प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रमले स्थानीय तहमा रहेको रोजगार सेवा केन्द्रबाट एकिकृत श्रम तथा रोजगार सेवा प्रदान गर्ने गरी मोडल रोजगार सेवा केन्द्रको अवधारणा ल्याएको छ । नमूना रोजगार सेवा केन्द्रबाट उपलव्ध हुने श्रम तथा रोजगार सेवा के कस्ता हुने सम्बन्धमा तयार गरिएको प्रस्तुतिकरण

1. नमूना रोजगार सेवा क
े न्द्र
सञ्चालनको अवधारणागत पक्षहरु
श्रम, रोजगार तथा सामाजजक सुरक्षा मन्त्रालय
युबराज बस्नेत
रोजगार विज्ञ

2. हाम्रो अवस्था कस्तो छ?
• रोजगार सेिा क
े न्द्रबाट रोजगारीको हक सम्बन्धी ऐन तथा वनयमािलीका
प्रािधान कायाान्वयनको अिस्था ?
• शहरी र आवथाक क
े न्द्रमा कामका लावग पाररश्रवमक अिधारणा
कायाान्वनको अिस्था ?
• आन्तररक रोजगारीका अिसरमा नेपालीलाई पररचालन ?
• रोजगारदाताको माग बमोवजमको सीप तथा क्षमता विकास कसरी?
• समन्वय र सहकाया कसरी?
• रोजगारी सेिा मागमा आधाररत वक आपूवतामा आधाररत?

3. प्रधामन्त्री रोजगार कायाक्रमको सोच तथा अपेक्षा
लक्ष्य: रोजगारीको प्रत्याभूजत मार्
फ त नागररकको जीवनस्तरमा सुधार
उपलव्धी १:
न्यूनतम रोजगारीको सुवनवितता
उपलव्धी २:
उत्पादनशील रोजगारीको अविबृद्धि
न्यूनतम रोजगारीको अवधकार सुवनवित गने
रोजगारीमा खटाउने
रोजगारी वसजाना गने
श्रम बजारको माग
बमोवजमको श्रमशद्धि
विकास / आपूवता
श्रमको सम्मान राष्ट्र को
अवियान सञ्चालन
उत्पादनशील पूिााधार
वनमााण गरी सामावजक र
आवथाक अिसरको वसजाना
गने
समन्वय र
सहकाया
रोजगारीका क्षेत्र
पवहचान
अध्ययन अनुसन्धान
पुनरावलोकन
रोजगारी जसजफना । रोजगारीको व्यवस्थापन । सीप तथा क्षमता जवकास । सामाजजक
संरक्षण

4. पुनरावलोकन २
श्रम, रोजगार तथा सामाजजक सुरक्षा मन्त्रालयले सम्बोधन गनुफ पनफ जवषयहरु
लक्ष्य: मयाावदत
श्रम, उत्पादनशील
रोजगारी र दीगो
सामावजक
सुरक्षाको
प्रत्यािूवत
न्यनतम
रोजगारीको
प्रत्यािूवत
उत्पादनशील
रोजगारीका
अिसरहरुको
विस्तार
श्रम बजारको
माग बमोवजम
श्रमशद्धि
उत्पादन असल श्रम
सम्बन्ध
सामावजक
सुरक्षा
कोषको
दायरा बृद्धि
श्रम शोषण
अन्त्य
मयाावदत,
सुरवक्षत र
व्यिद्धस्थत
िैदेवशक
रोजगारी
एकीक
ृ त र
व्यिद्धस्थत
सूचना
प्रणाली

5. पुनरावलोकन ३
सम्बन्धित ऐन तथा जनयमावलीका प्रावधानहरु
• स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन, २०७४ (दफा ११)
• रोजगारीको हक सम्बन्धी ऐन तथा वनयमािली
• नेपालको संविधानको अनुसूचीहरु – गररबी, बेरोजगारी, सामावजक संरक्षण
• विविन्न वनकायबाट सञ्चालनमा आएका रोजगार तथा आप्रिासन
सम्बि कायाक्रमहरु

6. नमूना सेिा क
े न्द्र (अिधारणा)
न्यूनतम रोजगारी बेरोजगार सहायता
श्रम बजार सम्बि वक्रयाकलाप
(Labour Market Intervention)
(Passive Labour Market
Intervention)
(Active Labour Market
Intervention)
• श्रम बजारको माग बमोवजम श्रवमकको सीप तथा क्षमता अविबृद्धि गरी
रोजगारीमा पदस्थापना गने ।
• रोजगारीको खोजीमा रहेका बेरोजगार व्यद्धिहरुलाई रोजगार विवनमय सेिा
प्रदान गने।
• रोजगारीको खोजीमा रहेका आन्तररक र िैदेवशक रोजगारीमा संलग्न हुन
अविमूद्धखकरण तथा सूचना प्रिाह गने।
• अन्य क्षेत्र तथा वनकायसंग समन्वय र सहकाया गरी एवकक
ृ त श्रम तथा
रोजगार सेिा प्रदान गने ।

7. श्रम
बजार
सम्बि
नीवत
तथा
काया
क्र
म
आपूवतामा आधाररत
पद्दवत
रोजगार विवनमय
पद्दवत
मागमा आधाररत पद्दवत
लवक्षत िगा रोजगारीको खोजीमा
रहेका जनशद्धि
बेरोजगार तथा
रोजगारदाता
रोजगारदाता
समस्या रोजगारीको लावग
योग्यता तथा
रोजगारीमा संलग्न हुन
उत्प्रेरणा न्यून हुने
रोजगार सूचना तथा
बेरोजगार र
रोजगारदाता बीच
सम्पक
ा को अिाि
रोजगारदाताले रोजगारीको
खोजीमा रहेका
बेरोजगारलाई रोजगारीमा
संलग्न गराउन अवनक्षा
देखाउने
उद्देश्य श्रम बजारको माग
बमोवजम श्रवमकको
सीप तथा क्षमता
अविबृद्धि गराउने
रोजगारदाता र
रोजगारीको खोजीमा
रहेका बेरोजगार
व्यद्धि बीच सम्पक
ा
स्थापना गराउने
रोजगारदातालाई बेरोजगार
व्यद्धिलाई रोजगारीमा
संलग्न गराउन प्रोत्साहन गने
वक्रयाकलाप वशक्षा, तावलम, रोजगारी
खोज्न सहायता,
सहुवलयतपूणा ऋण
रोजगारी अिसरको
डाटािेस वनमााण गने,
रोजगार मेला
आयोजना गने,
रोजगारी उपलव्ध
गराउने
रोजगारदातालाई
सहयोग गने
वनयमन, कायास्थलमा
आधाररत तावलम सञ्चालन
गना सरकारी सहयोग,
श्रवमक कल्याण तथा
न्यूनतम पाररश्रवमक वनधाारण
गने
क
ु न प्रवक्रया अिलम्वन गने? क
े क
ु नै एक पद्दती प्रयोग गने वक सबै ?

8. नमूना सेिा क
े न्द्र-वक्रयाकलाप
• रोजगारीका अिसरका सम्बन्धमा नागररकलाई जानकारी वदई रोजगारीका अिसरमा
संलग्न हुन अविप्रेररत गने ।
• स्थानीय माग र आिश्यकतालाई ध्यान वदई रोजगारउन्मसख व्यािसावयक सीप
विकासका वक्रयाकलाप सञ्चालन गने ।
• बेरोजगार व्यद्धिलाई परामशा तथा अन्य आिश्यक सहयोग प्रदान गरी रोजगारीमा
पदस्थापना गने व्यिस्था वमलाउने।
• मुलुकमा उपलव्ध रोजगारी एिम् िैदेवशक रोजगारीका सबै विषयलाई स्थानीय
स्तरबाटै जानकारी वदने र आिश्यकता बमोवजम प्रििानात्मक वक्रयाकलाप सञ्चालन
गने ।
• स्थानीय तहलाई बेरोजगार व्यद्धिलाई रोजगारीमा संलग्न गराउने प्रक
ृ वतको योजना
तजूामा र कायाान्वयनमा सहयोग गने ।
• स्थानीय अथातन्त्रको विकास तथा प्रििानका लावग उद्यमशीलता विकास तथा
स्वरोजगारमूलक सेिाको विस्तारमा योगदान गने ।

9. एजकक
ृ त रोजगारमूलक सेवा तथा सुजवधा प्रवाह
१३ िटा आवथाक क
े न्द्र रहेका स्थानीय तहबाट मोडेल रोजगार सेिाको सञ्चालन

10. रोजगारउन्मुख सीप जवकास र रोजगारीमा पदस्थापना
श्रम, रोजगार तथा सामाजजक सुरक्षा मन्त्रालय
रोजगार आकांक्षी
(बेरोजगार तथा
अल्प
रोजगार युवा)
रोजगारी तथा
स्वरोजगारको
माग (रोजगार
सेिा क
े न्द्र /
प्रवतष्ठान)
वनजी क्षेत्रबाट
श्रवमकको माग
बेरोजगार सुची
बेरोजगार
व्यद्धिको
छनौट
बेरोजगार + रोजगारदाता +
सरकारबीच वत्रपवक्षय सम्झौता
रोजगारदाताबाट कायास्थलमा आधाररत तावलम
सञ्चालन तथा रोजगारीमा पदस्थापना

11. अन्तरतह अन्तरजनकाय समायोजन
(Vertical and Horizontal Convergence)
रावष्ट्र य स्तर
प्रादेवशक स्तर
वजल्लास्तर
स्थानीय स्तर
िडास्तर
समुदायस्तर
सरोकारिालाहरु
सरकारी, िैदेवशक
वनकाय, गैरसरकारी
संस्था, वनजी क्षेत्र,
शैवक्षक प्रवतष्ठान,
नागररक समूह
लगायत..
लवक्षत िगाको छनौट
साझा र पररपुरक नीवत
श्रोत तथा साधनमा
साझेदारी
एवकक
ृ त र पररपूरक हुने
वक्रयाकलाप सञ्चालन
अनुगमन, मूल्याङ्कन र
सञ्चार
तह वक्रयाकलाप
अन्तरवनकाय समायोजन
अन्तर
तह
समायोजन

12. स्थानीय तहमा एजकक
ृ त सूचना व्यवस्थापन प्रणाली
श्रम, रोजगार तथा सामाजजक सुरक्षा मन्त्रालय
अिको
काया
व
दशा
न्यूनमत रोजगारीको
लावग EMIS प्रणाली
श्रम बजारको तथ्याङ्क वनयवमत हुने, मानिसंसाधन प्रक्षेपण र विकास, मागमा आधाररत सीप विकास, स्वरोजगारी अविबृिी हुने र स्थानीय स्तरमै
रोजगार सेिा सुविधाको प्राप्ती हुने
रोजगारी
श्रम बजारको
माग र
आपूजतफको
जवश्लेषण
उत्पादनशील
रोजगारी
स्वरोजगार
बन्न उत्प्रेरणा
जववरण
संकलन
रोजगार र बेरोजगार
व्यन्धिको व्यन्धिगत
र पाररवाररक
जानकारी
स्वदेश तथा जवदेशमा
भएका रोजगारीको
अवस्था र श्रजमकको
माग सम्ब्धमा सूचना
आदान प्रदान ।
श्रजमकको जवजनमय
स्थलको रुपमा
जवकास गरी
आन्तररक र वैदेजशक
रोजगारीको
जानकारी जदने ।
रोजगारीका पोटाल,
FEMIS र EMIS को
एवककरण
जनयजमत राजरिय र
अन्तराफजरिय
रोजगारदातासंग
सम्पक
फ रोजगारीका
लाजग पहल गने ।
रोजगारदाताको
मागलाई ध्यान जदई
पाठ्यक्रमको जवकास
गने ।
रोजगार सम्वाद
मञ्च र वनयवमत
अध्ययन
अनुसन्धान
व्यन्धिको सीप र
श्रमबजारको माग
जवश्लेषण गरी क्षमता
अजभबृद्धी गने
प्रगवतशील
रोजगारीका लावग
सहवजकरण
स्थानीय, राजरिय र
अन्तराफजरिय
बजारमा वस्तु वा
सेवाको माग र
आपूजतफ बीचको
अन्तरजवश्लेषण
गरी उद्योग
प्रजतष्ठान खोल्न
प्रोत्साहन गने
रोजगारीको िातािरण
तथा वित्तीय पहुुँचका
वक्रयाकलाप
वनयवमत

13. नमूना रोजगार सेवा क
े न्द्रको ले आउट
ररसेप्सन

14. उत्पादनशील रोजगारी
सीप र क्षमताको विस्तार
उपयोगी पूिााधार विकास
नागररकको
आिश्यकता
पररपू
व
ता
हुने
प्रणाली
स्थानीय
स्तरमै
से
ि
ा
तथा
सु
व
िधाको
प्रिािकारी
प्रिाह
गररबी
न्यूवनकरण
जोद्धखमताको
अिस्थाको
न्यूवनकरण
आवथाक
बृिी
सामावज
क
विकास
मयाा
व
दत
श्रम,
उत्पादनशील
रोजगारी
र
दीगो
सामावजक
सु
र
क्षाको
प्रत्यािू
व
तमा
योगदान
अपेजक्षत उपलव्धीहरु

15. धन्यिाद!!
न्यूनतम रोजगार, नागररकको अवधकार
स्थानीय सरकार, रोजगारीको आधार
यात्रा साझा समृद्धिको
आफ्नै पौरख, आफ्नै गौरि
रोजगार नीवत, विकासको विवध