3. Gizakiok lurrean dauden bizidunetatik eboluzionatuenak gara, eta
arrazoia daukagu ez besteen antzera. Edo hala suposatzen dut.
Baina hau ez da guztiz enbidiagarria, nahiz eta arrazoimena eduki,
ez dugu behar bezala erabiltzen. Ez da berdina mailu bat izatea hura nola
erabiltzen den jakitea baino. Bi alde horiek ezberdindu behar dira zehazki.
Gure bizilekua, lurra planeta, kutsatzen dugu. Hori jakin arren eta ez
dugu ezer egiten konpontzeko. Beraz, nahiz eta arrazoimenaz orniturik
egon, badira momentu zehatzetan non hura ez dugu erabiltzen:
Kasukoak dira gaur egungo gudak. Gure artean borrokatzen dugu
zentzurik gabe eta gure artean hiltzen gara, nahiz eta arrazoimena eduki.
Edota norberaren ongia bilatzen dugunean besteen gaiztakeria bilatzen
dugunean.
4. Nire iritziz enbidia izan behar genieke animaliei.
Haiek ez dituzte guk egiten ditugun tontakeriak
egiten nahiz eta arrazoimedunak ez izan.
Animaliek txikitatik haien kabuz baliatzen dira,
gaitasunak behar baino gehiagotan ez dute izaten,
eta bizirauten dute. Batzuetan egoera hau ez da
zuzenki gertatzen, eta gurasoen laguntza behar
dute, baina ez gizakiok behar dugun bezala: gure
kabuz bizitzeko gai izan arte, denbora askoz
luzeagoa pasatzen dugu gurasoekin.
5. Animaliek ez dute arrazoimenik, aldiz senak
dituzte, hau da, txikitatik bizimodua
bideratzeko programazio moduko bat.
Adibidez salmoia, ibaian jaio, itsasora
joan, hasi eta ibaian arraultzak errutera
itzultzen dira. Beti da horrela, guztiek
egiten dute hori, haien sena delako. Guk
arrazoimenaren bidez aukeramena
daukagu, eta gure bizitza nahi dugun
bezala bideratu ahal dugu: seme-alabak
ala ez erabaki dezakegu, non eta nola
(baldin eta genetikoki determinatuta ez
izanda)
6. Gizakion, komunikazio sinbolikoa erabiltzen dugu, hitzak,
letrak, zenbakiak... Ulertzen ditugu. Eletrak, guttunak eta
horrelako gauzak. Esanahia duen zerbait, sentimendu
sinbolizatuak alegia. Animaliekin konparatuta abantaila
handia da. Badago eztabaida animaliak sentimenduak duten
ala ez. Malkoak eta ezintasunak hormonen kontua da,
erreakzio kimikoen aldaketa. Beraz, nire ustez, ezin da
zehaztu sentimendu bat izatea eta sentimendu horrek zer den
jakitea. Bertan ezberdintzen gara. Guk sentimendua pairatu
eta zer den jakin dezakegu. Animaliak aldiz, sentimendu hori
pairatzera behartuta daude, ezjakintasunean murgilduta.
Horrek ez du esan nahi haien artean ere ulertzen ez dienik,
solik eta seinale kimikoen bidez. Seinale bat izan daiteke
dantza moduko bat egitea, ligatzeko, honela bikoteak zer nahi
egin behar duen jakingo du… baina inoiz ez ulertu.
