημαντικά έθιμα του Αϊ-Γιάννη: οι φωτιές που
συμβολίζουν τη μορφή του ήλιου και ο κλήδονας, μαντική πρακτική που εκφράζει την αποκαλυπτική του δύναμη.
Παλιό το έθιμο της φωτιάς, το συναντάμε στην Π. Διαθήκη,
συνδυασμένο με κάποια μαντική πρακτική, το βρίσκουμε αργότερα στους Ρωμαίους με καθαρτήριες φωτιές, και μετά στα
βυζαντινά χρόνια.
Οι φωτιές τ’ Αϊ- Γιάννη ανάβουν την παραμονή της γιορτής
του σ’ όλη την Ελλάδα, στα χωριά, και ιδιαίτερα στα νησιά. Τις
πηδούν μεγάλοι και παιδιά «για το καλό του χρόνου», τα κορίτσια
για νάχουν καλή παντρειά.
Βέβαια, υπάρχει και η αντίληψη πως η καθαρτική δύναμη της
φωτιάς βοηθάει να καταστραφεί καθετί το κακό (γι αυτό καίνε
στη φωτιά παλιά πράγματα), κι έτσι καθαροί οι άνθρωποι διαβαίνουν από τη μια ηλιακή περίοδο στην άλλη. Είναι δηλαδή έθιμο
καθαρτήριο και διαβατήριο μαζί.9
Αφηγείται η Μυρσίνη Παπαδοπούλου από την Καλλονή:
«Τ’ Λ’ τρουπιού κάνουμι κάψαλα τσι κάφτουμι αστοιβιές τσι πλατανόκλαδα αμ’ ταγώρια, τα κουκούλια. Μες στ’ φουτιά ρίχναμι τσι
τα πιρ’ σνά τα στιφάνια τ’ Μαγιού. Παίρναμι τσι μια πέτρα τσι π’ δούσαμι τσι λέγαμι:
Άγισου, μπάλισου,
Πέτρα στου τσιφάλι σου.
Αγι μου Γιάννη,
Κι’ όπου πουνώ να γιάνη.»

7. (πήλινο δοχείο) και όσα κορίτσια θα πάρουν μέρος στον
κλήδονα βάζουν αποβραδίς μες στη γραγούδα ένα
αντικείμενο, σημάδι δικό τους (δαχτυλίδι, σκουλαρίκι,
νόμισμα, κ. ά.). Το δοχείο σκεπάζεται με κόκκινο πανί,
κλειδώνεται με κλειδαριά ή δένεται με κορδόνι και μένει
όλη τη νύχτα έξω να το βλέπουν τα’ άστρα. Όλη τη νύχτα
τα κορίτσια φυλάνε τον κλήδονα.
Το άνοιγμα του κλήδονα γίνεται χαράματα το πρωί
πριν βγει ο ήλιος, μαζεύονται οι κοπέλες σ’ όλες τις
γειτονιές στις αυλές και με παραδοσιακές διατυπώσεις
τον ανοίγουν. Σε κάποια χωριά γίνεται και το απόγευμα.
Τώρα παίρνουν μέρος και γυναίκες παντρεμένες, πιο
σπάνια και άντρες. Κάθονται γύρω απ’ τη γραγούδα και
δυο μικρά παιδιά βγάζουν μέσα απ’ το δοχείο ένα ένα
κόσμημα ή άλλο σημάδι. Πρώτα όμως θα ειπωθεί για το
καθένα ένα τραγούδι, λαϊκό δίστιχο, που απ’ τη σημασία
του κρίνεται η τύχη του κάθε κοριτσιού.
Ανοίξιτι του κλήδουνα στ’ αγιού Γιαννιού τη χάρη
Κι όποιου ‘νι καλουρίζικου τώρα θα να προυβάλη.
Ο Κλήδονας ως λέξη προέρχεται από την αρχαία «κληδόνα», δηλαδή
λόγος ή άκουσμα μαντικής. Ήδη το έθιμο περιγράφεται από τα βυζαντινά
χρόνια, όταν μαζεύονταν την παραμονή της γιορτής στη γειτονιά ή στα
σπίτια κι έντυναν ένα κορίτσι σαν νύφη, γλεντούσαν σα να ήταν γάμος
και στο τέλος έριχναν μέσα σε ένα αγγείο με νερό από ένα αντικείμενο ο
καθένας. Όταν είχαν όλοι ρίξει, έβαζαν τη νυφούλα να τα βγάλει «κλήρο»,
μαντεύοντας στον καθένα την τύχη του.
Στο νησί μας, άμα τελειώσουν τα κάψαλα, ετοιμάζεται ο κλήδονας που
θ’ ανοιχτεί το πρωί της γιορτής.
Δυο κορίτσια που ζουν οι γονείς τους παίρνουν τη νύχτα από τρεις
βρύσες «τ’ αμίλητο νερό» προσέχοντας την ώρα που το κουβαλούν να
μη μιλήσουν σε κανένα. Αυτό το νερό το ρίχνουν μέσα σε μια γραγούδα
Θυμάμαι μαθήτρια ακόμα στο Γυμνάσιο που έτρεχα να
πηδήσω τη φωτιά τ’Αϊ-Γιαννιού στο μουράγιο. Έπρεπε να
πηδήξουμε τρεις φορές. Δεν πολυκαταλαβαίναμε τη σημασία της τελετουργίας, κάτι λέγαν οι μεγάλοι για καλή τύχη,
ειδικά στα κορίτσια. Πάντως ένιωθα χαρούμενη, ζούσα με
όλη την ύπαρξή μου τη μοναδική απελευθερωτική εμπειρία,
μια φορά τον χρόνο. Σα νάταν να πάρω κάποιο έπαθλο,
αν μάλιστα τα κατάφερνα να πηδήσω πολύ ψηλά πάνω απ’
τη φωτιά. Μαζεύαμε, θυμάμαι, τις φούστες μας, τότε δεν
φοράγαμε παντελόνια, να μη γίνουν αποκαλύψεις!
Σαν τι τραγούδι να σι’ πω πουλί μου να σ’ αρέση,
Πόχεις αγγιλικό κουρμί κι δαχτυλίδι μέση;
Σα φουρτουνιάσ’ η θάλασσα τσι έβγιν τα χταπόδια,
Τότις θα παντριφτής τσι συ μι τα στραβά σου πόδια.
1. Δ. Σ. Λουκάτος, Πασχαλινά και της Άνοιξης, εκδ. Φιλιππότη,
Αθήνα, 1995, γ΄εκδ., σ. 159-60
2. Γ .Α. Μέγας, Ελληνικές Γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας,
Εστία, Αθήνα, 2003, γ΄εκδ., σ. 181
3. Βλ. Γ .Α. Μέγας, σ. 229-30. Το ίδιο έθιμο βρίσκουμε στην
Εύβοια (Ξηροχώρι) συνδυασμένο με παράκληση βροχής
(χωρικός ντυμένος κλαδιά ελιάς λέγεται «Πιπεριά» και βρέχεται από σπίτι σε σπίτι). Εξάλλου, στη Β. Ελλάδα (Ζαγόρι
Ηπείρου) έχουμε παράσταση με νεκρανάσταση του σπόρου
«Ζαφείρη» (αρχαιότερη μορφή μαγιάτικου εθίμου), σ. 231. Το
ίδιο έθιμο μαρτυρείται στη Στυμφαλία με το όνομα «Φουσκοδέντρι». Σχετικά: Αικ. Κακούρη, Γενετική του Θεάτρου, Εκδ.
Μαυρομάτης ΣΙΑ, Αθήνα, 1987, σ. 132.
4. Παν. Νικήτα, Το Λεσβιακό Μηνολόγιο, Λεσβιακά, τομ, α΄,
τεύχ. α΄, Μυτιλήνη, 2001, β΄έκδ., σ. 99-100
5. Βλ. Δ. Λουκάτος, σ. 160
6. Βλ. Παν. Νικήτα, σ. 101
7. Βλ. Παν. Νικήτα, σ. 223
8. Βλ. Γ. Α. Μέγας, σ. 257
9. Βλ. Μέγας, σ. 259 και Λουκάτος, σ. 45
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

8. λογοτεχνία
του Στρατή Μισγίρη
Ε
χουν και τα φυτά το βασιλιά τους. Άλλωστε έχει
επίσημα πολιτογραφηθεί στην επιστήμη της φυτολογίας το «Βασίλειο των φυτών» και ο Πλάτανος
είναι ο αναγνωρισμένος και απόλυτα παραδεχτός
βασιλιάς τους.Στην Πλατεία της Καλλονής κυριαρχεί με τη
μεγαλόπρεπη κορμοστασιά του, τα πολύκλαδα φυλλώματα
και την κατοχρονιάτικη ζήση του.
Μού ‘λεγε η Κατίνα Κεφάλα, η ακμαία αεικίνητη της
Πλατείας κυρά, πως τον θυμάται απ’ τα παιδικά της χρόνια να δεσπόζει στο δεξί μουράγιο, μπροστά στο πατρικό
της σπίτι και ν’ απολαμβάνουν τα καλοκαίρια τη δροσερή
σκιά του οι θαμώνες του διπλανού καφενεδιού.
Οι περαστικοί στέκονταν να πάρουν την ανάσα τους
κάτω απ’ την ολόδροση σιλουέτα του κι οι βολταδόροι
θαύμαζαν το μουσικό θρόισμα των ασημόχρυσων φύλλων του.
Πάνω απ’ τα εκατό, τα χρόνια της ζωής του. Κι όμως
δεν φαίνεται γερασμένος. Στα νιάτα του δέχονταν στον
τρυφερό κορμό του τα μονογράμματα των νεαρών ερωτευμένων κι ο κοινοτικός κλητήρας κολλούσε πάνω
του τις ανακοινώσεις και τις διακηρύξεις. Και τα παιδιά
σκαρφάλωναν βιαστικά να πάρουν τα μικρά αυγουλάκια
απ’ τις φωλιές των πουλιών. Μόνο χαρές και καλοσύνες
φίλεψε απλόχερα τους παλιούς χωριανούς μας.
Η παροιμία του ξενιτεμένου Νικολού τον αδικεί με
την ειρωνεία της. Μαζί με την υπόσχεση του γρήγορου
γυρισμού, που έγραφε στους δικούς του, έδινε χαιρετίσματα σε συγγενείς και φίλους, χωρίς να ξεχάσει το φίλο
των παιδικών του χρόνων, τον πλάτανο. «Χαιρέτα μου
τον πλάτανο και Νικολό καρτέρα». Ο Νικολός όμως δεν
είναι αφελής, που στέρνει χαιρετίσματα στον πλάτανο του
χωριού του. Γιατί κι εμείς οι ξενιτεμένοι κρύβουμε μέσα
μας έναν Νικολό. Μόνο που δεν έχουμε τη δύναμη να το
μολογήσουμε.
Ο Πλάτανος της Πλατείας μας φυτεύτηκε στο φρύδι
του δεξιού μουράγιου του Αχερώνα ποταμού από
κάποιον πρόγονο της οικογένειας Καρέκου στη δεκαετία
του 1880.
Απόμακρος από τις συνήθεις παρέες του, τους ελατούς και τους δέντρους, τις καστανιές και τις φτελιάδες,
τις ιτιές και τους πεύκους, μεγάλωνε καλόβουλα και
υπομονετικά και λιτοδίαιτα, πίνοντας τα μισοπότηρα νερά
των θαμώνων του γειτονικού καφενεδιού. Ώσπου οι
ρίζες του άγγιξαν την κοίτη του ποταμού, για να χορτάσει
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

9. νερό. Γιατί «ο πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αέρα».
Πρόκοβε λοιπόν με εξαιρετική ζωντάνια, ρίζωνε ανάμεσα
στις ξερολιθιές και φούντωνε απλώνοντας τα πλατύφυλλα βλαστάρια του. Σα μέστωσε για τα καλά κι έχτισε στέρεα το κορμί
του, άρχισε να σκορπίζει τριγύρω τα ελαφρά σποράκια, χωμένα
στα μπαμπακιένια συννεφάκια του, να πλανιόνται δω κι εκεί, με
την πιο ανάλαφρη ανάσα του αγέρα.
Στο πιάσιμο και στο γρήγορο ξεπέτιασμά του ο πλάτανος είναι
ευλογημένος απ’ το Θεό. Έτσι και μπήξεις ένα ξερό πλατανόξυλο σε δροσερό χώμα, αλλά να μην είναι ξεφλουδισμένο, θ’
αρχίσει γρήγορα να ντύνεται στα πράσινα, να ριζώνει, να ξεπετά
κλαριά και φύλλα και να βλασταίνει σαν το μαγικό ραβδί του
Ααρών.
Μου είχε διηγηθεί ο Ασημάκης Δέλιος, απόγονος της μεγάλης αρχοντικής οικογένειας των Ντέληδων, πως τότε, γύρω στο
‘32-’35, που είχε κάνει ένα φεγγάρι αγροφύλακας, παραφύλαξε
μια νύχτα στα Τσόνια να συλλάβει έναν Ανεμοτίσο τσομπάνη,
που βόσκιζε τα πρόβατα σ’ ένα χωράφι, χωρίς να πληρώνει τον
ιδιοκτήτη.
Αυτός το κατάγγειλε στο Συμβούλιο Αγροφυλακής Καλλονής
κι ο Αγροφύλακας της περιοχής Ασημάκης Δέλιος πήρε την
εντολή να συλλάβει επαυτοφόρω τον παραβάτη. Πράγματι τον
«έπιασε στα πράσα» και του ΄κανε μήνυση.
Επιστρέφοντας όμως τη χειμωνιάτικη μεσονύχτια ώρα στο
σπίτι του, που ήταν παραδίπλα στον Πλάτανο, άκουσε βογγητά.
Πλησίασε και είδε στον κορμό του Πλάτανου δεμένο έναν αδύνατο μεσήλικα άντρα να τουρτουρίζει. Τον έλυσε και τον πήρε
στο σπίτι. Ήταν απ’ τα Τελώνια (Άντισσα), του είπε, και είχε
έρθει στην Καλλονή ν’ αγοράσει ένα μουλάρι. Καθώς πήγαινε
το βράδυ να κοιμηθεί στο Χάνι του Νέμτσα, τον έπιασαν δυο
παλικαράδες να τον ληστέψουν. Τα λεφτά όμως τά ‘χε αφήσει
στον τουρβά του στο Χάνι. Κι αυτοί για να τον κάνουν να μολογήσει, τον έδεσαν στον Πλάτανο. Ο κορμός του τότες μόλις θα
τον αγκάλιαζε ένα ξεπεταγμένο παιδί. Τόσο χοντρός θα ΄ταν.
Ύστερα πήρε ψήλος, κλαδώθηκε πάνω απ’ τα κεραμίδια του
σπιτιού του Καρέκου και φούντωσε για να προσφέρει τη δροσιά του πιο πολύ στο διπλανό καφενεδάκι.
Αραγμένοι στις ψαθοκαρέκλες τα καλοκαιριάτικα απόβραδα
οι δουλευτάδες της αγροτιάς, στέγνωναν τον ιδρώτα τους, απολαμβάνοντας τον «βαρύ γλυκύ» τους ή ρουφώντας ηδονικά το
ρακί τους με τη γευστική αποκλειστικότητα των λιτών μεζέδων.
Ο καιρός περνούσε και τα χρόνια έτρεχαν κάτω απ’ τις τοπικές ανατροπές. Η γειτονιά του Πλάτανου άλλαξε. Έγιναν όλα
αλλιώτικα. Το σόι του Καρέκου σκορπίστηκε. Παντρεύτηκαν τα
παιδιά και φαμίλιωσαν στα δικά τους σπίτια. Ο αφέντης Καρέκος μετοίκησε στους ουρανούς, το σπίτι εγκαταλείφθηκε, ερημώθηκε. Το καφενεδάκι έκλεισε, οι κακοκαιρίες το γκρέμισαν.
Ο ποταμός καλύφτηκε με χοντρή τσιμεντόπλακα και αφανίστηκε το παραδοσιακό μουράγιο. Ποτάμι και μουράγια έγιναν
Πλατεία.
Μόνο ο Πλάτανος έμεινε ολόρτος. Να παίρνει με τα χρόνια
ψήλος και άπλωμα κι ο κορμός να γίνεται όλο και πιο χοντρός.
Σάρκα σφιχτή, ατσαλένια, χωρίς νεύρο και ποντίκι, σάρκα
αθλητή. Έτσι, που έγινε παίνεμα. Ο Πλάτανος της Πλατείας!
Τόσοι άντρες πρέπει να τον αγκαλιάσουν για να μετρήσουν
τα χρόνια του. Πού ‘χει ξεπεράσει τα εκατό. Ωστόσο στέκει στιβαρός, με το χρυσοκίτρινο ξύλο του να λαμποκοπά στο φως. Κι
αποτυπώνει τ’ ακούσματα των περαστικών κι αποθηκεύει όλα
τα γενόμενα του χωριού, όπως τόσων και τόσων χρόνων τα ‘χει
σωρεύσει μέσα του.
Στην Καλλονή έχουν έρθει όλα τα πάνω-κάτω. Η εξέλιξη κι
ο πολιτισμός έχουν φέρει μια αλλαγή τέτοια, που αγγίζει την
τρέλα των χωριανών. Μόνο ο Πλάτανος της Πλατείας στέκει
σταθερός, ακλόνητος, γρανιτένιος και συλλογιέται με θλίψη το
τωρινό κατάντημα του χωριού του, με το πικρό παράπονο πού
‘χει στα πόδια του, τους ξέχειλους σκουπιδοκουβάδες και τα
γατόσκυλα να σέρνουν τις πεταγμένες σακούλες με τ’ αποφάγια
των περίοικων. Η αποπνικτική βρωμιά τον κάνει ν’ ασφυκτιά.
Όμως ορθώνεται πλατύκλαδος κι αγναντεύει το μέλλον με τη
σιγουριά, πως το χωριό του, πως η ευλογημένη Καλλονή, θα
ξαναμπεί στην πορεία της προκοπής, της προόδου, της ανέλιξης.
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

10. λογοτεχνία
Σκαμνιές
και σκάμνα*
του Τζανετή Α. Σταυράκη, Ιατρού
Το ειδύλλιο μου με τα σκάμνα άρχισε από πολύ μικρή
ηλικία. Η αφορμή ήταν μια πραγματική ιστορία που την
άκουσα απ’ την γιαγιά μου και πλην των άλλων πρέπει
νάχε και ηθικοπλαστικό χαρακτήρα. Χαρείτε την:
Η γιαγιά γεννήθηκε στις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του
προτελευταίου αιώνα. Κοριτσάκι πια, στις πρώτες τάξεις του
σχολειού της, Κυριακή πρωί, αφού την έντυσαν τα καλά της και
με παρέα την καλή της φίλη Ευδοκία, έφυγαν για την Εκκλησία
.Εκείνη την μέρα ήταν πολύ περήφανη για την καινούρια φορεσιά της. Ήταν ένα άσπρο φουστανάκι με μανίκι κοντό φούσκα και
το στήθος στόλιζε ένα κομμάτι κοπτό, ζωγραφισμένο με λουλούδια. Την αμφίεσή της συμπλήρωνε ένα άσπρο ψάθινο καπέλο με
μια κόκκινη κορδέλα που έδενε με φιόγκο στο πλάι. Όλοι στην
εκκλησία είχαν να κάνουν με την όμορφη εμφάνιση τής γιαγιάς
κι αυτό την έκανε να καμαρώνει ακόμα πιο πολύ. Όταν τελείωσε
η λειτουργία και μιας και η μέρα ήταν Μαγιάτικη φανταχτερή,
αποφάσισαν να κάνουν μια βόλτα στην εξοχή. Λίγο πιο κάτω από
την εκκλησία ήταν ένα μεγάλο χωράφι χέρσο που το έσπερναν
σιτάρι. Στην μέση του ακριβώς υπήρχε ένα μεγάλο δένδρο, μια
σκαμνιά, που στην παχιά σκιά του δροσίζονταν οι θεριστάδες και
αλωνάρηδες στον καιρό της συγκομιδής. Πώς τους μπήκε αυτό
στο μυαλό, να επισκεφτούν και να δουν από κοντά το δέντρο,
που μέχρι εκείνη την στιγμή μόνο από τα παράθυρα των σπιτιών
τους θαύμαζαν, ποτέ δεν μπόρεσαν να εξηγήσουν. Έκοψαν λοιπόν μέσα από τα σπαρτά και σε λίγο, να, κάτω από την παχιά σκιά
του. Κοιτώντας προς τα κλώνια και το πυκνό του φύλλωμα διαπίστωσαν ότι πλην αυτών μεγάλα μαύρα ζουμερά σκάμνα στόλιζαν το όμορφο δέντρο.
Αποφάσισαν να τα δοκιμάσουν αλλά τα κλώνια του ήταν ψηλά.
Δοκίμασε η γιαγιά να ανέβει αλλά δεν τα κατάφερε. Σκαρφάλωσε
όμως η Ευδοκία που ήταν πιο λεπτή και ευκίνητη. Συμφώνησαν
αυτή να τα μαζεύει και να τα ρίχνει από πάνω μέσα στο καπέλο
που η γιαγιά κρατούσε ψηλά πάνω απ’ το κεφάλι της. Το αποτέλεσμα μπορείτε να το φανταστείτε, δεν χρειάζεται περιγραφή.
Τα σκάμνα είχαν γεύση απίθανη και τα φχαριστήθηκαν αλλά το
άσπρο φόρεμα, όπως και το καπέλο, έγιναν πουά και ακατάλληλα
προς περαιτέρω χρήση, αφού οι κόκκινοι λεκέδες δεν έφευγαν
από το λευκό ύφασμα με τίποτα. Όταν έφτασαν στο σπίτι, ακολούθησε πανδαιμόνιο και οι ποινές ήταν ασυνήθιστα βαριές, αλλά
από τότε έμαθε να εκτιμά και να σέβεται τα όμορφα ρούχα, αφού
στη μετέπειτα ζωή της ακολούθησε το επάγγελμα της μοδίστρας.
Όσο για το ηθικό συμπέρασμα που έφτασε σε μένα, έπιασε τόπο
μιας και μου μπήκε στο μυαλό ότι πρέπει να φροντίζω τα ρούχα
10
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ
μου για να αποφύγω τέτοιες κακοτοπιές, αλλά έξω απ’ αυτό η
ιστορία μού κίνησε την περιέργεια να δοκιμάσω τον καρπό με
αποτέλεσμα να τον εκτιμήσω μέχρις αγάπης.
Και το ειδύλλιο συνεχίζεται. Όταν ήμουν στις τελευταίες τάξεις
του δημοτικού, η καλή μου θεία και αδελφή της γιαγιάς αγόρασε
ένα κτήμα που σε μια άκρη του και δίπλα στο πηγάδι φύτρωνε
μια μεγάλη σκαμνιά. Μιας και ο έρωτας για τα σκάμνα ήταν γνωστός, η μάνα μου, Ιούνιο μήνα με το τέλος των διαγωνισμάτων,
με πήρε απ’ το χέρι ένα απόγευμα και σαν βόλτα με πήγε εκεί
για πρώτη φορά, ένα χιλιόμετρο μακριά από το χωριό. Όταν βρέθηκα κάτω από το δέντρο, έμεινα θαυμάζοντάς το να απλώνεται
από πάνω μου σαν πλάτανος, αλλά και η χαρά μου ήταν μεγάλη,
όταν μέσα στο φύλλωμα του είδα να κρέμονται τσαμπιά από τα
μεγάλα, άσπρα αυτή την φορά, σκάμνα. Ο άνθρωπος, που φρόντιζε το κτήμα, ανέβηκε πάνω κι έπιασε να τραντάζει ένα ένα τα
μεγάλα κλωνάρια. Και τότε μια βροχή από ώριμα φρούτα άρχισε
να πέφτει απ’ τον ουρανό κάνοντας άσπρο το χαλί απ’ τα πράσινα χόρτα που απλωνόταν από κάτω του. Μαζέψαμε ένα καλάθι
για το σπίτι και μέσα στον κουβά του πηγαδιού με το παγωμένο
διάφανο νερό ρίξαμε άλλα τόσα και τα απολαύσαμε. Από εκείνη
τη χρονιά καθιερώθηκε, μετά το τέλος των εξετάσεων και μέσα
στην χαρά των διακοπών που άρχιζαν, να επισκεπτόμαστε το
κτήμα με την σκαμνιά και να γιορτάζουμε με τον ευλογημένο
αυτόν καρπό. Κι αυτό εμένα μου φαινόταν κάτι σαν έπαθλο.
Με το ειδύλλιο να αποδίδει καρπούς. Και έφτασαν και οι εξετάσεις για τις εισαγωγικές στο πανεπιστήμιο, στην Αθήνα. Πολύ
διάβασμα, ξενύχτι, άγχος και το στόμα μου να γεμίζει άφθες. Όταν
η μάνα μου στον Μόλυβο έμαθε τα καθέκαστα, δεν έχασε καιρό.
Με το πρώτο που κατέβηκε στην πόλη, έστειλε το φάρμακο. Ένα
μπουκαλάκι γεμάτο με ένα κοκκινόμαυρο, παχύρρευστο υγρό.
Κρασί από μαύρα σκάμνα, «σκαμνιοκράς». Και ένα χαρτάκι με
οδηγίες, που το φυλάγω ακόμα μεταξύ των ιερών και οσίων
μου, πώς θα αλείβω μ’ ένα μπαμπακάκι τις πληγές. Τη γεύση του
δεν τη θυμάμαι, αλλά η δράση του ήταν ακαριαία και θεαματική.
Το ειδύλλιο μέχρι σήμερα. Τα πεζοδρόμια και οι φράχτες στα
προάστια της Αθήνας είναι φυτεμένα με σκαμνιές. Αλλά και οι
κήποι που περιτριγυρίζουν τους σταθμούς του μετρό. Αν βρεθείς, φίλε αναγνώστη, κάτω από ένα τέτοιο δέντρο, μην ντραπείς.
Άπλωσε το χέρι σου και φτάσε έναν καρπό. Βάλτον στο στόμα
σου, ζούλιξέ τον με τη γλώσσα σου για να αισθανθείς τον χυμό
του να σε γεμίζει και άσε τα μάτια σου να περιπλανηθούν μέσα
στα φυλλώματα. Μπορεί να δεις ένα παιδάκι με ναυτικό ασπρογάλαζο κουστούμι ή μ’ ένα άσπρο κοριτσίστικο φόρεμα, με κοπτό
στο στήθος, να σου γνέφουν μέσα απ’ τα κλώνια. Μην τρομάξεις
και βιαστείς να τραβήξεις το βλέμμα σου, απόλαυσέ το. Είναι
καλό βάλσαμο για την ψυχή. Και κάτι σαν έπαθλο!
* Έτσι λέμε στην τοπική διάλεκτο στα βόρεια του νησιού τα Μούρα
και τις Μουριές

11. λογοτεχνία
Ο πόθος για τη θάλασσα
Από μικρή κοίταζε επί ώρες τη θάλασσα. Τις μέρες τα νερά
στραφτάλιζαν από τον ήλιο ή γίνονταν γκρίζα όταν συννέφιαζε.
Τις νύχτες μαύριζαν κι αυτά σαν τον ουρανό. Αλλά όταν είχε φεγγάρι, αποκτούσαν αυτό το χρώμα που κανείς δεν κατάφερε να
περιγράψει ακριβώς... Ήθελε τη θάλασσα. Ήθελε να βρίσκεται
μέσα της. Η στεριά γινόταν όλο και πιο αδιάφορη για κείνη. Οι
σκέψεις της όλο και πιο αλμυρές.
Μια νύχτα, ενήλικη πια, κατάλαβε ότι είχε έρθει η ώρα, ότι
δεν μπορούσε πλέον να κάνει αλλιώς. Είχε απαλλαγεί κι από τον
τελευταίο της δεσμό με τα στέρεα πράγματα, είχε χωρίσει απ’
αυτά, και τώρα πια το συνειδητοποιούσε: Είχε βαρεθεί το χώμα
και το βάρος του σώματος όταν περπατάς σ’ αυτό. Είχε βαρεθεί
τον ήλιο που την έκαιγε και το κρύο που την περόνιαζε, τους
σκληρούς ήχους που της τρυπούσαν τ’ αυτιά. Στο νερό όλα είναι
γαλήνια, πανέμορφα, το τοπία έχουν κάτι από τα όνειρα! Έβγαλε
λοιπόν τα ρούχα της, τα πέταξε στην ακτή κι ένοιωσε ένα βάρος,
που δεν καταλάβαινε τόσον καιρό ότι κουβαλούσε, να φεύγει
από πάνω της. Πήρε μια βαθιά ανάσα και βούτηξε. Όλο και πιο
βαθιά, όλο και πιο βαθιά.
Ήταν όλα πανέμορφα, όπως τα φανταζόταν τόσο καιρό. Είχαν
το μπλε των ονείρων, το νερό ήταν σα χάδι, την τύλιγε από
παντού κι εφάρμοζε στο κορμί της κι ήταν δροσερό. Κι οι ήχοι…
δεν υπήρχαν! Τίποτα δεν πλήγωνε την ακοή της. Να λοιπόν που
υπάρχει η ευτυχία…
Πέρασε κάμποσος καιρός κι ακόμα απολάμβανε. Τα πλάσματα,
φιλικά και παράξενα, κυμάτιζαν γύρω της κι η κίνησή τους είχε
κάτι από τον πιο εξαίσιο χορό. Δεν κρύωνε ούτε και ζεσταινόταν.
Και δεν χόρταινε να θαυμάζει τα τοπία που απλώνονταν μπροστά
της με ατέλειωτη ποικιλία, τοπία που δεν τολμούσε ούτε καν να
ονειρευτεί εκεί έξω.
Κι ύστερα ήρθε ο χειμώνας. Τα νερά άρχισαν να κρυώνουν.
Δεν την πείραζε τόσο αυτό, μπορούσε να το συνηθίσει. Αυτό
που την πλήγωνε όμως ήταν το γκρίζο. Τα ρεύματα μανιασμένα
ανασκάλευαν το βυθό κι η λάσπη θόλωνε τα κάποτε κρυστάλλινα νερά. Δεν έβλεπε πια τα τοπία. Μόνο αχνές σιλουέτες
πλασμάτων, φυτών ή βράχων, λίγο πιο σκούρες από το γκρίζο
που απλωνόταν παντού. Κι ύστερα πάλι, πιο σκούρες κι απ’ τα
σκούρα, μαύρες μέσα στο γκρίζο, ήρθαν κι άλλες, πελώριες
του Δημήτρη Βανέλλη
σιλουέτες, που δεν είχαν τίποτα φιλικό. Ήταν τυχερή που αυτοί
οι νεοφερμένοι βρήκαν μπροστά τους άφθονη τροφή, γιατί της
πήρε κάμποσο χρόνο - που θα μπορούσε να είναι μοιραίος - για
να συνειδητοποιήσει ότι με το κρύο είχαν έρθει κι οι καρχαρίες.
Είναι αλήθεια ότι δεν κινδύνεψε πολύ. Η εξυπνάδα της ήταν
πολύ ανώτερη των κτηνών. Μπορούσε εύκολα να τους ξεγελά,
να κρύβεται όταν χρειαζόταν… Αλλά, να, η παλιά απόλαυση της
βόλτας είχε πια χαθεί. Έκανε τις βόλτες της πάντα σε εγρήγορση,
με όλες της τις αισθήσεις σε επιφυλακή και τα νεύρα τεντωμένα.
Κι αυτό το γκρίζο που δεν έλεγε να φύγει… Μερικές φορές έπιανε τον εαυτό της ν’ αναρωτιέται τι νόημα είχαν αυτές οι βόλτες,
αφού ελάχιστα μπορούσε να διακρίνει. Και μια μέρα κατάλαβε
ότι δυσανασχετούσε. Κάτι τη ενοχλούσε. Κοίταξε τα δάχτυλά
της. Είχαν ζαρώσει τόσο καιρό στο νερό. Το νερό που δεν ήταν
πια δροσερό, όπως στην αρχή. Το νερό που είχε αρχίσει να την
περονιάζει.
Πέρασε κι άλλος καιρός. Δεν φοβόταν πια τους καρχαρίες και
το νερό πού και πού ξεθόλωνε και γινόταν πάλι μπλε σαν όνειρο.
Τίποτα όμως δεν ήταν όπως στην αρχή. Κάτι ποθούσε, δεν μπορούσε όμως να συλλάβει τι ήταν αυτό. Ώσπου μια μέρα, με τρόμο
σχεδόν, κατάλαβε ότι νοσταλγούσε το αεράκι της στεριάς στο
πρόσωπό της.
Δεν θα πω πολλά ακόμα. Ήρθε η ώρα που συμμάζεψε όσα
όνειρα ήταν ακόμα ζωντανά και ξαναβγήκε στη στεριά. Ένοιωθε
ηττημένη, δεν μπορούσε όμως να κάνει αλλιώς.
Τώρα τις φεγγαροφωτισμένες νύχτες αγναντεύει τα νερά όπως
τόσο καιρό πριν. Πού και πού νοιώθει να την πλημμυρίζει η
παλιά νοσταλγία γι’ αυτά και θυμάται ηδονικά τις μαγικές στιγμές
που έζησε μέσα τους. Όμως ξέρει πια πολύ καλά ότι ούτε σ’ αυτά
κρύβεται η ευτυχία.
Ο Δημήτρης Βανέλλης γεννήθηκε στη Λέσβο το 1959 και από το
1976 ζει στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά στη Νομική Σχολή και
βιβλιοθηκονομία στα ΤΕΙ Αθηνών. Εργάζεται ως βιβλιοθηκονόμος
στη Βιβλιοθήκη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών στην Αθήνα.
Έχει γράψει σενάρια κόμικς για πολλούς δημιουργούς του χώρου
-που έχουν δημοσιευτεί στη Βαβέλ, στο «9» της Ελευθεροτυπίας,
στο Σινεμά κ.α.-, άρθρα, ενώ τέσσερα άλμπουμ της σειράς Φανούρης Άπλας, σε σενάρια δικά του με τον Δημήτρη Καλαϊτζή, εκδόθηκαν τη δεκαετία του ’90 από τη ΜΑΜΟΥΘΚΟΜΙΚΣ (εικόνες του
Σπύρου Δερβενιώτη). Το 2011 γράφει τα σενάρια για το άλμπουμ
Παραρλάμα και άλλες ιστορίες του Δημοσθένη Βουτυρά (μεταφορά σε κόμικ διηγημάτων του Δημοσθένη Βουτυρά), ενώ το
2012 για το Γιούσουρι και άλλες φανταστικές ιστορίες (μεταφορά
σε κόμικ διαφόρων ελληνικών διηγημάτων του πρώτου μισού
του 20ού αιώνα). Τις εικόνες για τα δύο αυτά άλμπουμ τις έφτιαξε
ο Θανάσης Πέτρου και κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Τόπος. Τα
πεζογραφικά του έργα ανήκουν κυρίως στο χώρο της λογοτεχνίας
του φανταστικού. Έχει γράψει τις συλλογές διηγημάτων: Η μουσική
στο κεφάλι μου (1996), Ασμόλ (1998) (και τα δύο από τις εκδόσεις
Δίαυλος), και επίσης το Έξω από την Γκρίζα Χώρα (Ελληνικά Γράμματα, 2006) και Το καλοκαίρι μου έξω από το Θόλο (Μέδουσα,
2006).
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ
11

12. λογοτεχνία
του Αϊ-Λιά
ο μπουρίνι
Τ
Π
ήρε το δισάκι του στον ώμο και με το μακρύ μπαστούνι
στο χέρι εξαφανίστηκε στην έρημο για να μη πέσει στα
χέρια της αιμοβόρας Ιεζάβελ, γυναίκας του βασιλιά
Αχαάβ, που τον κυνηγούσε και ήθελε να τον σκοτώσει, γιατί
είχε θανατώσει όλους τους ειδωλολάτρες ιερείς. Κρύφτηκε σε
μια σπηλιά και από τότε δεν τον είδε κανείς. Μόνο τα θαύματά
του μάθαιναν. Αυτά λέει η ιστορία των Εβραίων για τον Προφήτη
Ηλία, τον δικό μας Αϊ-Λιά.
Η φαντασία των ψαράδων και ο θρύλος, έπλασαν μια παράλληλη ιστορία, δεμένη με τη θάλασσα:
Ήταν λέει ψαράς, ναυτικός, άνθρωπος τέλος πάντων της
θάλασσας ο Αϊ-Λιάς, και μια μέρα έπεσε σε μεγάλη φουρτούνα.
Κινδύνεψε να πνιγεί, ίσα-ίσα που γλίτωσε τα κουπιά της βάρκας του. Τα έβαλε στον ώμο και διάλεξε ένα σίγουρο καταφύγιο μακριά από τη θάλασσα που τόσο τον τρόμαξε. ‘Άραξε στην
κορυφή ενός βουνού και βρήκε την ησυχία του. Γι’ αυτό όλα
τα εξωκλήσια του Αϊ-Λιά, βρίσκονται σε κορυφές βουνών και
λόφων.
Ε, η ιστορία με το μύθο, έχουν διαφορές, έχουν και ομοιότητες.
Ο Άγιος κυνηγήθηκε, τι κι αν στη μια περίπτωση ο διώκτης του
ήταν γυναίκα και στην άλλη η θάλασσα. Και οι δυο είναι θηλυκού
γένους και ανήκουν στην ίδια ομάδα: πυρ, γυνή και θάλασσα.
Ζήτησε και βρήκε καταφύγιο: Αν κρύφτηκε στη σπηλιά ή στο
βουνό, δεν έχει μεγάλη σημασία.
Αυτό που άφησε ο θρύλος να φωλιάζει στα μυαλά των ψαράδων είναι, ότι η μέρα που γιορτάζει ο Άγιος, δεν είναι καλή μέρα
για να τα βάλεις με τη θάλασσα. Ούτε ψαρέματα ούτε βαρκάδες.
Είναι καλύτερα να μένεις στη στεριά. Όλοι φοβούνται το μπουρίνι
του Αϊ-Λιά και ας είναι κατακαλόκαιρο! Φοβούνται μην πάθουν
το κάζο του Αγίου. Το μπουρίνι δεν προειδοποιεί, ξεσπά ξαφνικά
και αλίμονο αν σε βρει μεσοπέλαγα.
•••••
Όλη η ακτή ήταν σπαρμένη με μικρά χωριά, που ζούσαν από
τη θάλασσα. Στη απέναντι στεριά υπήρχαν δυο - τρία, μεγάλα
χωριά. Εδώ εκτός από τη θάλασσα και η γη έτρεφε τους κατοίκους τους.
Σε όλο τούτο τον θαλασσόκοσμο κυριαρχούσε η παρουσία του
Μανιάτογλου, ενός ευτραφούς εμπόρου ψαριών και όχι μόνο.
Αδίστακτος άνθρωπος, πατούσε στο λαιμό όποιον τον είχε ανάγκη και κυρίως αυτούς, που ήταν μόνιμα χρεωμένοι σ’ αυτόν. Τις
τιμές των ψαριών τις όριζε ο ίδιος, αγνοώντας τις διαμαρτυρίες
των ψαράδων. Αυτοί δούλευαν για ένα κομμάτι ψωμί κι αυτός
κάθε μέρα έκανε το ένα άλλο ένα.
Τούτος ο έμπορας ήταν «πολυπράγμων», φαταούλας. Δεν του
έφτανε το εμπόριο ψαριών, αλλά συντηρούσε και ένα μεγάλο
καΐκι που ψάρευε σε μακρινές θάλασσες, με πλήρωμα ανθρώπους του «σκοινιού και του παλουκιού».
Αν καμιά φορά αποφάσιζαν να ψαρέψουν στα νερά της περιοχής, όλο φασαρίες έκαναν, δημιουργώντας επεισόδια, διεκδι-
12
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ
διήγημα
του Αντώνη Δουκέλλη
κώντας με βίαιο τρόπο τους ψαρότοπους. Έδιωχναν τους ψαράδες με φωνές και απειλές. Μόλις έφευγαν για μακρινά ταξίδια,
ησύχαζε ο τόπος.
Οι πιο ανήσυχοι ψαράδες δεν μπορούσαν να ανεχτούν την
κηδεμονία του Μανιάτογλου και κάθε τόσο, έφερναν το θέμα στις
συζητήσεις που έκαναν στα καφενεία. Οι πολλοί ήταν απρόθυμοι
ακόμα και να συζητήσουν το ζήτημα. Άλλοι γιατί του χρωστούσαν λεφτά, άλλοι γιατί πίστευαν ότι δεν θα κατάφερναν τίποτα και
άλλοι γιατί...δεν ήθελαν μπλεξίματα.
Όμως, σιγά-σιγά, το πράγμα άρχισε να ωριμάζει και οι ψαράδες καταλάβαιναν, ότι δεν μπορεί ένας άνθρωπος να τους «πίνει
το αίμα» και αυτοί να τον κοιτάζουν άπραγοι.
- Έχουμε και μεις δύναμη και μπορούμε να υπερασπίσουμε το
δίκιο μας.
Αυτή ήταν η άποψη που επικράτησε ανάμεσα τους και άρχισαν
να την πιστεύουν μέρα με τη μέρα, όλο και περισσότεροι.
Φώναξαν λοιπόν τον έμπορα και του είπαν την απόφασή τους,
ότι από δω και πέρα τις τιμές των ψαριών θα τις καθορίζουν
μαζί και όχι αυτός με αυθαίρετο τρόπο, χωρίς να τους υπολογίζει. Στην αρχή ο Μανιάτογλου τους κοίταξε περιφρονητικά και
ούτε καν απάντησε σε όσα του είπαν. Στη συνέχεια, έβγαλε ένα
λογύδριο, ότι τάχα αυτός συμπαραστέκεται στις οικογένειές τους
τόσα χρόνια, ότι αρκετοί του οφείλουν χρήματα πολύ καιρό, αλλά
αυτός ούτε που σκέφτηκε να τα ζητήσει και διάφορα άλλα υποκριτικά. Προσπαθούσε με γαλιφιές και καλυμμένες απειλές να
φοβίσει τους ψαράδες για να τους αλλάξει γνώμη.
Ο εκπρόσωπος των ψαράδων, ένας ψημένος και τραχύς από
τον ήλιο και τη θάλασσα πενηντάρης, του απάντησε χωρίς να
μασάει τα λόγια του:
- Άκουσε κύριε Μανιάτογλου, ή συμφωνούμε να διαμορφώνουμε τις τιμές μαζί, ή από αύριο θα σταματήσουμε να σου
δίνουμε τα ψάρια μας.
Ο Μανιάτογλου, αντέδρασε υψώνοντας τη φωνή του και του
είπε, κοιτάζοντάς τους ψαράδες που κάθονταν στις καρέκλες
του καφενείου και παρακολουθούσαν με μεγάλο ενδιαφέρον τη
συζήτηση:
- Κάντε ό,τι θέλετε. Εγώ πάντως, θα περιμένω αύριο να μου
δώσετε τα ψάρια στις τιμές που τα αγοράζω μέχρι τώρα. Αν επιμείνετε σ’ αυτά που λέτε, σας βλέπω να με παρακαλάτε να τα
φορτώσω στο αυτοκίνητο μου πριν βρωμίσουν και τα πετάξετε
στα σκουπίδια.
Το άλλο πρωί, ένα-ένα τα καΐκια και οι ψαρόβαρκες άραζαν
στην αμμουδιά των χωριών. Ο κοιλαράς έμπορος πηγαινοέρχονταν στην ακτή, φοβερίζοντας και εκβιάζοντας κυρίως τους

13. ψαράδες που «είχε στο χέρι» με δανεικά. Η κοιλιά του ανεβοκατέβαινε από την αγωνία. Ξεφυσούσε τον καπνό του
πούρου του σαν καμινάδα εργοστασίου.
Οι ψαράδες, ψύχραιμοι, έβγαζαν τα ψάρια από τα δίχτυα
και τα έβαζαν στα τελάρα. Κανένας δεν απαντούσε στις προκλήσεις του Μανιάτογλου. Μόνο εφάρμοσαν το σχέδιο που
είχαν καταστρώσει:
Ένα μεγάλο φορτηγό αυτοκίνητο περνούσε από κάθε
χωριό και φόρτωνε τα τελάρα με τα ψάρια. Ένα μέρος των
ψαριών τοποθετήθηκε σε κάθε είδους ψυγείο: σπιτιού,
καφενείου, ταβέρνας, για να μη χαλάσουν.
Δυο-τρεις νέοι ψαράδες σαλτάρισαν στο φορτηγό και
γύρισαν όλα τα χωριά της περιοχής για να πουλήσουν τα
ψάρια.
Γύρισαν το απόγευμα με αδειανή την καρότσα του οχήματος. Ο πιο σημαντικός παράγοντας για το γρήγορο ξεπούλημα των ψαριών ήταν η χαμηλή τιμή. Πρώτοι φορά οι
χωριάτες έτρωγαν φρέσκο και φτηνό ψάρι.
Και την επόμενη αλλά και τις μέρες που ακολούθησαν,
έγινε το ίδιο. Τα ψάρια φορτώνονταν στο φορτηγό και μέχρι
το απόγευμα είχαν πουληθεί όλα.
Ακόμα και οι πιο δύσπιστοι συμφωνούσαν ότι αυτό
έπρεπε να είχε γίνει από καιρό. Όλοι ήταν ευχαριστημένοι.
Και οι τιμές που πουλούσαν ήταν συμφέρουσες για τους
ψαράδες, πολύ πιο καλές από αυτές που τους έδινε ο Μανιάτογλου, αλλά και ο κοσμάκης έτρωγε φτηνό ψάρι.
Οι πιο «προχωρημένοι» έλεγαν ότι τώρα που έγινε η
αρχή θα πρέπει το πράγμα να πάρει πιο επίσημη μορφή,
να ιδρύσουν δηλαδή ένα συνεταιρισμό. Και δω φάνηκαν οι
γνωστές διχογνωμίες, όπως γίνεται συνήθως σε κάθε καινούργια ιδέα. Δεν κράτησαν όμως πολύ οι συζητήσεις, γιατί
τους πρόλαβε ο Μανιάτογλου.
Είδε κι απόειδε, ότι είχε χάσει το παιχνίδι και γύρισε με
την ουρά στα σκέλια: Συμφώνησε να διαμορφώνει τις τιμές
μαζί με τους ψαράδες και, από την επόμενη μέρα, άρχισε να
αγοράζει τα ψάρια των καϊκιών. Οι «προχωρημένοι» αντέδρασαν, επιμένοντας ότι έπρεπε να ιδρύσουν συνεταιρισμό,
αλλά οι άνθρωποι ευκολότερα ακολουθούν τον πατημένο
δρόμο, παρά προσπαθούν να ανοίξουν καινούριο. Έτσι
ξαναγύρισαν στον Μανιάτογλου.
Από την άλλη, ο έμπορας έβλεπε ότι έχανε εισόδημα,
καθώς τώρα πια δεν μπορούσε ασύδοτα να κανονίζει το
κέρδος του. Δηλαδή, να δουλεύουν οι άλλοι και να καρπώνεται αυτός τον κόπο τους . Η στάση του άλλαξε απέναντι
στους ψαράδες. Προσπαθούσε να φαίνεται πιο απρόσιτος
και δεν τους έδινε θάρρος. Έτσι πίστευε ότι εκείνοι θα προσπαθούσαν να τον πλησιάσουν.
ψάρια και κατέστρεφε την περιουσία τους. Ποιος όμως;
Πώς θα μπορούσαν να τον ανακαλύψουν και να τον πιάσουν; Οι άνθρωποι του λιμενικού σταθμού προσπαθούσαν να εντοπίσουν τους δράστες. Έκαναν συχνές περιπολίες με το σκάφος της υπηρεσίας, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Όμως οι ψαράδες δεν μπορούσαν να σταματήσουν
να ψαρεύουν. Αυτή ήταν η δουλειά τους, απ’ αυτή ζούσαν. Καλάριζαν κάθε βράδυ και την άλλη μέρα αχάραγα
μάζευαν τα δίχτυα.
Παραμονή του Αϊ-Λιά -στις 19 του Ιούλη- έριξαν τα
δίχτυα τους και γύρισαν στα χωριά τους. Πίστευαν ότι
τούτη τη χρονιά ο Άγιος δεν θα έβγαζε το άχτι του με
καμιά μυστήρια θαλασσοταραχή, καλοκαιριάτικα.
Αλλά, φευ, περασμένα μεσάνυχτα, γέμισε ο ουρανός
σύννεφα, άρχισαν τα μπουμπουνητά, η θάλασσα φούσκωσε και έγινε «το έλα να δεις»! Ποιος να τολμήσει να
πάει να μαζέψει τα δίχτυα του; Τουλάχιστον, εύχονταν να
μην τα έχουν κολλήσει τα ρεύματα στο βυθό και τα ξεσκίσουν στα όστρακα και στα ξύλα που κατεβάζουν οι ποταμοί. Μπουρίνι ήταν και πέρασε. Σε δυο ώρες ο ουρανός
καθαρός έδειχνε με μεγαλοπρέπεια τα λαμπερά αστέρια
και τους γαλαξίες του. Η θάλασσα ήρεμη σα λίμνη.
Πριν χαράξει, οι ψαράδες ήταν στο πόδι. Στα καΐκια και
γραμμή να μαζέψουν τα δίχτυα. Όταν έφθασαν στο τόπο
που είχαν ρίξει τα δίχτυα τους, αντίκρισαν ξύλα, μουσαμάδες, κουπιά και άλλα εργαλεία της θάλασσας, διάσπαρτα να πλέουν σε όλη την περιοχή.
Α, και μερικά σωσίβια με το όνομα του καϊκιού, «Μαριγούλα». Το καΐκι του Μανιάτογλου.
•••••
Η ζωή κυλούσε κανονικά, όταν μια μέρα δυο τρεις ψαράδες παραπονιόταν για ζημιές στα δίχτυα που είχαν ρίξει στη
θάλασσα και τα μάζευαν το πρωί. Οι τρύπες στα δίχτυα ήταν
παράξενες. Δεν έμοιαζαν με σχισίματα από μεγάλα ψάρια.
Σαν να είχε κάποιος ξεψαρίσει τα δίχτυα, αλλά με βιαστικό
και άτσαλο τρόπο, κόβοντας τις κλωστές και ανοίγοντας τα
«μάτια» του διχτυού. Για λίγες μέρες το φαινόμενο σταμάτησε, αλλά μια μέρα δυο ψαράδες γύρισαν σχεδόν με άδειες
κάσσες και πανέρια. Όλα τα ψάρια είχαν «κάνει φτερά» από
τα δίχτυα τους.
Το πράγμα ήταν ολοφάνερο. Κάποιος τους έκλεβε τα
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ
13

14. Πασχαλινές αναμνήσεις
Η καμπάνα της Ζωοδόχου Πηγής
Όταν γινόταν η τελετή της Ανάστασης στη Ζωοδόχο Πηγή, πολλοί ήταν εκείνοι που ήθελαν να χτυπήσουν την καμπάνα της για
τη μεταφορά του μηνύματος της Ανάστασης. Μάταια ο κυρ Γιάννης Σεβδαλής, στην αρχή, ή ο Παντελής Καλάβαντης αργότερα,
αντιδρούσαν.
Εκείνη τη χρονιά ο αείμνηστος φίλος και πειραχτήρι, ο Λιβάνης Χριστοφορίδης, περνώντας νωρίς το απόγευμα του Μεγάλου
Σαββάτου απ’ το μαγαζί μας, μου είπε θριαμβευτικά:
- Ρε «Τακέλ’, τα κανόνσα μι τουν μπαρμπα-Γιάνν’ τσι θα χτυπήσου ιγώ τ’ν καμπάνα στν’Ανάστασ’».
- Μπράβο, του είπα, αλλά να τη χτυπάς σιγά για να προλαβαίνεις στην επιστροφή.
Είπε «ευχαριστώ» και χάθηκε στο στενό της εκκλησίας να ρίξει
και κανένα τρίγωνο ή πολυβόλο.
Το βράδυ στην Ανάσταση με το «Χριστός Ανέστη» που ξεκινά ο
αξιαγάπητος Λευίτης παπα-Γιώργης Ράλλης, ξεκινά και το χτύπημα της καμπάνας. Τι έφταιξε όμως; Πριν προλάβει να φτάσει
στο «ζωή χαρισάμενος», έσπασε το γλωσσίδι και του έρχεται
κατακούτελα του Λιβάνη μας!
Ευτυχώς όμως που το βαρίδι δεν βρήκε απευθείας το κεφάλι
του, γιατί είχε έρθει κουλούρα το σχοινί. Αποτέλεσμα; Να σπάσει
14
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ
του Δημητρίου Δελήβεη
το κεφάλι του, να τον πάρουν τα αίματα και να επιστρατευθεί ο
φαρμακοποιός μας, Σπύρος Μαυραγάνης να τον περιθάλψει.
Το πάθημα όμως έγινε μάθημα και δεν αντιμετωπίστηκε στο εξής
άλλο ατύχημα αυτού του είδους.
Τα βαρελότα της Ανάστασης
Όταν ερχόταν η πασχαλινή περίοδος, όλοι οι φίλοι ήταν σε αναβρασμό. Ήθελαν όλοι να εξασφαλίσουν «πρώτο πράμα» για τα
βαρελότα τους. Πρώτο μέλημα ήταν να βρεθεί καλό «σίδερο»για
το βαρελότο. Σ’ αυτό τον πρώτο λόγο είχαν τα ξαδέρφια μας,
Παύλος, Ιγνάτιος και Μιχάλης Μαριόλας. Εκείνοι είχαν και τη
δυνατότητα να κάνουν την τρύπα στο «σίδερο», αλλά και να εξασφαλίσουν την κατάλληλη καβίλια.
Δεύτερος στόχος ήταν η εξασφάλιση της αμμωνίας. Εδώ γινόταν νοθεία απ’ τους μεγαλύτερούς μας, γι αυτό καταφεύγαμε
στους Ιγνάτιο και Ξενοφώντα Μαυραγάνη, προσπαθώντας από
καιρό πριν να τα έχουμε καλά μαζί τους. Γιατί είχαν στο φαρμακείο «πρώτο πράμα» πάντα.
Τρίτος στόχος ήταν ο εφοδιασμός με θειάφι, που θα γινόταν η
ανάμειξή του με την αμμωνία. Ε, σ’ αυτό είχα τον πρώτο λόγο,
φροντίζοντας να το πάρουμε απ’ το μπακάλικό μας. Έτσι ολοκληρωνόταν ο κύκλος εφοδιασμού και προετοιμασίας.
Εκείνη τη χρονιά η τελετή της Ανάστασης θα γινόταν απ’ τον
εξώστη της Μητρόπολης. Δεσπότη τότε δεν είχαμε. Ξέκοψα λοιπόν απ’ τους ψάλτες και παραταχθήκαμε πάνω από δέκα άτομα
στον βόρειο τοίχο του Αϊ-Γιάννη.
- Ρε, ρωτά ένας της παρέας, πότε θα ρίξουμε;
- Εγώ θα σας πω, αποκρίθηκα μεγαλόφωνα, γιατί εγώ ξέρω
πότε θα ξεκινήσει το «Χριστός Ανέστη» ο παπα-Γιώργης.
Έτσι κι έγινε. Το «Χριστός Ανέστη» δεν ακούστηκε από την ομοβροντία της πρώτης σειράς. Ακολούθησε η δεύτερη, ώσπου να
«γεμίσουμε» κι ως το τέλος του «ζωή χαρισάμενος» έγινε τρεις
φορές εναλλαγή.
Έλα όμως που πάνω στην ησυχία της στιγμής, ο παπα-Γιώργης
γνώρισε τη φωνή μου. Και την άλλη μέρα, λίγο πριν ξεκινήσει η
«Δευτερανάσταση», με έστειλε ο ψάλτης να φέρω ένα βιβλίο απ’
το Ιερό.
Μόλις με είδε ο παπα-Γιώργης, με βουτά απ’ το αυτί, το τραβά
δυνατά (όχι όμως όπως ο Δάσκαλός μας, Αλέκος Ελευθερίου)
και μου λέει:
Α, εσύ έδωσες το σύνθημα στα Βαρελότα και δεν ακούστηκε
το «Χριστός Ανέστη»! Θα το πω στον Χρήστο και κάνε καλά!
Γύρισα στο Αναλόγιο με κατακόκκινο αυτί! Βέβαια, αργότερα
στο πασχαλινό τραπέζι τα είπα όλα.
- Πρέπει να ντρέπεσαι, είπε ο πατέρας μου. Τίποτε άλλο.
Ε, από κείνη τη χρονιά δεν ξαναέπιασα βαρελότο.
Ο αγαπητός συμπατριώτης Δ. Δελήβεης τίμησε πολλές φορές την
Καλλονή στέλνοντας στον Σύλλογό μας γραπτά του. Μ’ αυτό το τεύχος ξεκινάμε να τα δημοσιεύουμε και έπεται συνέχεια.

15. Ἡ θυσία τῆς Λευκοθέας Καλλονῆς
στό “Μεσόγειον Ἕρμα” τῆς Λέσβου
1
Περί Ἐνάλου θρῦλος
Εἶπε λοιπόν ὁ Πιττακός, ὅτι ἡ ἱστορία αὐτή εἶναι περίφημος καί λέγεται ἀπό πολλούς. Σύμφωνα μέ ἕναν
χρησμό πού δόθηκε πρός τούς πρώτους ἐποίκους τῆς
Λέσβου, ὅταν κατά τόν πλοῦν των συναντήσουν ἕνα
ἕρμα2 πού καλεῖται Μεσόγειον, τότε νά ρίψουν ἐκεῖ
ἕναν ταῦρον διά τόν Ποσειδῶνα, διά δέ τήν Ἀμφιτρίτην
καί τάς Νηρηΐδας μίαν παρθένον ζωντανήν. Ἑπτά ἦσαν
οἱ ἀρχηγοί καί βασιλεῖς, ὄγδοος δέ ὁ Ἐχέλαος, τόν
ὁποῖον δελφικός χρησμός εἶχεν ὁρίσει ἀρχηγόν τῆς
ἀποικίας. Καί αὐτός μέν ἦτο ακόμη ἄγαμος, οἱ δέ ἑπτά
πού εἶχαν θυγατέρας παρθένους ἔρριψαν μεταξύ των
κλῆρον, καί αὐτός ἔπεσεν εἰς τήν θυγατέραν τοῦ Σμινθέως. Τήν ἐστόλισαν λοιπόν μέ χρυσά κοσμήματα καί
ὡραῖα φορέματα, καί, ὅταν ἔφθασαν εἰς τόν ὁρισθέντα
τόπον ἔμελλον νά προσευχηθοῦν καί νά τήν ρίψουν εἰς
τήν θάλασσαν.3
~~~~~
Το παραπάνω κείμενο του ιστορικού και βιογράφου
Πλουτάρχου, αναφέρεται στην εποίκηση της Λέσβου
από τους Αιολο-Βοιωτούς, υπό την αρχηγία του βασιλιά της Αρκαδίας Εχέλαου, γιου του Πενθίλου, εγγονού του Ορέστη και δισέγγονου του Αγαμέμνονα,
που ολοκληρώθηκε κατά τον γεωγράφο Στράβωνα 4
από τον γιο του Εχέλαου, τον Γρα, όταν μετά τον Γρανικό ποταμό πήγε στη Λέσβο το 1054 π. Χ. εκατόν
τριάντα χρόνια5 ύστερα από την άλωση της Τροίας.6
Χάρτης του Αρχαιολόγου
Ιωάννη Κοντή με τις
αρχαίες πόλεις
του Αριστείδη Στυλ. Κυριαζή
Το “Μεσόγειον Ἕρμα” είναι ο Ὅρμος εις το Μέσσον
της γης της Λέσβου, ο αποκαλούμενος σήμερα Κόλπος της Καλλονής, με το ομώνυμο Λεκανοπέδιο όπου
δεσπόζει και είναι επισκέψιμος ο μεγαλύτερος τόπος
λατρείας του νησιού, με το αρχαίο όνομα “Ιερόν των
Μέσσων”, ο Ναός του Δία της Ήρας και του Διόνυσου, το Κοινό όλων των Λεσβίων γνωστό και για τα
Καλλιστεία της αρχαιότητας που τιμούσαν το κάλλος
των Λεσβίδων, που συμβολικά υμνεί ο Όμηρος στην
έκκληση του Αγαμέμνονα όταν για να ξεμανίσει και
επανέλθει ο Αχιλλέας στη μάχη υποσχέθηκε να του
δώσει επτά πόλεις της Λέσβου:
~~~~~
“κι ἀκόμα θά τοῦ δώσω ἑπτά Λεσβίδες, λαμπρά ἄξιες
στίς τέχνες, οἱ ὁποῖες νικοῦσαν στό κάλλος τό γένος
τῶν γυναικῶν, ἐκεῖνες πού εἶχα διαλέξει ὅταν αὐτός
πόρθησε τήν καλοκτισμένη Λέσβο”.7
~~~~~
Οι επτά Λεσβίδες είναι οι έξι θυγατέρες-πόλεις του
Μάκαρα (Μυτιλήνη, Μήθυμνα, Άντισσα, Ίσσα, Αρίσβα, Αγαμήδη) με εβδόμη την Βρισηΐδα, του Βρίση,
ιερέα του Βρισαίου Διόνυσου.8

16. Ποσειδών και
Αμφιτρίτη του Giani Felice, 1802
Κάτω δεξιά: Λευκοθέα και Βάκχος,
άγαλμα του Ιρλανδού
John Henry Foley
Ο Πλούταρχος προσθέτει
ότι: «καθώς ἱστορεῖ ὁ Μυρσίλος ὁ Λέσβιος, ὅταν σύμφωνα μέ χρησμό τῆς Ἀμφιτρίτης
οἱ Πενθιλῖδες ἔριξαν στή
θάλασσα τήν θυγατέρα τοῦ
Σμινθέως, ὁ Ἔναλος ὁ Αἰολεῦς πού
τήν ἀγαποῦσε ἔπεσε στή θάλασσα
καί βγῆκε σῶος σέ μιά ἀκτή τῆς Λέσβου
βοηθούμενος ἀπό ἕνα δελφίνι».11
Κοντά στο Ιερό των Μέσσων, βρίσκονται οι θέσεις τριών από τις επτά Λεσβίδες:
H Αρίσβα: Σε ακτίνα 8 χιλιομέτρων ΒΔ, βρίσκονται τα
ερείπια της Αρίσβης που κατέστρεψαν οι Μηθυμναίοι,
τον 5ο π. Χ. αιώνα.
H Ίσσα: Σε ακτίνα 15 χιλιομέτρων Δυτικά δεσπόζει
στον ομώνυμο λόφο, η πόλη της νύμφης Ίσσας που
την ερωτεύθηκε ο Απόλλωνας και με τον Ερμή απέκτησε τον Μάντη Πρύλι, ο οποίος προείπε το 1184 π.
Χ. στον Αγαμέμνονα που τον επισκέφθηκε στην Ίσσα,
ότι η επί εννέα χρόνια απόρθητη Τροία θα πέσει εφόσον κατασκευασθεί ο Δούρειος Ίππος.
Η Αγαμήδη: Σε ακτίνα 800 μέτρων Ανατολικά-Νοτιοανατολικά του ιερού των Μέσων στη θέση Κρυονέρι,
που ταυτίζεται “με τον αρχαίο τόπο Αγαμήδη και τη διάσημη ομώνυμη κρήνη”.9
Σε ακτίνα 5 χιλιομέτρων Ν-ΝΔ, βρίσκονται τα ερείπια
της πόλεως της Πύρρας βυθισμένης από το σεισμό
του 231 π. Χ. Εκεί γεννήθηκε ο επικός ποιητής και
μουσικός Λέσχης ο Αισχυλίνου Πυρραίος, ο οποίος
το 708 π. Χ. έγραψε το κυκλικό έπος “Μικρά Ιλιάς”
για τα μετά την “Ιλιάδα” του Ομήρου γεγονότα δηλαδή τα μετά την ταφή του Έκτορα μέχρι την είσοδο του
Δούρειου Ίππου στην Τροία.
Το έτος 606 π. Χ. έζησαν στην Πύρρα συνεξόριστοι η
κατά τον Πλάτωνα δεκάτη μούσα, η Ερέσια Σαπφώ
και ο Μυτιληναίος ποιητής Αλκαίος.
Την τριετία 345-342 π. Χ. ο Αριστοτέλης και ο μαθητής
και διάδοχός του στην Περιπατητική Σχολή Αθηνών ο
Ερέσιος Θεόφραστος, μελέτησαν τον από την Πύρρα
ονομασθέντα Πυρραίο Εύριπο.
Τον 2ο μ. Χ. αιώνα, την Πύρρα ύμνησε και περιέγραψε
στο πρώτο ελληνικό βουκολικό μυθιστόρημα “Δάφνις και Χλόη” ο Μυτιληναίος Αύλος Πομπήιος Λόγγος Διονυσόδωρος.10
16
ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ
Επιπλέον τον 3ο π. Χ. αιώνα ο Αντικλείδης ο Αθηναίος,
γράφει για την αναφερόμενη εποίκηση της Λέσβου:
«ὅτι ὁ Ἔναλος διηγήθηκε τόν τρόπο τῆς σωτηρίας καί
ὅτι ἡ μέν παρθένος διέτριβε μέ τίς Νηρηΐδες αὐτός δέ
ἔβοσκε τούς ἵππους τοῦ Ποσειδῶνος, καί ἐπίσης ὅταν
κάποτε ἕνα μεγάλο ἐπερχόμενο κῦμα τόν ἔβγαλε στήν
ἀκτή αὐτός βρέθηκε νά κρατᾶ στά χέρια του ἕνα θαυμάσιο χρυσό κύπελλο σάν τό χάλκινο πού εἶχαν οἱ ἄλλοι
ἔποικοι τῆς Λέσβου».12
Η Λευκοθέα «ὀνομάζεται ἀπό τό λευκόν τοῦ ἀφροῦ
τῆς θαλάσσης».13 Και ο Μηθυμναίος Μυρσίλος, τον
3ο π. Χ. αιώνα όχι μόνο την κόρη του Κάδμου, την
θεά Ινώ, έλεγε Λευκοθέα, αλλά και τις θαλάσσιες θεότητες, «τάς Νηρηΐδας Λευκοθέας ὀνομάζει».14
Εκτός από το μύθο της Λευκοθέας-Καλλονής που θυσιάστηκε στα νερά του Κόλπου Καλλονής επειδή η
γυναίκα του Ποσειδώνα, η Αμφιτρίτη, δεν ανεχόταν
άλλη καλλονή πιο όμορφη από αυτήν, έχει καταγραφεί από τον ελεγειακό ποιητή Παρθένιο και ο κατά
140 χρόνια προγενέστερος μύθος, της Απριάτης, που
αναφέρεται στην έναρξη του Τρωικού πολέμου και
σύμφωνα με αυτόν:
«Καθώς ἱστορεῖ ὁ Εὐφορίων στό μυθολογικό ἔπος
“Θρᾶξ”, ἡ Ἀπριάτη ἦταν κόρη τῆς Λέσβου καί ὁ Τράμβηλος ὁ Τελαμώνιος πού τήν ἐρωτεύθηκε προσπαθοῦσε
μέ πολλά μέσα νά βρεῖ ἀνταπόκριση ἀλλά ἐκείνη δέν
ἐνέδιδε καθόλου, ὅταν ὅμως ἡ Ἀπριάτη πορευόταν μαζί
μέ τίς θεραπαινίδες της πρός τό πατρικό της χωριό τό
ὁποῖο ἦταν πλησίον τῆς θαλάσσης, τότε ὁ Τράμβηλος
μέ δόλο καί ἀπάτη ἔστησε ἐνέδρα καί τήν αἰχμαλώτισε,
καθώς δέ ἐκείνη ὑπερασπιζόταν σθεναρά τήν παρθενίαν
της, ὀργισθείς ὁ Τράμβηλος τήν ἔριξε στή θάλασσα πού
ἦταν βαθιά κοντά στήν ἀκτή καί ἔτσι αὐτή χάθηκε, ἄν
καί μερικοί εἶπαν πώς ἔπεσε στή θάλασσα ὅταν ἐκεῖνος
τήν κυνηγοῦσε».15
Συνεχίζοντας ο Παρθένιος γράφει ότι ο Τράμβηλος
έχοντας ενοχές από τον πνιγμό της Απριάτης, αν και
ήταν πρώτος εξάδελφος του Αχιλλέα, συμμάχησε με