1. Сакъ шеэри, окъув-тербиевий
комплекс «Мектеп-лицей»нинъ
7 сыныф талебеси
Айдинов Ислям Джаферовичнинъ
язгъан иши,
Регъбери: къырымтатар тили
ве эдебияты оджасы Рустемова З.Р.
«Джедвеллерде ады ёкъ…»

3.  Шимдики тынч аятымыз ичюн Улу Ватан дженки вакътында
дженк къурбанлары, джебелерде, партизан, гизли тешкилятларда
душман иле курешкен аскерлерге миннетдармыз, оларнынъ япкъан
къараманлыкълары огюнде баш эгемиз.
 Оларнынъ арасында белли къырымтатарлар: Амет-хан Султан,
Абдураман Решидов, Абдулла Тейфук, Узеир Абдураманов,
Сейтнафе Сейтвелиев ве башкъалары. Амма оларнынъ сырасында
«Джедвеллерде екъ…..» инсанларда аз дегиль. Олардан бириси меним
къартдедем Абиев Амит эди.

4. Къартдедем Бахчасарай районынынъ Алма-Тархан коюнде
дюньягъа кельген. Бу кой ешилликлер, багъ-багъчалар арасында
акъып кеткен Альма озенчикнинъ ялысында ерлешкен. Бу ерде
эвель-эзельден берли къырымтатарлар, румлар, сонъки
вакъытларда Украина зираатчылары тынч омюрнен яшай едилер.
Шу вакъытларда бу ернинъ байлыгъы: арыкълардаки сувлары,
сынъырсыз багъчалары,тувар ве къой сюрюлери-эписи
зенгинлернинъ къолунда эди.

5. Енулмагъан ташлардан япылгъан, тепеси
къызыл кирамет иле къапалгъан бир эвчикте
къартдедемнинъ къорантасы яшай эди. Къапу
огюнде бир къач терек, адий койлю атчыгъы,
дерт-беш къой—фукъаренинъ байлыгъы эди о
заман.
1910 сенеси къара козьлю огъланчыкъ
догъа—бу меним къартдедем эди. О
огъланчыкъ башкъа кой балалары киби
къырларда секирип юре, озенде къолунен
балыкъ тута, къуш юваларыны «козьден
кечире», дагъ емишлерини джыя
эди.Вакъыты кельгенде мектепке бара ве беш
сыныф битире. Амитке окъумакъ къолай эди,
дерслерни яхшы динълей, оджасынынъ
дегенини япа эди. Шунынъ ичюн бабасы
къомшуларынен акъыл танышып огълуны
Акъмесджиттеки рабфакъкъа йибермеге
къараргъа кельди. 

6. 1930-1931сенелери Амит аркъадашларынен
биринджи колхознынъ тешкилятчысы ола, сонъ кой
советинде секретарь олып чалыша.

7. Шу сенеси къартдедем Зодие
къартанамнен никяхтан кечелер.
Оларнынъ шеадетнамелери бугуньки
куньлергедже сакъланып къалды.

8.  Зодие къартанам да Альма-Тархан коюнде 1913 сенеси,
февральнинъ 15-де дюньягъа кельген ве шехедетнамеси
де бу сене 100 йыллыгъыны толдура.

9. 1932-1937 сенелери Амит къартдедем
колхозда бригадир олып чалышкъан.
Онынъ бригадасы шу сенелери
районда буюк нам къазангъан.
 Яшайыш эп гузеллешти,
екъсузлыкълар битти. Севген иши,
муляйим къадыны. Ве шу къорантада
1935 сенеси меним Дилявер
къартбабам дюньягъа келе. Онынъ
шехедетнамесини Зодие битам
мукъайтлыкънен сакълап къалгъан.
.

10.  1939 сенеси къартдедемни арбий хызметке
алдылар. Финляндия сынъыры янында хызмет
этти. Шимальдеки шиддетли сувукъларгъа,
дагълар ичинде олгъан чарпышмаларнынъ
къыйынлыгъына даянды , озь аскерлик
вазифесини кереги киби эда этти ве мудафаа
министирнинъ тебрикнамесинен койлерине
къайтып кельди.

11.  1941 сенеси июнь 23-те Амит къартдедем шинель кийип, джебеге
кетти. Якъында медицина техникумыны битирген Айше къардашы да
арбий хызметке, медсанбатткъа кетти.
 Джебе елагъы Къырымгъа келип чыкъкъандже арбий адамлар
баягъы азырландылар, запастан чагъырылгъан аскерлерге дженк
этмекни огреттилер. Бу ишнинъ Акъяр мудафаасына буюк ярдымы
олды.
О мудафаа Амит къартдедем озь тувгъан топрагъы ичюн 8 ай амансыз
дженк этти. Сонъ топ ве бомба атешлери тюбюнде ялдагъан сонъки
параходларнынъ бирине чыкъып Кавказ ялысына кельди.

12.  Дженк-дженктен, уруш-уруштан, раатлыкъ бильмеген аскерни джебе
еллары Булгъарыстан топрагъына кетирдилер.
 Бираз эвель исе Амит къартдедемни ватаны Къырым азат олунгъаны
мунасебети иле аркъадашлары юректен тебриклеген эдилер.
Булгъарыстанда пек аз девам эткен раатланувдан сонъ , кене урушлар
башланды . Зайчар-Белгород тарафында уджумге кечкен немселерге къаршы
Амит хызмет эткен къысым догъру елдан келип , азырланмайып дженкке
кирди. Агъыр къанлы чарпышмалар башланды.

13. О экинджи куню койлерине мектюп язды, амма
къаршылыкъ алмады. Амит къадыны балаларынен, бир
шейсиз, рыкъма-рыкъ толу юк вагонына юклеп, сюргюн
этильгенини даа бильмей эди.

14. Булгъарыстанда пек аз девам эткен раатланувдан сонъ , кене урушлар
башланды . Зайчар-Белгород тарафында уджумге кечкен немселерге
къаршы Амит хызмет эткен къысым догъру елдан келип , азырланмайып
дженкке кирди. Агъыр къанлы чарпышмалар башланды.

15.  Уджюмде олгъан 2.580 окъчылар
полкнынъ автоматчысы Амит
Абиевнинъ янында патлагъан мина
аскерни башындан агъыр яралады. Оны
госпитальге къойдылар. Экимлер,
хирурглар джаныны къуртармакъ ичюн
вакъыт аджымай арекет эттилер, амма
файда бермеди.
 1944 сенеси октябрь 9-да къартдедем
вефат этти. Аркъадашлары оны Видин
шеэриндеки къабристанда дефн
эттилер. Мезары устюнде къызыл
йылдызлы эйкельчик къойдылар.

17. Дженк биткен сонъ сагъ къалгъанлар гъалебе къазанып эвлерине
къайттылар, Айше де чокъ арбий мукяфатларнен къайтып кельди.

18. – Къартдедемнинъ къыз къардашы Айше, дженкявер
достларынен.

19.  Тек Амит къартдедем къайтмады.
Зодие къартанамны язмагъан,
сорамагъан ери къалмады: «Сизнинъ
акъайынъыз, Абиев Амит, ольгенлер ве
хаберсиз гъайып олгъанлар
джедвеллеринде екъ!»-деген джевапны
ала эди эр ерден.
 Бу сезлерни уйдургъанлар,
аскерлернинъ къоранталарына не къадар
къайгъы ве кедер кетиреджегини
тюшюнмегенлер. Ойле джевап
алгъанларгъа укюмет тарафындан ич бир
ярдым берильмей эди.

20. Дженк биткен сонъ 45 йыл кече. Энди 77
яшындаки Зодие къартбитам 1990 сенеси
басылгъан «Достлукъ» газетасында
«Бильгенлер бармы?» очеркини окъуй.
Анда Геннадий Русанов деген
корреспондент: « 1910 сенеси Альма-
тархан коюнде догъгъан Абиев Алифни
бильгенлер олса, шу адрес иле хабер
этинъиз!» –риджада булуна эди.


21. Бу хабер аиле азаларынынъ эписини эеджандландырды, чюнки 45 йиылдан
берли Амит къартдедем акъкъында бир хабер екъ эди. Амма не ичюндир
Амит ерине Алиф язылгъан. Шу куню Зодие къартанам Геннадий Русановгъа
мектюп яза, о исе Одессада яшагъан Владимир Бортничукъкъа хабер эте.

32. 
Меним къартдедем киби
бинълернен къырымтатар
огъуллары Ватан ичюн джан
бердилер. Чокъусынынъ адлары
белли олмагъанлар сырасында
къалды.
 Меним Амит къартдедем
акъикъатен къараманий инсан
олгъанына гъурурланам.

33. Аилемизнинъ шеджереси