2.  Σα θαλϊςςια κότη, επύςημα
ΚΗΤΩΔΗ
καλούμενα κητώδη εύναι
μεγϊλα θαλϊςςια θηλαςτικϊ
ϊριςτα προςαρμοςμϋνα ςτο
περιβϊλλον τουσ, ςτα οπούα
περιλαμβϊνονται μεταξύ
ϊλλων τα δελφύνια και οι
φϊλαινεσ.
 Αποτελούν ομώνυμη τϊξη τησ
ςυνομοταξύασ των θηλαςτικών.
Σο όνομϊ τουσ προϋρχεται από
την αρχαύα ελληνικό "κήτος"
που ςημαύνει χϊςμα, μεγϊλο
ϊνοιγμα, και ςυνυφαςμϋνο
από τη μυθικό Κητώ, κϊθε ον
μεγαλόςωμο
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
2

3. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
 Σα κητώδη διακρύνονται ςε δύο υποτϊξεισ: ςτα
οδοντοκητώδη και τα μυςτακοκητώδη. Σα πρώτα
περιλαμβϊνουν τϋςςερισ ταξινομικϋσ οικογϋνειεσ και τα
δεύτερα τρεισ.
 Εκτόσ αυτών υπϊρχει και η υπόταξη τα "αρχαιοκότη"
που περιλαμβϊνει μόνο απολιθωμϋνα εύδη.
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
3

4. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
 Ειδικϊ, για τα κητώδη θεωρεύται ότι αναπτύχθηκαν πριν
από περύπου 45 εκατομμύρια χρόνια όταν, ςύμφωνα με
κϊποιεσ επιςτημονικϋσ θεωρύεσ, περιςςότερο τολμηρϋσ,
ϋνα χερςαύο θηλαςτικό που προςδιορύςθηκε ωσ
'αρχαιόκητοσ', επϋςτρεψε ςτη θϊλαςςα.
12/12/2013
4
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢

5. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
 Σα κητώδη μοιϊζουν και ςυμπεριφϋρονται ωσ ψϊρια
πλην όμωσ δεν εύναι ψϊρια. Σο μόκοσ τουσ εύναι μεγϊλο
και ποικύλει των ενηλύκων από 2 μϋχρι 30 μ. Ζουν ςε
ωκεανούσ και μερικϊ εύδη αυτών ςε μεγϊλουσ
ποταμούσ (π.χ. Αμαζόνιο, Γϊγγη κ.λπ.). Σο δϋρμα τουσ
εύναι γενικϊ μαλακό και γυαλιςτερό, χωρύσ λϋπια.
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
5

6. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
 Κϊτω από το δϋρμα τουσ, ςτον υποδόρειο ιςτό,
βρύςκεται ϋνα παχύ υπόςτρωμα λιπαρόσ και ελαιώδουσ
ουςύασ το λεγόμενο "κητϋλαιο", που καλύπτει όλο το
ςώμα τουσ με διττό προςτατευτικό χαρακτόρα, αφενόσ
τησ διατόρηςησ ςταθερόσ θερμοκραςύασ και αφετϋρου
τησ αποφυγόσ ςύνθλιψησ από τισ υφιςτϊμενεσ πιϋςεισ
ςτα μεγϊλα βϊθη που καταδύονται αυτϊ τα ζώα. Σα
δόντια τουσ εκτόσ του ότι ξεχωρύζουν από τα ϊλλα
θηλαςτικϊ αποτελούν το βαςικό ςτοιχεύο τησ διϊκριςόσ
τουσ ςε δύο υποτϊξεισ. Αναπνϋουν με υπερβολικϊ
μεγϊλουσ πνεύμονεσ.
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
6

7. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
 Ζουν κατϊ αγϋλεσ.
 Κϊθε αγϋλη περιλαμβϊνει μερικϊ
θηλυκϊ, νεογνϊ και ςυνηθϋςτερα ϋνα
αρςενικό που εύναι και ο οδηγόσ τησ
αγϋλησ.
 Παρϊ το ογκώδεσ ςώμα τουσ κολυμπούν
με επιδεξιότητα και μεγϊλη ταχύτητα.
Σα θωρακικϊ πτερύγια βοηθούν
ιδιαύτερα ςτην κολύμβηςη.
 Σο δε ουραύο πτερύγιο που
χρηςιμοποιεύται για ώθηςη και που
αναπτύςςεται κατϊ οριζόντιο επύπεδο
ωσ προσ το διϊμηκεσ του ςώματοσ
αποτελεύ ϋνα ιδιαύτερο χαρακτηριςτικό
των κητωδών, ενώ το ραχιαύο προςφϋρει
ιςορροπύα μϋςα ςτο νερό.
 Σο τελευταύο εύναι δερμϊτινο χωρύσ
ςκελετό και ονομϊζεται λιποπτερύγιο.
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
7

8. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
 Σα κητώδη ϋχουν μεγϊλο εγκϋφαλο. Ο μεγαλύτεροσ εγκϋφαλοσ




ςτον κόςμο ανόκει ςτον φυςητόρα (Physeter macrocephalus).
Ζυγύζει 9 κιλϊ και εύναι ϋξι ϋωσ επτϊ φορϋσ μεγαλύτεροσ από τον
ανθρώπινο εγκϋφαλο.
Σον δεύτερο ςε μϋγεθοσ εγκϋφαλο ςτον κόςμο τον διαθϋτουν οι
όρκεσ και ζυγύζει 6 κιλϊ.
Ο εγκϋφαλοσ των δελφινιών ζυγύζει περύπου 1,5 κιλϊ, δεδομϋνου
ότι ο ανθρώπινοσ εγκϋφαλοσ ζυγύζει 1,2 κιλϊ.
Η ευφυόσ ςυμπεριφορϊ των κητωδών, η επικοινωνύα τουσ, ο
τρόποσ που κοιμούνται αλλϊ και το μϋγεθοσ του εγκεφϊλου και η
πολυπλοκότητα του εγκεφαλικού φλοιού κϊποιων ειδών, τα
ϋκαναν αντικεύμενα μελϋτησ για τουσ επιςτόμονεσ και αγαπητϊ
ςτουσ ανθρώπουσ.
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
8

9. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
 Δεν κοιμούνται ποτϋ, αλλϊ ξεκουρϊζουν εναλλϊξ τα
δύο ημιςφαύρια του εγκεφϊλου τουσ, ώςτε, όταν το ϋνα
ξεκουρϊζεται, το ϊλλο να εξαςφαλύζει την αναπνοό
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
9

10. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
 Σα κητώδη εύναι ςαρκοφϊγα που
αναζητούν την τροφό τουσ από την
επιφϊνεια τησ θϊλαςςασ μϋχρι βϊθουσ
200 μ. Ανϊλογα των μϋςων ςύλληψησ
τησ τροφόσ τουσ διακρύνονται ςε δύο
κατηγορύεσ - υποτϊξεισ:
α) Tα μπαλενοφόρα κητώδη ό
μυςτακοκότη ό μυςτικότη ό κοινώσ
φϊλαινεσ, που ϋχουν μπαλϋνεσ αντύ για
δόντια, όπου λειτουργούν ωσ ηθμόσ και
με αυτϋσ φιλτρϊρουν το νερό και
κατακρατούν την τροφό τουσ.
β) Tα οδοντοφόρα κητώδη ό
οδοντοκότη. Χαρακτηριςτικϊ
οδοντοκότη εύναι τα δελφύνια.
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
10

11. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
 Σα μυςτακοκότη ό μπαλαινοφόρεσ φϊλαινεσ ϋχουν
αντύ για δόντια δύο ςειρϋσ από κερϊτινα ελϊςματα,
τισ μπαλαύνεσ, (ό μπαλϋνεσ, ό μπανϋλεσ). Οι
μπαλϋνεσ 200 - 300 ανϊ πλευρϊ ςαγονιού
κρϋμονται από τον ουρανύςκο και παγιδεύουν μικρϊ
θηρϊματα όταν φιλτρϊρουν το θαλαςςινό νερό,
όπωσ για παρϊδειγμα κρηλ και κυρύωσ πλαγκτόν
που αφθονεύ ςτισ πολικϋσ περιοχϋσ όπου και
ςυχνϊζουν. Από την ϊλλη, η γκρι φϊλαινα τρϋφεται
ςτο βυθό, τρώγοντασ βενθικϊ καρκινοειδό.
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
11

12. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
 Σα οδοντοκότη κυνηγούν κυρύωσ ψϊρια και
κεφαλόποδα, τα οπούα ςυλλαμβϊνουν με τα δόντια
τουσ και τα καταπύνουν ολόκληρα χωρύσ να τα
μαςόςουν.
 Αν πιϊςουν μεγϊλα θηρϊματα, όπωσ κϊνει η Όρκα, ό
γρϊμποσ η όποια κυνηγϊει φώκιεσ και πτηνϊ, κόβουν
και καταπύνουν μεγϊλα κομμϊτια ςϊρκασ.
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
12

13. ΢ΤΝΕΧΕΙΑ
απόςταςη, το μϋγεθοσ και την κύνηςη
ενόσ αντικειμϋνου.
Με αυτόν την ικανότητα τα
οδοντόκητη μπορούν να εντοπύςουν,
να κυνηγόςουν και να πιϊςουν
γρόγορη λεύα ςτο απόλυτο ςκοτϊδι.
Μϊλιςτα, αυτό η ικανότητα εύναι τόςο
εξελιγμϋνη,
ώςτε να μπορούν να ξεχωρύςουν τη
λεύα τουσ από κϊτι που δεν εύναι, για
παρϊδειγμα μύα βϊρκα.
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
13

14.  ΚΛΙΚ
 ΚΛΙΚ
 ΚΛΙΚ
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
14

15. ΕΤΧΑΡΙ΢ΣΩ ΓΙΑ ΣΗΝ ΠΡΟ΢ΟΧΗ ΢Α΢
12/12/2013
΢ΣΕΛΙΟ΢ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ΢
15