Bal Mühendislik - Mersin Doğalgaz Havalandırma Tesisatı Yüksek Blok Klima Sistem Uygulamaları

1. 15. YÜKSEK BLOK KL‹MA S‹STEM
UYGULAMALARI
Amerikan literatürüne göre, 75 feet (25m) ve üzerindeki yap›lar
yüksek bina statüsüne girmektedir. 50 metre yüksekli¤in, yani 15
kat›n üzerine ç›k›ld›¤›nda, genel olarak mekanik tesisatta ciddi so-
runlar ortaya ç›kar ve bu özel sorunlar tesisat mühendisi taraf›ndan
dikkatle ele al›nmal›d›r. Bunun yan›nda belli bir büyüklü¤e sahip
yayg›n kompleks yap›lar da yüksek yap› olarak kabul edilmelidir.
Yüksek yap› ›s›tma, havaland›rma, klima tesisat› tasar›m›, rüzgar et-
kisi, baca etkisi, iç hava kalitesi, hava tafl›nmas›, yang›n güvenli¤i,
acil durum prosedürleri, deprem önlemleri, bina yönetim sistemi ve
zonlama gereksinimlerini dikkate almak zorundad›r. Yap›n›n mima-
ri tasar›m›nda tesisatla ilgili rezervasyon üzerinde önemle durulma-
l›d›r. Yüksek yap›larda sistem seçiminde ekonomik kriterler ön
plandad›r. Yat›r›m ve iflletme maliyetlerini optimize eden çözümler
araflt›r›lmal›d›r. Bu tip uygulamalarda yap›lacak yanl›fll›klar büyük
boyutlarda kaynak israf›na neden olur.
15.1. YÜKSEK YAPILARIN ÖZELL‹KLER‹
Yüksek yap›lar›n özellikleri afla¤›daki gibi özetlenebilir:
1. Yüksek yap›larda gerek yang›n gerekse infiltrasyon kay›plar›
nedeniyle pencerelerin aç›lmas› arzu edilmez.
2. Bina yal›t›m›nda hem ›s› ekonomisi hem de kondensasyon ne-
deniyle çok iyi önlemler al›n›r.
3. Genelde ofis binas› olarak kullan›lan yap›larda 6 m2 de bir ki-
fli oldu¤u kabul edildi¤inden katlarda çok say›da insan bulun-
maktad›r. Dolay›s›yla insan, ayd›nlatma ve büro makinalar›n-
dan oluflan iç yükler önemli boyutlara ulaflmaktad›r.
4. Yüksek bloklar genellikle çevrelerindeki yap›lar›n aras›ndan
tek bafllar›na yükselirler ve korunmas›zd›rlar. Yüksek bloklar-
da gölgeleme etkisi olmad›¤›ndan güneflten olan ›s› kazanc›
önemli mertebelerdedir.
5. Gün boyunca bu ›s› kazanc› de¤eri güneflin konumuna göre de-
¤iflir.
6. Yüksek bloklarda rüzgar etkisi ise çok önemli bir faktördür.
Rüzgar h›z› yerden olan yükseklikle artar. Bu yüksek rüzgar h›-
z›na ba¤l› olarak binan›n rüzgar yönündeki cephesinde önemli
bir pozitif bas›nç ve aksi yönde önemli bir negatif bas›nç olu-
flur. Bina cephesi aç›kl›klar›ndan s›zan hava çok fazlad›r.
7. Baca etkisi ise yüksek bloklar›n bir baflka önemli özelli¤idir.
So¤uk d›fl hava ve s›cak iç hava; yüksek blok merdiven kova-
n›nda ve di¤er dikey flaftlarda yukar› do¤ru bir hava hareketi
oluflturur. Aynen bacalarda oldu¤u gibi alt katlardan ve ana gi-
riflten giren hava düfley flaftlarda yukar› yükselir. Bu olay özel-
likle alt katlar› ve ana giriflleri etkiler. Bu nedenle ana girifllere
döner kap› yap›lmas›, s›cak hava perdeleri uygulanmas› veya
ekstra döflemeden ›s›tma veya s›cak hava apareyleri kullan›l-
mas› önerilen önlemler aras›ndad›r.
8. Yüksek bloklar genellikle derinlemesine planlan›r. Buna göre
iklimlendirme aç›s›ndan birbirinden farkl› özellikler gösteren
çevre zonu ve iç zon olmak üzere iki bölge ortaya ç›kar. Çevre
zonu genel olarak bina d›fl cephesinden itibaren 4-5 m kabul
edilebilir. Bu mesafe baz› hallerde 7-8 m de¤erine kadar kabul
edilebilmektedir. Yüksek bloklar›n en önemli özelliklerinden
biri budur.
9. Çevre zonunda güneflin, d›fl hava s›cakl›¤›n›n ve rüzgar›n etki-
lerine ba¤l› olarak sürekli de¤iflen bir ›s›l yük geçerlidir. Çevre
zonda d›fl ortamla olan iliflkiye ba¤l› olarak hem so¤utma, hem
de ›s›tma gerekmektedir. K›fl›n ve ara mevsimlerde, çevre zo-
nunun yönüne ve günün saatine göre, güneflin gelmesine ba¤l›
olarak, baz› çevre zonlar›n› ›s›t›rken, baz›lar›n› ise ayn› anda
so¤utmak gerekebilir. Çekirdek zonda ise yükler zamana ba¤l›
olarak büyük farkl›l›k göstermez ve sabittir. Bu sabit yük ge-
nellikle yapay ayd›nlatmaya vs. ba¤l› olan yüksek iç kazançlar
nedeniyle yaz-k›fl so¤utma yönündedir.
10. Yüksek blok ›s›tma ve so¤utma sistemleri ›s› geri kazanma
uygulamalar› aç›s›ndan genifl imkanlar yarat›r. Baz› zonlar›n
›s›t›l›rken, baz›lar›n›n so¤utulmas› bu imkan› yaratan ana et-
kendir.
11. Yüksek bloklar genellikle ticari binalar olarak karfl›m›za ç›k-
maktad›r. Gerek dekorasyon, gerekse de di¤er sistemler için
önemli bedeller ödeyen firmalar do¤al olarak hacimlerde kon-
forun en üst düzeyde olmas›n› talep etmektedir. Firmalar›n ge-
nelde çok dinamik bir yap›ya sahip olmas›, organizasyon flema-
lar›n›n ve yerleflimlerin de¤iflmesine neden olmaktad›r. Çal›-
flanlar›n say›s› ve buna paralel olarak ayd›nlatma ve makina
gücü artmaktad›r. Bütün bu nedenlerden dolay›, yüksek yap›-
larda kullan›labilecek sistemler çok esnek olmal›d›r.
12. Statik Bas›nç. Yüksek bloklarda s›cak/so¤uk su ile ›s›tma/so-
¤utma yap›ld›¤›nda büyük bir statik bas›nç ortaya ç›kacakt›r.
Klima sistemi içinde bas›nca en duyarl› elemanlar kazanlar ve
radyatörlerdir. Normal radyatör ve kazanlar 4 bar, özel siparifl
edildi¤inde ise 6 bar bas›nca dayan›kl› olarak üretilirler. Bina
yüksekli¤i 60 m’yi, baflka baz› faktörleri ve emniyet pay› dik-
kate al›nd›¤›nda yaklafl›k 50 metreyi geçmemelidir.
13. Yüksekli¤i 50 m’yi aflan bloklarda ise sistemin düfley do¤rultu-
da iki veya gerekirse daha fazla say›da düfley bölüme (zona) ay-
r›lmas› gerekir. Sistemin ikiye bölünmesinde genellikle ara te-
sisat kat› kullan›l›r. Pratik olarak yüksek bloklarda her 20 katta
bir galeri kat yap›l›r. Sulu klima tesisat›nda 20 kat yukar›ya
do¤ru da¤›t›m yap›l›r. S›hhi tesisatta ise galeri kattaki 1. hidro-
for sistemi 10 kat afla¤›ya, 2. hidrofor sistemi ise 10 kat yukar›-
ya su basar. Kazan ve so¤utma grubu gibi primer cihazlar bod-
rumda yerlefltirilir. Çat›da hava so¤utmal› gruplar veya so¤utma
kuleleri yer al›r. Ara tesisat kat›nda bir ›s› de¤ifltirici kullan›l›r.
Kazanda/so¤utma grubunda üretilen s›cak su/ so¤uk su ile bu ›s›
de¤ifltirgecinde, yaklafl›k 5 °C s›cakl›k fark›yla yine s›cak veya
so¤uk su elde edilir. Yüksek bloktaki kazan veya chiller ile ara
tesisat kat› aras›ndaki katlar kazan veya chillerden, ara bloktan
sonraki katlar ise ›s› de¤ifltirgecinden beslenir fiekil 15.1’de bir
yüksek blokta tesisat katlar›n›n da¤›l›m› gösterilmifltir..
14. Bas›nç zonlamas›n›n amaçlar›:
a. Sistemin statik bas›nc›n› azaltmak,
b. Alt/üst bas›nç fark›n› azaltmak,
486

2. 487
fiekil 15.1. ‹Ç ZON VAV, ÇEVRE ZONU VAV + RADYATÖRLE STAT‹K ISITMA S‹STEM‹

3. c. Ak›flkan debisini kontrol edebilmektir.
Her bas›nç zonu eflanjörü, hidroforu, pompas› vs. gibi ba¤›ms›z ifl-
letme ve kumanda elemanlar›na sahip olmal›d›r.
15.1.1. Yüksek Bloklarda Klima Tesisat›n›n Mimari Yerleflim
Özellikleri
Farkl› klima sistemlerinin yerlefliminde, toplam alan›n yüzdesi ola-
rak teknik hacim ihtiyaçlar› yaklafl›k olarak afla¤›da verilmifltir:
Is› kazan›ml› üniteler + primer hava %5
Çevre indiksiyon %5
Fan coil + primer hava %5
So¤uk tavan + primer hava %5
Tek kanall› tam haval› sistemler %7
Çift kanall› tam haval› sistemler %8
Perimetre ›s›tmal› VAV sistemi %7
Amerikan sistem %2-4
Buna göre,
• Ayr›lan tesisat alanlar›n›n toplam alana oran› %4-8 mertebesinde
olmal›d›r.
• Ana makina dairesi yüksekli¤i 5-5,5 m olmal›d›r.
• Ara tesisat kat› yüksekli¤i minimum 4-4,5 m net olmal›d›r.
• Klima santral› seçimlerinde tek santralde, yer kayb›, kat yüksek-
li¤i, ses-konfor, hava kanal da¤›t›m›, servis kolayl›¤› gibi neden-
lerle 25000 m3/h debinin üzerine ç›k›lmamal›d›r.
Komple klimatize edilen yap›larda cihazlar için ayr›lmas› gerekli
yaklafl›k alanlar:
So¤utma gruplar› (1000 kW’a kadar) 8 m2/100 kW so¤utma yükü
So¤utma kuleleri 3 m2/100 kW so¤utma yükü
Havaland›rma ve klima santralleri 0,0035 m2/m3/h hava debisi
Uygulanan sistemlere göre, 500 m2 kat alan›na sahip ofis binalar›n-
da gerekli net asma tavan içi yüksekli¤i:
So¤uk tavan + taze hava besleme + egzoz 500 mm
VAV tek kanall› 400-600 mm
Tavan tipi fan coil 500 mm
Su kaynakl› ›s› pompas› + taze hava+egzoz 550 mm
Çift kanall› sistemler 600 mm
Amerikan sistem klima 350-400 mm
Teknik hacimlerin yerlerinin belirlenmesinde 1. Bas›nç zonlamas›,
2. Boru ve kanal boylar›n›n minimize edilmesi, 3. Sistem dirençle-
rinin minimize edilmesi gibi konular gözönünde tutulmal›d›r. Fark-
l› ünitelerin yerlefliminde yer önerileri afla¤›da verilmifltir:
So¤utma kuleleri
So¤utma havas›na ihtiyaç oldu¤undan en uygun yer çat›d›r. Ancak
kazan bacalar›ndan etkilenmemesi için hakim rüzgar yönü gözönü-
ne al›nmal›d›r.
So¤utma makinalar›
Cihaz yükünü tafl›yacak bir yap›n›n olmas›, ses ve titreflim geçiflin-
de bir problem olmayacak flekilde tedbirler al›nmas› kayd›yla so¤ut-
ma cihazlar› çat›ya yerlefltirilebilir. Ancak yap› stati¤i ve enerji bes-
lemesi nedenleriyle su so¤utmal› chillerin bodrum katlara konulma-
s› daha do¤rudur.
Havaland›rma ve klima cihazlar›
Klima cihazlar› belli flaft alanlar›na uygun olarak katlara yay›lmal›-
d›r. Bas›nç zonlar›ndaki uygun hacimlere santraller yerlefltirilmelidir.
15.1.2. Yüksek Bloklarda Klima Tesisat›nda Yang›n Damper-
leri Kullan›lmas›
Yang›n bölmeleri aras›ndan geçen dikey hava kanallar› en az 2 saat
yang›na mukavim flaftlar içine yerlefltirilmelidir. Yang›n korumal›
flaft içine yerlefltirilmifl dikey kanallar›n branflman ç›k›fllar›nda veya
girifllerinde, branflman kanallar›n›n flaft duvarlar›n› deldi¤i her yere
yang›n damperleri konulmal›d›r.
Yatay hava kanallar›n›n yang›n bölmelerinin duvarlar›n› deldi¤i her
yere yang›n damperi konulacakt›r. Bu damperlerin yang›n dayan›m-
lar› içine yerlefltirildi¤i yang›n bölme duvar›n›nkine eflit olmal›d›r.
Bir flaft içine yerlefltirilmemifl olup da katlar aras›nda yang›n ay›r›-
m› yapan bir döflemeyi delen her hava kanal›n›n döflemeyi deldi¤i
her noktaya döfleme ile ilgili ayn› yang›n mukavemetine haiz yan-
g›n damperi konulmal›d›r.
Afla¤›da tarif edilen hava kanallar› içine veya bunlar›n duvar geçifl-
lerine yang›n damperleri konulmamal›d›r:
• Yang›n esnas›nda duman egzozu için kullan›lacak tüm hava ka-
nallar›
• Mutfak egzozu kanallar› (bu kanallar mutfak d›fl›nda içten ve
d›fltan yang›na mukavim izole edilecektir)
• Yang›n merdivenleri ve merdiven sahanl›klar› bas›nçland›rma
sistemi kanallar›
15.1.3. Yüksek Yap›larda Otomatik Kontrol ve Bina Otomas-
yon Sistemi
Chiller ve kazanlar›n otomatik olarak devreye sokulmas›, tüm pom-
palar›n, so¤utma kulelerinin, havaland›rma sistemlerinin, klima
santrallerinin, VAV kutular›n›n kontrolü ve izlenmesi için mikroifl-
lemci bazl› bir bina otomasyon sistemi tesis edilmelidir. Bina oto-
masyon sistemi ile yang›n alarm ve güvenlik sistemi ayn› protoko-
lü kullanmal› ve rahatça haberleflebilmelidir. Binadaki elektrik sis-
temleri ve s›hhi tesisat sistemleri de bina otomasyon sistemi taraf›n-
dan kontrol edilecek ve izlenecektir.
Bina otomasyon sistemi lokal DDC panelleri, sistem ve network
kontrolörleri, merkezi personel bilgisayar ve ona ba¤l› workstati-
on’lar, haberleflme network’ten oluflan da¤›t›lm›fl bir kontrol sistemi
(distributed control system) olacakt›r. Bina otomasyon sistemi ge-
nel olarak flunlar› sa¤layacakt›r:
• Havaland›rma, klima, hava filtreleri, elektrik sistemleri, ayd›n-
latma, VAV kutular› ve bu sistemlere ba¤l› bütün makina ve ekip-
man›n gözlenmesi, otomatik veya elle merkezi bilgisayar üzerin-
den çal›flt›r›l›p, durdurulmas› ve otomatik kontrolü
• Sistem entegrasyonnu ve koordinasyonunun gözlenmesi ve
kontrolü
• Zon ve mahal s›cakl›klar›n›n sürekli olarak gözlenmesi ve bütün
gözlenen de¤iflkenler için minimum ve maksimum limit alarm
verilmesi
• VAV kutular›n›n, klima santrallerinin, s›cakl›k, statik bas›nç, ha-
va ak›m›, de¤iflkenlerinin lokal paneller vas›tas›yla direkt dijital
kontrolü (DDC)
• Bütün modülasyon kontrol devrelerinin direkt dijital PID kontrolü
488

4. • Bina otomasyon sistemine ba¤l› tüm sistemler için raporlama,
alarm kontrolü, tarihçe, takip özellikleri ve bilgisayar ekran›ndan
renkli sistem grafikleri üzerinden bütün sistemlerin rahatça iz-
lenmesi, kontrolü ve idaresi
• So¤utma, ›s›tma, elektrik, enerji kullan›mlar›n›n takip edilmesi
ve sistemlerde enerji optimizasyonu programlar› vas›tas›yla
enerji kullan›m›n›n minimize edilmesi
• Planl› bak›m programlamas›
• Sistemlerdeki, makina ve ekipmanlardaki ar›zalar›n kolayca tes-
pit edilmesi
• Bütün sistemlerin otomatik olarak elemans›z çal›flmas›.
15.2. YÜKSEK BLOK UYGULAMALARINDA S‹STEM
ÖNER‹LER‹
Yüksek bloklarda uygulanacak klima sistemleri yukar›da say›lan
bütün flartlar› ayn› anda sa¤layabilmelidirler. Son zamanlarda yük-
sek yap›larda a¤›rl›kl› olarak kullan›lan alternatif sistemler afla¤›da
7 bafll›kta toplanm›flt›r. Do¤al olarak seçenekler bunlarla s›n›rl› de-
¤ildir.
S‹STEM 1
‹Ç ZON : VAV
ÇEVRE ZONU : VAV + Konvektör, radyatörle statik ›s›tma
Bu sisteme örnek fonksiyon flemas› olarak fiekil 15.2.A verilmifltir.
Örnek, flematik tek hat kat plan› ise fiekil 15.2.B’dedir. Bu çözüm-
de çevrede s›cak sulu radyatör (veya konvektör) sistemi, k›fl›n ›s›
kay›plar› ile enfiltrasyonu karfl›lar. Bu ›s›t›c› elemanlar›n su giriflin-
de termostatik kontrol vanas› olmal›d›r. VAV sistemi bir klima sant-
ral›ndan beslenir. Bu santralda üfleme havas› filtrelenir ve flartlan-
d›r›l›r. Hem so¤utma ve hem de ›s›tma serpantini vard›r. K›fl›n sa-
bah ilk saatlerde ön ›s›tma gerekebilir. K›fl›n ayr›ca hava s›cakl›¤›-
n›n çok düflük oldu¤u zamanlarda içeri al›nan so¤utma havas›n›n bir
miktar ›s›t›lmas› gerekebilir. VAV sistemi esas olarak, hem iç zonda
ve hem de d›fl zonda bütün y›l boyunca so¤utmaya çal›fl›r ve her iki
zonun so¤utma ihtiyac›n› karfl›lar. VAV sistem ayn› zamanda her iki
zonun taze hava ihtiyac›n› da karfl›lar. Bu nedenle minimum aç›kl›k
ayar› bulunmal›d›r. Egzoz fan› asma tavan içi plenumuna ba¤l› dö-
nüfl kanal› üzerindedir. K›fl›n VAV sistemden 15-17 °C sabit s›cak-
l›kta çevre zonuna verilen havan›n ortam s›cakl›¤›na yükseltilmesi
için gerekli olan ›s›tma enerjisi de çevre zondaki statik ›s›tma siste-
mince karfl›lan›r. Söz konusu enerjinin kay›p olarak de¤erlendiril-
memesi gerekir. K›fl koflullar›nda d›flardan al›nan so¤uk hava ana
santralda üfleme s›cakl›¤›na kadar ›s›t›l›r. Bunun üstündeki ›s›tma
çevre zonda karfl›lanmaktad›r ve bu ›s›tma aksi halde zaten yap›l-
mak zorundad›r. K›fl döneminde mekanik so¤utma devrede de¤ildir.
Bu durumda çevredeki ›s›tma sistemi kapasitesi hesaplan›rken, a)
zonun iletimsel ›s› kayb›, b) zonun enfiltrasyon kayb›, c) VAV mini-
mum hava debisinin 22 °C’ye ›s›t›lmas› için gerekli ›s› dikkate al›n-
mal›d›r.
Avantajlar›:
• Kolay ve ekonomik gece ayar› yap›m› / sabah ›s›tma operasyonu,
• Zon kontrolu için mükemmel bir fleksibilite,
• Pencere alt›na ›s›t›c› yerlefltirilmesi, muhtemel down-draft prob-
lemine en iyi çözüm,
• Sadece bir tek klima cihaz› ve bir tek kanal sistemi,
• Dönüfl-egzoz sistemi ile d›fl hava so¤utma imkan›n›n (›s› geri ka-
zan›m›) kolayl›kla uygulanabilmesidir.
Dezavantajlar›:
• ‹lk tesis fiyat› pahal›d›r.
• Konvektör veya radyatörün çevre zonda kullan›lmas› burada yer
kayb›na neden olmaktad›r.
• Çevre zon ›s›tmas›yla, iç zonun, birbiriyle kar›flmas›n› önlemek
için, çok dikkatli bir dizayn gerektirir.
S‹STEM 2
‹Ç ZON : VAV
ÇEVRE ZONU : Sabit Hava Debili (CAV) + 4 borulu fan coil
Bu sistemde çevredeki fan coil sistemi k›fl›n ›s› kay›plar› ile enfilt-
rasyonu karfl›lar, yaz›n da ›s› kazançlar›n› karfl›lar. Böylece çevrede-
ki ›s›tma ve so¤utma fan coil sistemiyle karfl›lan›r. Tek klima sant-
ral› kullan›ld›¤›nda, bu santraldan elde edilen sabit s›cakl›ktaki ha-
va, iç zonda VAV kutular› kontrolünde bütün y›l boyunca so¤utma
yapar. Ayn› hava d›fl zona CAV kutular›yla sabit debide üflenerek,
zonun taze hava ihtiyac›n› karfl›lar ve so¤utma yükünün karfl›lanma-
s›na katk›da bulunur. VAV sistemi her iki zonun taze hava ihtiyac›-
n› da karfl›lamaktad›r. Bu nedenle minimum aç›kl›k ayar› bulunma-
l›d›r. K›fl›n VAV sistemden 15-17 °C sabit s›cakl›kta çevre zonuna
verilen havan›n ortam s›cakl›¤›na yükseltilmesi için gerekli olan
›s›tma enerjisi de çevre zondaki fan coil sistemince karfl›lan›r. Söz
konusu enerjinin kay›p olarak de¤erlendirilmemesi gerekir. K›fl ko-
flullar›nda d›flardan al›nan so¤uk hava ana santralda üfleme s›cakl›-
¤›na kadar ›s›t›l›r. Bunun üstündeki ›s›tma çevre zonda karfl›lanmak-
tad›r ve bu ›s›tma aksi halde zaten yap›lmak zorundad›r. K›fl döne-
minde mekanik so¤utma devrede de¤ildir. Bu durumda çevredeki
fan coil ›s›tma kapasitesi hesaplan›rken, a) zonun iletimsel ›s› kay-
b›, b) zonun enfiltrasyon kayb›, c) VAV minimum hava debisinin 22
°C’ye ›s›t›lmas› için gerekli ›s› dikkate al›nmal›d›r. Fan coil so¤ut-
ma kapasitesi hesaplan›rken üflenen so¤uk havan›n etkisi dikkate
al›nmaz ve bir emniyet olarak b›rak›l›r.
Tek klima santral› yerine iki santral kullan›ld›¤›nda, d›fl zon için ayr›
bir primer hava sistemi kullan›l›r. fiekil 15.3’de flematik tek hat kat
plan› olarak görülen bu sistemde iç zona VAV santralinden besleme
yap›lmaktad›r. Esas olarak yukar›da anlat›lan sistemin eflde¤eridir.
Avantajlar›:
• Kolay ve ekonomik gece ayar› yap›m› / sabah ›s›tma operasyonu
• Zon kontrolu için mükemmel bir fleksibilite
• Pencere alt›na ›s›t›c› yerlefltirilmesi, muhtemel down-draft prob-
lemine en iyi çözüm.
• Sadece bir tek klima cihaz› ve bir tek kanal sistemi
• D›fl zonda kanal boyutlar›ndan tasarruf dolay›s›yla asma tavan
derinli¤inde kazanç
• Dönüfl-egzoz sistemi ile d›fl hava so¤utma imkan›n›n (›s› geri ka-
zan›m›) kolayl›kla tatbiki
• Çevre zonda fan coil sisteminde ›s› kazan›m sistemi tatbikat›na
elverifllilik.
Dezavantajlar›:
• ‹lk tesis fiyat› pahal›d›r.
• Fan coil ünitelerinin çevre zonda kullan›lmas› burada yer kayb›-
489

5. fiekil 15.2.A. ‹Ç ZON VAV, ÇEVRE ZONU VAV + RADYATÖRLE STAT‹K ISITMA S‹STEM‹
490

6. 491
fiekil 15.2.B. VAV SANTRALI + RADYATÖR S‹STEM‹ KAT PLANI TEK HAT fiEMASI

7. 492
fiekil 15.3. ‹Ç ZON VAV, ÇEVRE ZONU PR‹MER HAVA + FAN COIL KL‹MA S‹STEM‹ TEK HAT fiEMASI

8. na neden olmaktad›r.
S‹STEM 3
‹Ç ZON : Primer hava + 2 borulu fan coil
ÇEVRE ZONU : Primer hava + 4 borulu fan coil
Bu sistemde çevredeki fan coil sistemi k›fl›n ›s› kay›plar› ile enfilt-
rasyonu karfl›lar, yaz›n da ›s› kazançlar›n› karfl›lar. Böylece çevrede-
ki ›s›tma ve so¤utma fan coil sistemiyle karfl›lan›r. ‹ç zonda 2 boru-
lu fan coil bütün y›l boyunca so¤utmaya çal›fl›r ve so¤utma ihtiya-
c›n› karfl›lar. Taze hava tek taze hava santralinden temin edilerek,
hem iç zona hem de d›fl zona verilir.
Avantajlar›:
• Zon kontrolu için mükemmel bir fleksibilite
• Pencere alt›na ›s›t›c› yerlefltirilmesi, muhtemel down-draft prob-
lemine en iyi çözüm.
• Sadece bir tek taze hava santral› ve bir tek kanal sistemi
• Kanal minimum boyutta oldu¤undan, asma tavan derinli¤inde
kazanç
• Çevre zonda fan coil sisteminde ›s› kazan›m sistemi tatbikat›na
elverifllilik.
• ‹lk tesis fiyat› göreceli olarak ucuz.
Dezavantajlar›:
• Fan coil ünitelerinin çevre zonda kullan›lmas› burada yer kayb›-
na neden olmaktad›r.
S‹STEM 4
‹Ç ZON :VAV
ÇEVRE ZONU : VAV + Tam haval›, Sabit hava debili sistem.
Sistem fiekil 15.4’de görülmektedir. Bu sistemde çevredeki sabit
debili tam haval› klima sistemi k›fl›n ›s› kay›plar› ile enfiltrasyonu
karfl›lar, yaz›n da ›s› kazançlar›n›n taban k›sm›n› karfl›lar. Böylece
çevredeki ›s›tman›n tamam› ve so¤utman›n bir k›sm› sabit debili
klima sistemiyle karfl›lan›r. Bu klima santral› tamamen dönüfl hava-
s›yla çal›flmaktad›r. VAV santral›ndan elde edilen sabit s›cakl›ktaki
hava, iç zonda VAV kutular›yla bütün y›l boyunca so¤utmaya çal›-
fl›r ve so¤utma ihtiyac›n› karfl›lar. Ayn› hava d›fl zona VAV kutula-
r›yla de¤iflken debide üflenerek, zonun taze hava ihtiyac›n› ve de-
¤iflken so¤utma yükünü karfl›lar. VAV sistemi her iki zonun taze ha-
va ihtiyac›n› da karfl›lamaktad›r. Bu nedenle minimum aç›kl›k aya-
r› bulunmal›d›r.
Avantajlar›:
• Hiçbir döfleme alan› iflgali yoktur.
• Kontrol zonlar›n›n de¤iflmesinde mükemmel bir fleksibilte
• Kolay ve ekonomik gece ayar› yap›m› / sabah ›s›tma operasyonu
• So¤utucu devre geceleyin durdurulabilir.
Dezavantajlar›:
• ‹ki ayr› kanal sistemi gerektirir.
• 450 W/m ›s› kayb› mertebeleri üzerinde muhtemel down-draft
problemi vard›r.
S‹STEM 5
‹Ç ZON : VAV
ÇEVRE ZONU : Reheat VAV sistem
Sistem fiekil 15.5’de görülmektedir. Bu sistemde çevredeki de¤ifl-
ken debili tam haval› klima sistemi k›fl›n ›s› kay›plar› ile enfiltras-
yonu karfl›lar, yaz›n da ›s› kazançlar›n› karfl›lar. Böylece çevredeki
›s›tman›n ve so¤utman›n tamam› reheat VAV klima sistemiyle kar-
fl›lan›r. Bir VAV klima santral›ndan elde edilen sabit s›cakl›ktaki ha-
va, iç zonda VAV kutular›yla bütün y›l boyunca so¤utmaya çal›fl›r
ve so¤utma ihtiyac›n› karfl›lar. Ayn› hava d›fl zona VAV kutular›yla
de¤iflken debide üflenerek, zonun taze hava ihtiyac›n› ve yaz›n de-
¤iflken so¤utma yükünü, k›fl›n ›s›tma ihtiyac›n› karfl›lar. VAV siste-
mi her iki zonun taze hava ihtiyac›n› da karfl›lamaktad›r.
Avantajlar›:
• Tek bir kanal sistemi vard›r.
• Minimum hava miktar› gerektirir.
• Yeni iç yerleflimlere çabuk ve kolay uyum sa¤lar.
• Klasik reheat sistemlere nazaran daha az enerji sarfiyat› vard›r.
• Sistem dizayn› kolayd›r.
• Döflemede yer kayb›na neden olmaz.
• S›cak suyla reheat yap›labilir. Ancak büyük çarfl›lar›n dükkanla-
r›n›n VAV sisteminde, VAV kutular›na elektrik ›s›t›c› montaj› da-
ha uygundur. Bu kutulara sulu ›s›t›c› monte etmek, “VAV sistemi
suland›rmak” olarak tan›mlanabilir.
Dezavantajlar›:
• Klasik reheat sistemine göre daha az enerji sarfetmesine ra¤men,
hala ›s› savurganl›¤› vard›r.
• ‹lk tesiste, boru vana sisteminin getirdi¤i ek maliyet vard›r.
• D›fl kabukta ›s› kayb› yüksek olmas› halinde down-draft proble-
mi vard›r.
S‹STEM 6
‹Ç ZON : VAV
ÇEVRE ZONU : Ç‹FT KANALLI VAV S‹STEM‹
Bu sistemde iç ve d›fl zonlarda iki ayr› VAV sistemi bulunmaktad›r.
Avantajlar›:
• VAV sistemleri içinde maksimum enerji tasarrufu yapan bir sis-
temdir.
• Döflemede yer kayb›na sebep olmaz.
• Kolay, ekonomik gece ayar› yap›m› / sabah ›s›tma operasyonu
temin eder.
• Is› geri kazan›m sistem tatbikatlar›na uygundur.
• Minumum hava miktar› gerektirir.
Dezavantajlar›:
• ‹ki kanal sistemine gerek vard›r.
• ‹lk tesisi en pahal› olan VAV sistemidir.
• Is› kayb›n›n büyük olmas› halinde, muhtemelen down-draft
problemi yarat›r.
S‹STEM 7
‹Ç ZON : VAV
ÇEVRE ZONU : Kompakt klima cihazlar›yla kat baz›nda perimet-
rede reheat VAV
Bu sistemde her kat d›fl zonu için, su so¤utmal› de¤iflken debili
kompakt klima cihazlar› seçilmektedir. Bu cihazlar ve kat baz›nda-
ki hava kanal sistemi, VAV kutusu ve slot difüzörler kullan›c›n›n ar-
zusuna göre sonradan yap›labilecektir. Ancak kat so¤utucu cihazla-
r›n›n çal›flabilmesi için gerekli elektrik enerjisi ve kondenser so¤ut-
mas› için so¤utma kulesi borular› ve ›s›t›c› ak›flkan bu noktalara ge-
tirilmelidir.
Klima santrallerinde d›fl hava dönüfl havas›yla kar›flt›r›larak sisteme
493

9. 494
fiekil 15.4. ‹Ç ZON VAV, ÇEVRE ZONU VAV + CAV KL‹MA S‹STEM‹

10. 495
fiekil 15.5. ‹Ç ZON VAV, ÇEVRE ZONU REHEAT VAV KL‹MA S‹STEM‹

11. verilecektir. Santrallerin verifl havas› sürekli olarak so¤utma yükü-
ne göre de¤iflece¤inden, minimum d›fl hava debisini sabit tutmak
amac›yla, santralin d›fl hava ve dönüfl havas› damperleri kar›fl›m
hücresine konacak bir bas›nç ölçme sensörü vas›tas›yla otomatik
olarak kontrol edilecektir. Bu suretle kar›fl›m hücresinde minimum
d›fl hava emilmesini sa¤layacak olan negatif bas›nc›n sürekli olarak
temin edilmesi sa¤lanacakt›r.
‹lk yat›r›m maliyeti yüksek olan bu sistem, kullan›c› çal›flma saaat-
lerinin de¤iflik olmas› halinde ve hafta sonu çal›flmalar› aç›s›ndan
çok önemlidir ve büyük enerji ekonomisi getirmektedir.
15.3. YÜKSEK BLOK ÖRNEK UYGULAMA PROJELER‹
Elit Plaza
• Elit plaza zemin + 32 normal kat + iki ara tesisat kat› ve 5 adet
bodrum kattan meydana gelmifltir.
• 3, 4 ve 5. bodrumlarda garaj + depo ve tesisat hacimleri bulun-
maktad›r.
• Normal katlar konut olarak kullan›lmaktad›r.
• Normal katlar primer taze haval› 4 borulu fan coil sistemi ile kli-
matize edilmektedir. Çevrede pencere önlerine kanal tipi kon-
vektör yerlefltirilmifltir. Bu konvektörler termostatik vana dona-
n›ml› olup, k›fl›n d›fl cepheden olan temel ›s›tma yükünü karfl›la-
maktad›rlar.
• Yap›n›n aneks bölümünde bulunan restoran, mutfak, fitness cen-
ter, kapal› yüzme havuzu gibi bölümler ba¤›ms›z tam haval› kli-
ma sistemleriyle veya primer haval› fan coil sistemiyle klimatize
edilmektedir.
• Primer hava santralleri hariç bütün klima santralleri ekonomi
çevrimi yapabilecek flekilde projelendirilmifltir.
4 borulu fan coil sistemine ait ak›m flemas› dört pafta halinde fiekil
15.6, 15.7, 15.8 ve 15.9’da verilmifltir. Tesisat merkezi 5. bodrum
kattad›r. Tesisat merkezindeki ›s›tma ak›m flemas› fiekil 15.6’da gö-
rülmektedir. ‹ki adet s›cak su kazan›ndan üretilen 80/60 ˚C s›cakl›k-
taki s›cak su da¤›t›m kollektörüne ulaflmaktad›r. Buradaki sirkülas-
yon pompalar›yla s›cak su 2. Tesisat kat› da¤›t›m kollektörüne, kli-
ma santrallerine, aneks alanlar›ndaki fan coil, ›s›t›c› ve santrallere
beslenmektedir. Suyun kazanlara dönüflü toplama kollektöründeki
primer pompalar yard›m› ile olmaktad›r.
2. tesisat kat›ndaki s›cak su ak›m flemas› fiekil 115.7’de görülmekte-
dir. Buradaki da¤›t›m kollektöründen 80/60 ˚C s›cak su yine klima
santrallerine, boylere ve ara zon ›s›tma eflanjörüne beslenmektedir.
Ara zon ›s›tma eflanjöründe elde edilen 75/55 ˚C s›cak su ise kendi
sirkülasyon pompalar›yla, ara zon fan coil devrelerine ve üst zon
kollektörüne bas›lmaktad›r. Suyun eflanjöre dönüflü yine toplama
kollektöründeki pompa yard›m›yla olmaktad›r. Benzer flekilde üst
zon kollektöründen su boyler devresine ve üst zon ›s›tma eflanjörüne
da¤›t›lmakta ve toplanmaktad›r. Bu eflanjörde elde edilen 70/50 ˚C
s›cak su ise üst zon fan coillerine ve çat›daki primer hava santraline
beslenmektedir. Böylece sistemde üç düfley bas›nç zonu oluflturul-
mufltur. Zonlar aras› iliflki ›s›tma eflanjörleri ile sa¤lanmaktad›r. Alt,
ara ve üst zonlarda su s›cakl›¤› her kademede 5˚C azalmaktad›r.
Ayn› sistemin so¤uk su flemas› ise paralel paftalar halinde fiekil 15.8
ve 15.9’da verilmifltir. 5. bodrum kattaki Tesisat merkezindeki so-
¤utma ak›m flemas› fiekil 15.9’da görülmektedir. Aç›k havada ko-
nufllanm›fl iki adet hava so¤utmal› so¤utma grubunda üretilen 6/11
˚C s›cakl›ktaki so¤uk su da¤›t›m kollektörüne ulaflmaktad›r. Bura-
daki sirkülasyon pompalar›yla so¤uk su 2. Tesisat kat› da¤›t›m kol-
lektörüne, klima santrallerine, aneks alanlar›ndaki fan coil ve sant-
rallere beslenmektedir. Suyun so¤utma gruplar›na dönüflü toplama
kollektöründeki primer pompalar yard›m› ile olmaktad›r. Ara zon
besleme pompalar› ve so¤utma gruplar›na su basan dönüfl pompala-
r› döfleme tipi pompalard›r.
2. tesisat kat›ndaki so¤uk su ak›m flemas› fiekil 15.8’de görülmek-
tedir. Buradaki da¤›t›m kollektöründen 6/11 ˚C so¤uk su yine klima
santrallerine ve ara zon so¤utma eflanjörüne beslenmektedir. Ara
zon so¤utma eflanjöründe elde edilen 7/12 ˚C so¤uk su ise kendi sir-
külasyon pompalar›yla, ara zon fan coil devrelerine ve üst zon kol-
lektörüne bas›lmaktad›r. Suyun eflanjöre dönüflü yine toplama kol-
lektöründeki pompa yard›m›yla olmaktad›r. Benzer flekilde üst zon
kollektöründen su üst zon so¤utma eflanjörüne ve primer hava sant-
raline da¤›t›lmakta ve toplanmaktad›r. Bu eflanjörde elde edilen
8/13 ˚C s›cak su ise üst zon fan coillerine ve çat›daki primer hava
santraline beslenmektedir. Böylece sistemde s›cak suya paralel ola-
rak üç düfley bas›nç zonu oluflturulmufltur. Zonlar aras› iliflki so¤ut-
ma eflanjörleri ile sa¤lanmaktad›r. Alt, ara ve üst zonlarda su s›cak-
l›¤› her kademede 1˚C artmaktad›r.
fiekil 15.10’da normal kat plan›nda boru tesisat› görülmektedir. Bü-
tün çevre boyunca cam dibine kanal tipi konvektörler yerlefltirilmifl-
tir. Bu cihazlar sadece ›s›tma yapmakta ve camdan olan so¤uk hava
ak›m›n› önlemektedirler. Fan coiller tavan tipi olup, asma tavan içi-
ne yerlefltirilmifllerdir. Hacimlerin ›s›tma ve so¤utma ihtiyaçlar›n›
karfl›lamaktad›rlar. Fan coiller salonda havay› iç bölgelerden emip,
çevre zonuna do¤ru üflemektedirler. Di¤er odalarda ise koridor böl-
gesindeki cihazlar havay› ayn› cepheden emip, üflemektedir.
fiekil 15.11’de normal kat plan›nda kanal tesisat› görülmektedir.
Sistemin taze hava ihtiyac› kanallarla ortama tafl›nmakta ve salonda
hava pencerelere kadar tafl›nmakta ve çevre boyunca difüzörlerden
üflenmektedir. Di¤er hacimlerde ise, hava koridor taraf›ndan men-
fezlerle odaya verilmektedir.
Yap› Kredi Plaza D-Blok
• Yap› 7 bodrum + 28 normal ofis kat›ndan oluflmufltur.
• Ofis katlar›nda klimatizasyon reheat VAV sistemi kullan›larak
yap›lm›flt›r.
• Reheat için s›cak su kullan›lm›flt›r.
• Bilgisayar ve server odalar› için müstakil chiller düflünülmüfl,
ayr›ca kule suyu kullan›larak elde edilmifl serinletilmifl su k›fl ay-
lar› yükü için kullan›lm›flt›r. Böylece önemli bir ekonomi elde
edilmifltir.
• Konferans salonu, fuaye, girifl holü, gibi hacimlerde yerine göre
konvansiyonel hava santralleri ve çift devirli fanlar kullan›larak
klimatizasyon temin edilmifltir.
Yap›n›n genel görünüflü ve tesisat katlar› da¤›l›m› fiekil 15.17’de
görülmektedir. Sistemin ana tesisat merkezi 7. bodrum katta olup,
13. normal katta ara tesisat kat› oluflturulmufltur. Ayr›ca çat›da ve
podyumda tesisat hacimleri mevcuttur.
Klima sistemi su borulamas›na ait ak›m flemas› dört pafta halinde
fiekil 15.12, 15.13, 15.14 ve 15.15’de verilmifltir. Tesisat merkezi 7.
496

12. bodrum kattad›r. Buradaki sistem ikiye bölünerek verilmifltir. Tesi-
sat merkezindeki ›s›tma ak›m flemas› fiekil 15.12’de görülmektedir.
Üç adet s›cak su kazan›ndan üretilen 80/60 ˚C s›cakl›ktaki s›cak su
da¤›t›m kollektörüne ulaflmaktad›r. Buradaki sirkülasyon pompala-
r›yla s›cak su bodrum kat radyatör devresine, klima santrallerine,
boylerlere, ve 1. devre eflanjörüne beslenmektedir. Suyun kazanlara
dönüflü toplama kollektöründeki primer pompalar yard›m› ile ol-
maktad›r. 1. devre plakal› eflanjöründe elde edilen 75/55 ˚C s›cak su
1. devredeki VAV ›s›t›c›lar›na ve yüksek blok ara tesisat kat›na bes-
lenmektedir.
Yüksek blok ›s›tma ak›m flemas› fiekil 15.13’de görülmektedir. Ara
tesisat kat›ndaki da¤›t›m kollektöründen 75/55 ˚C s›cak su yine kli-
ma santrallerine ve ara zon ›s›tma eflanjörüne beslenmektedir. Ara
zon ›s›tma eflanjöründe elde edilen 70/50 ˚C s›cak su ise kendi sir-
külasyon pompalar›yla üstündeki katlarda bulunan fan coil devresi-
ne, VAV santrallar› ›s›t›c›lar›na ve di¤er klima santrallar›na bas›l-
maktad›r. Suyun eflanjöre dönüflü yine toplama kollektöründeki
pompa yard›m›yla olmaktad›r. Böylece sistemde iki düfley bas›nç
zonu oluflturulmufltur. Zonlar aras› iliflki ›s›tma eflanjörleri ile sa¤-
lanmaktad›r. Alt, ara ve üst zonlarda su s›cakl›¤› her kademede 5˚C
azalmaktad›r.
Ayn› sistemin so¤uk su flemas› ise paralel paftalar halinde fiekil
15.14 ve 15.15’da verilmifltir. 7. bodrum kattaki tesisat merkezin-
deki so¤utma ak›m flemas› fiekil 15.14’de görülmektedir. Üç adet su
so¤utmal› so¤utma grubunda üretilen 6/12 ˚C s›cakl›ktaki so¤uk su
da¤›t›m kollektörüne ulaflmaktad›r. Buradaki sirkülasyon pompala-
r›yla so¤uk su ara tesisat kat› merkezine ve ara kat klima santralle-
rine, fan coil devrelerine ve santrallere beslenmektedir. Suyun so-
¤utma gruplar›na dönüflü toplama kollektöründeki primer pompalar
yard›m› ile olmaktad›r. fieman›n sa¤ taraf›nda so¤utma kulesi ba¤-
lant›s› verilmifltir. Ayr›ca burada görülen eflanjör yukar›da sözü edi-
len bilgisayar so¤utmalar› için kullan›lmaktad›r ve flartlar uygun ol-
du¤unda do¤rudan so¤utma kulesinden gelen su eflanjörde kullan›-
labilmektedir.
13. kattaki ara tesisat merkezi ve üstündeki katlar so¤uk su ak›m fle-
mas› fiekil 15.15’de görülmektedir. Buradaki da¤›t›m kollektörün-
den 6/12 ˚C so¤uk su klima santrallerine ve ara zon so¤utma eflan-
jörüne beslenmektedir. Ara zon so¤utma eflanjöründe elde edilen
8/14 ˚C so¤uk su ise kendi sirkülasyon pompalar›yla, klima santral-
lerine ve bilgisayar odalar›na beslenmektedir. Suyun eflanjöre dönü-
flü yine toplama kollektöründeki pompa yard›m›yla olmaktad›r.
Böylece sistemde s›cak suya paralel olarak iki düfley bas›nç zonu
oluflturulmufltur. Zonlar aras› iliflki so¤utma eflanjörleri ile sa¤lan-
maktad›r. fieklin sa¤ taraf›nda ise, yine so¤utma kulesi ba¤lant›s›
yer almaktad›r.
Tipik VAV sistemi kat plan› fiekil 15.16’da görülmektedir. Dikey flaft-
tan ayr›lan kat da¤›tma kanal› havay› VAV kutular›na tafl›maktad›r.
Kutu ç›k›fl›nda susturucular yer almaktad›r. Daha sonra oluflturulan
plenum kutular›ndan ayr›lan esnek kanallarla hava slot difüzörlere
gelmekte ve bu difüzörler yard›m›yla hava ortama üflenmektedir.
Çevre zon VAV kutular›nda reheat imkan› bulunmaktad›r.
Türkiye ‹fl Bankas› Kuleleri
• Yap›, 5 bodrum + girifl ve asma kat + 41 normal ofis kat›ndan
oluflan genel müdürlük kulesi ile 26 normal ofis kat›ndan oluflan
iki ifl kulesinden oluflmaktad›r.
• Kulelerde klimatizasyon VAV + 4 borulu fan coil sistemi kulla-
n›larak yap›lm›flt›r.
Sistemin tipik kat kat plan› fiekil 15.18.A ve 15.18.B’de görülmek-
tedir. Çevre zonda 4 borulu fan coil cihazlar› kullan›lm›flt›r. Bu sis-
temde çevredeki fan coil sistemi k›fl›n ›s› kay›plar› ile enfiltrasyonu
karfl›lar, yaz›n da ›s› kazançlar›n› karfl›lar. Böylece çevredeki ›s›tma
ve so¤utma fan coil sistemiyle karfl›lan›r. Kata tek klima santralin-
den besleme yap›lmaktad›r. Dikey flafttan ayr›lan kat ana da¤›tma
kanal› havay› kontrol kutular›na tafl›maktad›r. ‹ç zonda VAV kutula-
r› bulunmaktad›r. Bu kutulardan yüke göre debisi de¤iflen sabit s›-
cakl›kta so¤uk hava üflenmektedir. Üfleme havas› s›cakl›¤› 16 °C
mertebesinde olup, bütün y›l çekirdek zon so¤utulmaktad›r. Hava-
n›n ortama verilmesinde swirl difüzörler kullan›lm›flt›r. Ayn› kanal-
dan ayr›lan kollarla, so¤uk hava d›fl zona CAV kutular›ndan geçerek
sabit debide üflenmektedir. CAV kutular› de¤iflen koflullardan ba-
¤›ms›z olarak ayn› sabit debiyi ortama verebilen kontrol kutular›d›r.
D›fl zon üflemelerinde slot difüzörler kullan›lm›flt›r. Sabit debi ve s›-
cakl›ktaki bu hava, çevre zonun taze hava ihtiyac›n› karfl›lar ve so-
¤utma yükünün karfl›lanmas›na katk›da bulunur. VAV sistemi her iki
zonun taze hava ihtiyac›n› da karfl›lamaktad›r. K›fl›n VAV sistemden
16 °C sabit s›cakl›kta çevre zonuna verilen havan›n ortam s›cakl›¤›-
na yükseltilmesi için gerekli olan ›s›tma enerjisi de çevre zondaki
fan coil sistemince karfl›lan›r. Fan coil cihazlar›n›n borular› yüksel-
tilmifl döfleme alt›ndan çevrede dolaflmaktad›r. Bu sistemle çevre
zonda daha düflük asma tavan yükseklikleri ile yetinmek mümkün
olmaktad›r.
15.4. ÖRNEK YAPILARDA UYGULANAN KL‹MA S‹STEM
VER‹LER‹
Bu k›s›mda baz› örnek yap›larda uygulanan klima sistemleri ve söz
konusu yap›ya ait veriler Tablo 15.19’da özet bilgiler halinde
düzenlenmifltir. Söz konusu tablolarda gerçek sistemlerdeki büyük-
lükler ve tercihler konusunda fikir sahibi olunabilir.
497

13. fiekil 15.6. ELIT PLAZA ISITMAAKIM fiEMASI (5. BODRUM KAT)498

14. fiekil 15.7. ELIT PLAZA ISITMAAKIM fiEMASI (2. TES‹SAT KATI) 499

15. fiekil 15.8. ELIT PLAZA SO⁄UTMAAKIM fiEMASI (2. TES‹SAT KATI)500

16. fiekil 15.9. ELIT PLAZA SO⁄UTMAAKIM fiEMASI (5. BODRUM KAT) 501

17. fiekil 15.10.A. ELIT PLAZA BORU TES‹SATI KAT PLANI502

18. fiekil 15.10.B. ELIT PLAZA BORU TES‹SAT KAT PLANI 503

19. fiekil 15.11.A. ELIT PLAZA HAVALANDIRMA KAT PLANI504

20. fiekil 15.11.B. ELIT PLAZA HAVALANDIRMA KAT PLANI 505

21. fiekil 15.13. YÜKSEK BLOK ISITMAAKIM fiEMASI (13. KAT - 23. KATLAR ARASI)506

22. fiekil 15.12. YÜKSEK BLOK ISITMAAKIM fiEMASI (7. BODRUM KAT-13. KATLAR ARASI) 507

23. fiekil 15.15. YÜKSEK BLOK SO⁄UTMAAKIM fiEMASI (13. KAT - ÇATI KATI)508

24. fiekil 15.14. YÜKSEK BLOK SO⁄UTMAAKIM fiEMASI (7. BODRUM - 13. KATLAR ARASI) 509

25. fiekil 15.16. VAV UYGULAMASI ÖRNEK KAT PLANI510

26. fiekil 15.17. YAPININ GENEL GÖRÜNÜfiÜ VE TES‹SAT KATLARI DA⁄ILIMI
511

27. fiekil 15.18.A. T‹P‹K KAT PLANI512

28. fiekil 15.18.B. T‹P‹K KAT PLANI 513

29. 514
Konu Birim Hilton Oteli Sabanc› Center ‹fl bankas› G. Md. Osmanl› bankas›
Kat say›s› - 15 5+35 6+43 6+12
Kule say›s› - 2 3 1
Top. infl. alan› m2 56.500 107.000 225.000
Normal kat alan› m2 2980 1700
kurulu so¤utma yükü kW 8200 16830
So¤utma sistemi çevre - VAV 4 borulu 4 borulu tavan tipi
döfleme tipi fan coil fancoil + cam önü
konvektör
So¤utma sistemi çekirdek - VAV VAV
So¤utma grubu kW 3x1744 su so¤., 2 adet santrifüj 2x2816, sulu 2x1400, haval›
santrifüj 1000 ton pist. 2x1408, sulu 1x420 kW haval›
2x170 ton pist. 4x1760, sulu
2x675, haval›
Primer so¤.su s›c. o
C 5/12 6/13 C
kurulu ›s›tma yükü kW 9820 2500
Kazan kapasitesi kW 5x21500 kg/h buh. Kaz. 2x2325 2x3210 3x1050
1x1160 4x850
Primer s›c. su s›c. o
C 80/60 90/70
Klima santral say›s› - 24 38
Toplam besleme hava debisi m3/h 1.378.000 2.032.000
Toplam taze hava m3/h 990.000 56.000 + 45.000
Toplam egzoz havas› m3/h 810.000
Toplam kanal miktar› m2 120.000
kifli bafl›na taze hava miktar› m3/h 120 (oda bafl›na) 50 40
Kullanma suyu depo su m3 1000+500+300 750 300
Yang›n suyu deposu m3 1100 750 140
Mek. Tes. Top. El. gücü kW 500
Tablo 15.19.A. BAZI ÖRNEK YAPILARDA UYGULANAN KL‹MA S‹STEMLER‹ VE SÖZ KONUSU YAPIYAA‹T VER‹LER

30. 515
Konu Birim Demirbank Gen. Md. Elit Residence Akmerkez Yap› Kredi
büro katlar› D Blok Binas›
Kat say›s› - 8+12 5+2+33 14 ve 17 7+28
Kule say›s› - 1 1 2 1
Top. infl. alan› m2 17.670 30.000 40.445
Normal kat alan› m2 1000
tesisat alanlar› toplam› m2
kurulu so¤utma yükü kW 1710 2364 2080
So¤utma sistemi çevre - Radyatör+VAV Konvektör+4 Fan coil VAV reheat
borulu fan coil + taze hava
So¤utma sistemi çekirdek - VAV 4 borulu tavan tipi Fan coil VAV
fan coil
So¤utma grubu kW 2 x 1143 haval› chiller 3x515 + 3x425 3 adet sulu chiller
haval›, pist.
Primer so¤.su s›c. o
C 6/11 6/ 12
Kurulu ›s›tma yükü kW 1650 2800 2790
Kazan kapasitesi kW 2x1400
Primer s›c. Su s›c. o
C 80/ 60
Topl. besleme havas› m3/h 191.200 197.000 366.432
Tablo 15.19.B. BAZI ÖRNEK YAPILARDA UYGULANAN KL‹MA S‹STEMLER‹ VE SÖZ KONUSU YAPIYAA‹T VER‹LER
Konu Birim Ünilever ifl merkezi Maya ifl merkezi Pamuk Bank Gen. Md. Tatilya
e¤lence merkezi
Kat say›s› - 28 35 14 3
Kule say›s› - 1 1
Top. infl. alan› m2 14.700 38.150 18.000 20.000
Normal kat alan› m2 525 1090 1200
kurulu so¤utma yükü kW
So¤utma sistemi çevre -
So¤utma sistemi çekirdek -
So¤utma grubu kW 2x730 haval› pist. 2x1860 sulu, santr. 1x1453 sulu, pistonlu 5x 1500 sulu santr.
Primer so¤.su s›c. o
C
Kurulu ›s›tma yükü kW 3x523
Kazan kapasitesi kW 3x 366 3x1200 3x1162
Primer s›c. Su s›c. o
C
Kifli bafl›na taze hava mik. m3/h 40 40 40 30-40
Kullanma suyu deposu m3 1x 100 90+24+8 3x18 2x 500
Yang›n suyu deposu m3 1x 100 180 1x76 2x 200
Mek. Tes. toplam elek. gücü kW 758 2000 700 3200
Tablo 15.19.C. BAZI ÖRNEK YAPILARDA UYGULANAN KL‹MA S‹STEMLER‹ VE SÖZKONUSU YAPIYAA‹T VER‹LER