2. O
Սերգեյ Փարաջանովը (իսկական անունազգանունը՝ Սարգիս Փարաջանյանց)
մանկուց նկարել է, ջութակ և դաշնամուր
նվագել: Դպրոցական տարիներին հաճախել
է բալետի ստուդիա և դրամատիկական
խմբակ: 1942–45 թթ-ին սովորել է Թբիլիսիի
կոնսերվատորիայի երգեցողության
բաժնում, 1951 թ-ին ավարտել է Մոսկվայի
կինեմատոգրաֆիայի ինստիտուտը (Իգոր
Սավչենկոյի արվեստանոց). դիպլոմային
աշխատանքը «Մոլդովական հեքիաթ»
ֆիլմն է: 1949 թ-ից Կիևի Ալեքսանդր
Դովժենկոյի անվան կինոստուդիայում
ռեժիսորի ասիստենտ էր, 1952 թ-ից՝
բեմադրող-ռեժիսոր: Մասնակցել է
Սավչենկոյի «Երրորդ հարվածը» (1948 թ.) և
«Տարաս Շևչենկո» (1952 թ.) ֆիլմերի
նկարահանումներին:
3. O
1955 թ-ին Փարաջանովն ստեղծել է իր առաջին լիամետրաժ`
«Անդրիեշ» (Յակով Բազելյանի հետ), ապա՝ «Առաջին տղան»
(1959 թ.), «Ուկրաինական ռապսոդիա» (1961 թ.), «Ծաղիկը
քարի վրա» (1962 թ.) ֆիլմերը: Նա համաշխարհային
ճանաչման է արժանացել «Մոռացված նախնիների
ստվերները» (1964 թ.) կինոնկարով, որը դասվել է աշխարհի
լավագույն ֆիլմերի շարքը և արժանացել 28 տարբեր
պարգևների [Կիևի համամիութենական (1964 թ.), Մար դել
Պլատայի (1965 թ.) կինոփառատոների, բրիտանական
կինոակադեմիայի, ՈւկրԽՍՀ Պետական (1990 թ.)
մրցանակներ, Սալոնիկի (Հունաստան) կինոփառատոնի
ոսկե մեդալ և այլն]: Ֆիլմը գուցուլների (ուկրաինացիների
էթնիկական խումբ) մասին է. ներկայացված է ոչ միայն
ժողովրդական
ծեսերի, հավատալիքների, տոնախմբությունների գունագեղ
ու խորհրդավոր մի աշխարհ, այլև բացահայտված է մարդու
ներաշխարհը` իր հույզերով և զգացումներով:
4. O 1966 թ-ին սկսել է «Կիևյան որմնանկարներ»
կինոնկարի աշխատանքները, սակայն այն
արգելվել է (պահպանվել են մի քանի
կադրեր): Փարաջանովը և մշակույթի ու
գիտության մի շարք այլ գործիչներ նամակ
են հղել կուսակցական և պետական
բարձրագույն ատյաններ. բողոքել են 1960ական թվականներին Ուկրաինայում
մտավորականների համատարած
բանտարկությունների համար:
5. O
1966 թ-ին Փարաջանովին հրավիրել
են աշխատելու Հայֆիլմ
ստուդիայում: 1967 թ-ին
նկարահանել է «Հակոբ
Հովնաթանյան» վավերագրական
կինոնկարը: 1969 թ-ին սեփական
սցենարով ստեղծած «Նռան գույնը»
(«Սայաթ-Նովա», ՀԽՍՀ Պետական
մրցանակ՝ 1988 թ.) ֆիլմով
հաստատվել է Փարաջանովի
արվեստի ինքնատիպությունը, և
ռեժիսորն արժանացել է մեծ
համբավի: Ֆիլմի գունագեղ
կտավներ հիշեցնող կադրերը
վերակերտում են աշուղ և
բանաստեղծ Սայաթ-Նովայի
կենսագրությունը, բացահայտում
նաև այնպիսի արժեքներ, ինչպիսիք
են երգը, սերն ու հավերժությունը:
6. O 1973 թ-ին, երբ Փարաջանովն սկսել է «Հրաշքն
Օդենսում» (նվիրված է Հանս Քրիստիան Անդերսենին)
ֆիլմի աշխատանքները, նրան բանտարկել են: 1977 թ-ին
միջազգային հանրության (Ֆրանսուա Տրյուֆո, Ժան-Լյուկ
Գոդար, Ֆեդերիկո Ֆելլինի, Լուկինո Վիսկոնտի, Ռոբերտո
Ռոսսելինի, Միքելանջելո Անտոնիոնի, Լուի Արագոն)
ճնշման տակ ժամանակից շուտ ազատվել և վերադարձել
է Թբիլիսի: 1982 թ-ին Փարաջանովը դարձյալ կեղծ
մեղադրանքներով ենթարկվել է քրեական
պատասխանատվության և 11 ամիս պահվել
Օրթաճալայի բանտում: Հալածանքների շրջանը տևել է 15
տարի: Ռեժիսորը նույնիսկ բանտախցում շարունակել է
ստեղծագործել. կազմակերպել է ինքնագործ
թատրոն, ստեղծել կոլաժներ, տիկնիկներ և գծանկարներ:
7. O
1973 թ-ին, երբ Փարաջանովն սկսել է
«Հրաշքն Օդենսում» (նվիրված է Հանս
Քրիստիան Անդերսենին) ֆիլմի
աշխատանքները, նրան բանտարկել են:
1977 թ-ին միջազգային հանրության
(Ֆրանսուա Տրյուֆո, Ժան-Լյուկ
Գոդար, Ֆեդերիկո Ֆելլինի, Լուկինո
Վիսկոնտի, Ռոբերտո
Ռոսսելինի, Միքելանջելո Անտոնիոնի, Լուի
Արագոն) ճնշման տակ ժամանակից շուտ
ազատվել և վերադարձել է Թբիլիսի: 1982
թ-ին Փարաջանովը դարձյալ կեղծ
մեղադրանքներով ենթարկվել է քրեական
պատասխանատվության և 11 ամիս
պահվել Օրթաճալայի բանտում:
Հալածանքների շրջանը տևել է 15 տարի:
Ռեժիսորը նույնիսկ բանտախցում
շարունակել է ստեղծագործել.
կազմակերպել է ինքնագործ
թատրոն, ստեղծել կոլաժներ, տիկնիկներ և
գծանկարներ:
