1. ŞARAPLIK ÜZÜMLER
ADA KARASI:
Marmara'da Avşa adasında yetişir. Taneleri, iri kalın kabuklu ve serttir. Şarabın alkol miktarı
ortalama %12, asit miktarı ise litrede 6-7 gramdır.
ALICANTE BOUSCHET:
Alicante Bouschet'nin etli kısmı kabuğu gibi kırmızıdır. Fransa'nın güneyinde ve İspanya'da
yaygın olan bu çeşit daha sonra filokseranın yayılması sonucu Türkiye'ye gelmiştir. İzmir
yakınlarında Ege'nin yumuşak ikliminde yetişir. Kumlu ve çakıllı topraklara goble şeklinde
dikilir.
BOĞAZKERE:
Diyarbakır'ın kırmızı üzüm çeşididir. Çakıllı, bazen kalkerli ve killi, kırmızı topraklarda yetişir.
Anadolu yaylalarını ayıran dağların hemen güneyindeki Mezopotamya yaylasında Fırat ve Dicle
ırmaklarının arasındaki bölgede yaşamını sürdürür. 1300 m. yükseklik vardır. İklim çok sıcak
kara iklimidir. Küçük taneli, koyu renkli, kalın kabuklu ve çok taninli bir türdür. Kumlu, çakıllı
ve Kızılırmak kenarındaki alüvyonlu topraklarda yetişir. 600 m. yüksekliğindeki bu kısımlarda
iklim karasaldır.
Tanenleri orta büyüklükte yuvarlak ve kalın kabukludur. Tek başına işlendiğide elde edilen şarap
çok buruk, kaba ve ağır olur. Bu nedenle Öküzgözü üzümü ile birlikte işlenir.
CARIGNAN:
Filokseranın yayılması sonucu Türkiye'ye gelen Carignan, Fransa'nın güneyinde ve İspanya'da
yetiştirilen kırmızı üzüm türüdür. Ege'nin yumuşak ikliminde İzmir yakınlarında kumlu ve çakıllı
topraklarda yetişir.
ÇALKARASI:
Roze şaraplarımızın üretiminde kullandığımız Çalkarası, az renk veren, etli ve sulu bir kırmızı
üzüm çeşididir. Olgunlaştığında asiditesi çok iyidir. Meyve aromaları içerir. Denizli'nin Çal
kazası çevresinde yetişir. Denizli yöresinde, goble şeklinde oluşturulan bağlar az verimli, kumlu
topraklı 1200 m. yüksekliğindeki yaylalar üzerindedir. Yine burası da Akdeniz ikliminden
etkilenir.
Çok iyi kalite şaraplık üzümdür. Şarabın alkol miktarı %12-13, asit miktarı ise litrede 57
gramdır.
DÖKÜLGEN:
Gaziantep, Kilis ve Kahramanmaraş çevrelerinde yetişir. Taneleri orta büyüklükte, kabuğu orta
kalın ve dumanlı görünüştedir. Şarabı %14 alkol ve litrede 5 gram asit içerir. İyi bir konyaklık
şarap olup, vermut temel şarabı olarak da uygundur.
EMİR:
Nevşehir, Niğde ve Ürgüp çevresinde yetişen bu üzümün taneleri yeşil-kehribar renkli, sivri
yapıda ve kabuğu orta derecede kalındır. Başka bir deyişle sulu, beyaz bir üzüm türü olan Emir,
Kapadokya'da 1200 m. yükseklikteki yaylalarda yetiştirilir. Buralarda volkanik; çok kumlu
topraklar mevcuttur. İklim karasal ve çok yağışlıdır. Bağlar aşısız olmasına rağmen bölgeye
filoksera henüz girmemiştir. Olgunlaştığında oldukça asitli olabilen bu çeşit son derece ince
aromalar içerir. Sulu, beyaz bir üzüm türü olan Emir, Nevşehir, Kırşehir, Kayseri ve Niğde
civarında yetişen ve kaliteli şarap veren bir çeşittir. Sek şarap yapımında kullanılır. Emir
üzümünden üretilen şaraplar, yeşil-sarı ya da açık sarı olur. Kendine özgü ince aromaları ve
serinletici bir lezzeti vardır.
Şarabı aromalı olup %11-13 alkol ve litrede 4-5.5 gram asit içerir.
HASANDEDE:
Ankara ilinin yakındaki Hasandede'de yetişmektedir. Hasandede çevresinde bağların
çoğunluğunu bu üzümler oluşturur. Taneleri yuvarlak, orta irilikte, bol şıralı ve ince kabukludur.
Bu üzümden elde edilen şaraplar %11-13 alkol ve listerde 4-7 gram asit içerir. Şarabın rengi

2. güzel sarı, tadı dolgun ve bukelidir.
HOROZ KARASI:
Kilis yöresinde yetişir. Taneleri koyu renkli ve tanence zengindir. Şarabı %13-16 alkol ve litrede
6-8 gram asit içerir.
KALECİK KARASI:
Ankara'nın Kalecik ilçesinde yetiştirilen bir kırmızı üzüm türüdür. Çok iyi kırmızı şaraplık olan
bu üzümün günümüzde Trakya'da yayılmasına çalışılmaktadır. Tanleri yuvarlak, siyah-mavi
renkte ve kalın kabukludur. Şarabı koyu renkli, dolgun ve aromalıdır. Alkol miktarı %12-14, asit
miktarı ise litre 4-7 gramdır.
Kalecik Karası, Ankara Üniversitesi ve Kavaklıdere Şarapları'nın kalitesini arttırmak ve
üretimini çoğaltmak için uğraştığı bir üzümdür.
MİSKET:
İzmir'de yetişen bu üzümün taneleri orta büyüklükte ve yuvarlaktır. Olgun üzümlerin rengi
kırmızıya çalar.Şırası fazla değildir. Misket üzümü karakteristik misket tat ve kokusuna sahiptir.
Sek ve tatlı Misket Şarabı (Mistel) yapılır. Bu tatlı şaraplar koyu sarı veya esmer sarı renklidir.
Tatlı Misket şaraplarında kuvvetli misket aroması bulunur. Üretim şekli nedeni ile içerdiği alkol
tamamen katılan alkolden oluşur. Fermantasyon olmadığından üzümdeki %17-22 şeker olduğu
gibi şaraba geçer. Bu şarapların alkol miktarı %16, asit miktarı ise litrede 3 gram civarındadır.
NARİNCE:
Tokat yöresi üzümüdür. Yarı Sek (Dömisek) şaraplar için uygundur. Karadeniz kıyısına yakın
dağların güneyindeki Anadolu yaylasında yetişir. Bu bağlık bölge Yeşilırmak boyunca devam
eder. Burada karasal iklim vardır ve bağlar ortalama 500 m. yükseklikte bulunur. Toprak
genellikle kumlu ve çakıllıdır. Eskiden aşısız olan Narince bağlarında Kavaklıdere'nin öğütleri
ve yardımları sayesinde aşılama yapılmış ve yüksek telli terbiye sistemi yerleştirilmiştir. Narince
şaraplık bir çeşit olduğu gibi sofrada da idealdir. Çünkü etli ve suludur. Eylül ortalarına doğru
olgunlaşır, iyi bir asitliğe ulaşır.
Sek şarapları %12-13 alkol ve litrede 5 gram asit içerir. Şarabın rengi güzel sarı, tadı dolgun ve
bukelidir.
ÖKÜZGÖZÜ:
Kara ikliminin hüküm sürdüğü Elazığ yöresinin bu üzümü, 1000 m. yüksekliğindeki Anadolu
yaylalarında, kumlu, çakıllı, yer yer killi topraklarda yetiştirilir. Yetiştirilmesinde goble şekli
kullanılır ancak pek özen gösterilmez.
Çok iyi kalite şaraplık üzümdür. Tekel'in Elazığ'daki fabrikasında Boğazkere üzümleriyle
harmanlanarak, Buzbağ şarabının üretiminde kullanılır. Taneleri iri ve yuvarlak, koyu siyah
renklidir. Kabukları orta kalınlıkta olup bol şıralıdır.
Aynı zamanda iyi bir sofralık üzümdür. Şarabın rengi güzel kırmızı menekşedir. Tadı dolgun ve
aromalıdır. Alkol miktarı, %12.5-13.5, asit miktarı ise litrede 5 gramdır.
PAPAZKARASI:
Kırklarelinde yetişen çok kaliteli bir şaraplık üzümdür. Aynı zamanda iyi sofralık üzümdür.
Taneleri iri ve yuvarlak, rengi mavi-siyah, kabuğu kalındır. Şarabının alkol miktarı %11-13 ve
asit miktarı ise litrede 5-7 gramdır.
SEMILLON:
Trakya' da; Tekirdağ ve Şarköy yörelerinde yetişen beyaz üzüm çeşididir. Marmara Denizi
kıyılarında ılıman iklimin hüküm sürdüğü 0 - 100 m. arası yüksekliklerde yetiştirilir. Şarköy'de
toprak, kumlu ve çakıllıdır. Burada bağlar goble şeklindedir. Tekirdağ'da ise toprak killi ve
çakıllı olup, bağlar yüksek telli terbiye sisteminde kurulmuştur. Bu çeşit, yüzyılın başında,
filokseranın ilk yayılmaya başladığı dönemlerde dikilmiştir. Oldukça tanınan Semillon kalın
kabuklu ve sulu bir üzümdür.
SULTANİ ÇEKİRDEKSİZ:
Etli, az asitli, çekirdeksiz beyaz üzümdür. Manisa ve Denizli taraflarında yetiştirilir. Aslında
sofralık ve kurutmalık olarak tüketilir. Ancak 10 yıldan beri Kavaklıdere bu çeşidi sek ve dömi-

3. sek şaraplarda kullanarak Türkiye'de bu alanda öncülük etmiştir. Manisa'da, Akdeniz ikliminin
etkisi altındaki 200 m. yüksekliğindeki oldukça verimli kumlu topraklarda yüksek telli terbiye
sistemi uygulanarak dikilmiştir Denizli'de, yine verimli killi topraklarda, 1200 m. yükseklikte
goble şeklinde oluşturulmuş olan bağlar Akdeniz'den etkilenmiş karasal iklimden yararlanır.
SOFRALIK ÜZÜMLER
ALPHONSE LAVELLE : Fransız orijinli, koyu mor, siyah puslu, çok iri, orta mevsimde
olgunlaşan (Razakiden 8-10 gün önce, asma üzerinde ve soğuk depoda muhafazaya uygun.
AMASYA BEYAZI : Amasya, Tokat, Balıkesir, Bursa, Çanakkale ve Eskişehirde yaygın olarak
yetişri. Rengi beyaz, Olgunlaşma Eylül sonundadır. Salkımlar orta büyüklükte, Salkım şekli
uzun-konik, salkım sapı kısa kalın, tüysüz, taneler sıkı, tane şekli yuvarlak, tane kabuğu, güneş
tarafında açık yaşil sarı, gölge tarta ise yeşilimtrak sarıdır. Puslu, yarış şeffaf sinirleri
görünmektedir. Tane içi hafif pembe, sinirler beyaz, özlü, gevrek, sıkı etli, az sulu, hafif mayhoş,
tatlı, kokusuzdur. Sofralıktır. Büyüme kuvvvtli,omca yarı dik, mahsuldarlık iyidir.
CARDİNAL : Kaliforniya’da Flame TokayxAlphonse melezi olarak 1939 da elde
edi,lmiştir.çok iri taneli, çok erkenci, kırmızı renkli, taban topraklarda çatlama, fazla yüklemede
ise boncuklanma ve yetersiz renklenme görülür.
ÇAVUŞ : Anadolu orijinli ve çok sevilen bir üzüm çeşididir. Çekirdekleri küçük, içi boş ve
tanede 1-3 adettir. Fizyolojik dişi olması sebebiyle mutlaka babalık çeşitler Karasakız, Balbal,
Hafızali, Hamburg Misketi gibi) ihtiyaç duyar. Beyaz çavuş adıylada bilinen iri taneli (6-7 gr)
oval, sarı yeşil renkli, kabuk ince, şeffaf damarlı, pusludur. Erkenci olup razakiden 2 hafta önce
olgunlaşır. Çavuş fizyolojik dişi çiçekli olup 1:6 oranında babalık çeşitlerle (H.Misketi, Balbal,
Karasakız, Hafızali gibi.) karışık dikilmelidir.
DEĞİRMENDERE SİYAHI : Farklı ekolojilere uyum yeteneği olan, Marmara bölgesinde
özellikle Kocaeli ve Sakarya civarında yaygın olarak yetiştirilen ancak son yıllarda populasyonu
giderek azalan bir çeşittir. Verimli, iyi gelişme gösteren, omca üzerinde bekletmeye ve
depolamaya uygun taneleri olan son turfanda üzüm çeşitlerimizdendir. Taneleri misket
siyahlığında, uzun silindirik salkım yapısına sahip olup taneleri ufak ve 2-3 çekirdeklidir. Kara
ve Kaba Topalak olarak bilinen yaygın iki tipi bulunur.
ERENKÖY BEYAZI : Ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen ancak son yıllarda çok az bir
alanda yetiştiriciliği yapılan son turfanda sofralık üzüm eşitlerimizdendir. Taneleri beyaz renkli,
1-3 çekirdekli, yuvarlak şekilli ve orta irilikte. Salkımları konik ve dallı yapıdadır. Karışık
budamaya uygun olan asmaları sahiptir.
HAFIZALİ : Razakının sinonimi olarak bilinen ve balkanlarda değişik adlarla bilinen sofralık
çeşitlerimizdendir. Taneleri iri(5-6g), beyaz,uzun-oval şekilli ve gösterişlidir. Orta kalınlıkta
kabuklu, tane içi etli, tatlı, gevrek ve 1-3 çekirdeklidir. Salkım büyük(400-500g), konik ve
dallıdır. Çok verimli, orta ve uzun budamaya uygun bir çeşittir.
HAMBURG MİSKETİ : Yabancı orijinli bir çeşit olmasına karşılık yıllarca Marmara ve İç
Anadolu Bölgelerinde yetiştirilen orta iri taneli(4-5 g),siyah, yuvarlak şekilli ve orta kalın
kabukludur. Tane içi etli,sulu, tatlı ve misket kokuludur.2-3 çekirdekli, konik salkımlı, orta
büyüklükte salkımlara sahiptir. Orta kuvvette gelişen asmaları çok verimlidir fakat çok
yüklemeden kaçınılmalıdır aksi halde renklenme iyi olmaz.
HÖNÜSÜ : Kaliteli sofralık bir çeşittir fakat fizyolojik dişi çiçeklidir. Dölleyici olarak genelde
Dökülgen kulanılır. Geç olgunlaşan, mor-siyah renkli, uzun taneli bir çeşittir.
IŞIKLI BEYAZI : İri, oval taneli, ince kabuklu, sarımtrak yeşil renkli, tane içi etli,1-3 çekirdekli
ve tatlıdır. Işıklı razaki ile beraber olgunlaşır.
İTALİA: İtalya orijinlidir. “İdeal” adı ile de bilinir. BiconexHamburg Misketi melezidir. İri
taneli, beyaz, kalın kabukludur ve h. Misketinden aldığı kokuya sahiptir. Mantari hastalıklara
hassastır. Yüksek terbiye (1-1.5 m) iyi sonuç verir. Marmara ve Ege bölgesine önerilir.

4. KOZAK BEYAZI : Ege ve Marmaranın yüksek kesimlerinde yetiştirilmektedir.Tane iri, oval,
beyaz ve kalın kabukludur. Tane içi etli, az sulu ve 1-3 çekirdeklidir. Razakiden 3 hafta sonra
olgunlaşır, omca üzerinde bekletilebilir.
KOZAK SİYAHI : Çanakkale, Balıkesir, Denizli, Manisada yetişri. Renk siyah olup olgunlaşma
Eylülün son haftasıdır. Salkım şakli uzun kanatlı veya dağınık koniktir. Salkım sapı uzun ince,
taneler seyrektir. Tane şekli oval-söbüdür.Danenin kabuk rengi güneş tarafında çok koyu, siyah-
mor, gölge tarafında koyu kırmızımsı renktedir. Puslu, lekesiz, ince ve yumuşak tanelidir. Tane içi
sarımtrak yeşil, damarlar beyaz, özlü, sıkı etli, sulu, tatlı, hoş lezzetlidir. Sofralık bir çeşittir.
Büyüme orta, omca yatık gelişir.
MÜŞKÜLE: Marmara bölgesinde ve özellikle İznik’te yaygın olarak üretimi yapılan beyaz taneli
ve taneleri orta irilikte(4-5g) ve yuvarlak oldukça verimli çeşitlerimizdendir. Kabuk kalın,puslu,
şeffaf ve sarı yeşil renklidir. Hasada yakın tanelerin güneş gören tarafı kızarır. Salkımları orta
iri(400-500g), kanatlı, konik ve orta sıklıktadır. Asma üzerinde bekletmeye ve soğukta
muhafazaya uygun bir çeşittir. Geçci olup Razakiden 3-4 hafta sonra olgunlaşır.
PERLETTE : ABD orijinli, ince kabuklu, gevrek etli, hafif aromalıdır. Çekirdeksizdir. GA
uygulamaları ile tane iriliği ve yola dayanıklılığı artar. Ancak çatlama ve çürüme riski oluşur. Çok
erkenci, sıcak yöreleri, derin-süzek toprakları sever. Ege ve Akdeniz yöresinde yaygındır.
RAZAKI :En yaygın sofralık çeşitlerimizdendir. 20’den fazla tip ve sinonimi vardır. Uzun oval
şekilli ve çok iri taneli (6-7 gr) beyaz, 1-3 çekirdekli, az sulu-tatlı, kabuk kalın veya orta kalındır.
20-40 ppm veya GA ile (tane 2-3 mm iken) irilik artışı ve sap bağlantısı güçlendirilir. Marmara’da
eylül’ün ilk 10 gününde olgunlaşır. Orta budamaya (4-5 göz) uygundur.
ROYAL çeşidi ise alphonse’den seçilen bir klondur özellikleri ona benzer.
PEMBE ÇAVUŞ, tane rengi pembe olup beyaz çavuştan mutasyonla oluşmuş bir çeşittir.
PEMBE GEMRE : Ege, Akdeniz ve G.A. yaygın, az miktarda üretilen yerli çeşitlerimizdendir.
Çok iri, yuvarlak ve pembe tanelidir. Virüs ve küllemeye duyarlıdır. En geç olgunlaşan
çeşitlerimizdendir.
SİYAH GEMRE daha koyu renkli ve küçük tanelidir.
TARSUS BEYAZI : Mersin-Adana yöresinde yetiştirilir. Tane beyaz yuvarlak, orta iri ve kalın
kabukludur. Erkencidir. Yöresinde temmuz ortasında olgunlaşır. Tane sap bağlantısı zayıf
olduğundan yola dayanıklı değildir. Yerini yeni erkenci çeşitlere bırakmaktadır.
YAPINCAK : Sinonimi yapalaktır. İstanbul, Tekirdağ civarı ve Ankara civarlarında yetiştirilir.
Rengi beyaz, olgunluk zamanı ekimin ikinci haftasıdır. Salkımlar uzun kanatlı, bazen dağınık, orta
büyüklükte, salkım sapı çok kısa ve kalın sarımtrak yelşildir. Tane orta sıklıkta, şekli ovaldır.
Kabuk güneş tarafında hafif kızarır diğer taraflar yeşilimsi sarı kalır. Üzerinde kahverengi lekeler
mevcuttur, puslu olup sinirler görünmez. İnce yumuşak tatlı, hafif kokulu, hoş lezzetli. Şaraplık,
sofralık olarak değerlendirilir. Büyüme kuvvetli, omca dik büyür. Verim iyidir.