amar

1. “Дордуулсандолоонзаалт”ыгэргэндурсахуй
Давхардээл тайлна,тайлахгүйгэх яриа гарсаар багагүй хугацааөнгөрчбайгаа. Энэ удаад давхар
дээлийгтайлсанч Үндсэн хуулиндаа,тэрдундаа 2000 оны дордуулсандолоонзаалтандаа
өөрчлөлт оруулах хэрэгтэйгбие даагчгишүүд ярьсаарбайгаа. Тэгвэл энэ долоонзаалт чухамямар
заалтуудвэ? Үүнийг хамтдааэргэн дурсгцаая.
Монгол Улсонд баталсанардчилсан хэмээх тодотголтойҮндсэнхуулийгсахинмөрддөг. Харин
1992 онд баталсан Үндсэн хуулиндаа2000 онд дараах долоонөөрчлөлтыг оруулсанбайдаг.
Тодруулбал,
1. Гуравдугаар бүлэг,Монгол улсынтөрийнбайгуулал, Улсыних хурал. Хоринхоёрдугаар
зүйлийнхоёр:
УлсынИх Хурал бүрэнэрхээ хэрэгжүүлэх боломжгүйгэжнийтгишүүнийгуравныхоёроосдоошгүй
нь үзсэнээрбуюуэсхүл мөнхүүшалтгаанаарЕрөнхийлөгчУлсынИх Хурлындаргатайзөвшилцөн
санал болгосноорөөрөөтарах шийдвэргаргаж болно.Ийнхүүтарах шийдвэргаргасанбол шинэ
сонгогдсон гишүүдээ тангарагөргөтөл УлсынИх Хурал бүрэнэрхээ эдэлнэ.
Үндсэн хуульдөөрөөр заагаагүйбол Монгол УлсынЕрөнхийсайдыг томилох саналыгУлсын Их
Хуралдөргөнмэдүүлснээсхойшдөчинтав хоногийндоторУлсын Их Хурал хэлэлцэншийдвэрлэж
чадаагүй бол өөрөөтарах буюуэсхүл Монгол УлсынЕрөнхийлөгчУлсынИх Хурлыгтараах тухай
шийдвэргаргана.
2. Гуравдугаар бүлэг,Монгол улсынтөрийнбайгуулал, Улсыних хурал Хориндөрөвдүгээр
зүйлийннэг:
УлсынИх Хурлындарга, дэд даргыг Улсын Их Хурлынгишүүдийндотрооснэрдэвшүүлэнсаналаа
илээргаргаж сонгоно.УлсынИх Хурлынтухайнсонгуулийндүндбий болсон нам,эвслийн бүлэгтус
бүрээсУлсынИх Хурлындэд даргыг сонгоно.
3. Гуравдугаар бүлэг,Монгол улсынтөрийнбайгуулал, Улсыних хурал,Хориндолдугаар
зүйлийнхоёр:
УлсынИх Хурлынээлжитчуулганхагасжил тутамнэг удаа тавиас доошгүйажлынөдөр чуулна.
4. Гуравдугаар бүлэг,Монгол улсынтөрийнбайгуулал, Улсыних хурал, Хориндолдугаар
зүйлийнзургаа:
УлсынИх ХурлынчуулганыболонБайнгынхорооныхуралдааныггишүүдийнолонхиньхүрэлцэн
ирс­нээрхүчинтэйдүзэж,хуралдаандоролцсонгишүүдийнолонхийнсаналаарасуудлыг
шийдвэрлэнэ.Ерөнхийсайд,Засгийн газрын гишүүнийгтомилох тухайасуудал,түүнчлэнхуульд
өөрөөр заагаагүй бол бусад асуудлыг саналаа илээргаргаж шийдвэрлэнэ.
5. Гуравдугаар бүлэг,Монгол улсынтөрийнбайгуулал, Улсыних хурал, Хоринесдүгээр
зүйлийннэг:
УлсынИх Хурлынгишүүнбүрэнэрхийнхээ хугацаандулсынтөсвөөсцалинавна.Улсын Их Хурлын
гишүүннь Ерөнхийсайд, Засгийн газрын гишүүнээсбусад,хуулиартогтоосонүүрэгтньүл хамаарах
ажил, албантушаал хавсарчболохгүй.

2. 6. Гуравдугаар бүлэг,Монгол улсынтөрийнбайгуулал, Улсыних хурал, Гучин гуравдугаар
зүйлийнхоёр:
УлсынИх Хуралдолонхисуудал авсан нам, эвслээснэрдэвшүүлсэнхүнийг;альч нам,эвсэл
олонхийнсуудал аваагүй бол хамгийн олонсуудал авсан нам,эвсэл бусад нам,эвсэлтэй
зөвшилцөннэрдэвшүүлсэнхүнийг;хэрэвхамгийнолонсуудал авсан нам, эвсэл бусад нам,
эвсэлтэйзөвшилцөжЕрөнхийсайдад нэрдэвшүүлжчадаагүй бол Улсын Их Хуралдсуудал авсан
нам, эвсэл зөвшилцөн олонхиороонэрдэвшүүлсэнхүнийгЕрөнхийсайдаартомилох саналыгтав
хоногийндоторУлсын Их Хуралдоруулах;
7. Гуравдугаар бүлэг,Монгол улсынтөрийнбайгуулал, Улсыних хурал, Гучин есдүгээрзүйлийн
хоёр:
Монгол УлсынЕрөнхийсайд Засгийн газрын бүтэц,бүрэлдэхүүн,түүндөөрчлөлторуулах саналаа
ЕрөнхийлөгчтэйзөвшилцөнУлсынИх Хуралдөргөнмэдүүлнэ.
Ерөнхийсайд уул асууд­лыгЕрөнхийлөгчтэйдолоохоногийндоторзөв­шил­цөжчадаагүйбол
УлсынИх Хуралдөөрөөөргөн мэдүүлнэ.
Эдгээрзаалт нь хуйвалдааныүрдүнд хийгдсэнгэдгийг одоогийн Үндсэн хуулийнцэцийндарга
Ж.Амарсанаахэлдэгбөгөөд тэрбээрдордуулсандолоонзаалтыг засахыг шаарддаг.
Эцэг хуулиндааөөрчлөлторуулахыг УИХ-ынгишүүдүе үе сануулждуугардаг.Хамгийн сүүлд бие
даагч гишүүд, Г.Уянга гишүүнийхамт ажил хэрэгболгохоомэдэгдсэн.
Үндсэн хуулиаөөрчилжболно. Хамгийнгол нь Үндсэн хуульднэмэлт,өөрчлөлторуулах асуудал
нь улс төр,хуульзүй,эдийн засаг, нийгэм,шинжлэх ухаанынарийвчилсансудалгаанд
үндэслэгдэж,улстөрийннамуудынзөвшилцөөн,иргэдийноролцоо,өргөнолноорхэлэлцүүлэгдэж
байж шийдэх ёстой.Өөрөөрхэлбэл Үндсэнхуульнь Монгол улсын оршинтогтнох үндэсбөгөөд
Үндсэн хуулийгөөрчлөх эсэх талаарганц,хоёрхонөгүүлбэртбагтаагаадярьчих сэдэвбиш. Үндсэн
хуульдөөрчлөлторуулах асуудалдих хянуурболгоомжтойхандах ньМонгол улсыниргэн та
бидний эрх,үүрэгюм. Тиймээс дордуулсан долоонзаалтыг эргэнсанууллаа.