gkewgpe

1. Studia BAS Nr 11
System emerytalny 9 lat po reformie
Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu
Warszawa 2008
ISBN 978-83-60739-82-2
Spis trescí
Emerytury z Funduszu Ubezpieczen Spo ecznych́ ł ......................................................... 7
Marian Wisniewskí
Rozwój sektora otwartych funduszy emerytalnych.Problemy konstrukcji systemu wyp at emeryturł
z drugiego filaru ............................. 29
Grzegorz Ciura
Dobrowolne oszczedzanie na starosc̨ ́ ́.............................................................................63 Bozenȧ
K osł
Wysokosc emerytur w nowym systemie emerytalnyḿ ́ ................................................85
Joanna Strzelecka
Finansowanie systemu emerytalno-rentowegoz Funduszu Ubezpieczen Spo ecznych w latach́ ł
1998–2008......................................123
Ewa Karpowicz
Ubezpieczenia emerytalne w opiniach spo ecznychł ...................................................155
Vademecum systemu emerytalnego...............................................................................177
O autorach...........................................................................................................................191

2. Bozena K os,̇ ł Wysokosc emerytur w starym i nowym systemié ́
Potrzeba uzyskania akceptacji spo ecznej dla reformy powodowa a, ze bardzoł ł ̇
moc- no by propagowany segment kapita owy (fundusze emerytalne), wobecł ł
którego atwo by o rozbudzic nadzieje i roztoczyc przyjemne wizje. Tym-ł ł ́ ́
czasem reforma polega a g ównie na radykalnych zmianach w systemie re-ł ł
partycyjnym. Pozosta y one w cieniu akcji reklamowej otwartych funduszył
emerytalnych i nowe regu y obowiazujace w I filarze oraz ich konsekwencjeł ̨ ̨
nie przedosta y sie w pe ni do swiadomosci spo ecznejł ̨ ł ́ ́ ł 1.
Problem wysokosci emerytur z nowego systemu zosta wywo any w 2002 r.́ ł ł
przez raport Najwyzszej Izby Kontroli̇ 2 oraz projekcje stóp zasta- pienią
przeprowadzone przez UNFE3, w których publicznie po raz pierwszy
wyraznie wskazano na nizsze, niz zak adano, emerytury. Oba raporty spot-́ ̇ ̇ ł
ka y sie z krytyczna ocena twórców reformy emerytalnejł ̨ ̨ ̨ 4.
. 4/ Zob. M. Góra, Po pierwsze, nie straszyć, „Gazeta Wyborcza”, z dn. 26 lutego 2002 r.;
Brzydki testament. Rozmowa z Ewa Lewicka, wiceminister pracy w rzadzie Jerzego Buzką ̨ ̨ ,
„Gazeta Wyborcza”, z dn. 5 marca 2002 r.; Nie straszyc, na Boga! Minister pracý [Jerzy
Hausner] o UNFE, „Gazeta Wyborcza”, z dn. 5 marca 2002 r..
Z analizy formu obliczania emerytur w starym i nowym systemie wyni- ka,ł
ze przecietna emerytura z nowego systemu dla osób o tym samym stazu pracẏ ̨ ̇
i takich samych zarobkach, przechodzacych na emeryture w ustawo- wym̨ ̨
wieku emerytalnym bedzie nizsza.̨ ̇
Oceniajac nowy system z punktu widzenia przysz ego emeryta, mozną ł ̇
stwierdzic, ze wprowadza istotna zmiane zasad obliczania wysokosci emery-́ ̇ ̨ ̨ ́
tur, co w sposób odczuwalny zmieni poziom tych swiadczen. Jest to systeḿ ́

3. oferujacy prostsze i bardziej przejrzyste zasady obliczania wysokosci swiad-̨ ́ ́
czen, ale tez bardziej wymagajacy dla ubezpieczonych. W celu uniknieciá ̇ ̨ ̨
„szoku przejscia” z systemu zdefiniowanego swiadczenia do systemu zdefi-́ ́
niowanej sk adki, emerytury pierwszych roczników kobiet beda obliczaneł ̨ ̨
wed ug formu y aczacej zasady obu systemów (tzw. emerytury mieszane).ł ł ł ̨ ̨
s.89
Biorac pod uwage cel reformy, tj. obnizenie przecietnej stopy zastapienia,̨ ̨ ̇ ̨ ̨
wyniki symulacji pokazujace taki proces nie powinny byc zaskoczeniem.̨ ́
Przeprowadzone pózniej projekcje wysokosci emerytur opiera y sie juz ná ́ ł ̨ ̇
obowiazujacych przepisach i wskazywa y na wiekszy spadek stóp zasta-̨ ̨ ł ̨ ̨
pienia oraz szczególnie niskie emerytury dla kobiet. Wed ug obliczen In-ł ́
stytutu Badan nad Gospodarka Rynkowa z 1999 r. wysokosc przecietnegó ̨ ̨ ́ ́ ̨
swiadczenia emerytalnego pobieranego tylko z I filaru lub acznie z I i IÍ ł ̨
filaru bedzie wynosi a ok. 34% przecietnego wynagrodzenia netto, a eme-̨ ł ̨
rytury kobiet moga byc nawet o po owe nizsze od emerytur mezczyzn̨ ́ ł ̨ ̇ ̨ ̇ 12.
12
Stopa zastapienia zosta a obliczona dla okresu 2009–2020. Zob.̨ ł Strategia polityki spo ecznejł
1999–2020. Raport z wyników modelu symulacyjnego: Budzet polityki spo ecz- nej̇ ł , I. Wóycicka
(red.), Instytut Badan nad Gospodarka Rynkowa, Warszawa 1999, s. 84.́ ̨ ̨
s.92
Na
spadek stopy zastapienia brutto do poziomu 39%–46% w 2040 r. wskazują ̨
symulacje S. Gomó ki i M. Stycznia z 1999 r.ł 13.
Kolejne szacunki przygotowane przez Biuro Pe nomocnika w 1999 r. wł
ramach raportu dla OECD, skorygowa y obliczenia z 1997 r. Stopa zasta-ł ̨
pienia waha a sie od 44,7% do 91,80% w zaleznosci od wieku przejscia nał ̨ ̇ ́ ́
emeryture (60–70 lat). Obliczenia te wskaza y takze na duza, ponad 20-pro-̨ ł ̇ ̇ ̨
centowa, róznice w stopie zastapienia mezczyzn i kobiet̨ ̇ ̨ ̨ ̨ ̇ 14.

4. Reasumujac: wszystkie symulacje przeprowadzone od 1999 r. wskazuja ną ̨
tendencje obnizania sie, aczkolwiek w róznym stopniu, przecietnej stopy̨ ̇ ̨ ̇ ̨
zastapienia i duza róznice pomiedzy wysokoscia swiadczen kobiet i mez-̨ ̇ ̨ ̇ ̨ ̨ ́ ̨ ́ ́ ̨ ̇
czyzn. Nizsze stopy nie zawsze sa równoznaczne z niskimi emeryturami, alė ̨
ich obnizenie swiadczy o tym, ze w nowym systemie bolesniej bedziė ́ ̇ ́ ̨
odczuwany spadek dochodów po przejsciu na emeryture.́ ̨
s.94