2. O, Benim…
Dünyada başka hiçbir solo çalgı,
piyanonun gücüne sahip değildir.
Ve yeryüzünde O`nun gücüne bu denli
asik olup da, üzerinde notalariyla dans
edemeyen tek kisi benim
muhtemelen.
Bunun sebebi de benim.
O`na ihanetten hükümlüyüm…
Fakat bu suc, O`nu size anlatmama
engel degil.
Piyanosunu sadece rüyasinda calan
ceyrek bir piyanistim… Yoktur benim
gibi deli bu dünyada.
Bunu yazarken, piyanomdan 1572 km.
uzaktayim.
Piyanist olamadan, piyanosuna olan
askini haykiran notasiz bir avareyim.
Burak Özsuna, Baden-Avusturya
3. Gündem Gündem
O, Benim…
Piyano`nun Tanimi
Ilginc Bilgiler Kusagi
Tarihsel Gelisimi
Nasil Calisir?
Cesitleri
Pedal ve Islevi
Soru ve Cevaplar
Kaynakca
4. Piyano`nun Tanimi
Tuşlu bir çalgı olan piyano; tuşlarına basıldığında, sahip olduğu karmaşık çekiçli
mekanizma sayesinde tellere vurarak ses veren klavyeli bir enstrümandir.
Piyano kelimesi İtalyanca "Güçlü ve Hafif sesli klavsen (harpsikord) - gravicembalo col
piano e forte" 'den gelir. Pianoforte olarak adlandırılması da bundandır.
5. Piyano`nun Tanimi
Yapım biçimi ile duvar (konsol) ve kuyruklu (salon / konser / grand) adı verilen çeşitleri
vardır. Atası, klavsenden en önemli farkı, tuşa basarken uygulanan kuvvete göre çıkan
sesin şiddetinin de aynı yönde değişken olmasıdır.
İlk tuşu La-0, son tuşu Do-8 olma üzere toplam 88 tuştan oluşur.
6. Ilginc Bilgiler Kusagi
Besteci Chopin,daha yumuşak sesli olmaları nedeniyle konsol piyanoları, kuyruklu
konser piyanolarına yeğliyordu.
Merinos koyunlarının yününden yapılan keçelerin, çekiç kaplamalarında çok iyi
sonuçlar verdiği tespit edilmistir.
Zamanla dış fiziksel etkenler ya da çalma yoğunluğu piyanoların ses ve
performans kayıpları yaşamasına neden olmaktadır. Onarılmaları ve yeniden
akord edilmeleri gerekir.
Dünyanın en iyi piyano akord (ayar) uzmanlarının büyük çoğunluğu GÖRME
ENGELLIDIR.
7. Tarihsel Gelisimi
M. S. 1000 yıllarında,Guido d’Arezzo adında bir İtalyan bir tür müzik kutusunun üzerine
uygulanmak için sürgülü bir köprü icat etti. Köprünün varlığından yararlanarak başka teller
ve anahtarlar ekledi. Sonradan bu müzik aletinden klavye gelistirildi. Klavye’de ses, tellerin
titreşimleriyle elde ediliyordu. Teller gergin yaylar durumundaydı ve bunların üzerindeki
düzleştirilmiş pirinç bir pimle basınç uygulanılmaktaydı.
17. yüzyılda başka bir müzik aleti yaygınlaştı. Sözkonusu müzik aleti klavye’den daha
büyüktü. Genellikle iki dizi anahtar düzeni vardı. Biçim itibarı ile büyük bir piyanoyu
andırıyordu.
8. Tarihsel Gelisimi
Floransalı Bartolomeo Cristofori 1711 yılında, "Piyano e forte" (hem hafif hem kuvvetli
çalınabilir) adlı yeni bir müzik aleti icat etti.
Bu çalgı üzerinde hem hafif seslerin hem de kuvvetli seslerin çıkartılması olanaklıydı.
Cristofori öldüğü 1731 yılına dek 20 civarında piyano üretti.
9. Tarihsel Gelisimi
Ilerleyen yillarda, Fransız Marius
tokmaklı klavseni gelistirirken;
Saksonyalı Silbermann ise, Schröter' in
çekiç sistemini buldu ve Bach'ın da
değerli öğütlerinden yararlanarak,
klavyenin tüm ses genişliğinde eşit bir
ötum elde etmeyi başardı.
Augsburg' da org yapımcısı Johann
Anderas Stein (1728-1792) "Alman" veya
"Viyana" usulü denen mekanizmalı
piyanolar meydana getirdi. 1789'da
Stein, ayrıntıları belirtmek için
kullanılmakta olan dizliklerin yerine
pedal koydu.
10. Ilginc Bilgiler Kusagi
Piyano, orgtan sonra en karmasik isleyis yapisina sahip enstrümandir.
Bir piyano, on bin adeti hareketli olmak üzere toplam 12 binin üzerinde parçadan
oluşur.
Çift kişilikli bir enstrümandır. Bir noktadan anlattığınızı diğer yandan yalanlayabilir ya
da tam tersi sese yankı şeklinde sesler vererek daha da coşkulayabilirsiniz.
Piyanonun ses alanı yedi sekizliden biraz fazladır. Klavyesinde 87 yarım ses vardır.
Verebildiği en pest ses 27,5hz frekanslı 'La' sesidir ve bütün piyanolarda bu sesi veren
telin boyu 198cm kadardır. En tiz ses ise 4186hz frekanslı tanpere 'Do' sesidir. Bu sesi
veren telin boyu 61cm kadardır.
11. Nasil Calisir?
Piyanonun telleri çekiçle vurularak titreştirilir. Kuşkusuz olay bu kadar basit değildir.
Parmağın tuşa basmasıyla birlikte, çok ince ayarlanmış bir sıra olay birbirini izler. Tele
vurarak çekicin vuruşu yapar yapmaz telden ayrılması gerekir ki, telin titreşimini
söndürmesin.
Çekicin tele vurduktan sonra sıçramasını önlemek gerekir. Hemen, ikinci bir vuruşa
hazır olmasına olanak sağlanır. Yani vuruş mekanizması hızla başlangıçtaki durumuna
dönebilmelidir. Ayrıca seslerin birbirine karışmasını önlemek için, ard arda vuruşlar
yapılırken, bir önce titreştirilen tellerin söndürülmesi lazımdır. Yani tuşa basınca ses
başlamalı, bırakınca da kesilmelidir.
Bütün bunları büyük bir incelikle yapabilen piyanonun mekanizmasıdır.
13. Piyano Cesitleri
1. Duvar (Konsol) Piyanosu
2. Elektro Piyano
3. Hazırlanmış Piyano
4. Kuyruklu Piyano
5. Mekanik Piyano
6. Pnömatik Piyano
Duvar Piyanosu : Telleri ve armoni tablosu düşey olan piyanodur.
Elektro Piyano : Rezonansı çalgının mekanizmasına dahil olan ya da dışarıdan bağlanan
yükselteçlerin sağladığı piyano.
Hazırlanmış Piyano : Tellerinin arasına calgının tınısını değiştirecek nesnelerin (çivi, tahta,
maden ya da kauçuk parçaları) yerleştirildiği piyano
Kuyruklu Piyano : Telleri ve armoni tablosu yatay olan piyano
Mekanik Piyano : 1880’e doğru Amerika’da icat edilen otomatik piyano(üzerinde dişler
bulunan tahta bir silindir, bir zemberekle döndürülür ve çekiçleri hareket ettirir.)
Pnömatik Piyano : Pirinç ve cetvelin (Pan Flür denir) delikleri ile uyuşan karton bir rulonun
deliklerinden çalgının içine hızla giren havanın basıncıyla çekiçlerin hareket ettiği otomatik
piyano.
14. Piyano Pedali ve Islevi
Pedal, piyanodan çıkan sesin sönmesine
engel olan, tınlama süresini uzatan ve onu
kuruluktan uzaklaştıran bir araçtır.
Piyanoda çalınan bir eser, pedal yardımıyla
elde edilebilen daha farklı renk ve tınılarla
zenginleştirilebilir ve daha etkili bir biçimde
yorumlanabilir.
15. Piyano Pedali ve Islevi
Armonik Pedal Mekanizmasi / Illustrasyon: Pierre Jolivet
16. Piyano Pedali ve Islevi
Piyanoda genel olarak iki pedal bulunur: Birinci pedal (sağ pedal) , ikinci pedal (sol
pedal). Bugün kullanılan konsol piyanolarının çoğunda sadece bu iki pedal mevcut
olmakla birlikte bazılarında bir de orta pedal (surdin, gece pedalı) bulunur. Bu pedal
sabitleştirildiğinde susturucu görevi yapar ve sadece egzersiz amacıyla kullanılır.
Bazı konser piyanolarında ortada üçüncü bir pedal daha bulunur.
17. Piyano Pedali ve Islevi
"Pedal sanatı ayağın nasıl konulacağını
değil, nasıl çekileceğini bilmektir„
Albert Lavignac, Fransiz Kompozitör (1846-1916)
18. Piyano Pedali ve Islevi
Sağ pedal kullanıldığı zaman, tellerin üzerindeki
surdin (ses söndürücü keçe) kalkarak sesin
serbestçe titremesine olanak sağlar ve ses
zenginleşir.
Sol pedal sol ayakla ve çoğu zaman sağ pedalla
aynı anda kullanılır. Sol pedalla çok hafif ve
yumuşak sesler elde edilebilir, bir fortenin
ardından aniden pp çalma olanağı sağlar.
Bazi müzikologlar pedalin fazla kullanilmasinin,
sadece teknik kusurları örtmeye hizmet ettigini
savunurlar.
Yine de pedal, sağlayacağı zengin renk ve tını
olanaklarınin yani sira, piyano calmanin tüm
vücutla yapilmasi gerektiginin de bir sembolüdür.
21. Kaynakca*
Klasik Baskili Kaynaklar:
• Mehmet Kaygisiz, Müzik Tarihi / Kaynak Yayinlari - 2006
• Gül Cimen, Piyano Egitiminde Pedal Teknigi / G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 21, Sayı 3 -
2001
Online / Dijital Kaynaklar:
• Harmonic Pedal
• Habersarayi
• Vikipedia
• Keyf-I Müzik
• Square Pianos
• Bu sunumda yer alan birebir alintilarin veya bilgilerin akademik calismalarda dogrudan kullanilmamasi, emege saygi acisindan
kaynak sahiplerinden bilgi edinilmesi tavsiye olunur. Sunum tamamen amatör arastirmalarla ve genel amacli olarak hazirlanmistir.
Ticari bir amaci yoktur. Burak Özsuna
