بررسی پیر پوستی در سطح بافت (اپی درمیس، درمیس، هیپودرمیس، و فولیکول مو) و با نگاهی ژرف تر در سطح سلولی (کراتینوسیت،ملانوسیت،فیبروبلاست،دندروسیت و ...) به خوبی بیانگر پیچیدگی بیش از حد روند پیری است . نشانه های کلی پیر پوستی بیانگر این امر است که بنا به دلایل مختلف پیر پوستی تاخیری یا Chronological دارای تفاوت های زیادی با پیر پوستی ناشی از تابش یا Photo-aging می باشد. یکی از مهمترین علل تفاوت تاثیر اشعه ماوراء بنفش است که بر روند پیر پوستی موثر است. البته اختلاف نظر های متفاوتی در عوامل متاثر بر پدیده و روند پیر پوستی وجود دارد و نظر بر این است که عوامل مختلف دیگری از جمله استرس نیز بر آن تاثیر گذارند . (227-228) در پیر پوستی تاخیری Chronological هورمونها نقشی ویژه و خاص ایفا می نمایند. به علاوه می دانیم که پوست نیز ارگانیست که به سیستم هورمونی وابسطه بوده و از آن تاثیر می پذیرد . به علاوه سیستم هورمونی نیز همانند هر سیستم دیگری در بدن از روند پیری تاثیر پذیرفته و به صورتی غیر مستقیم با بروز اخلال در روند فعالیت این سیستم وتولید هورمون پوست نیز از آن متاثر شده و در نتیجه در روند پیر پوستی نیز دخالت می نماید .(229)

1. ‫2-51 پیر پوستی روندی متاثر از فرایند های اندوکرینی و نورواندوکرینی‬
‫بررسی پیر پوستی در سطح بافت (اپی درمیس، درمیس، هیپودرمیس، و فولیکول مو) و با نگاهی ژرف‬
‫تر در سطح سلولی (کراتینوسیت،مالنوسیت،فیبروبالست،دندروسیت و ...) به خوبی بیانگر پیچیدگی بیش‬
‫از حد روند پیری است .‬
‫نشانه های کلی پیر پوستی بیانگر این امر است که بنا به دالیل مختلف پیر پوستی تاخیری یا‬
‫‪ Chronological‬دارای تفاوت های زیادی با پیر پوستی ناشی از تابش یا ‪ Photo-aging‬می باشد.‬
‫یکی از مهمترین علل تفاوت تاثیر اشعه ماوراء بنفش است که بر روند پیر پوستی موثر است. البته اختالف‬
‫نظر های متفاوتی در عوامل متاثر بر پدیده و روند پیر پوستی وجود دارد و نظر بر این است که عوامل‬
‫مختلف دیگری از جمله استرس نیز بر آن تاثیر گذارند . )822-722(‬
‫بر همین اساس 7 فاکتور اصلی دخیل در پدیده و روند پیر پوستی به صورت زیر معرفی می گردند :‬
‫1- همراه با گذشت زمان ‪Chronological‬‬
‫2- متثر از عوامل ژنتیکی ‪Genetic‬‬
‫3- متاثر از تابش اشعه ‪Photo-induced‬‬
‫4- متاثر از مصرف تنباکو، تغذیه و اعتیاد به الکل ‪Behavioral‬‬
‫5- همراه با بیماری های مزمن و رنجور کننده (سرطان ها و عفونت ها ) ‪Catabolic‬‬
‫6- متاثر از ناکارآمدی و یا پیری سیستم هورمونی (تخمدانها، تیروئید، غدد آدرنال و جنسی)‬
‫‪Endocrine‬‬
‫7- متاثر از نیروی جاذبه ‪)222( Gravitational‬‬
‫در این بخش پیری را به عنوان یک پدیده و روند منفرد تحت عنوان پیر پوستی تاخیری یا‬
‫‪ Chronological‬مورد بررسی قرار داده ایم که از 6 عامل و فاکتور دخیل دیگر باال متاثر می گردد .‬
‫در پایان نیز نگاهی کوتاه بر اثر استرس بر روی پوست خواهیم داشت.‬
‫در پیر پوستی تاخیری ‪ Chronological‬هورمونها نقشی ویژه و خاص ایفا می نمایند. به عالوه می دانیم‬
‫که پوست نیز ارگانیست که به سیستم هورمونی وابسطه بوده و از آن تاثیر می پذیرد . به عالوه سیستم‬
‫هورمونی نیز همانند هر سیستم دیگری در بدن از روند پیری تاثیر پذیرفته و به صورتی غیر مستقیم با‬
‫بروز اخالل در روند فعالیت این سیستم وتولید هورمون پوست نیز از آن متاثر شده و در نتیجه در روند‬
‫پیر پوستی نیز دخالت می نماید .(222)‬
‫2-61 پوست ارگان هدف هورمون ها و سیگنالهای نورواندوکرینی‬
‫سیگنالهای اندوکرینی و نورواندوکرینی دارای اثرات متعدد و مختلفی بر پوست می باشند.‬
‫گیرنده های اصلی موجود برای دریافت این سیگنالها عبارتند از :‬
‫‪ ‬گیرنده های آندروژنیک‬
‫بر گرفته از کتاب پیری و پیر پوستی تالیف دکتر محمد بقایی – دکتر باریک بین – دکتر احسانی‬

2. ‫‪ ‬گیرنده های آندروژن و استروژن‬
‫‪ ‬گیرنده ‪Calcitonon gene-related peptide‬‬
‫‪ ‬گیرنده های کولینرژیک‬
‫‪ ‬گیرنده های ‪ Corticotropin releasing hormone‬و ‪urocortin‬‬
‫‪ ‬گیرنده های گلوکوکورتیکوئید و مینرالو کورتیکوئید‬
‫‪ ‬گیرنده های گلوتامات‬
‫‪ ‬گیرنده های هورمون رشد‬
‫‪ ‬گیرنده های هیستامین‬
‫‪ ‬گیرنده های مالنوکورتین‬
‫‪ ‬گیرنده های مسیالنوس نوروپپتید‬
‫‪ ‬گیرنده های مسیالنوس‬
‫‪ ‬گیرنده های نوروکینین‬
‫‪ ‬گیرنده های نوتروفین‬
‫‪ ‬گیرنده های اوپیوئیدی‬
‫‪ ‬گیرنده های پاراتورمون و پروتئین وابسطه به ‪PTH‬‬
‫‪ ‬گیرنده های ‪ PRL‬و ‪LH-CG‬‬
‫‪ ‬گیرنده های سروتونین‬
‫‪ ‬گیرنده های هورمون تیروئید‬
‫‪ ‬گیرنده ‪Vasoactive intestinal peptide‬‬
‫‪ ‬گیرنده ویتامین ‪)222( D‬‬
‫پوست منبعی برای تولید برخی از هورمونها و نوروترانسمیترها است. برخی از هورمون ها و‬
‫نوروترانسمیترهایی که توسط عصبها و سلول های اپی تلیال و درمال تولید می گردد نیز عبارتند از :‬
‫‪ ‬هورمونهای هیپو تاالمیک هیپوفیزی‬
‫‪ ‬نوروپپتید ها و نوروتروفینها‬
‫‪ ‬نوروترانسیمتر ها و نوروهورمونها‬
‫‪ ‬برخی هورمونهای استروئیدی‬
‫‪ ‬پروتئین وابسطه به پاراتورمون‬
‫‪ ‬هورمونهای استروئیدی جنسی‬
‫‪ ‬هورمون تیروئید‬
‫برخی از فاکتور های محیطی و داخلی مشترکا سطح فعالیت سیستم نورواندوکرینی پوست را تنظیم می‬
‫نمایند . اشعه خورشیدی ، بخصوص محدوده تابشی ‪ UVA‬و ‪ UVB‬به عنوان یکی از مهمترین عوامل‬
‫تاثیر گذار بر پوست تلقی میگردند .(232-232)‬
‫بر گرفته از کتاب پیری و پیر پوستی تالیف دکتر محمد بقایی – دکتر باریک بین – دکتر احسانی‬

3. ‫حرارت ، رطوبت و دیگر عوامل موجود در محیط همانند مواد شیمیایی و بیولوژیک نیز در این رابطه‬
‫موثرند . برخی مکانیسم های داخلی نیز که بر سیستم نورواندوکرینی پوست موثرند نیز ممکن است‬
‫همزمان و همگام با اثر عوامل محیطی ، بروز آسیب های بیولوژیکی در محل موضع و یا بیماری های‬
‫موضعی و سیستمیک فعال گردند .‬
‫مهمترین ماده اندوکرینی ساخته شده توسط پوست ویتامین ‪ D‬می باشد که موجب تنظیم متابولیسم کلسیم و‬
‫همچنین بروز دیگر اثرات سیستمیک می گردد . مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است که محرومیت از‬
‫نور آفتاب موجب کاهش سطح خونی ویتامین 3‪ D‬شده و درنتیجه ممکن است سبب بروز کارسینوماهای‬
‫پستان ، کولون و پروستات گردد. ویتامین 3‪ D‬و آنالوگهای آنها همچنین موجب تنظیم بیولوژی‬
‫کراتینوسیتها و مالنوسیتها ی پوست نیز می گردند.(332)‬
‫2-71 پیری در سیستم اندوکرین‬
‫همه غدد اندوکرینی همانند دیگر اجزای بدن از روند پیری کل بدن تاثیر می پذیرند، اما تعداد اندکی از آنها‬
‫در روند پیر پوستی درگیر می باشند. نتایج حاصل در ظاهر پوست بیشتر به واسطه کاهش فعالیت غدد‬
‫هیپوفیز ، آدرنال ، تخمدانها و بیضه هاست .‬
‫ترشح و تولید هورمون رشد بوسیله غده هیپوفیز تحت کنترل تنظیم کننده های متعدد هیپوتاالمیک و یا‬
‫محیطی قرار دارد که ممکن است موجب بروز اثرات مثبت و یا منفی در این روند گردد. تعادل نهایی‬
‫بدست آمده حاصل از تاثیر این عوامل تنظیم کننده تعیین کننده ترشح زیاد ،کم و یا به اندازه هورمون رشد‬
‫است .‬
‫به هر حال تغییرات فیزیولوژیک خاص در برخی از زمانهای زندگی همانند : بلوغ ، بارداری ، پیری و‬
‫برخی از بیماری های حاد موجب تاثیر بر ترشح هورمون رشد می گردند . اثرات محیطی هورمون رشد‬
‫عموما بوسیله فاکتور رشد مشابه با انسولین ‪ IGF‬اعمال می شود که در کبد تحت تاثیر و تحریک‬
‫هورمون رشد ساخته می شود . 1‪ IGF‬درحال گردش در خون دارای زیست دستیابی مناسبی است و‬
‫عملکرد فعاالنه آن وابسطه به اتصال آن به پروتئین های متصل شونده به ‪ )IGF-Bps( IGF‬می باشد.‬
‫پوست یکی از ارگانهای هدف سیستم ‪ GH-IGF‬است که بواسطه فعالیت این سیستم اثرات مشخصی را‬
‫در فیزیولوژی درم و اپی درم بروز می دهد.‬
‫2-‪ GH, IGF-1, IGF‬و ‪ IGF-Bps‬همگی در پوست حاضر بوده و در هم ایستایی فیزیولوژیک آن از‬
‫جمله در اتصاالت و کنش و واکنشهای درمو- اپی درمال تاثیر دارند.‬
‫بنا بر این نه تنها فعالیتهای سیستمیک بلکه فعالیتهای پاراکرین و یا اتوکرین پوستی، سیستم ‪ GH-IGF‬نیز‬
‫برهم ایستایی پوست تاثیر میگذارد.‬
‫هرگونه افزایش در ترشح هورمون رشد سبب بروز تغییر در پوست می گردد و برخی از این تغییرات‬
‫ممکن است مرتبط با برخی اثرات اصالح بر پیر پوستی باشد. (432)‬
‫در تحقیقی دیده شده است که ،کاهش فزاینده سطح سرمی ‪ DHEA‬همراه با افزایش سن و جبران آن با‬
‫دریافت مقادیر اضافی نشان دهنده هیچ گونه اثر واضح و مشخصی بر پوست نبوده است ، به غیر از اینکه‬
‫سبب اثر بر ترشح سبوم گردیده است. (532)‬
‫بر گرفته از کتاب پیری و پیر پوستی تالیف دکتر محمد بقایی – دکتر باریک بین – دکتر احسانی‬

4. ‫هر دو دوره بحرانی یائسگی و دهه آندروپوز اثرات منفی قابل توجهی بر پوست می گذارند . درمان‬
‫جایگزین با هورمون (‪ )HRT‬در خانمها پس از یائسگی ممکن است تا حدی این تغییرات را کاهش دهد.‬
‫هر چند در مطالعات صورت گرفته میزان تغییرات در نزد دریافت کنندگان هورمون جایگزین یکسان‬
‫نبوده است. مصرف سیگار نیز ممکن است در برخی از موارد با این درمان جایگزین تداخل ایجاد‬
‫نماید.(632-242)‬
‫2-81اندوکرینوپاتی پوست‬
‫بروز اندوکرینوپاتی های متعدد از جمله کمبود و یا افزایش ترشح هورمونها موجب بروز تغییراتی در‬
‫عملکرد پوست و ساختمان آن می گردد که ممکن است در روند پیری موثر باشند.‬
‫دیابت ملیتوس و اکرومگالی دو نمونه آشکار در این زمینه است ، اما این بیماری ها موجب بروز همه‬
‫ظواهر پیر پوستی نمی گردند . و در برخی از موارد ممکن است وجود چنین بیماری هایی موجب حل‬
‫برخی مشکالت ناشی از پیر پوستی نیز گردند که از این جمله می توان به کاهش چروک در برخی از‬
‫افراد دیابتیک اشاره نمود . آکرومگالی به واسطه افزایش پاتوژنیک هورمون رشد رخ می دهد. از عالئم‬
‫اصلی این بیماری افزایش رشد استخوانها همراه با هایپرتروفی در بافت ساب کوتانوس و درمال است. در‬
‫این بیماری دست و پا بزرگ شده ، پوست ضخیم و خشن می گردد . افزایش سایز سلولهای اپی درمال به‬
‫همراه افزایش در سرعت ساخت کراتینوسیتها نیز رخ می دهد . همچنین سرعت ساخت سبوم و عرق نیز‬
‫افزایش می یابد . در برخی از بیماران پیگمنتاسیون پوست نیز افزایش می یابد . برعکس این حالت کاهش‬
‫در ضخامت درم ، کاهش در االستیسیته و به صورن نادر راحت زخم شدن پوست در زمان نقص در تولید‬
‫هورمون رشد نیز گزارش شده است . در هر دو نوع بیماری فوق الذکر برگرداندن سطح خونی هورمون‬
‫رشد به حد طبیعی تنها موجب بروز تغییرات جزیی در پوست می گردد. (142)‬
‫در دیابت به دلیل انباشتگی گلیکوپروتئین در دیواره عروق نوعی غیر طبیعی بودن عمومی عروق خونی‬
‫کوچک وجود دارد . این حالت به دلیل باریک شدن لومینا و کاهش شدت جریان خون در آنها رخ می دهد.‬
‫در این بیماران گزروزیس در نواحی تحتانی پاها نیز پدیده ای نادر نیست. در افراد دیابتیک سفت و سخت‬
‫شدن پوست و کاهش تحرک در نقاط اتصال نیز گزارش شده است که به نظر می رسد ناشی از گلیکاسیون‬
‫کالژن و دیگر ماکرومولکولهای درمیس باشد.‬
‫اختالالت تیروئیدی نیز موجب بروز برخی مشکالت پوستی در سالمندان می گردد . اپی درمیس پاسخ‬
‫های مستقیم و واضحی را به هورمونهای تیروئید نشان می دهد که در برخی از موارد موجب بروز‬
‫تظاهرات کلینیکی واضحی می گردد. خشکی پوست و زبری آن در ‪ Myxoedema‬و نرمی پوست در‬
‫هایپرتیروئیدیسم از نمونه های این پاسخ مستقیم هستند. در هیپوتیروئیدیسم زردی و رنگ پریدگی در‬
‫چهره و پوست رخ می دهد که می تواند ناشی از تجمع کاروتن در پوست باشد . در برخی مواقع در باالی‬
‫گونه ها نیز سرخی دیده می شود . در ‪ Myxoedema‬خشکی و زبری دیده شده و موها نیز زبر و‬
‫ضعیف تر از موهای نرمال دیده می شوند .‬
‫در تیروتوکسیکوز پوست گرم و مرطوب به نظر می آید که علت این امر افزایش جریان خون محیطی و‬
‫به همراه تعریق باالست . به عالوه در برخی از بیماران خارش عمومی نیز وجود دارد.‬
‫بر گرفته از کتاب پیری و پیر پوستی تالیف دکتر محمد بقایی – دکتر باریک بین – دکتر احسانی‬

5. ‫در بیماران مبتال به هایپرتیروئیدیسم ممکن است ‪ onycholysis‬رخ داده و به عالوه احتمال پراکندگی‬
‫رنگدانه ها نیزدربرخی از بیماران وجود دارد .‬
‫غدد آدرنال نیز ممکن است دچار برخی تغییرات پاتولوژیک همانند افزایش فعالیت در سندرم کوشینگ و‬
‫یا کاهش فعالیت در بیماری آدیسون گردد . در سندرم کوشینگ گلوکوکورتیکوئید ها موجب بروز اثراتی‬
‫هم در اپی درمیس و هم در درمیس می شوند. این مواد سبب کاهش ساخت کراتینوسیتها و ضعیف شدن‬
‫اپی درمیس و تحلیل در برخی از کراتینوسیتهای می گردند . گلوکوکورتیکوئید ها همچنین به علت مهار‬
‫متابولیکی فیبروبالستها موجب تضعیف درمیس نیز می شوند .‬
‫نتیجه نهایی عملکرد گلوکوکورتیکوئید ها در پوست بسیار مشابه با اثرات پیری در پوست است.‬
‫هایپرپیگمنتیشن نیز از مهمترین تظاهرات بیماری آدیسون است . در این حالت مالنودرما در سطح پوست‬
‫به صورت جنرالیز ه دیده و بخصوص در مناطقی که تجمع رنگدانه ها وجود ندارد و یا کمتر است بیشتر‬
‫دیده می شود . این حالت را بخصوص درچین و چروکهای کف دست و بر روی موکوس دهانی بیشتر‬
‫می توان دید.‬
‫به هر حال همانگونه که گفته شد در پوست هورمونها و واسطه های نورواندوکرین ساخته شده و واکنش‬
‫می دهند. کاهش میزان تولید هورمونها به واسطه روند پیری نیز بر روی فیزیولوژی پوست تاثیر می‬
‫گذارد. برخی از اندوکرینوپاتی ها نیز بر فیزیولوژی پوست تاثیر گذاشته و ممکن است بر روند پیری آن‬
‫نیز تاثیر گذار باشند .(142-542)‬
‫......‬
‫بر گرفته از کتاب پیری و پیر پوستی تالیف دکتر محمد بقایی‬
‫– دکتر باریک بین – دکتر احسانی‬
‫بر گرفته از کتاب پیری و پیر پوستی تالیف دکتر محمد بقایی – دکتر باریک بین – دکتر احسانی‬