2. • Oğuzlar, 24 boydan oluşan ve 8. yüzyılda
Oğuz Yabgu devletini kuran bir Türk
kavmidir.
3. • Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluklarını
kurarak cihan tarihinde pek mühim bir rol
oynamışlardır.
4. • Moğol istilasından sonra kavmi varlığını, tarihi
hatıralarını ve harsını korumak bakımından Türk
alemini temsil eden biricik kavim olma vasfını
taşımaktadır.
5. • XI. Yüzyılda İslami kabul etmelerinden
itibaren Türkmen adı verilmiştir. Türk-iman,
yani iman eden Türk manasına gelmektedir.
• Oğuz sözü, destanlar ile hatıraları yaşatılan
atalarının adı olarak Türkmenler arasında
yaşamaktadır.
• Hazar ötesi Türkmenleri, XI. asrın
ortalarında Selçuk ailesi önderliğindeki
Oğuzların Batı’ya kaymalarından sonra,
Salurlar başta olmak üzere geride bıraktığı
boylardan ibarettir.
6. Hazar ötesi Türkmenleri,
Mangışlak
Harezm
Maveraünnehir
Horasan
..başlıca yerleşim yerleri olmak üzere
varlıklarını devam ettirmişlerdir.
8. • Maveraünnehir ve Horasan bölgelerinde kalan
Türkmenler, diğer komşuları ile birlikte önce
Moğol ve sonrada Timurlular hakimiyetinde
yaşantılarını devam ettirdiler.
• Horasandaki Türkmenler, sırası ile Safevi, Afşar
ve Kacar Hanedanlıklarının hakimiyetinde
yaşadılar.
• Harezm ve Maveraün-nehirdeki Türkmenler,
Türkmen-Özbek koalisyonunun ayakta tuttuğu
Hıva Hanlığının ve Buhara emirliğinin bir
parçası oldular.
9. • Mangışlak bölgesindeki Türkmenler, o havalinin
askeri istila yolları üzeri olmamasından istifade
ederek, XVII. asrın ortalarına kadar rahat ve
müstakil bir hayat yaşadılar.
• XVII. Asırda Uzboy nehrinin kuruması ile
birlikte, Türkmenler yeni yurt arayışına girerek
göç etmeye başladılar.
10.
11. • XVII. asırda Mangışlakda yaşayan Türkmen
boylarının en büyüğü Oğuzların Salur
boyundan gelen Teke Türkmenleri idi.
• XVIII. Asrın başlarına doğru, Keymir Serdar
idaresindeki Teke Türkmenleri, Safevî
Devletinin zayıflamasından istifade ederek
güneye doğru, Köpet-Dağ bölgesine doğru göç
etmeye başladılar.
12.
13. • Bölge, Tuğrul ve Çağrı kardeşler önderliğindeki
Türkmenlerin Horasandaki ilk yurdu idi, tarım
hayvancılık ve avlanma için çok uygundu.
• Safevî devletini yıkıp kendi hanedanını kuran
Avşar Türkmen'i Nadir Kulu Han da Türkmen
yayılmasını önleyemez ve iyi ilişkiler Nadir Şah
ölene kadar devam eder.
• Nadir Şah dan sonra hem Avşar hem de Gacar
hanedanlıkları ile sorunlar baş göstererek gerilim
daha da artar.
14. • Gacarların ve Hivelilerin baskı ve hücumlarına
maruz kalan Türkmenler, 1835 yılından itibaren
Merv bölgesine doğru yayılmaya başladılar.
• Oraz Han önderliğinde Heri-Rud nehri kenarında
Tecend kalesini inşa ederek tam bir genişleme
siyasetine başladılar.
• Bu hareket ile birlikte, 1845 de Gacarların ve bir
müddet sonrada Hivelilerin ani hücumlarına maruz
kaldılar.
15. Hive Hanlığı ile Savaş 1855
• Ebu’l Gazi Muhammed Emin Bahadır Hanın
1846 da Hivede iktidara gelmesi ile birlikte
hücumlar daha da artar.
• Oraz Han yaşlanmıştır ve 1853 de Gowşud
Han Sarahs Teke Türkmenlerinin hanı
seçilmiştir.
• 1854 sonunda, Muhammed Emin Han 40000
kişilik ordusu ile Merv ve Sarahsa doğru yola
çıkar.
16.
17. • Mart 1855 de Sarahsda savaş başlar. Siyasi deha
Gowşud Han, Hive ordusundaki Yomud Türkmen'i
komutanlara mektup yazarak kendileri ile savaşa
girmemelerini ve Muhammed Eminin haddini de
kendilerinin bildireceğini ifade eder.
• Muhammed Emine öfkeli olan Yomud Türkmenleri,
kardeşlik duyguları ağır basarak savaşa girmezler.
• Hiveliler bozguna uğratılır ve Muhammed Emin ve
yaverleri Kanlıtepe muharebesinde öldürülür.
18. • Savaş sonrası binlerce esir ve ganimet elde
edilmiş ve Merve doğru genişlemişlerdir.
• Muhammed Emin Hanın halefi Abdullah Han
yine bir Hive ordusu ile Türkmenler üzerine
hücum etmiş ise de onunda akıbeti selefininki
den farklı olmamıştır.
• Bundan sonra Hive hanları hücum etmeye
cesaret gösterememiş ve Merv tamamen
Türkmenlerin kontrolüne geçmiştir.
19. Kara-Kale Savaşı 1858
• Gacar şahı Nasıreddin Şah, Türkmenistan üzerinde
hak iddia etmeye başladı ve Türkmenler üzerinde
hakimiyetini kurarak vergiye bağlamak istiyordu.
• Esterabad valisi Cafer Kulu Han, 1856 yılı kurban
bayramında, çok sinsi bir planla Ahaldaki Teke
Türkmenlerin üzerine ansızın saldırdı.
• Türkmenlere, ufak bir zayiat vererek ve yüzlerce
kişiyi esir alarak Tahrana götürdü. Bunun üzerine
civardaki Gacar yerleşim yerleri çapulcu süvariler
tarafından talan edildi.
20.
21. • 1857 de, barış için Meşhede davet edilen 80 kişilik
Türkmen heyeti yine hain bir planla Gacarların
Horasan valisi tarafından tutuklandı.
• 1858 de, Nasıreddin Şah daha önce Türkmenlere
saldırarak takdir toplayan Esterabad valisi Cafer
Kulu Hanı, Kara-Kale ve Ahal a saldırması ve
Gacar Hanedanlığının kontrolü altına alması için
ordunun başına getirdi.
• Cafer Kulu Han 1858 yılı başında Kara-Kale deki
Göklen Türkmenleri üzerine saldırmak için
harekete geçti.
23. • Bunun üzerine, Kara-Kale deki Göklen Türkmenleri,
Batıdaki Yomud Türkmenlerinden ve Ahaldaki Teke
Türkmenlerinden yardım istedi.
24. • Haber alınır alınmaz, Ahaldan, Nurverdi Han
komutasındaki 12000 atlı ve Batıdan, Mahmud
İşan komutasında 8000 atlı yardıma geldi.
• Boncuktepe deki savaşda, şahın ordusu
yenilgiye uğratıldı ve Cafer Kulu Han zor bela
kaçabildi ve zehir içerek intihar etdi.
25. Merv Savaşı 1860
• Gacarlar, kaybettikleri toprakları geri almak için,
Merve saldırmak üzere hazırlıklara başladılar.
• 1859 sonunda 60000 kişilik ordu topladılar ve
orduya Nasıreddin şah komuta edecekken son
anda vaz geçerek, yerine Hamza Mürzeyi tayin
etdi.
• Hamza Mürze, 1860 senesinde Tehrandan Merve
doğru harekete geçti.
26.
27. • Gowşud Han idaresindeki Merv Türkmenleri düşman
yaklaşınca, zaman kazanmak için çöle çekildiler.
Düşman yollarına da su vererek bataklık olmasını
sağladılar.
• Gacar ordusu bataklıkları zor bela geçerek Merve
ulaşınca, Merv i terk edilmiş halde buldular ve
Türkmenlerin peşinden gitmeyi düşünseler de, erzak
sıkıntısı ve yorgunluk dan dolayı vazgeçtiler.
• Bunu öğrenen Türkmenler, gece yarısı düşman
üzerine baskın yaparak düşmanı amansız yakaladı.
28. • Dört yandan yapılan saldırı ile düşman kaçmaya
zorlandı ve anca atlı birliklerinin bir kısmı kaçabildi.
Yayalar esir alındı ve Hamza Mirzanın kaçması
engellenemedi.
• Türkmenler, kaçmakta olan düşman atlı birliklerini
Horasandan çıkana kadar kovaladı.
• Zafer üzerine, Horasandaki bütün köyler yağmalanıp
talan edildi ve alınan esirler köle olarak satılmak üzere
Hive ve Buhara daki köle pazarlarına gönderildi.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35. Türkmenistan Hanlığı 1860
• Zaferden sonra, Ahaldaki Teke ,Sarahsdaki Salır ve
Pendideki Sarık Türkmenlerinin önderleri Merve davet
edilerek büyük kurultay yapıldı ve Gowşud Han
halkının istiklalini ilan etti.
• Bundan sonra, müstakil bir hayata geçmeye başladılar
ve Gowşud Han halkının refahı için çalışmalara başladı
Kurduğu barajlar ve açtırdığı kanallarla Türkmen
topraklarını mümbit bir hale getirdi.
36.
37. Rus İstilasına karşı Türkmenler
• Ruslar, 1859 da Hazarın doğu sahilindeki Balkan
körfezinde kale(ticari üs) kurarak batı Türkmenistan'a
adım atmışlardır.
• Türkmen kuvvetleri doğuda Hive ve Gacar hücumlarını
önlemeyi çalıştıkları için Ruslara karşı gerekli
mukavemeti gösterememişlerdir.
• 1869,Rusların Buhara'ya saldırması üzerine Buhara
Emirine yardım gönderirler.
• Nurverdi Han ve Muhammed Rahim Han, Rus
ilerleyişine karşı birlikte hareket etmeyi kararlaştırırlar.
38. • Haziran 1879 da, General Lazaryev komutasındaki Rus
kuvvetleri Kızıl Su dan başlayarak Türkmenistan'ın
içlerine doğru hareket ederek istilaya başlarlar.
• Batı Türkistan'ı idare etmekte olan Nurverdi Han ile
Tıkma Serdar kumandasındaki bir kısım Türkmen
kuvvetleri Rusları buralardan atmak için yaptıkları
hücumlarda, Rusların teknik ve ateş gücü
üstünlüğünden bir netice alamazlar.
• General Lazaryev yolda ölür ve sonra yerine Hazar
ötesi Valiliğine General Lomakin getirilir ve 31
Ağustosta Göktepe ye yaklaşır.
39. • 9 Eylül 1879, Ruslar topçu ateşiyle hücuma başlar.
Nihayet durumu kendileri için müsait gören
General Lomakin umumi bir taarruz emri verir ve
Türkmenler Ruslarla amansız bir mücadeleye
başlar. Savaş birden bire Rusların aleyhine döner.
• Kaçmakta olan düşmanı askerlerinin başında
kovalayan Berdi Murad Hanın atılan bir top
mermisi ile paramparça olması tam bir Türkmen
zaferine mani olur.
• O geceyi büyük bir korku içinde geçiren Ruslar
ertesi sabah tam bir bozgun halinde çekilmeye
başlarlar ve istila ettikleri toprakları terk ederek
Hazar kıyılarına kadar çekilirler.
40. • Türkmenler o kadar çok zayiat vermişlerdir ki Ruslar
bu bozgun hallerinden dahi istifade edememişleridir.
• Göktepe'deki bu Türkmen başarısı Rusların o ana
kadar Orta Asya'daki yenilmezlik vasıflarını yıkmıştır.
• Gerek Rusya'da ve gerek Avrupa başkentlerinde bu
olay tam bir Rus yenilgisi olarak kabul edildi,
İstanbul'daki Tercümanı-Hakikat gazetesi Türkmen
zaferini kutlayan yazılar yazmıştır.
• 1877-78 Rus-Türk Harbinde Osman Paşaya karşı
Plevne'de savaşmış olan ve o zaman için Rusya'nın en
büyük komutanlarından biri olarak addedilen General
Skobelev komutan tayin edilir.
41. • Ruslar şu iki sebepten dolayı Türkmenistan'ın istilasını
zaruri görüyorlardı.
1.Müstakil bir Türkmenistan'ın varlığı Orta Asya
Hanlıklarının istiklal arzularını kamçılayan bir unsurdu.
2.Kafkasları Hazar üstünde Orta Asya'ya bağlayan
ticari ve stratejik yollar Türkmen topraklarından
geçmekteydi.
• Nisan 1880 de, General Skobelev Hazarı geçerek
Türkmen topraklarına girdi.
• 24 Ocak 1881, Rus ordusu Skobelev emri ile genel
taarruza geçer ve 25 Ocak da Kale düşer ve 28000
masumu katlederler.
42. • Ocak 1884, Mervdeki Meclisden sonra istmeyerek de
olsa Rus hakimiyetine girmeyi kabul ederler.
• Böylelikle, Türkmenistan Hanlığının tamamı
Zakaspiysakaya Oblast Çarlık Rusyaya bağlanır.