Sağlık Bakanlığı 2013 Bütçe Sunumu

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI

2013 Mali Yılı Bütçesi’nin
T.B.M.M. Plan ve Bütçe Komisyonu’na Sunumu

Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın
10. Yılı

Prof. Dr. Recep AKDAĞ
Sağlık Bakanı

20 Kasım 2012

İçindekiler

Açıklamalar 4
A- Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı (Retorikten Gerçeğe) 10. yıl 5
B- Başarı Faktörleri 22
C- Sağlıkta Dönüşüm Programının 10. Yıl Değerlendirmesi 37
1- Erişim 39
2- Kalite 92
3- Verimlilik 109
4- Finansal Sürdürülebilirlik 127
D- Yeni Ufuklara Doğru 141
E- Ödenek Karşılaştırma 154

Açıklamalar

• Sunumda Sağlıkta Dönüşümün on yılı ile önceki on yılın verileri
karşılaştırılmaktadır.

• 2012 yılı verileri ilk dokuz aylık verilerin on iki aya projeksiyonu
ile elde edildi. Yıl sonu enflasyon oranı %7,4 olarak alındı.

• Sağlık Bakanlığı’na ait verilere, SSK dahil kamudan devralınan
sağlık tesislerine ait donanım ve personel sayıları dahil edildi.

• Sağlık tesislerine ait donanım ve personel sayılarına hizmet
alımı dahil edildi.
4

A- Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı
(Retorikten Gerçeğe)
10.yıl

5

A- Retorikten Gerçeğe

Successful Health System Reforms: The Case Of Turkey
Başarılı Sağlık Sistemi Reformları: Türkiye Örneği (sayfa 6), 2012
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi

2002:
“Yeni bin yılın başında Türkiye’deki sağlık
sektörünün performansı, sağlık sonuçları,
mali koruma ve hasta memnuniyeti
penceresinden bakıldığında hem OECD ülkeleri
arasında hem de DSÖ Avrupa Bölgesi’nde en
alt sıradaydı.”

6



2012:
“DSÖ Tallinn Sözleşmesinin sağlıkta
hakkaniyet ve cevap verebilirlik prensiplerini
uygulayan ülkeler için Türkiye başarılı bir
örnektir.”

7


OECD Reviews of Health Systems Turkey
OECD Sağlık Sistemi İncelemeleri Türkiye (sayfa 107), 2008
Yayınlayan Kuruluş: OECD, Dünya Bankası

“Sağlıkta Dönüşüm Programı, 2003 öncesi
sağlık sisteminin zayıf yönlerini bertaraf edip
güçlü yönleriyle reform yapmayı amaçlayan bir
“ders kitabı” mahiyetindedir.”

8


BMJ, Healthcare in Turkey: from laggard to leader,
12 March 2011, vol. 342
BMJ, Türkiye’de Sağlık Hizmetleri:
Geri Kalmışlıktan Liderliğe, 12 Mart 2011, sayı. 342

“Sıkça duymaya alıştığımız
başarısızlıkların aksine Türkiye,
orta gelir düzeyindeki ülkelerde eşi
görülmemiş hız ve düzeyde sağlık
çıktılarını iyileştiren ve bin yıl kalkınma
hedeflerini 2015’ten önce yakalayan
bir başarı örneğidir.”

9


Health System Strengthening:
Lessons from the Turkish Experience. December 2009, vol.12
Sağlık Sistemlerinin Güçlendirilmesi:
Türkiye’deki Deneyimden Öğrenilen Dersler, Aralık 2009, sayı.12
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Bankası

“Türkiye’den alınan dersler:

Kararlı, esnek ve sonuç odaklı
sağlık politikalarının sağlık sektörü
performansına önemli etkileri vardır.”

10


Türkiye için Doğumda Beklenen Yaşam Süresi:

Tahmin:

2025: 75 yıl (Dünya Sağlık Örgütü Raporu,1998)

Gerçekleşme:

2009: 75 yıl (DSÖ Sağlık İstatistikleri Raporu, 2011)

11


Doğumda Beklenen Yaşam Süresi
Yaşam Beklentisi (2009) Kazanılan Yıllar (2000-2009)

Üst
80,0 Gelir Grubu 2,0
Ülkeler

79,5 OECD 2,4

75,0 Türkiye 5,0

DSÖ
75,0 Avrupa 3,0
Bölgesi

Orta-Üst
Ülkeler

68,0 Dünya 2,0

Grafik 1
Kaynak: OECD Health Data Temmuz 2012, DSÖ World Health Statistics 2011

Türkiye ile aynı gelir grubunda olan ülkelerde beklenen yaşam süresi
2000-2009 yılları arasında 2 yıl uzarken ülkemizde bu artış 5 yıl oldu. 12


Turkey Health System Performance Assessment 2011
Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi Türkiye (sayfa 4), 2011
Yayınlayan Kuruluş: DSÖ, Dünya Bankası

“Sağlıkta Dönüşüm Programı uygulama
süresinde Türkiye’de doğumda beklenen
yaşam süresindeki iyileşme Avrupa
Bölgesi’ndekinden daha büyük olmuştur.”

13


Türkiye İçin Bebek Ölüm Hızı (binde)

Tahminler:
2020-2030 : 19 (Birleşmiş Milletler Dünya Nüfusuna Bakış, 1994)

2020-2030 : 19 (Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 1995)

2025 : 16 (Dünya Sağlık Örgütü Raporu, 1998)

Gerçekleşmeler:
1998 : 43,0 (Hacettepe Üniversitesi, TNSA, 1998)



2011 : 7,7 (İstanbul Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
“Bebek ve Beş Yaş Altı Çocuk Ölüm Araştırması 2012”) 14

Bebek Ölüm Hızı (binde)
Bebek Ölüm Hızı (2010) Değişim Oranı (2000 – 2010)

40,0 Dünya 21,6

Orta-Üst
Ülkeler

DSÖ
11,0 Avrupa 38,9
Bölgesi

7,7 Türkiye 76,7

Üst
Ülkeler

Kaynak: İstanbul Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi “Bebek ve 5 Yaş Altı Çocuk Ölüm Araştırması 2012”, Grafik 2
DSÖ World Health Statistics 2012
Not: Türkiye verisi 2011 yılına aittir.

Son 10 yılda ülkemiz ile aynı gelir grubunda olan ülkelerde bebek ölümleri %41 azaltılabildi.
Türkiye'de bu oran %77 oldu. DSÖ Avrupa Bölgesinin 2015 yılı milenyum hedefi binde 9’dur.
Türkiye, bu hedefi geçerek üst gelir grubu ülkelerin ortalamalarına yaklaştı. 15


Decline in the Under-5 Mortality Rate (U5MR) in Turkey A Case Study
Türkiye’de 5 Yaş Altı Ölüm Hızında Düşüş: Bir Vaka Çalışması (sayfa 4), 2009
Yayınlayan Kuruluş: UNICEF

“Doğum öncesi bakımda artış, sağlık kuruluşlarında
ve sağlık personeli nezaretinde doğum yapan kadın
sayısında artış, yenidoğan yoğun bakım
hizmetlerinin nicelik ve nitelik olarak gelişmesi,
yenidoğanların ve çocukların
sağkalımına doğrudan katkı sağlamıştır.”

16


Türkiye İçin Anne Ölüm Oranı (yüz bin canlı doğumda)

Tahmin:
2015: 25,0 (Birleşmiş Milletler Milenyum Hedefleri, 2000)

Gerçekleşmeler:
2002: 64,0 (Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı, 2011)


17

Anne Ölüm Oranı (yüz bin canlı doğumda)
Anne Ölüm Oranı (2010) Değişim Oranı (2000 – 2010)

210,0 Dünya 34,4

Orta-Üst
Ülkeler

DSÖ
20,0 Avrupa 31,0
Bölgesi

15,5 Türkiye 76,9

Üst
14,0 Gelir Grubu -7,7
Ülkeler

Kaynak: SB Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, DSÖ World Health Statistics 2012
Not: Türkiye verisi 2011 yılına aittir. Grafik 3

Son 10 yılda ülkemiz ile aynı gelir grubunda olan ülkelerde anne ölüm oranı %30 azaltılabildi.
Türkiye'de bu oran %77 oldu.
DSÖ Avrupa Bölgesinin 2015 yılı milenyum hedefine 2011 yılında ulaştık. 18


The European Health Report 2009
Avrupa Sağlık Raporu 2009, (sayfa 18), 2009
Yayınlayan Kuruluş: Dünya Sağlık Örgütü

Türkiye’de ilerlemeler:

“Anne ölüm oranlarını politik öncelik olarak
belirlemek, buna göre finansman ayırmak,
hizmet ve politikaları kültürel hassasiyetlere göre
düzenlemekle sağlandı. Bu hizmetler hamileler
için hastane yakınında doğum öncesi
bakımevlerinin kurulmasını ve acil obstetrik
vakalarda ücretsiz kara ve hava ulaşımının
sağlanmasını içerir.”
19


Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı, (%)

80 76

62 62
60

39,5
40 Türkiye

20
AB

0
2003 2011
Grafik 4
Kaynak: Bulletin of the World Health Organization 2009, 87:271-278,
Avrupa Komisyonu Social Climate Report 2011,
TÜİK Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2011
20


Successful Health System Reforms: The Case of Turkey

“Aynı şekilde etkileyici olan bir başka
husus da sağlık sektöründen duyulan
genel memnuniyetin 2003’te %39.5’ten,
2011’de %75.9’a çıkmasıdır.”

21

B- Başarı Faktörleri

22

B- Başarı Faktörleri

1- Politik Etik

2- Politik Kararlılık ve Hükümet Desteği

3- Adanmış Reform Ekibi

4- Kaynak Tahsisi

5- Geri Bildirimler

6- Ortaklıklar

23

B- Başarı Faktörleri / Politik Etik

Önce İnsan…

Herkes için Sağlık…

24

B- Başarı Faktörleri / Politik Kararlılık

Bir dönüşüm programının başarısı
için millet meclisinin, başbakanın ve
hükümetin desteği elzemdir.

“ Bir sağlıklı nefesin bedeli olamaz;
buna dikkat edeceğiz. Önce devlet değil
önce insan diyeceğiz.” Recep Tayyip ERDOĞAN

25

B- Başarı Faktörleri / Politik Kararlılık

BMJ, Healthcare in Turkey: from laggard to leader.
12 March 2011, vol. 342
BMJ, Türkiye’de Sağlık Hizmetleri: Geri Kalmışlıktan Liderliğe.
12 Mart 2011, sayı. 342

“Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın
uygulanmasındaki başarı faktörlerinden
bir tanesi, değerleri ve yol gösterici ilkeleri
belirleyecek vizyon, liderlik ve politik
kararlılıktır.”

26

B- Başarı Faktörleri / Adanmış Reform Ekibi

Politik kararlılık ve adanmış reform ekibi,
profesyonellikle birlikte başarılı bir reformun
anahtarıdır.

27

B- Başarı Faktörleri / Adanmış Reform Ekibi

28



“Sağlık Bakanı ve ekibi, vatandaşların uygun
sağlık hizmetine hakkaniyetle erişimini sağlamak
için kararlılıkla, gece gündüz mesai yapmıştır.”

29

B- Başarı Faktörleri / Kaynak Tahsisi

Kişi Başı Kamu Sağlık Harcaması, (SGP $) /
Sağlık Harcamasının GSYİH İçindeki Payı, (%)

1993 2002 2012

Türkiye 124 / (%1,8) 330 / (%3,8) 789 / (%4,4)

OECD 984 / (%5,5) 1.565 / (%5,9) 2.386 / (%6,9)*

Tablo 1

Kaynak: TÜİK, Kalkınma Bakanlığı Kamu Kesimi Sosyal Harcama İstatistikleri, SB Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, OECD Health Data 2012

* OECD verileri 2010 yılına aittir.

30

B- Başarı Faktörleri / Geri Bildirimler
Saha Koordinatörleri

81 ilde 348 ziyaret gerçekleştirdik (2003 - 2012).
31


Günlük ortalama 6.000 başvuruyu sonuçlandırıyoruz.

32


SABİM’e Ulaşan Başvuruların Dağılımı, (%)

Şikayet %0,5

Öneri %15

Bilgi Talebi
%75

Grafik 5

33


Sağlık Bakanlığı personelinin Sağlık Bakanı’na doğrudan ulaşabildiği
iletişim kanalıdır.
Günlük başvuru sayısı ortalama 100’dür.

34


• Medya

• Siyasetçiler

• Saha araştırmaları

35

B- Başarı Faktörleri / Ortaklıklar

• Uluslararası kuruluşlar (DSÖ, UNICEF, OECD…)

• Diğer bakanlıklar ve kamu kurumları

• Sivil Toplum Kuruluşları ve Meslek Birlikleri

• Üniversiteler

36

C- Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın
10. Yıl Değerlendirmesi:
“Sağlıklı Türkiye”

37

C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi

İnsan

Value For Money In Health Spending, OECD, 2010 (modifiye edilmiştir).
38


1- Erişim

39

C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Erişim

Fiziksel Erişim
Finansal Erişim

Hakkaniyet

40

C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Fiziksel Erişim

Kişi Başı Hekime Müracaat Sayısı, (yıl)
9

8,2

Sağlık Ocağı / Aile Hekimliği
Hastane
6
Toplam
5,0

3,2 3,2
3
2,0
1,5 1,1
1,1
0,4
0
1993 2002 2012
Grafik 6

41


Sağlık İnsan Gücü

42

10.000
15.000
20.000
30.000

5.000
25.000

0
Ankara
Karabük
Isparta

2.017
Samsun
Kırıkkale

1.351
Muğla
Sinop
Balıkesir
Burdur
Uşak
Kırklareli
Aydın
Bartın

Aralık 2002
Manisa
İzmir
Çanakkale
Bolu
İstanbul
Zonguldak
Yalova
Eskişehir
Antalya
Bursa
Kırşehir
Amasya

Kasım 2012
Trabzon
Nevşehir
Edirne
Rize
TÜRKİYE
Mersin
Çorum
Erzincan
Denizli
Adana
Kütahya
Sakarya
Elazığ
Giresun
Artvin
Kastamonu
Düzce
Niğde
Bilecik
Ordu
Karaman
Hatay
Kocaeli
Afyon
Malatya
Tokat
Kayseri
Konya
Aksaray
Sivas
Tekirdağ
(Aralık 2002 - Kasım 2012)

Çankırı
Gaziantep
arasındaki oran Aralık 2002’ de 1/13 iken Kasım 2012’de 1/3’tür.

K.Maraş
Kilis
Erzurum
Osmaniye
Adıyaman
Gümüşhane
Uzman hekim başına düşen nüfusun en fazla olduğu il ile en az olduğu il

Yozgat
Iğdır
Bayburt
Bingöl
Ardahan
Kars
Tunceli
Diyarbakır
Mardin
Van

Siirt
Bitlis
Batman
Şanlıurfa
Muş
Şırnak
Sağlık Bakanlığında Çalışan Uzman Hekim Başına Düşen Nüfus

Hakkari
Grafik 7

Ağrı
43
3.631
26.883


112 Acil Sağlık Hizmetleri

2002 2012

112 Ambulans 618 2.841

Ambulans Helikopter 0 19

Ambulans Uçak 0 4

Deniz Ambulansı 0 4

Kar Paletli Ambulans 0 224

Motosikletli Acil Müdahale Ekibi 0 52

Hizmet Alabilen Kırsal Nüfus (%) 20 100

Taşınan Vaka 350.000 3.250.000

Tablo 2
Not: Türkiye’ de 112 Acil Sağlık Hizmetleri 1994 yılında başladı.
44


Afet ve Acil Durumlarda Sağlık Hizmetleri

Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE)

81 ilimizde özel eğitimli 4.909
sağlık personeli yetiştirdik.
Avrupa’nın en büyük medikal
kurtarma ekibini kurduk.

Bu ekiplerimiz ülke içinde ve
dışında göğsümüzü kabartan
kurtarma operasyonlarına
katıldılar.
45


Afet ve Acil Durumlarda Sağlık Hizmetleri

Van Depremi

• 112 acil sağlık ekipleriyle 20 dakika içerisinde
gerekli müdahalelere başladık.

• 4.176 sağlık personeli takviyesi yaptık.

• 6 set ağır iklim tipi sahra hastane, 40 sağlık
aracı ile gezici sağlık hizmeti sunduk.
• 115 ton ilaç, serum ve sarf malzemesi ile
hastane tıbbi donanım seti sevk ettik.
• 7 ambulans helikopter, 2 ambulans uçak ve
personeliyle birlikte 295 ambulansla hizmet verdik.
46


Assessment Of Health Systems Crisis Preparedness
Sağlık Sistemlerinin Krize Hazırlık Değerlendirilmesi Türkiye (sayfa 54), 2010
Yayınlayan Kuruluş: DSÖ

“Türkiye’de krize hazırlık alanında politik
kararlılık üst düzeydedir ve ulusal ve
uluslararası afetlere müdahale kapasitesi
kanıtlanmıştır.”

47


Assessment Of Health Systems Crisis Preparedness
Sağlık Sistemlerinin Krize Hazırlık Değerlendirilmesi Türkiye (sayfa 55), 2010
Yayınlayan Kuruluş: DSÖ

“Türkiye, çok sayıda ulusal ve uluslararası
operasyon ile afet hallerinde tıbbi yardım
sağlamak açısından devasa bir tecrübe
kazanmıştır. Bu tecrübe DSÖ Avrupa Bölgesinde
paylaşılmalı ve müşterek kapasite artırma
faaliyetleri için kullanılmalıdır.”

48


Aşılama Oranı, (%)
100
97

90

80 78
77

70

60
1993 2002 2012
Grafik 8
49


Aşılama Hizmetleri

1993 2002 2012

BCG

Difteri Beşli
Aselüler Boğmaca Kombine
BCG Tetanoz Aşı
BCG Difteri Polio
Difteri Boğmaca Hemofilus İnfluenza tip B
Boğmaca Tetanoz
Çocukluk Döneminde Tetanoz Oral Polio Kızamık Üçlü
Oral Polio Kızamık Kızamıkçık
Rutin Uyguladığımız Aşılar Kombine
Kızamık Hepatit B Kabakulak Aşı

(6 antijen) (7 antijen) Hepatit B
Konjuge Pnömokok

Hepatit A
Su Çiçeği

(13 antijen)

Tablo 3

50


Anne ve Çocuk Sağlığı

Doğum Öncesi Bakım Hizmetleri, (%) Hastanede Yapılan Doğum Oranı, (%)
(en az bir ziyaret)
100 100
95 96

75 75
70 69

63
60

50 50
1993 2002 2012 1993 2002 2012
Grafik 9 Grafik 10

51



Bebek İzlem Oranı, (%) Bebek Dostu Hastane Sayısı
1000
100 99 913

800

600

75
400

62
60 200
141
13
50 0
1993 2002 2012 1993 2002 2012
Grafik 11 Grafik 12

52



Üreme Sağlığı Hizmeti Alanlar, (bin)

9.000 8.600

6.000

3.260
3.000
2.106

0
1993 2002 2012
Grafik 13

53



Yenidoğan Fenilketonüri Taraması, (%)
99
100

80

60 59

40

20

11
0
1993 2002 2012
Grafik 14

54



Yenidoğan İşitme Yenidoğan Hipotiroidi Yenidoğan Biyotinidaz
Taraması Taraması Taraması
99 99
100 100 100
87

80 80 80

60 60 60

40 40 40

20 20 20

0 0 0 0 0 0
0 0 0
1993 2002 2012 1993 2002 2012 1993 2002 2012

Grafik 15 Grafik 16 Grafik 17

55



Bebeklere Ücretsiz Bebeklere Ücretsiz Demir Hamilelere Ücretsiz Demir
D Vitamini Desteği Desteği Desteği, (%)
98 98
100 100 98
100

80 80
80

60 60
60

40 40
40

20 20 20

0 0 0 0
0 0
0 0 0
1993 2002 2012 1993 2002 2012 1993 2002 2012
Grafik 18 Grafik 19 Grafik 20

56



Misafir Anne projesinden yıllık ortalama 5.000 anne faydalanıyor.
57


Aile Hekimliği Uygulaması

Artık ailemize özel doktorlarımız var.
Hekimlerimizin çalışma ortamlarını ve vatandaşlarımızın hizmet
aldığı fiziki altyapıyı iyileştirdik.
Aile sağlığı merkezlerinde vatandaşımız, güler yüzlü ve iyi eğitimli
personelle karşılaşmakta ve daha kaliteli hizmet almaktadır.
2002 yılında sağlık ocaklarında muayene sayısı 69 milyondu.
Aile hekimliğine geçişle birlikte bu sayı 2012 yılında 240 milyon
oldu.

58


Aile Hekimliği Uygulaması

Kırsalda mobil sağlık hizmeti ve mobil eczane uygulamasını
başlattık.
• Günde 126 bin vatandaşımız mobil sağlık hizmetlerinden
faydalanmaktadır.
• Günde 20 bin vatandaşımız ilacını mobil eczanelerden
almaktadır.

59


Sağlıklı Yaşam Programları

• Obezite ile Mücadele Programı

• Diyabet Önleme ve Kontrol Programı

• Tütünle Mücadele Programı

• Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı

• Solunum Yolu Hastalıklarına Karşı Küresel İttifak (GARD)

• Ruh Sağlığı Kontrol Programı

60


Obezite ile Mücadele Programı
On dokuz Yaş ve Üzeri Bireylerde Vücut Kitle İndeksinin Dağılımı, (%)

Zayıf %2

Obez Normal
%30 %33

Kilolu
%35

Kaynak: Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010 Grafik 21
61



On iki Yaş ve Üzeri Bireylerde Fiziksel Aktivite Yapma Durumu, (%)

Haftada
1-2 Kez
%10

Haftada 3
Kez ve Üzeri
%18
Egzersiz
Yapmayan
%72

Kaynak: Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010 Grafik 22
62



Türkiye Obezite ile Mücadele Programı ve Ulusal Eylem Planı’nı
2010 yılında uygulamaya koyduk.

Sağlıklı yaşam kapsamında:

•vücut kitle indeksinin hesaplanması

•porsiyon küçültme

•hareketi artırma

63


Hadi Yürüyek

Malatya 64


Hareket Ediverin Gari!

Muğla 65


Hayde Gidelum Hayde

Trabzon 66


Datlıyı Duzluyu Yemeyecez Gezelencez Zayıfleycez

Burdur 67


Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı

20 Yaş Üzeri Diyabetli Nüfus Oranı, (%)

14 13

12 İstanbul Üniversitesi tarafından
10
poliklinik hastaları üzerinde
8 7
diyabet prevalans çalışması
6

4
yapıldı.
2

0
1998 2010

Grafik 23
Kaynak: TURDEP I (1998), TURDEP II Çalışması (2010)

68


Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı
15 Yaş Üzeri Beyana Dayalı Diyabet Prevalansının
Uluslararası Karşılaştırması, 2008, (%)
9
7,7 7,9
7,4
6,9
6,1 6,2 6,4
5,9 6
6 5,6 5,6
5,2 5,2
4,2 4,2
3,5 3,7
3,1
3

0
Bulgaristan

Yunanistan
İspanya

Türkiye
Belçika

Fransa
Estonya

Avusturya

Slovakya

Almanya
Malta
Romanya

Macaristan
Slovenya
Litvanya

Polonya

Kıbrıs

Çek Cumhuriyeti
Grafik 24
Kaynak: EUROSTAT Veri Tabanı (European Health Interview Survey-EHIS Verileri), TÜİK Sağlık Araştırması 2010

* Türkiye verisi 2010 yılına aittir. 69


Tütünle Mücadele Programı

Grafik 25

Kaynak: TÜİK Küresel Yetişkin Tütün Araştırması 2008,
TÜİK Sağlık Araştırması 2010,
TÜİK Küresel Yetişkin Tütün Araştırması 2012 70


Tütünle Mücadele Programında
Dünya Birincisi Olduk

DSÖ Avrupa Bölgesi Ulusal Tütün Kontrol
Toplantısı (Ankara, 20 Eylül 2012):

“Türkiye, DSÖ M-POWER kriterlerine göre en
yüksek uygulama puanı alan (M-POWER’ın
tüm başlıklarını yerine getiren)
dünyada ilk ülkedir.”

71


Türkiye Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve
Kontrol Programı

Kalp ve damar hastalıkları konusunda toplumu bilgilendirmek,
davranış değişiklikleri oluşturarak sağlıklı ve kaliteli hayat
sürdürülmesini sağlamak amacıyla “Türkiye Kalp ve Damar
Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programını” 2011 yılında
uygulamaya başladık.

72


Solunum Yolu Hastalıklarına Karşı Küresel İttifak

Dünya Sağlık Örgütü’ nün kronik solunum yolu hastalıklarının
önlenmesi ve kontrolü için oluşturduğu “Solunum Yolu
Hastalıklarına Karşı Küresel İttifak (GARD)” projesine 2007
yılında dahil olduk.

“GARD Türkiye Eylem Planı” bu konuda dünya’da hazırlanan
ilk eylem planıdır. DSÖ tarafından diğer ülkelere de örnek
gösterildi. Uygulama devam etmektedir.

73


Ruh Sağlığı Kontrol Programı

Dünya Sağlık Örgütü’ nün ruh sağlığı politikaları doğrultusunda
Türkiye Ruh Sağlığı Eylem Planını uygulamaya başladık.
Ruh sağlığı hizmetlerini çağdaş dünyada uygulanan şekliyle
toplum temelli olarak geliştiriyoruz.
48 ilde 55 Toplum Ruh Sağlığı Merkezi kurduk.
2013 yılında 81 il, 185 merkezle modeli tüm Türkiye’ye
yaygınlaştırmayı hedefliyoruz.

74


Ruh Sağlığı Kontrol Programı

Çocuğa yönelik istismarla etkin mücadelenin bir parçası olan
Çocuk İzlem Merkezlerini (ÇİM) kurduk.

İlk Çocuk İzlem Merkezini 2010 yılında faaliyete geçirdik.
Bugün 9 ilde (Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Gaziantep,
İzmir, Kayseri, Samsun) Çocuk İzlem Merkezi faaliyet gösteriyor.

Hedefimiz; 2013 yılında toplamda 23 ilde 29 Çocuk İzlem
Merkezini faaliyete geçirmek.

75


Sağlık Bakanlığı Kuruluşları Muayene Sayısı, (milyon)
600

492
500

400

300
252

179 240
200

110
81
100
56 69
25
0
1993 2002 2012
Grafik 26

Sağlık Ocağı/Aile Hekimliği Hastane Toplam

76


Sağlık Bakanlığı Kuruluşları Diş Tedavi Hizmetleri, (bin)

9.000 8.500

7.500

6.400
6.000

4.500

3.000

1.500
371
198
0
176 349
1993 2002 2012

Diş Dolgu Diş Sabit Protez
Grafik 27

77


Organ Nakli

4.500
Organ Nakli 2012 4.127

Böbrek 2.970

Karaciğer 1.047
3.000
Kalp 65

Akciğer 4

Pankreas 25 1.500

Kalp-Akciğer 3 745

İnce Bağırsak 8
200
Toplam 4.127 0
1993 2002 2012
Tablo 4
Grafik 28

78


Sağlık Bakanlığı Kuruluşları Yoğun Bakım ve Yanık Yatağı
Yoğun Bakım Yatağı Yanık Yatağı
12.000 400 367
9.957

9.000 300

6.000 200

3.000 100
869 22 35
190
0 0
1993 2002 2012 1993 2002 2012

Grafik 29 Grafik 30

2012 Yılı Sağlık Bakanlığı Üniversite Özel Toplam

Yoğun Bakım Yatağı 9.957 4.075 8.308 22.340
Yanık Yatağı 367 166 - 533

79


Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS)

• Vatandaşlarımız 182 Çağrı Merkezini arayarak

ya da internet yoluyla randevu almaktadır

• Günlük ortalama 200 bin

• Randevu alarak muayene olma oranı %27

• 2013 yılı randevulu muayene hedefimiz %60

80


Evde Sağlık Hizmeti

Yatağa bağımlı hastaların evde yapılabilecek tıbbî bakım ve rehabilitasyonlarını
ev ortamında gerçekleştiriyoruz. 2012 yılının ilk dokuz ayında 220 bin kişiye ulaştık.
İhtiyacı olan herkese bu hizmeti veriyoruz.
81

C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Finansal Erişim

Genel Sağlık Sigortası

• Sosyal sigorta kuruluşlarını tek çatı altında topladık.
• Vatandaşlarımızın %98’ini Genel Sağlık Sigortası
kapsamına aldık.
• Yoksul kesimin sağlık haklarını, diğer sigortalılarla
aynı düzeye yükselttik.

82


Finansal Koruma

• Acil ve yoğun bakım tedavilerini kamunun yanısıra
tüm özel hastanelerde ücretsiz vermeye başladık.

• Özel hastanelerde de yanık, kanser, yenidoğan,
organ nakilleri, doğumsal anomaliler, diyaliz ve
kalp damar cerrahisi işlemlerinden ilave ücret
alınmamasını sağladık.

83


Finansal Koruma

• Cepten yapılan sağlık harcaması sebebiyle
ailelerin fakirleşmesi katastrofik (yıkıcı) sağlık
harcaması olarak kabul edilmektedir.

• Sağlıkta Dönüşüm Programından sonra ülkemizde
katastrofik (yıkıcı) sağlık harcaması yok denecek
kadar azdır.

84


Turkey Health System, Performance Assessment 2011
Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi Türkiye (Sayfa 16), 2011

“Sağlık sigorta sistemiyle genel kapsamı
hedefleyen ülkeler, Türkiye’nin
deneyiminden önemli dersler çıkarabilir.”

85


Neden Tam Gün Kanunu Yaptık?

Sağlık Hizmet Matrisi

Hekim Asimetrik
Bilgi ve Konum
Vatandaş
Arz Talep
Vazgeçilemez Vazgeçilemez
İkame edilemez İkame edilemez
Birincil Ertelenemez

86


Kamu İlaç Politikaları

Referans fiyat uygulaması ile fiyatları %80’e varan oranlarda düşürdük.

2004 Tek geri ödeme komisyonu kurduk.

İlaçta KDV oranını %8’e düşürdük.

SGK ilaç alımları için iskontolar sağladık.
2005
İlaç ruhsatlandırma süreçlerini AB ile uyumlu hale getirdik.

87


Kamu İlaç Politikaları

Orijinal bir ürünün jeneriği piyasaya çıktığında, ürünün fiyatı mevcut fiyatın
%66’sını geçemez (hem orijinal hem de jenerik ürün için) kuralını getirdik.
2009
Reçeteleşen ilaçlar için en ucuz eşdeğer ilacın %15 fazlasına kadar olan
ürünlerin karşılığının ödenmesi kuralını getirdik.

2010 İlaç Takip Sistemini (İTS) geliştirdik

Orijinal bir ürünün jeneriği piyasaya çıktığında, ürünün fiyatı mevcut fiyatın
2011
%60’ını geçemez (hem orijinal hem de jenerik ürün için) kuralını getirdik.

2012 İlaç hammaddelerinin KDV oranını %8’e düşürdük.

88


İlaç ve Tedavi Masraflarını Kendi Karşılayanların Oranı, (%)

35
32,1
28,2
28 26,1

21 19,0
16,5
14,9 14,7
14 11,7 11,1

7

0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Kaynak: TÜİK Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2011 Grafik 31

89


Cepten Yapılan Sağlık Harcamasının Toplam Sağlık Harcaması İçindeki Oranı, (%)

19,8
20
17,4

15

10

5

0
2002 2008*
Kaynak: TUİK Grafik 32

*TUİK’in en son verisi 2008 yılına aittir.

90





“Hem mutlak şartlar açısından hem de diğer
ülkelere göre

Türk sağlık sisteminin eşitlik ve mali koruma
bakımlarından oldukça iyi işlediği
görülmektedir.”

91


2- Kalite

92

C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Kalite

93


Hasta Başına Düşen Muayene Süresi (dakika)

10 9,5

2 kat
8

6

4,5
4

2

0
2002 2012

Grafik 33
Ortalama muayene sürelerini uzattık.

94


Sağlık Bakanlığı hastanelerimizde koğuş tipi odalardan nitelikli oda
sistemine geçtik.
2002 yılında %6 olan nitelikli yatak oranını 2012 de %34’e yükselttik.
95


Tüm kamu hastanelerinde Hasta Hakları Birimleri kurduk.
96


Hekim Seçme Hakkı Tanınan Hastane ve ADSM Sayısı

Vatandaş, Sağlık Bakanlığı
hastanelerinin tamamından
“hekim seçme özgürlüğü” ile
yararlanıyor.
Grafik 34

97


Sağlık Yatırımları
Sağlık Yatırımlarının
Toplam Kapalı Alanı (milyon m2)
7,5 7

Sağlık Tesisi 1993 - 2002 2003 - 2012
6

4,7 kat
Hastane ve Yeni
311 606 4,5
Bina

3
Birinci Basamak
767 1.508
Sağlık Tesisi
1,5
1,5

Toplam 1.078 2.114
0
1993-2002 2003-2012

Tablo 5 Grafik 35

98


Sağlık Bilgi Sistemleri / e – Sağlık Uygulamaları

e – Sağlık Uygulamalarına Bir Örnek:

Tele-tıp

Hastanelerimiz arasında yüksek hızlı veri
transferi ile radyolojik görüntüleri aktarmaya ve
Doktor yorumlamaya başladık.
Bilgi Sistemi

61 gönderici, 10 alıcı hastanemizi birbirine
bağladık. Bahçesaray’da çekilen bir röntgeni
saniyeler içinde Ankara’ya aktarıp
yorumluyoruz.

99


Sağlık Bakanlığı Kuruluşları Tıbbi Teknoloji Kullanımı

Bilgisayarlı Tomografi MR
500 350
449 316
300
400
250

300
200

150
200

121 100
100
50
29 18
0
0 0
1993 2002 2012 1993 2002 2012
Grafik 36 Grafik 37
100

100

20
40
60
80

0
Japonya 97,3
Avustralya 42,8
Birleşik Devletler 40,7
İzlanda 37,7
Kore 35,3
Yunanistan 34,3
İsviçre 32,6
İtalya 31,6
Avusturya 29,8

Danimarka 27,6
Portekiz 27,4
Lüksemburg 25,6
OECD 22,6
Finlandiya 21,1

Kaynak: Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, OECD Health Data 2012
Almanya 17,7
Estonya 15,7
İrlanda 15,6
Yeni Zelanda 15,6
İspanya 15,0
Türkiye 14,6
Çek Cumhuriyeti 14,5
Polonya 14,3
Kanada 14,2
Slovakya 13,8
Belçika 13,2
Slovenya 12,7
Yataklı Tedavi Kurumlarında 1.000.000 Kişiye Düşen
BT Cihazı Sayısının Uluslararası Karşılaştırması, (2010)

Hollanda 12,3
Fransa 11,8

Şili 10,2
İsrail 9,2
Birleşik Krallık 8,2
Macaristan 7,3
101

Meksika 4,8
Grafik 38

0
9
18
27
36
45
Japonya 43,1
Birleşik Devletler 31,6
Yunanistan 22,6
İtalya 22,4
İzlanda 22,0
Kore 19,9
Finlandiya 18,7
Avusturya 18,6
İsviçre 17,8

Danimarka 15,4
Lüksemburg 13,8
OECD 12,5
İrlanda 12,5
Hollanda 12,2

Kaynak: Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011,OECD Health Data 2012
İspanya 10,7
Belçika 10,7
Yeni Zelanda 10,5
Türkiye 10,5
Almanya 10,3
Portekiz 9,2
Kanada 8,2
Estonya 8,2
Fransa 7,0
Slovakya 6,8
Çek Cumhuriyeti 6,3
Yataklı Tedavi Kurumlarında 1.000.000 Kişiye Düşen

Birleşik Krallık 5,9
MR Cihazı Sayısının Uluslararası Karşılaştırması, (2010)

Avustralya 5,6
Polonya 4,7

Slovenya 4,4
Şili 4,1
Macaristan 3,0
102

İsrail 2,0
Grafik 39

Meksika 2,0


Sağlık Bakanlığı Kuruluşları Tıbbi Teknoloji Kullanımı

USG Diyaliz
2.999 5000
3000 4.481

2500 4000

2000
3000

1500
2000
1000 1.510

495 1000
500
225
415
0 0
1993 2002 2012 1993 2002 2012
Grafik 40 Grafik 41
103


İlaç Takip Sistemi (İTS)

Karekod, ilacın parmak izidir. Üretim seri
numarasını, son kullanma tarihini ve benzersiz
seri numarasını ihtiva eder.

İlaç Takip Sistemi, karekod kullanılan ve izleme
yapılabilen dünyadaki ilk yaygın uygulamadır.

104


EUROPEP Ölçeği İle Memnuniyet Çalışması 2010-2011
(Aile Hekimliği Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı %)

100
90,7
82,8

75
EUROPEP Ölçeği, 25 Avrupa
ülkesinde kullanılmaktadır.

Hekimin klinik davranışına ve
50

hizmet organizasyonuna
yönelik 23 parametre
25
sorgulanır.

0

2010 2011
Grafik 42

105


Making Reform Happen Lessons From OECD Countries

Reformun Gerçekleştirilmesi OECD Ülkelerinden Dersler (sayfa 200), 2010

Yayınlayan Kuruluş: OECD

“Aile hekimliği uygulamasının başlaması,
birinci basamak hekimlerine daha fazla gelir ve
otonomi imkânı vermiş, bu uygulama ile
muayenelerin hastane polikliniklerinden aile
hekimlerine yöneldiği ve birinci basamakta
hasta memnuniyetinde keskin bir artış olduğu
gözlemlenmiştir.”

106


Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı, (%)

80
76

70

60

50

40
39,5
30

20
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Kaynak: TÜİK Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2011 Grafik 43

107


Turkey Health System, Performance Assessment 2011
Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi Türkiye (Sayfa 17), 2011

“Sağlık hizmetlerinin erişilebilir hale
gelmesi ile halkın kamu hizmetlerine
olan güveni artmıştır.”

108


3- Verimlilik

109

C- SDP’nin 10. Yıl Değerlendirmesi / Verimlilik

Vatandaşa Hizmet Edenin Ödüllendirildiği Sistem:
Performansa Dayalı Ek Ödeme Sistemi

SB Hastanelerinde
100 Tam Zamanlı Çalışan
Uzman Hekim Oranı (%) 100

80

Eğitim Görevlileri dahil
60 33.732 uzman hekim tam
zamanlı çalışmaktadır.
40

20

11
0
2002 2012
Grafik 44
110


Making Reform Happen Lessons From OECD Countries
Reformun Gerçekleştirilmesi OECD Ülkelerinden Dersler (sayfa 203), 2010
Yayınlayan Kuruluş: OECD

“Türkiye’de yeni performans sisteminin
teşviklerinden kaynaklanan hekim gelirlerindeki
anlamlı prospektif artışlar, Türk Tabipler Birliği’nin
yoğun muhalefetine rağmen birçok hekimin istekli
olarak reformlarda işbirliği yapmasını sağlamıştır.”

111





“Aslında diğer ülkelerin Türkiye’deki sağlık
reformlarından, özellikle personel verimliliğini
artırmak üzere performansa dayalı ödeme
sisteminin kullanılması konusunda, öğreneceği
pek çok şey olabilir.”

112


Yönetici Performansı

Hastane yöneticilerini kapsamaktadır.

Aşağıdaki parametreler kullanılmaktadır:
• Hizmet Kalitesi • Bölge Gelişmişliği
• Muayene Kabul İşlemleri • Hastane Türü
• Ek Ödemeyi Zamanında Dağıtma • Hastane Yaşı
• Hastane Borçluluk Oranı • Mali Büyüklük
• Hastane Borçluluk Süresi • Görev Süresi

Bu uygulama, hastane yöneticilerinin alacağı ek ödemenin
belirlenmesinde etkili olmaktadır.

113


Sağlık Bakanlığı Birinci Basamak Hizmetlerde Hekim Verimliliği

Grafik 45
Birinci basamakta 2002-2012 yılları arasında muayene sayısı %248 arttı.
Hekim başına ortalama günlük hasta sayısı 45’ten 40’a indi.
114


Sağlık Bakanlığı Hastane Hizmetlerinde Hekim Verimliliği

* Acil muayeneler hariçtir. Grafik 46

Hastanelerimizde 2002-2012 yılları arasında muayene sayısı iki katına çıktı.
Hekim başına ortalama günlük hasta sayısı 60’tan 31’e indi. 115

Kamu İlaç Harcamalarındaki Değişim, (%)

270 261

180
150

90

3 11
0 Grafik 47
1993-2002 2002-2012 1993-2002 2002-2012
1
İlaç Kutu Sayısı Artış Oranı
2
Kamu İlaç Harcaması Artış Oranı

İlaç Kutu Sayısı Kamu İlaç Harcaması
(milyon) (2012 Fiyatlarıyla - milyon )

1993 2002 2012 1993 2002 2012

678 699 1.750 3.707 13.366 14.772
116
Tablo 6 Tablo 7


Teknoloji Kullanımında Verimlilik
(2012 Fiyatlarıyla)

Grafik 47
%

Grafik 48

Radyolojik görüntüleme fiyatlarını 2002-2012 yılları arasında reel olarak %70’e
varan oranlarda düşürdük.
117


Yatırım Harcamaları

1993-2002 yılları arasında sağlık
yatırımlarına 2012 fiyatlarıyla
5 milyar harcanarak 1,5 milyon m2
kapalı alan yapıldı.

2003-2012 yılları arasında sağlık
yatırımlarına 8,5 milyar harcayarak
7 milyon m2 kapalı alan yaptık.

Yatırım harcamaları 1993-2002 yılları
arasındaki gibi devam etseydi
2002-2012 yılları arasında yatırım
harcamamız 23,2 milyar olacaktı.

3 kat verim artışı sağladık.

Grafik 49
118


Doğumda Beklenen Yaşam Süresi ve Sağlık Harcaması

Doğumda Beklenen Kişi Başı Sağlık
Yıl
Yaşam Süresi Harcamaları (SGP $)
2002 71,8 466
Türkiye
2009 75,0 983
OECD 1975 71,9 402
(Türkiye hariç) 1991 75,2 1.262

Kaynak: OECD Health Data 2012, SB Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011 Tablo 8

Türkiye, 7 yılda sağlık harcamasını 2 katına çıkararak doğumda beklenen yaşam
süresinde 75 yıla ulaştı. OECD ülkeleri, bu rakama ulaşmak için sağlık harcamasını
3 katına çıkardı ve 16 yıl bekledi.
119


Doğumda Beklenen Yaşam Süresi ve Sağlık Harcaması

Grafik 50
120


Bebek Ölüm Hızı ve Sağlık Harcaması

Bebek Ölüm Hızı Kişi Başı
Yıl
(1000 canlı doğum) Sağlık Harcamaları (SGP $)
2002 31,5 466
Türkiye
2011 7,7 981
OECD 1964 31 104
(Türkiye hariç) 1995 7,5 1.513

Kaynak: OECD Health Data 2012, SB Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011 Tablo 9

Bebek ölümlerini sağlık harcamasını 2 kat artırarak 9 yılda binde 7,7’ye düşürdük.
Bu orana ulaşmak için OECD ülkeleri, sağlık harcamasını 15 katına çıkardı ve
31 yıl bekledi.

121


Bebek Ölüm Hızı ve Sağlık Harcaması

Grafik 51

122

Sağlık Bakanlığı 2013 Bütçe Sunumu

Sağlık Bakanlığı 2013 Bütçe Sunumu

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Sağlık Bakanlığı 2013 Bütçe Sunumu