Rolnicy

1. Zmiana paradygmatu w energetyce
- rolnik podmiotem i producentem energii
Grzegorz Wiśniewski
Jakakolwiek strategia, która koncentruje się na jednej części
splotu woda – żywność - energia, bez uwzględnienia połączeń,
grozi poważnymi niezamierzonymi konsekwencjami
Światowe Forum Ekonomiczne 2011, Bonn 2011 Nexus Conference
Posiedzenie Narodowej Rady Rozwoju
„Wieś i rolnictwo. Problemy, zagrożenia, szanse”
6 kwietnia 2016 r. Pałac Prezydencki

2. Zużycie energii w rolnictwie
• Polskie rolnictwo zużywa ok. 6% energii finalnej
(średnio na świecie i w UE jest to 3%), w tym:
– węgiel -ponad 40%
– gaz ziemny i płynny -poniżej 3%
– paliwa ciekłe i biomasa -ponad 50%
– energia elektryczna -poniżej 4%
wykorzystanie energii elektrycznej z OZE w polskim rolnictwie
powinna być znacznie większe; jest znikome z uwagi na koszty i
nieefektywne, niekorzystne dla rolników, regulacje prawne

3. Rolnictwo a rynek energii
• Uważany za niski udział rolnictwa w zużyciu energii w Polsce prowadzą do
marginalizowania energetyki rolniczej i podporządkowania jej energetyce
zawodowej, bez uwzględnienia, że :
– 6% energii zużywanej w rolnictwie służy 40% ludności wiejskiej,
– koszty i jakość energii w rolnictwie przekładają się na koszty wszystkich
gospodarstw domowych w Polsce,
 W energetyce rolnik to płatnik i tani dostawca biomasy, a nie klient/prosument
• Tymczasem w UE rolnik jest użytkownikiem i producentem energii z OZE:
– rolnictwo, bazując na areałach ziemi uprawnej i powierzchniach dachów
produkuje wielokrotnie więcej energii z OZE niż samo zużywa
– DG AGRI mówi o potrzebie 5-krotnego wzrostu i produkcji energii z OZE w
gospodarstwach rolnych w latach w 2008-2020
– rolnicy w UE wnoszą największy wkład w realizację unijnych celów związanych z
OZE (początkowo dzięki energetyce wiatrowej, obecnie słonecznej)
– np. w Niemczech rolnicy to 24 % wszystkich inwestorów w fotowoltaice

4. Energia elektryczna barierą rozwoju w
rolnictwie i poprawy warunków życia wsi?
W Polsce latach w 2012 roku roczne zużycie energii elektrycznej na osobę w gospodarstwie rolnym wynosiło
2750 kWh (w mieście 1700 kWh) i wzrosło o 50% w porównaniu z rokiem 2009 (w miastach nastąpił spadek)
-
50
100
150
200
250
300
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
MWh/mlnEuro
Zużycie energii elektrycznej na jednostkę produkcji rolnej w
UE, w Polsce i w Niemczech
EU-15 Niemcy Polska Liniowy (EU-15) Liniowy (Niemcy) Liniowy (Polska)

5. Koszt energii w produkcji rolnej obniżają
konkurencyjność polskiego rolnictwa
Udział kosztów energii w
towarowej produkcji rolnej
2007
<=6
6- <=8
8-<=10
10-<=12
>12
Źródło Eurostat, oprac. IEO

6. Drogie taryfy „C” dla rolników
Różnice w kosztach energii elektrycznej gospodarstwa rolnego za okres 2 m-cy [PLN]
w zależności od tego czy jeszcze może ono korzystać z taryfy „G” (dla gosp. domowych)
czy też rolnik musi korzystać z grupy taryfowej „C” (dla przedsiębiorców)
Źródło: IEO, OZERISE

7. Jak najlepiej wykorzystać (waloryzować)
rolniczą przestrzeń produkcyjną w Polsce?
• Z 1 km kw. ziemi rolnej przeznaczonej na produkcję energii
pierwotnej z OZE w Polsce można uzyskać odpowiednio:
– 140 TJ ciepła z systemów kolektorów słonecznych
– 30 TJ z energii słonecznej fotowoltaicznej
– 50 TJ z energii wiatru (rolnik wydzierżawiającym, a nie producentem energii)
– 15 TJ z biomasy (kierunek preferowany w polityce energetycznej, nie
uwzgledniający interesów rolnika)
• Umowna (ekwiwalent w wartości energii elektrycznej)
dochodowość z hektara wykorzystanej energii słonecznej
– w przypadku budowy systemu fotowoltaicznego przy produkcji energii
elektrycznej przez rolnika to max. ok. -500 tys. zł/ha
– w przypadku uprawy biomasy (pośrednie wykorzystanie energii słonecznej
do produkcji energii elektrycznej) to max ok. -5 tys. zł/ha (100 razy mniej)
– dla porównania: średnia produktywność ziemi w polskich gospodarstwach rolnych w
2010 r. wg GUS -6 tys. zł/ha

8. Energia słoneczna-
synergia rolnictwa z energetyką i innowacje
Przykłady synergicznego rozwiązywania praktycznych problemów w rolnictwie
(energia-żywność-woda) dzięki wielofunkcyjnemu wykorzystaniu fotowoltaiki
i ziemi uprawnej (uprawa biomasy nie daje takich możliwości)
Zintegrowane gospodarowanie zasobami przestrzeni rolniczej to m.in. wielofunkcyjne
użytkowanie gruntów zwiększające - ponad dopłaty obszarowe - dochodowość z hektara
Fot.: BRE National Solar CentreFot.: Stanford University

9. Od centralnej elektrowni do lokalnego wykorzystania
OZE w rolnictwie – zmiana paradygmatu
• Zmiana paradygmatu w energetyce możliwa w efekcie:
– uwzględnienia potencjału i waloryzacji ziemi rolnej w wykorzystaniu OZE,
– dowartościowania rolnika jako aktywnego klienta (prosumenta) na rynku energii,
– nadania rolnikowi prawa do wytwarzania energii i swobodnego dysponowania
(na potrzeby własne, na sprzedaż do sieci).
• W kształtowaniu modelu energetyki i rolnictwa trzeba uwzględnić możliwość
odejścia UE od WPR na rzecz polityki rozwoju OZE i ekologicznej jako odpowiedzi
na wyzwania klimatyczne, migracyjne, terrorystyczne…
 Propozycja => sprawdzony instrument prawny do modernizacji energetyki i
rozwijania OZE w oparciu o potencjał rodzinnych gospodarstw rolnych to
„taryfy gwarantowane” na energię dostarczaną do sieci z małych instalacji
 czy „taryfy” gwarantowane zostaną w ustawie OZE?
 Synergia konkurencyjnego i innowacyjnego rolnictwa, nowoczesnych OZE i
tracącej konkurencyjność krajowej energetyki to:
 sposób na podniesienie dochodowości, wartości i konkurencyjności gospodarstw
 szansa dla Polski (rozwój rolnictwa, modernizacja energetyki, poprawa spójności)