3. Gas-trukea
Hau da, organismoak oxigenoa hartu, metabolismoa egiteko, eta
gero, metabolismoan hondakin gisa sortutako karbono dioxidoa
kanporatu. Gas-trukea arnas aparatuak egiten du.
Lau arnasketa mota dituzte animaliek : larruazal-arnasketa,
brankia-arnasketa, trakea-arnasketa eta birika-arnasketa.
Larruazal-arnasketa Brankia-arnasketa
Barne-brankia eta kanpo-brankia
5. Aire-arnasketa eta ur-arnasketa
• Airean uretan baino 25 aldiz oxigeno gehiago dago.
Horregatik, uretako animaliek askoz lan handiagoa
egin behar dute, gas hori lortzeko.
6. ZIRKULAZIO-APARATU
MOTAK ANIMALIETAN
-Zirkulazio aparatua zer nolako hodi-sarez osatatuta
dagoen, bi motak bereizten dira:
1. Zirukalazio aparatu irekia.
2. Zirkulazio aparatu itxia.
Zirkulazio aparatu itxiak bi motatakoak dira:
Bakunak eta bikunak
1.
7. GARRAIOA
• Organismoen zelula bakoitzera ermaten duen oxigenoa
eta mantenugaiak da.
• Garraioko likidoa barnealdetik zirkulatzen duena da
(uraz eta proteinaz osatuta dago)
• Subtantzien garraioa animalietan:
• Garraiorako likidoa
• Hodiak
• Bihotza
8. Mantenugaien xurgapena
• ile xurgatzaileak: ura eta gatz Mineralak lurzorutik
sustraien barnealderantz igarotzeari diritzo
• gas trukea: karbono dioxidoa ezinbestekoa da fotosintesia
egiteko, prozesuan oxigenoa askatzen da. oxigeno horren zati
bat arnasketa egiteko da, bestea atMosferara
kanporatzeko
• fotosintesia:zelulen kloroplastoetan gertatzen da,
eguzkiaren argi energia xurgatzeko gai den pigMentu bat
baitago haietan, klorofila. izerdi landua sortzen da.
oxigenoa ere kanporatzen da izaki bizidunek arnasketa
egiteko.
9. landareen nutrizioa
xurgapena: ura eta gatz Mineralak
Mantenugai ez organikoa landareen
atal berdeetaraino garraiatzen dira
ebapotranspirazioa: ostoen bidez
xurgatutako ur gehiena lurrundu eta
transpiratu
gas trukea: hostoen estoMen bidez
fotosintesia: eguzkia erabiliz substantzia
ez organiloa substantzia organikoa biurtzen
da
10. ~Metabolismoa eta
arnasketa zelularra,
landareetan~
•Landareen zelula guztiek izerdi landuko mantenugaiak
jaso ondore,metabolismoa zelularra gertatzen da.
•Mantenugai organikoen zati bat erabiliz, landareak
berezko konposatu organikoak sortzen ditu, erreakzioa
anabolikoen bidez; alegia, osagai dituen konposatu
organikoak : hala nola, almidoia, zelulosa, entzimak, etab.
•Mantenugai organikoek beste zati bat, erreakzio
katabolikoen bidez, degradatu egiten da.
•Arnasketa zelularren ondorioz. Mitokondrioetan
gertatzen da.
•Iraizketa ,landaretan.
11. la nd ar een nu tr iz io a
~LANDAREAK~
#Garraio-hodietan zehar substantzia organikoak landareen
zelula bakoitzera garraiatu.
#Metabolismoa eta arnasketa zelularra; fotosintesiaren bidez
lortutako konposatu organikoak zelulek erabiltzen dute
lortzeko landarearen berezko material bihurtzeko.
#Metabolismoa zelularran sortutako hondakin-substantziak
kanporatu.
12. Izerdi landuaren garraioa Izerdi landugabearen garraioa
• Izerdi landugabea, sustraiaren
• Izerdi landua banatu egin behar da, sortu den barnealdera sartu ondoren xilema
lekuetatik landarearen alde guzietara. izeneko garraio-hodietan sartzen
• Banatze edo garraio hori zelula biziz osatuta da. Hodi horiek zelula hilen
zenbait garraio-hodik egiten dute: floema
izeneko, hain zuzen. hainbat ilara luzanga eta
zilindrikoz osatuta daude.
• Garraio-hodiek zurtoinaren
barnealdearen zeharkatzen dute,
eta izerdi landugabea. haietan
zehar gora eta gora .hostoetara
eta landareetako beste alde
berde batzuetara iristen da;
haietan fotosientesia egiten da.
• Izerdiak zenbait fenomenori eske
egiten du gora; hala nola,
kapilaritateari , hostoen
transpizioari eta urak sustraian
egiten duen presioari eske.
