hop

1. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Hop hop klaar voor de HOP.
1. Plaats - adres
Hoppeveld: Krombeekseweg 44, 8970 Poperinge België
2. Geolocatie / geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten! Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
50°52'08.1"N 2°42'19.8"E
3. Korte omschrijving
opdracht 1:De kinderen doen aan multisensorieel waarnemen op het hoppeveld.
opdracht 2:Ze leren producten kennen waarvan hop een grondstof is a.d.h.v. etiketten.
opdracht 3:Ze brainstormen voor een les woord (muzische).
4. Doelgroep
3 de graad
5. Tijdsduur
De duur van de verplaatsing zal afhangen van het vertrekpunt. Als je vertrekt van mijn locatie
(Krombeekseweg 46, 8970 Poperinge) duurt de verplaatsing 5 min. Kom je van de hoofdstraat
(Krombeekseweg) dan zal de verplaatsing ongeveer even lang zijn.
Duur opdracht 1: max 30 min
Duur opdracht 2: max 15 min
Duur opdracht 3: max 5 min
6. Eindtermen
WT ET 1.1.De leerlingen kunnen gericht waarnemen met alle zintuigen en kunnen waarnemingen op een
systematische wijze noteren.
WT ET 2.1.De leerlingen kunnen van technische systemen uit hun omgeving zeggen uit welke materialen of
grondstoffen ze gemaakt zijn.
7. Leerinhoud
multisensorieel waarnemen
• Een hoppeveld ziet er groen uit, de hopbellen zijn groen.
• Op een hoppeveld is het meestal stil. Er kunnen vogelgeluiden, het geluid van de wind, tractorgeluiden...
aanwezig zijn.
• Een hopbel voelt zacht aan, de stengel eerder ruw.
• De gele lupuline uit een hopbel smaakt bitter nadat het verwerkt wordt. Anders smaakt hop eerder
neutraal.
• Hop heeft een sterke geur door de lupuline.
• Het blad van de hop is handnervig en de bladrand is gezaagd.

2. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
• Hop is een klimplant, dit kun je zien aan de draden en hopstaken die steun geven om de plant in de
hoogte te laten groeien.
hop is de grondstof (van wat iets gemaakt is) van heel wat producten:
• bier: bewaarmiddel + bitterheid
• thee: relaxerende werking
• shampoo: rustgevende werking
• limonade
• slaapmiddel
• chocolade
8. Lesdoelen
De leerlingen kunnen:
multisensorieel waarnemen (kijken, luisteren, reuken, voelen, proeven) van een hoppeveld.
3 producten opsommen waarvan hop een grondstof is.
de werking van hop in een product in eigen woorden uitleggen.
9. Materiaal
Een schrijfplankje, een balpen, een potlood en kleurpotloden of stiften.
10.Organisatie
Er is een kaart die de toegang tot de bestemming aangeeft, de leerlingen wandelen naar de bestemming
onder toezicht van een leerkracht.
Opdracht voor onderweg: Zie jij de watertoren? Vind jij de 4 kerktorens in het landschap?
Groepering:
opdracht 1: individueel
opdracht 2: in groepjes van 3 of 4 (indien de rollen bekend zijn bij de leerlingen: schrijver, tijdsbewaker,
aanmoediger)
opdracht 3: individueel daarna overleg mogelijk in groep
Afspraken met de leerlingen:
Doe je fluojas aan.
We wandelen rustig en per 2 naar de bestemming.
Op de bestemming mag je vrij rondlopen, maar heb respect voor elkaar en de omgeving.
Als er 2 maal gefloten wordt komt iedereen terug naar de juf/meester.
Opdracht 1 en 2 indienen bij de leerkracht, opdracht 3 zelf bijhouden.

3. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Tips voor de leerkracht: Neem een fluitje en een telefoon mee. Fluit 1 maal als een opdracht afgewerkt moet
zijn.
Praktische info: Het pad naar het hoppeveld kan drassig zijn, vraag aan de leerlingen om vuile schoenen aan
te doen.
Handig om te weten: Deze opdrachten kunnen ook toegepast worden bij een ander hoppeveld indien deze
locatie niet in de buurt is.
11.Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…
Opdracht 1: Hop, een streling voor alle zintuigen.
https://www.slideshare.net/YaraDegraeve/werkblad-omgevingsboek
Opdracht 2: Hop, de basis van heel wat producten.
https://www.slideshare.net/YaraDegraeve/werkblad-grondstof
Opdracht 3: Hop, de basis van muzische.
https://www.slideshare.net/YaraDegraeve/opdracht-3-gedicht
12.Oplossingen - sleutel
Opdracht 1: https://www.slideshare.net/YaraDegraeve/werkblad-omgevingsboek-opl
Opdracht 2: https://www.slideshare.net/YaraDegraeve/werkblad-grondstof-opl
13.Bronnen
https://www.belgischehop.be/nl/bierliefhebber/belgische-hop
https://nl.wikipedia.org/wiki/Hop_(plant)
https://www.google.com/maps/@50.868944,2.705389,804m/data=!3m1!1e3?hl=n
https://www.youtube.com/watch?v=Ad389hLaL7Q#action=share
https://www.youtube.com/watch?v=ciNxNN90eSc
https://leden.inagro.be/Portals/460/Hop_lesmap.compressed.pdf
https://www.biernet.nl/blog/wat-is-hop
14.Achtergrondinformatie voor de leerkracht
Hop of Humulus lupulus is een rechtswindende (wijzers in) klimplant, d.w.z. dat de plant ondersteuning nodig
heeft omdat de stengels niet stevig genoeg zijn. Je kunt dit zien door de hopstaken en (lei)draden op het
hoppeveld. De stengel van de hopplant is ruw en knobbelig, dit maakt het klimmen gemakkelijker. De bladeren
hebben een gezaagde bladrand, zijn handnervig en hebben vaak 3 tot 5 lobben. Deze plant kan de winter
overleven door zijn wortelstokken. Hop is een tweehuizige plant waarvan de vrouwelijke planten eerst bloemen
krijgen waaruit dan in augustus/september hopbellen ontstaan. In deze hopbellen zitten gele lupulinekorrels
verstopt. Deze lupulinekorrels zorgen voor de bittere smaak aan bier en dienen ook als bewaarmiddel. De plant
doet normaal aan windbestuiving, maar enkel de onbevruchte vrouwelijke vruchten zijn bruikbaar. Hierdoor is
het in België verboden om mannelijke hopplanten aan te planten. Hop heeft verder ook een kalmerende
werking waardoor het ook zijn dienst doet in medische producten, shampoos en thee. Hopplanten gedijen goed
op een voedselrijke, vochtige zandleembodem en worden alleen geteeld tussen de 35-55ste breedtegraad.
Ondertussen is dit gebied uitgebreid naar andere gebieden door de nood in de biersector. In België is de

4. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
hopteelt niet meer erg populair enkel nog in de westhoek (waaronder dit hoppeveld een van de vele is in
Poperinge) en de regio rond Aalst en Asse. Momenteel zijn Duitsland en de VS de grootste telers van hop, maar
België staat bekend om zijn zeer hoge kwaliteit van hop. Er is een logo ontworpen die deze kwaliteit en
herkomst garandeert indien 50 procent van de gebruikte hop, Belgische hop is in een product.
Groeiproces in het kort
• In februari wordt het veld opnieuw klaargemaakt voor het volgende seizoen door het verwijderen van de
resten van de plant.
• De draden worden opnieuw aan de hopstaken vastgemaakt.
• Een drietal hopscheuten groeien omhoog, de andere worden verwijderd en worden verkocht als
delicatesse.
• Vanaf maart worden de overgebleven scheuten rond de draad gewonden.
• Rond juni zijn de hopplanten al ongeveer 7 m hoog.
• Vanaf juli kan de hop te maken krijgen met enkele vijanden (hoppeplaag, bladluizen, rode spin...). Vogels
en lieveheersbeestjes zijn dan weer vrienden van de hop.
• Eind augustus is de hop klaar om geplukt te worden.
Van grondstof tot product
Eerst komt de hopplukmachine om de bellen, takken en bladeren te verwijderen van de ranken. Daarna worden
de hopbellen gescheiden van de rest. De hopbellen worden zo snel mogelijk gedroogd in een hete luchtblazer.
Dit zorgt ervoor dat de hop veel langer bewaard kan worden dan als hij nog vochtig zou zijn. De hopbellen
worden samengeperst en verpakt. In de fabriek worden ze opnieuw samengeperst, deze keer tot hoppellets.
Het eindresultaat is hopextract waar duidelijk het bittere van de hop aanwezig is. Dit is de grondstof voor
verschillende producten:
• bier: Samen met gerst en water krijgt hop een alcoholische gisting. Er zijn een aantal brouwers die ervoor
kiezen om toch te werken met de hopbellen, het nadeel hiervan is dat het veel minder lang houdbaar is
dan als er gewerkt zou worden met de hoppellets of het hopextract. Tegenwoordig wordt de hop alleen
nog maar gebruikt voor zijn bitterheid. Vroeger diende de hoop ook als conserveermiddel. Het zijn vooral
de alfazuren in de hop die belangrijk zijn in het brouwproces en de bittere smaak afgeven. Hop bevat ook
essentiële oliën en deze zorgen dan weer voor een bepaalde smaak en aroma in een bier.
• shampoo, thee: Hop heeft een kalmerende en slaapverwekkende eigenschap.
15.(optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking
Als verweking in de klas volgt hier een les muzische, woord. De kinderen hebben al een brainstorm gedaan
naar woorden, dit is een grote inspiratiebron voor hun gedicht. Door waarnemingen te doen kwamen ook
heel wat bijvoeglijke naamwoorden aan bod die het gedicht sterker kunnen maken. We zouden kunnen
focussen op rijm, zowel begin als eindrijm binnen gedichten schrijven.
Mogelijk lesverloop:
Oriëntatie: In een kring rijmen op woorden: hop, groen, bier...
Verwerven: Uitleg van beginrijm en eindrijm, associëren op hun 10 woorden met nadruk op rijm. Daarna een
selectie maken van 5 woorden.

5. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Verwerken: Een gedicht schrijven met eindrijm, beginrijm en hun 5 woorden.
Afronding: Gedichten voorstellen, bespreken.
Ook de mogelijkheid om dieper in te gaan op het technisch proces door het bezoeken van een hoppeboer op
het moment dat de hopranken worden verwijderd en de hopbellen worden gedroogd (W en T)
Ook de mogelijkheid om verder in te gaan op bladeren determineren (W en T)