1.
CONCLUSIES ONDERZOEK
ARMOEDE ONDER
VROUWEN GROEIT SNEL
PARTICIATIEF ONDERZOEK MET VROUWEN,
BELANGENBEHARTIGERS EN UITVOERDERS VAN HET
ARMOEDEBELEID IN BRABANT
Anja van der Schoot, 27 mei 2015
2. 2
HET VROUWELIJKE
GEZICHT VAN
ARMOEDE IS
ONZICHTBAAR Verborgen in ‘huishoudens’
15 van de 100 Brabantse vrouwen
onder armoedegrens
Bijna de helft financieel afhankelijk
van anderen
4. 4
INHOUD RAPPORT
Het verhaal van de vrouwen
Oorzaken
Knelpunten
Oplossingen
Verantwoordelijkheid voor
bestrijding armoede
Armoede voorkomen
5. 5
HET VERHAAL VAN DE
VROUWEN
Marga Klompé en de ABW
Bijstand: van vangnet naar valkuil
6. 6
HET VERHAAL VAN DE
VROUWEN
73% kan niet of moeilijk rond
komen
55% heeft gezondheidsproblemen
32% heeft schulden
22% ontvangt geen alimentatie
64% leeft al langer dan 3 jaar van
een uitkering
20% heeft een betaalde baan maar
kan daar niet van rondkomen
7. 7
HET VERHAAL VAN DE
VROUWEN
Veel praktische aanbevelingen
Ervaringsdeskundigheid vrouwen
onmisbaar voor beleid en
dienstverlening
9. 9
ERVARING MET
INSTANTIES
Meningen verdeeld
Belangrijkste problemen:
Bejegening
Regelgeving en bureaucratie
Afwijzing bijzondere bijstand en
andere regelingen
Gebrek aan ondersteuning en
flexibiliteit casemanager
Geen toestemming om passende
opleiding te volgen
Goedenmidaag.
Mijn naam is Anja van der Schoot, ik werk bij Zet en heb samen met vrijwilligers van de Provinciale Vrouwenraad en BUS een onderzoek uitgevoerd over armoede onder Brabantse vrouwen.
Jullie krijgen straks allemaal een exemplaar van het onderzoeksrapport.
In het kort zal ik nu iets vertellen over het onderzoek. In de workshops word dieper ingegaan op de belangrijkste aspecten van het onderzoek.
Waarom dit onderzoek?
Driekwart van mensen met een minimum inkomen bestaat uit vrouwen en hun aantal neemt toe.
Armoedebeleid is gebaseerd op huishoudens en daardoor is het niet zichtbaar dat armoede vrouwen harder treft dan mannen..
Uit een eerder onderzoek van de PVR bleek dat gemeenten uitgaan van ‘maatwerk ’en geen aandachtwillen besteden aan vrouwen als specifieke doelgroep.
Ondanks armoedebeleid en sociale voorzieningen is de armoede in Brabant de afgelopen 25 jaar toegenomen van 4 naar 10%. Hoe kunnen we een halt toeroepen aan die stijging?
PVR en Bus hebben daarom besloten hu krachten te bundelen om armoede en sociale uitsluiting onder vrouwen zichtbaar en bespreekbaar te maken en met relevante partijen naar oplossingen te zoeken.
De vrouwen van de werkgroep zijn allen betrokken bij organisaties die zich inzetten om armoede te bestrijden. Ongeveer de helft van deze vrouwen behoort zelf tot de doelgroep, ze zijn ervaringsdeskundigen. De werkgroep had veel meerwaarde voor het onderzoek omdat ze de doelgroep en de problematiek goed kenen.
Geïnterviewde vrouwen werkten graag mee aan het onderzoek, ze voelden zich begrepen en hadden het gevoel dat ze een verschil konden maken, niet alleen voor zichzelf maar ook voor andere vrouwen
58 vrouwen met een minimum inkomen
14 belangenbehartigers
20 uitvoerders van het armoedebeleid
In het onderzoek zijn de meeste vragen gesteld aan de vrouwen omdat we een inzicht wilden geven in hun leefwereld. Dat blijkt nog steeds nodig want er zijn veel vooroordelen en onbegrip.
.
Aan alle drie de groepen is verder gevraagd naar
Vijftig jaar geleden (1965) werd de Algemene Bijstandswet ingevoerd. Dit hadden we vooral te danken aan onze eerste vrouwelijke minister Marga Klompé. Mensen die niet in hun eigen levenshoud konden voorzien kregen voortaan recht op bijstand en hoefden niet meer aan te kloppen bij charitatieve instellingen. Klompé presenteerde het wetsvoorstel met de woorden: “Ik hoop dat iedere burger zal beseffen dat hij met opgeheven hoofd een beroep op deze wet kan doen.”
Als je het verhaal van de vrouwen hoort lijken we wel weer terug bij af, tot voor de tijd van Marga Klompé. De wet die bedoeld was als een veilig vangnet is verworden tot een valkuil; en bijstandsontvangers krijgen met steeds meer eisen en achterdocht te maken. Een uitkering is vaak niet meer voldoende om het hoofd boven water te houden en steeds meer mensen moeten een beroep doen op charitatieve instellingen als voedselbank, stichting leergeld en dergelijke.
De verplichte tegenprestatie roept associaties op met de werkverschaffing
van de jaren 20 van de vorige eeuw.
Is dit de weg waarop we verder willen gaan?
Het onderzoek gaat meer over de inhoud dan over de cijfers, maar hier dan toch een paar uitkomsten.
Een uitkering is niet voldoende om van rond te komen. Ook als je werk hebt kun je arm zijn.
Armoede staat nooit alleen. En heeft altijd te maken met een combinatie van andere problemen met de gezondheid, in het gezin op de arbeidsmarkt enzovoort.
Het onderzoek heeft een heleboel goede aanbevelingen opgeleverd van de vrouwen zelf. Die staan allemaal in het rapport. Die ervaringsdeskundigheid zou meer ingezet moeten worden.
In België is een goed voorbeeld De Link: De Link verzorgt een opleiding voor ervaringsdeskundigen waarna ze tewerk gesteld worden binnen maatschappelijke organisaties.
Waarom is het moeilijk om uit de armoede te geraken? Deze vraag hebben we aan zowel de vrouwen, belangenbehartigers als uitvoerders voorgelegd. Opvallend is dat de perceptie van de uitvoerders nogal afwijkend is van de vrouwen zelf en de belangenbehartigers. Wat betekent dat voor de uitvoering en het beleid?
Uitvoerders zien de lage uitkeringen nauwelijks als een probleem om uit de armoede te raken
Gezondheidsproblemen komen veel voor. Weinig uitvoerders noemen dit als knelpunt. Wat kan de participatiewet betekenen voor mensen met gezondheidsproblemen?
Uitvoerders zien zorgtaken van vrouwen als belangrijkste belemmering om uit de uitkering te raken. Voor vrouwen zelf is dat veel minder een probleem. Wordt er wel voldoende ingezet op toeleiding naar werk?
Veel uitvoerder zien onvoldoende opleiding als en belangrijke oorzaak. Toch zijn er veel vrouwen met een hoge opleiding afhankelijk van een uitkering. In ons onderzoek had meer dan de helft MBO of hoger. Een goede opleiding is heel belangrijk, maar nog geen garantie tegen armoede.
De meningen over ondersteuning zijn sterk verdeeld. Sommige vrouwen zijn erg tevreden en vonden een luisterend oor. Helaas zijn er ook veel negatieve ervaringen.
In het rapport staan een heleboel tips die de vrouwen voor de instanties hebben om de dienstverlening te verbeteren. Er zijn vooral veel aanbevelingen gericht op een betere bejegening. Opvallend is dat de uitvoerders, gevraagd naar de belangrijkste aandachtsgebieden en verbeterpunten voor hun organisatie, weinig prioriteit geven aan het verbeteren van de deskundigheid en verbeteren van de bejegening. (15%)
Ook op de vraag hoe armoede voorkomen kan worden zien we verschillen tussen vrouwen en uitvoerders.
Werk: minimumloon verhogen en gelijke beloning mannen en vrouwen
Sociale zekerheid: uitvoerders en belangenbehartigers denken eerder aan een vereenvoudiging van de regelgeving in plaats van het verhogen van de uitkeringen
Preventie: Uitvoerders vinden dat naast ondersteuning door professionals, ook het eigen netwerk en lotgenoten aangesproken moeten worden. Uit het onderzoek blijkt dat de helft van de vrouwen regelmatig bij familie of vrienden terecht kunnen voor ondersteuning. Voor de andere helft geldt dat zelden of nooit.
Eigen verantwoordelijkheid : Enkele uitvoerders en belangenbehartigers vinden dat mensen in armoede meer zelf de regie moeten nemen en elkaar versterken door lotgenotencontact. Veel mensen willen hun armoede echter verbergen en staan dus niet open voor lotgenotencontact.
Waarom treft armoede vrouwen harder dan mannen?
Financiële afhankelijkheid vrouwen. Kwetsbaar voor armoede bij echtscheiding of bij werkeloosheid of overlijden partner.
Veel vrouwen werken in deeltijd en er is nog steeds een beloningsverschil
Traditionele rolverdeling blijft rol spelen. Zorg voor kinderen en mantelzorg grotendeels door vrouwen. Krijgen ze hierdoor minder ondersteuning bij uitstroom naar betaald werk? Uit een vorig onderzoek van de PVR is wel bekend dat er meer mannen dan vrouwen een re-integratie traject volgen.
Schulden? Vrouwen draaien ook op voor schulden ex-partner
Huiselijk geweld: invloed op gezondheid/verlies werk en leidt vaak tot scheiding
Na de pauze gaat iedereen naar een workshop om samen te komen tot aanbevelingen over het betreffende onderwerp.
We hadden staatssecretaris Jette Klijnsma uitgenodigd om de aanbevelingen in ontvangst te nemen, maar ze heeft zich helaas afgemeld.
We zullen nu zorgen dat de aanbevelingen toch op de juiste plek terecht komen.
Alvast bedankt voor jullie inzet straks.
