2. GAGAK JADI HIDEUNG
Kacaritakeun baheula dina hiji tempat aya oray naga
keur nawu balong. Sungutna ngegel kana tangkal huni,
buntutna dibrlitkeun kana pancuh tambakan beulah
dieu. Awakna malang dina balong tea, tuluy di ayun
keun goplak, goplak, goplak dipake nawu baloing tea.
Teu kungsi lila balong teh saat laukna sing kocopok
loba. Jol datang gagak kadinya haritamah gagak teh
buluna bodas ngeplak. Ujug-ujug corokcok weh laukna
dipacokan nepi beak lauk nu baradagnamah.
Ku oray sanca katempoen gagak maling lauk, geuwat
digenggereuhkeun, tapi gagak ngalah beuki
ngahajakeun. Atuh oray ambek sebrut bae diudag
gagakteh. Gagak teh hiber kuorang diobrot, gagak teh
bingung da diberik wae sieunen katewak. Kabeneran
aya nu keur neleum, gebrus bae gagak teh asup ka jero
pijanaan. Atuh ari muncul deui teh geus lestreng .
Barang jol oray sanca teh panglingeun, da jadi hideung
lestereng. Pok weh oray sanca nanya, “mahlik hideung
3. maneh nempo sakadang gagak teu bieu liwat kadieu?”
Gagak teh sorana digedekeun, ngomongna oge basa
Betawi, da sieunen katara, “Engga, gaaaa!”
Tah kitu sasakalana manuk gagak buluna hideung jeung
sorana gaaa, gaaaak!
Rincian Dongeng:
- Judulna : Gagak Jadi Hideung
- Bahasana : Kasar
- Palakuna : Gagak jeung Oray Sanca
- Watek palakuna :
Gagak = Badeur, sok daek nyopet, te bisa
digenggereuhkeun.
Oray Sanca = Getol, daek usaha, rajin.
- Tempat/latar : Caritana jaman baheula di hiji balong nu
loba laukan
- Eusi/hikmah nu bisa di cokot :
Ari jadi jalma teh kudu getol daekan, ulet, usaha lamun
hayang bog amah kos sakadang Oray Sanca. Ulah jiga
Gagak baong, haying ngenah doing embung gawe.
4. SILUMAN
Jaman baheula dihiji tempat/werwengkon didinya teh
kacaritakeun lembur anu kacida sarienen nana jelema
ngaliwat kadinya, yen beja didinya ari peting tara aya
lampu, pokona paroek jeng loba begal. Lamun aya
jalma peting-peting liwat kandinya cak beja sok dicegat
garong/begal pokona sakumaha harta nu dibawa ku
jalma teh kudu dibikeun ka garong lamun hente diancam
bakal dipaehan atawa disiksa.
Caritana yen brgal/garong anus sok nyegat ditempat
etateh nyaeta jalma anu cicing di tempat eta, penduduk
didinya kusabab kitu jalma sarieuneun liwat kadinya teh.
Jeung deui anu jalma anu nempatan tempat eta teh
jaragoan utamana jago kadugalan.
Kusabab kitu jalma nyarebutna eta tempat Siluman,
lembur Siluman terusnamah.
Eta tempat teh aya di Kabupaten Subang, Kecamatan
Pabuaran. Tah ayenamah Silumanteh jadi ngaran Desa
nyaeta Desa Siluman. Da ayeunamah aman biasa wae
5. kos daerah nu sejenna eweuh begal eweuh garong,
kecuali katukangeun lembur etateh aya trotoang
panjang da nepi ayeunage sok sarieuneun jalma liwat
kadinya tipeuting mah.
Tah kitu caritana kunaon eta tempat teh disebut
Siluman, nu ayeuna Desa Siluman.
6. KUYA NGAGANDONG IMAHNA
Jaman baheula aya Kuya imah-imah di sisi muara.
Gawena ngahuma, ngahumateh indit isuk datang sore
magrib.
Hiji poe Kuya keur di huma, aya hujan geode bari jeung
angina. Tatangkalan rarungkad imah Kuya oge
kaapungkeun murag ka leuwi brus ti teleum. Sakadang
Kuya sedih kacida, isukana manehna ngieun dei anu
leuwih keker supaya te kabawa angina.
Hiji poe manehna balik ti hima, Kuya teh masak pikeun
dahar sore. Sabot masak Kuya kacai hela, keur di cai
katingali hasep ngebul dina suhunan imahna ku Kuya
diburu tapi imah geus angus seneuna gede nakeranan.
Kuya teh ceurik.
Keur kitu jol bae Monyet kolot. Monyet ngomong ka
sakadang Kuya, “tong ceuri sakadang Kuya ngieun deui
imahmah!”
“Anu matak sakadang Monyet lain sakali wae kacilakaan
imah teh bareto kabawa angina. Kudu kumaha
7. akalnanya supaya imah awet?” cak sakadang Kuya!
Sakadang Monyet ngajawab, “gampang atuh, ngarah
imah ulah cilakamah dibawa bae, ulah ditinggalkeun.
Pek ngieun dei anu alus tur kuat ke lamun geus
anggeus arang tangkodkeun kana tonggong anjeun,
pantone sakira asup sirah supaya gampang ngelokeun
sirah ka jero.
Eta papatah teh ku Kuya diturutkeun, saenggeus
anggeus prak ditengkodkeun dina tonggongna, monyet
anu memenerna. Nah ti haritamah imah sakadang Kuya
teh sok dibabawa bae, digagandong.
Rincian Dongeng:
- Judulna : Kuya Ngagandong Imahna
- Bahasana : Kasar
- Palakuna : Sakadang Kuya jeung sakadang Monyet
- Watek palakuna :
Sakadang Kuya = Getol daek digawe, gampang putus
asa an, te kuat kena musibah.
Sakadang Monyet = Daek babantu jeung mere saran
8. - Tempat/latar : Baheula dihiji kebon deket walungan
- Eusi/hikmah nu bisa di cokot :
Jadi jalma kudu getol kos sakadang Kuya tapi tong
gampang putus asa jeung tong bodo. Jeung kudu daek
babantu ka batur kos sakadang Monyet
9. CIPEUCANG
Kacatur kacaritakeun cak kolot, dihiji tempat anu ayana
di Kabupaten Bekasi, Kecamatan Bojongmangu, Desa
Sukamukti aya hiji lembur nu ngarana Cipeucang.
Kunaon eta lembur teh dingaranan Lembur Cipeucang,
cak kolot baheula diieu lembur teh loba sasatoan
terutama Peucang, Sato bangsaning embe anu awakna
letikan ti embe.
Di ieu tempat teh aya cai anu ngocor titungtung kidul
nepi tungtung kaler nu di sebut Cipamingkis. Tah di
Cipamingkis ieu bangsaning sasatoan ngarinum
terutama Peucang. Kusabab cai teh jadi tempat
kahirupan mahluk anu harirup sato, tatangkalan oge
jalma kabeh ngabutuhkeun cai.
Tah kusabab kitu ieu Lemburteh dingaranan Lembur
Cipeucang. Asalna tina ngaran sato nyaeta Peucang
jeung cai anu ngalir di eta tempat, Ci = Cai anu ngalir di
eta tempat, Peucang = sato anu loba baheula didinya.
Disebut weh Cipeucang.
10. Nepikeun kiwari oge masi aya keneh Cipamingkis anu
ngalir di Cipeucang, jeung masi loba jalma lamun usum
halodo kacarainateh ka Cipamingkis eta.
Jeung hiji deui di ieu lembur teh lahir saurang jajaka nu
ganteng ngalempereng koneng loba nu resep jeung nu
bogoh. Tepatna kaping 16 sasih Mei warsih 1987 di lahir
keunana. Dugi ayeuna eta jajakateh aya keneh ayeuna
kuliah di UPI Kampus Purwakarta nu jenenganana Ojim
Suryana tea.
