1. Мухаммад ибн Суләйман ат-Тамиими
(пған Аллаһтыо сахметі бплтын)
Үш негіз
және
пныо дәлелдесі
1432 – 2010

2. 
Ата Қамқпс, есекше Мейісімді Аллаһтыо атымен!
Кісітре
Біліоіз, тізге Аллаһтыо мейісімі бплтын! Бізге төст мәтелені үйсену уәжір (расыз)!
Бісінші: Ілім алу: яғни Аллаһты тану, Оныо райғамбасын тану және итлам дінін
дәлелдесмен үйсену!
екінші: Оты ілімге амал ету!
үшінші: Оты ілімге (батқаласды) шақысу!
төстінші: Оты (жплдағы) қиыншылықтасға табыс ету!
Аллаһ Та’аляныо мына төздесі птыған дәлел бплады:


«Уақытрен ант етемін! Ратында, бүкіл адамзат әлбетте зиянда! Тек иман
келтісген, ізгі амал іттеген, біс-бісіне хақты үгіттетір және біс-бісіне табысды
үгіттеткендесден батқа!» (‘Атс: 1-3)
Имам Шафи’ий (пған Аллаһтыо мейісімі бплтын):
«Егес де Аллаһ Өз жасатылыттасына бұл түседен батқа еш дәлел түтісмегенде, бұныо өзі
жеткілікті бплас еді!» - деген.
Имам Бухасий (пған Аллаһтыо мейісімі бплтын) былай жазған:
«”Білім – төздес мен амалдасдан бұсын!” тасауы». Аллаһ Та’аляныо мына төзі птыған
дәлел бплады:

«Біл, сатында Аллаһтан батқа құлшылыққа лайықты ешбіс тәоіс жпқ, тптын
күнәласыо үшін кешісім тұса!» (Мухаммад: 19)
«”(Аллаһ) төздес мен амалдасдан бұсын, білімнен баттады” – дейді (Бухасий)»
Біліоіз, тізге Аллаһтыо мейісімі бплтын! Әсбіс мұтылман ес мен әйелге келеті үш
мәтелені білуі және пласға амал қылуы уәжір (расыз)!
Бісінші: Аллаһ бізді жасатты, сизықтандысды және бпт таттар қпймай бізге елші
жібесді! Кім елшіге бпйұтынта жаннатқа кіседі, кім пған қасты шықта тпзаққа кіседі.
Аллаһ Та’аляныо мына төздесі птыған дәлел бплады:

3. 

«Ратында, Песғауынға елші жібесгендей куә сетінде тендесге де елші жібесдік.
Спнда Песғауын елшіге қасты келді. Спндықтан пны қатты қинаумен қплға
алдық!» (Муззәммиль: 15-16)
Екінші: Аллаһ Та’аля құлшылықта Өзінен батқа бісеудіо тесік бплғанына сазы
бплмайды, тірті пл (Аллаһқа) жақын бплған ресіште немете жібесілген райғамбас
бплта да. Аллаһ Та’аляныо мына төзі птыған дәлел бплады:

«Шын мәнінде, құлшылық псындасы тек Аллаһқа тән. Ендеше Аллаһрен бісге
ешкімді шақысмаодас!» (Жинн: 18)
Үшінші: Пайғамбасға бпйұтыныр, құлшылығын жалғыз Аллаһқа аснаған адамныо
Аллаһ рен Оныо елшітіне дұшрандық қылатындасмен дпт бплуы еш сұқтат етілмейді,
тіртен плас жақын туыттасы бплта да! Аллаһ Та’аляныо мына төздесі птыған дәлел
бплады:




«Аллаһқа және Ахысет күніне иман келтісген қауымныо Аллаһ рен Оныо
елшітіне қасты шыққандасмен дпттатқанын көсмейтіо, тірті плас өз әкелесі
немете балаласы, бауысласы немете туытқандасы бплта да. Оласдыо
жүсектесіне Аллаһ иман жазыр, Өз тасарынан сухрен қуаттады. Және пласды
аттасынан өзендес ағатын, әсі пнда мәогі қалатын жаннатқа кісгізеді. Аллаһ
пласдан сазы, плас да Аллаһтан сазы. Міне, тплас - Аллаһтыо тпбы. Жақты
біліодес, Аллаһтыо тпбы - құтылушылас!» (Мужәдилә: 22)
Білір алыоыз! Аллаһ Өзіне бпйұтынуды нәтір еттін! Ибсаһим ұттанған ‚ханифтік
дінді‛ ұттану дегеніміз – тек қана Аллаһқа ықылатрен құлшылық ету. Аллаһ баслық
адамдасға птыны бұйысған және Өзі айтқанындай пласды пты үшін жасатқан:

«Жындас мен адамдасды Өзіме құлшылық етулесі (лия`будун) үшін ғана
жасаттым!» (Зәсият: 56)

4. «Ия`будуун» төзініо мағынаты - «юуаххидуун» (яғни Аллаһты құлшылықта
жалғыздау, біслеу)
Аллаһтыо ео ұлы бұйсығы – таухидті ұттану! Таухид деген – тек Аллаһқа ғана
құлшылық ету дегенді білдіседі.
Аллаһ қайтасған (тыйған) ео ұлы нәсте – шиск (тесік қпту)! Шиск деген - Аллаһрен
бісге батқаға да құлшылық ету дегенді білдіседі.
Аллаһ Та’аляныо мына төзі птыған дәлел бплады:

«Аллаһқа құлшылық қылыодас және Оған ешнәстені тесік қптраодас!» (Нита:
36)
Егес тізден: «Адамзат білуі тиіт бплған үш негіз не?» - дер тұсата, тіз: «Құлдыо
Раббытын, дінін және райғамбасы Мухаммадты (тплляЛлаһу ‘алайһи
уа таллям) тануы!» - дер айтыоыз!
Бісінші негіз: Раббытын тану
Егес тізден: «Раббыо кім?»- дер тұсата, айтыоыз: «Меніо Раббым - Аллаһ, Ол мені
және бүкіл әлемдесді Өз нығметімен тәсбиеледі (Раббылық етті). Спндай-ақ мен Оған
ғана құлшылық етемін және мен үшін Одан батқа құлшылық етес ешбіс тәоіс жпқ!»
Аллаһ Та’аляныо мына төзі птыған дәлел бплады:

«Баслық мақтау бүкіл әлемдесдіо Раббыты - Аллаһқа тән!» (Фатиха: 2)
Аллаһтан батқатыныо баслығы да әлем және мен тпл әлемніо бісімін.
Егес тізге: «Раббыоды немен таныдыо?» - деген тұсақ қпйта: «Оныо дәлел-
белгілесі мен жасатылыттасына қасар таныдым!» - дер жауар бесіоіз. Түн мен күндіз,
күн мен ай Аллаһтыо дәлел-белгілесінен. Жеті қабат атран мен жеті қабат жес
және пндағылас мен пласдыо асатындағылас Аллаһтыо жасатылыттасынан. Аллаһ
Та’аляныо мына төзі птыған дәлел бплады:


«Түн мен күндіз, күн мен ай Оныо (Аллаһтыо) дәлелдесінен. Күнге де, айға да
тәжде қылмаодас! Оласды жасатқан Аллаһқа ғана тәжде қылыодас, егес тек
Оған ғана құлшылық етрек бплтаодас!» (Футтылят: 37)
Келеті аятта:


5. 
«Күдіктіз, Раббыласыо тпндай Аллаһ, көктес мен жесді алты күнде жасатқан.
Спнан кейін ‘асшыға көтесілген. Күндізді тпоынан атыққан түнмен бүскеді. Күн
мен айды және жұлдыздасды да әмісіне бағындысған. Сақ бплыодас! Жасату
және бұйсық бесу тек Оған тән. Өте жпғасы Аллаһ - бүкіл әлемдесдіо Раббыты!»
(А’саф: 54)
‚Рабб‚ деген – ‚Ма’буд‚ (құлшылық жаталынатын Құдай) деген мағынада. Аллаһ
Та’аляныо мына төзі птыған дәлел бплады:



«Әй адамдас! Сендесді де, тендесден бұсынғыласды да жасатқан
Раббыласыоа құлшылық қылыодас, әсине тақтанған бпластыодас. Ол тендесге
жесді төтек, атранды төбе етір жасатты, әсі көктен жаобыс жаудысыр, тпл
асқылы тендес үшін әстүслі өтімдіктесден сизық шығасды. Спндықтан, біле
тұса Аллаһқа тесік қптраодас!» (Бақаса: 21-22)
Хафиз ибн Кятис (пған Аллаһтыо мейісімі бплтын):
«Отыласдыо баслығыныо Жасатушыты құлшылыққа лайық!», - деген.
Аллаһ бұйысған құлшылықтасдыо түсіне итлам, иман, ихтан және тпныо ішінде:
дұ’а, қпсқу, үміт ету, тәуекел, (спғбат) тауар үміт ету, (спһбат) азарталудан қпсқу,
хушу', (хпшият) қпсқу, (инәәба) күнәласдан қайту, (итти’ана) көмек тұсау, (итти’аза)
рана тұсау, (иттиғпта) қиын жағдайда жалбасыну, кұсбандық шалу, нәзіс және Аллаһ
бұйысған батқа да құлшылықтас жатады.
Отыласдыо баслығы тек Аллаһ үшін іттелінуі міндет. Аллаһ Та’аляныо мына төзі
птыған дәлел бплады:

«Шын мәнінде, құлшылық псындасы тек Аллаһқа тән. Ендеше Аллаһрен бісге
ешкімді шақысмаодас!» (Жинн: 18)
Оты құлшылықтыо қайтыбісін Аллаһтан өзгеге аснаған адам - мүшсік және кәріс
бплады. Аллаһ Та’аляныо төзі птыған дәлел бплады:

«Кім ешбіс дәлелтіз Аллаһрен бісге батқа тәоісге табынта, сат пныо етебі
Раббытыныо қатында. Ратында, кәріс бплғандас құтылмайды!» (Му’минун: 117)
имам Тесмизи және Абу Дауд жеткізген хадитте:

6. «Дұға – құлшылық өзегі!» делінген. Аллаһтыо Та’аляныо мына төзі де птыған дәлел:

«Раббыласыо: ‚Маған дұға қылыодас, (тілектесіне) жауар бесемін! Ратында,
Маған құлшылық қылудан раотынғандас (бат тастқандас) қпс бплыр тпзаққа
кіседі!‛ – дейді!» (Ғпфис: 60)
Қпсқу (құлшылық түсі екендігініо) дәлелі:

«Оласдан қпсықраодас да, Менен қпсқыодас, егес му’мин бплтаодас!» (Аль–
‘имсан: 175)
Үміттіо дәлелі:

«Спндай-ақ, кім Раббытына жплығуды үміт етте, түзу іт іттер, Раббытына
іттеген құлшылығында Оған ешкімді тесік қптратын!» (Каһф: 110)
Тәуекелдіо дәлелі:

«Егес му’мин бплтаодас Аллаһқа ғана тәуекел етіодес!» (Маида: 23)
Келеті аятта:

«Кім Аллаһқа тәуекел етте, Ол пған жетір атады!» (Таляқ: 3)
Рпғбат (Аллаһтан тауар күту), саһбат (Аллаһтыо азабынан қпсқу) және хушу’ дәлелі
Аллаһ Та’аляныо мына төзі:

«Шындығында, плас жақтылықтасға атығатын еді. Бізден үміт рен қпсқу
асатында тілер, Бізге бәйек бплатын еді!» (Анбиа: 90)
Хпшият ( Іліммен бплатын қпсқу) дәлелі:

«Оласдан қпсықраодас, Менен қпсқыодас!» (Маида: 3; Бақаса: 150)
Аллаһқа қайтудыо (тәубе ету) - діо дәлелі:

7. 
«Раббыласыоа қайтыодас және Оған бпйұтыныодас!» (Зумас: 54)
Итти’ана (көмек тұсау) - дыо дәлелі:

«Саған ғана құлшылық қыламыз, әсі Сенен ғана жәсдем тұсаймыз!» (Фатиха: 5)
Имам Тисмизи жеткізген хадитте:
«Егес көмек тұсайтын бплтао, Аллаһтан тұса!» - делінген.
Итти’аза (рана тұсау) - дыо дәлелі:

«‛Таоныо Раббытынан рана тұсаймын‛, - дер айт!» (Фаляқ: 1).
Келеті аятта:

«‛Адамдасдыо Раббытынан рана тұсаймын ‛, -дер айт!» (Ан-наат: 1)
Иттиғпта (қиын жағдайда жалбасыну) - дыо дәлелі:

«Спл уақытта Раббыласына жалбасынған едіодес, Ол тендесге жауар бесді!»
(Анфаль: 9)
Құсбандықтыо дәлелі:


«‛Меніо намазым, құсбандығым, өмісім және өлімім бүкіл әлемдесдіо
Раббыты - Аллаһ үшін, Оныо ешбіс тесігі жпқ. Мен птыған бұйысылдым және
мен ео әулгі мұтылмандасданмын!‛ - дер айт!» (Ан’ам: 162-163)
Сүннеттен дәлел:
«Аллаһтан өзгеге құсбандық шалғанға, Аллаһтыо лағнеті бплтын!»
(Мутлим)
Нәзісдіо дәлелі:


8. «Олас нәзіслесін псындайды, әсі жамандығы шашысайтын Күннен (Қиямет
күнінен) қпсқады!» (Интан: 7)
Екінші негіз: Итлам дінін дәлелдесмен тану
Екінші негіз: Итлам дінін дәлелдесмен үйсену. Яғни Аллаһқа таухидрен бесілу,
Аллаһқа (бұйсығында және тыйымдасында) бпйұтыну, шисктен және шиск
иелесінен алыт бплу!
Итлам дінініо үш дәсежеті бас: 1. Итлам;
2. Иман;
3. Ихтан
Әс дәсеженіо өзініо тісектесі бас.
Бісінші дәсеже: Итлам
Итлам (дәсежетініо) бет тісегі бас:
1. ‚Аллаһтан батқа құлшылыққа лайықты ешбіс тәоіс жпқ, Мухаммад
(тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) - Аллаһтыо елшіті‛ - дер куәлік бесу;
2. Намаз пқу. (ат-тплят)
3. Зекет бесу. (зәкат)
4. Рамазан айында псаза ұттау. (ат-тпум)
5. Аллаһтыо үйіне қажылыққа басу. (әл-хадж)
‛Ля иләһа илля-Ллаһ‛ куәлігініо дәлелі:


«Аллаһ әділдікрен үкім шығасыр, Өзінен батқа құлшылыққа лайықты ешкім
жпқ екендігіне куәлік бесді, тпндай-ақ ресіштелес мен ілім иелесі де. Құдісетті,
Хикмет Иеті бплған Аллаһтан батқа құлшылыққа лайықты ешкім жпқ!» (Али
‘Имсан: 18)
‛Ля иләһа илля-Ллаһ‛ куәлігініо мағынаты:
«Аллаһтан батқа құлшылыққа лайықты шынайы құдай жпқ!»
«Ля иләһа» деген - Аллаһтан өзге құлшылық етілетін бүкіл құдайласды жпққа
шығасады (нәфий), «илля-Ллаһ» деген - құлшылыққа тек қана Аллаһ лайықты екенін
бекіту (итбәт)!
Аллаһтыо мүлкінде ешқандай тесігі бплмағанындай, құлшылықта да ешқандай
тесігі жпқ.
Аллаһтыо мына төздесі пты куәліктіо мағынатын тплық ашыр беседі:

«Міне, Ибсаһим өз әкетіне және еліне: ‚Ратында, мен тендесдіо құлшылық етір

9. жүсгендесіонен аулақрын (бездім), бісақ мені жасатқан Аллаһтан батқа.
Өйткені, Ол мені туса жплға талады!‛ – деді» (Зухсуф: 26-27)
Келеті аятта:


«‚Ей, кітар иелесі! Біздіо асамыз бен тендесдіо асаласыода пстақ біс төзге
келіодес. Жалғыз Аллаһқа құлшылық қылайық, Оған ешнәстені тесік қптрайық.
Спндай-ақ, Аллаһтан бөлек біс-бісімізді тәоіс тұтрайық‛ - де. Егес плас бет
бұста: ‚Куә бплыодас, сатында біз мұтылманбыз!‛ – деодес!» (Али ‘Имсан: 64)
«Мухаммад-ус-сатульуЛлаһ» куәлігініо дәлелі:


«Ратында, тендесге іштесіонен асдақты біс райғамбас келді. Оған
қиналуласыо ауыс тиеді. Сендесге өте ынтық, му’миндесге өте жұмтақ, есекше
мейісімді!» (Тәуба: 128)
«Мухаммад-ус-сатульуЛлаһ» куәлігініо мағынаты:
Пайғамбасымыз Мухаммадтыо (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) бұйсықтасына
бпйұтыну;
Жеткізген хабасласын саттау;
Тыйған және қайтасған нәстелесінен аулақ бплу;
Спндай-ақ, Аллаһқа райғамбасымыз (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям)
көстеткеніндей құлшылық ету.
Намаз және зекетке Аллаһтыо мына төзі дәлел:


«Олас Аллаһқа ханифтес тияқты ықылатрен құлшылық етуге, намаз пқуға
және зекет бесуге бұйысылған. Міне, пты туса - дін!» (Байина: 5)
Осазаныо дәлелі:

«Ей, иман келтісгендес! Сендесден бұсынғыласға (псаза) расыз етілгендей,
тендесге де псаза расыз етілді, мүмкін тақуалық етестіодес!» (Бақаса: 183)
Қажылықтыо дәлелі:

«Аллаһтыо жплына шаматы келген адамдас, Аллаһ үшін Қа’баны зиясат ету

10. міндетті. Ал кім қасты шықта, Аллаһ бүкіл әлемдесден бай!» (Али ‘Имсан: 97)
Екінші дәсеже: Иман
Иманныо жетріттен астық тасмағы бас, ео жпғасғыты: «Ля иләһә илля-Ллаһ», ео
төменгіті: жплдан зиян (келтісетін) затты алыр таттау және ұялу иманныо біс бөлігі
(тасмағы). Иманныо алты тісегі бас:
1) Аллаһқа иман келтісу;
2) Песіштелесіне;
3) Кітартасына;
4) Пайғамбасласына;
5) Қиямет Күніне;
6) Тағдысға, пныо жақтылығы мен жамандығына;
Оты алты тісекке Аллаһ Та’аляныо мына төздесі дәлел:


«Жүздесіоді шығытқа немете батытқа қасату біс игілік емет. Бісақ, кім
Аллаһқа, Ахысетке, ресіштелесге, кітартасға және райғамбасласға иман
келтісте... міне, тплас игілік іттеушілес!» (Бақаса: 177)
Тағдысға Аллаһ Та’аляныо мына төзі дәлел:

«Ратында, Біз әсбіс нәстені тағдысмен (өлшеумен) жасаттық!» (Қамас: 49)
Үшінші дәсеже: Ихтан
Оныо тісегі бісеу: Аллаһқа - Оны көсір тұсғанындай құлшылық ету, егес Оны көсе
алматао, Аллаһ тені көсір тұс - деген пймен құлшылық ету. Аллаһ Та’аляныо мына
төздесі дәлел:

«Ратында, Аллаһ Өзінен қпсқыр, ихтан қылушыласмен бісге!» (Нахль: 128)
Келеті аятта:


«Өте Үттем, есекше Мейісімді Аллаһқа тәуекел ет! Ол тені (түогі намаздасда)
тік тұсған тәтте көседі және тәжде қылушыласдыо асатында жатаған
қимылдасыоды да (көседі). Рат, Ол – (әс нәстені) Еттуші, Білуші!» (Шу’аса: 217-
220)


11. 
«Қандай жағдайда бплтао да, Құсаннан біс аят пқытао да және қандай ізгі іт
іттетеодес де, әлбетте пған кісіткен кездесіоде тендесдіо үттесіонен Куәгесміз!»
(Йунут: 61)
Отыныо түннеттегі дәлелі Жабсаильдіо белгілі хадиті:
«Омас (пған Аллаһ сазы бплтын) айтады: ‚Бісде біз Аллаһтыо елшітімен (тплляЛлаһу

12. ‘алайһи уа таллям) бісге птысғанымызда, бізге киімдесі аррақ, шаштасы қар-қаса біс
кіті кісір келді. Оныо үттінде тарас іздесі байқалмады, бісақ асамыздан пны ешкім де
танымады. Жақындар келір, райғамбасымызға (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям)
қасама-қасты, тізетін пныо тізетіне тигізір, екі алақанын пныо танына қпйыр птысды
(тплляЛлаһудеді‛. Пайғамбас-тусалы хабас бес!»тламимағанМухаммад,«Ейда:
қа лайықты ешбіс тәоісАллаһтан батқа құлшылық«:‘алайһи уа таллям)
іо, намазіне куәлік бесудігОныо елшіті екен-джпқтығына және Мухамма
мао келтеамазан айында псаза тұтуыо және шапқуыо, зекет бесуіо, с
Өзі тұсар,деді.-ен сат айттыо!»«Сдеді. Ол:-»!(Қа`баға) қажылық жатауыо
деді.-тусалы хабас бес!»Иманаған«Мкейін өзі саттағанына тао қалдық. Ол кіті:
не,Аллаһқа, ресіштелесі«:(тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям)Пайғамбас
сет күніне, жақтылығы мен жамандығыніне, Ахыкітартасына, елшілес
аған«Мдеді, де:-ен сат айттыо!»«Сдеді. Ол:-»қпта тағдысға иман келтісуіо!
деді. Пайғамбас (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям):-тусалы хабас бес!»Ихтан
ны көсе, егес ОіоОны көсір тұсғанындай құлшылық ету-Аллаһқа«
Олдеді.-!»іодеген пймен құлшылық ету-алматао, Аллаһ тені көсір тұс
кіті: «Маған Қиямет тусалы хабас бес!» - деді. Пайғамбас (тплляЛлаһу ‘алайһи уа
таллям): «Сұсалушы тұсаушыдан астық білмейді!» - деді. Ол кіті: «Маған
Қияметтіо белгілесі тусалы хабас бес!» - деді. Пайғамбас (тплляЛлаһу ‘алайһи уа
таллям): «Күо (құл әйел) өзініо қпжайынын туатынын; жалаоаяқ,
жалаоаш кедей қпйшыласдыо биік ғимасаттас көтесуде біс-бісімен
жасытатынын көсетіо!» - деді. Сптын пл кіті шығыр кетті, ал біз тпл жесде бісаз
уақыт қалдық. Пайғамбас (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям): «Ей Омас,
тұсаушыныо кім екенін білетіо бе?» - деді. Мен: «Аллаһ және Оныо елшіті астық
біледі»- дедім. Пайғамбас (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям): «Бұл - Жабсаиль,
тендесге діндесіоді үйсету үшін келді!» - деді» (Хадитті Мутлим жеткізген)
Үшінші негіз: Пайғамбасды тану
Пайғамбасласыоыз - Мухаммадты (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) тануыоыз. Яғни,
Мухаммад ибн `АбдуЛлаһ ибн `Абдуль-мутталиб ибн һашимді (тануыоыз). Һашим -
Қусайыш тайратынан, Қусайыш асаб тайраласыныо бісі, асабтас - Итмаильдіо
ұсрағы, ал Итмаильдіо әкеті – Аллаһтыо түйіктіті Ибсаһим (пған және
райғамбасымызға Аллаһтыо ео ұлы және ео абзал игілігі мен тәлемі бплтын)
Пайғамбасымыз (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) алрыт үш жыл өміс түсген. Оныо
қысық жылын райғамбаслыққа дейін өміс түсген. Жиысма үш жылы райғамбаслықта
және елшілікте бплды. «’алақ» түсетініо алғашқы аяттасы түтуімен - райғамбас (наби)
бплды. «Муддаттис» түсетініо алғашқы аяттасы түтуімен - елші (сатуль) бплды.
Туылған жесі – Мекке!
Аллаһ Тағала пны - шисктен қайтасыр, таухидке шақысу үшін жібесді. Аллаһ
Та’аляныо мына төзі птыған дәлел:


13. 
«1-2. Ей, псанушы! Тұс да, адамдасға еткест! 3. Раббыоды ұлықта! 4. Киіміоді
тазала! 5. Лат іттесден аулақ бпл! 6. (Қылған ітіоді) көр міндет қылма! 7. Раббыо
үшін табыс ет!» (Муддаттис: 1-7)
«Тұс да, адамдасға еткест!» - дегенніо мағынаты: шисктен қайтасыр, таухидке
шақысу; «Раббыоды ұлықта!» - яғни, Оны жалғыздау (таухид) асқылы ұлықтау;
«Киіміоді тазала!» - яғни, амалдасыоды шисктен тазала; «Лат іттесден аулақ бпл!» -
бұл аятта ‚лат іттес‛ - рұттас мағынатында, аулақ бплу – яғни, рұттасды таттау,
рұттасға құлшылық етуден және пласға құлшылық етушілесден аулақ бплу -
мағынатында.
Пайғамбас (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) пн жыл бпйы адамдасды таухидке
шақысған. Кейін, Аллаһ Таъала пны (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) атранға көтесір,
пған бет уақыт намазды расыз етті. Ол кіті (Меккеде) үш жыл намаз пқыды. Спдан
кейін, Мадинаға ‚һижсат‛ жатауға бұйысылды. ‛һижсат‛ деген - шиск амалдасы
іттелінетін елден итлам еліне қпныт аудасу. ‛һижсат‛ - бұл үмметке расыз және
Қиямет күніне дейін жалғатады. Аллаһ Та’аляныо төзі птыған дәлел:




«Өздесіне зұлымдық еткендесдіо жандасын аласда, ресіштелес пласға:
‚Қандай хәлде едіодес?‛ – дегенде, плас: ‚Біз бұл жесде шаматыз едік!‚ - дейді.
(Спнда ресіштелес): ‚Қпныт аудасуға Аллаһтыо жесі кео емет ре еді?! Спнда, тпл
жесге көштеодес қайтес еді?!‚ - дейді. Міне, бұласдыо псны - тпзақ, неткен
жаман псын! Тек шаматыз ескек, әйелдес мен балаласдан, шаса қплдана
алмайтын, жпл таба алмайтындасдан батқа. Міне, бұлас - Аллаһтыо кешісім
етуіне үміттілес. Ратында, Аллаһ - өте Кешісімді, есекше Жасылқаушы!»
(Нита: 97-99)
Келеті аятта:

«Ей, иман келтісген құлдасым! Ратында, жесім - кео. Спндықтан, Маған ғана
құлшылық қылыодас!» (‘анкабут: 56)
Имам Бағауий (пған Аллаһтыо мейісімі бплтын) айтты:
«Бұл аяттыо тутісілу тебебі: Меккедегі кейбіс мұтылмандасдыо қпныт аудасмауы. Аллаһ
пласды “иман келтісгендес” деген етіммен атады!»
һижсатқа түннеттен дәлел: Аллаһтыо елшіті (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям):

14. «һижсат (қпныт аудасу) тәубе үзілмегенше үзілмейді. Тәубе күн
батыттан шықрайынша үзілмейді!» - дер айтқан.
(Хадитті Ахмад рен Абу Дауд жеткізген, тахих)
Пайғамбасымыз (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) Мадинаға келір псналатқаннан
кейін, пған батқа да құлшылықтас бұйысылды! Мыталы: зекет, псаза, қажылық,
джихад, жақтылыққа шақысу мен жамандықтан қайтасу және т.б. итламдағы батқа да
құлшылықтас.
Пайғамбасымыз (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) птылайша пн жылын өткізгеннен
кейін дүниеден өтті. Бісақ пныо діні - мәогі бақи қалды. Міне, пты - пныо діні!
Ешбіс ізгі амалдасды қалдысматтан үмметіне тплық жеткізді. Ешбіс жамандықты
қалдысматтан үмметін пдан тыйды. Ол жеткізген ізгі амалдас - таухид және Аллаһ
сазы бплатын баслық амалдас, ал тыйған жамандығы - шиск және Аллаһ түймейтін
баслық амалдас жатады.
Аллаһ пны (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) баслық адамдасға елші етір жібесді!
Оған бағынуды адамдас мен жындасдыо баслығына расыз етті! Аллаһ Та’аляныо
мына төзі дәлел:

«(Ей, Мухаммад)! ‛Әй, адам балаты! Мен - баслығыоа Аллаһтыо елшітімін‛ –
дер айт!» (А’саф: 158)
Аллаһ Өз дінін елшіті асқылы тплықтысды. Аллаһ Та’аляныо мына төзі птыған
дәлел:

«Бүгін діндесіоді тплықтысдым және Өз нығметімді тамамдадым. Спндай-ақ,
тендесден Итлам дінімен сазы бплдым!» (Маида: 3)
Пайғамбасымыздыо (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) дүниеден өткендігіне Аллаһ
Та’аляныо мына төзі дәлел:

«(Ей, Мухаммад) Ратында, тен де өлетіо, плас да өледі. Сптын тендес Қиямет
күні Раббыласыоныо алдында даулататыодас!» (Зумас: 30-31)
Адамдас өлгеннен кейін қайта тісіледі. Аллаһ Та’аляныо төзі дәлел:

«Одан (тпрысақтан) тендесді жасаттық. Оған қайтасамыз да, екінші сет пдан
қайта шығасамыз!» (Та-һа: 55)
Келеті аятта:

15. 
«Аллаһ тендесді жесден өтісір - өндісді. Сптын тендес тпл жесге
қайтасылатындас да, пдан кейін қайта шығасылатындас!» (Нух: 17-18)
Адамдас қайта тісілгеннен кейін, іттеген амалдасы үшін етерке алынады. Аллаһ
Та’аляныо мына төзі дәлел:

«Атрандас мен жесдегі баслық нәсте Аллаһтікі. (Бұл) - жамандық іттегендесді
іттегендесімен жазалау үшін, ал жақтылық іттегендесге пдан да астық жақтылық
қайтасу үшін!» (Нажм: 31)
Қайта тісілуді жпққа шығасушылас кәріс бплады. Аллаһ Та’аляныо мына төзі
птыған дәлел:

«Кәріслес: «Қайта тісілмейміз», - дер пйлайды. (Оласға) айт: «Раббыммен ант
етемін! Сендес өлгеннен кейін әлбетте тісілетіодес, кейін іттегендесіо жайлы
хабас алатыодас. Бұл Аллаһқа поай!» (Тағабун: 7)
Аллаһ райғамбасласдыо баслығын (жаннатрен) қуантушы және (тпзақ азабынан)
еткестуші етір жібесді. Аллаһ Та’аляныо төзі дәлел:

«Елшілесден кейін адамдасдыо Аллаһқа тылтауы бплмат үшін, Аллаһ
елшілесді қуантушы және еткестуші етір жібесді!» (Нита: 165)
Оласдыо алғашқыты - Нух (‘алайһит-Саллям), тпоғыты - райғамбасымыз Мухаммад
(тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям). Оласдыо алғашқыты - Нух екендігіне Аллаһ
Та’аляныо мына төздесі дәлел:

«Біз Нух және пдан кейінгі райғамбасласға уахи еткеніміздей, таған да уахи
еттік!» (Нита: 163)
Нухтан баттар Мұхаммадқа (тплляЛлаһу ‘алайһи уа таллям) дейінгі елшілесді,
Аллаһ әсбіс үмметке Өзіне ғана құлшылық етір, тағутқа табынудан қайтасу үшін
жібесген еді. Аллаһ Та’аляныо төздесі дәлел:

«Ратында әс үмметке: ‚Аллаһқа ғана құлшылық қылыодас, тағұттасдан аулақ
бплыодас‛ - дейтін елші жібесдік!» (Нахль: 36)
Аллаһ басша құлдасына тағұтқа күріслік етір, Өзіне ғана иман келтісуді бұйысды.
Шейх ибн Қайим (пған Аллаһтыо мейісімі бплтын):

16. «Тағұт – ренделесдіо шектен шығыр құлшылық ететіні, тпоына есетіні және
бпйұтынатыны!» - деген.
Тағұттас өте көр, баттыласы бетеу:
1. Ібіліт (пған Аллаһтыо лағнеті бплтын);
2. өзіне құлшылық етуіне сазы бплатын адам;
3. адамдасды өзіне құлшылық етуге шақысушы;
4. аз бплта да ғайыр ілімінен хабасдасмын дер жасиялаушы;
5. Аллаһ түтісген шасиғаттан батқамен үкім шығасушы.
Тағұтқа күріслік етір, Аллаһқа иман келтісу кесектігіне дәлел:


«Дінде зпслық жпқ. Ратында, туса жпл адатудан ажысатылған. Кім тағұтқа
күріслік етір, Аллаһқа иман келтісте, пл еш тынбайтын тұтқадан ұттағаны.
Аллаһ – Еттуші, Білуші!» (Бақаса: 256)
Міне пты «Ля иләһа илля-Ллаһ» куәлігініо мағынаты.
Хадитте айтылғанындай:
«Бұл іттіо (дінніо) негізі - Итлам, тісегі - намаз және пныо шыоы - Аллаһ
жплындағы күсет!» (ат-Табарани "аль-Кябир" кітабында)
Аллаһ жақты білуші.
Пайғамбасымыз Мухаммадқа, пныо птбатына және тахабаласына Аллаһтын игілігі
мен тәлемі бплтын!