Op 16 februari sprak Klaas Rozemond van de VU (Amsterdam) over "Hannah Arendt, Adolf Eichmann en de banaliteit van het kwaad". Het was een volle bak: ongeveer 60 toehoorders. Eichmann stond in 1961/1962 terecht voor zijn rol in de massamoord op de Joden. Arendt beweerde dat hij een banale dader was: hij had geen eigen motieven, geen kwade bedoelingen. Hij was slechts een schakeltje in de vernietigingsmachine. De jury vond Eichmann wel degelijk een overtuigingsdader, en hij werd ter dood veroordeeld. Dit is in overeenstemming met Rozemond's schets van Eichmann's ideologie: - Eichmann had relevante gedachten, intenties en motieven. - Hij was zich bewust van het kwaad van zijn misdaden. - Hij verwierp democratische normen van goed en kwaad. - Het nazisme rechtvaardigde zijn handelen. Kortom, Eichmann was geen banale dader.

1. Hannah Arendt, Adolf Eichmann en de
banaliteit van het kwaad
Klaas Rozemond

2. Een geruchtmakend proces
•
•
•
2
De persoon
De plaats
De media

3. Films
3

4. Vragen
•
Wat betekent de banaliteit van het kwaad?
•
Was Eichmann een banale dader?
En als Eichmann geen banale dader was:
•
4
Hoe kan het kwaad van Eichmann worden getypeerd?

5. Adolf Eichmann
5

6. Biografie Eichmann
•
•
•
•
•
•
•
•
•
6
Geboren in Duitsland in 1906, opgegroeid in Oostenrijk
Lid van de NSDAP en de SS in 1932 in Oostenrijk
Vertrekt naar Duitsland in 1933
Werkt bij de SD vanaf 1934, vanaf 1935 bij Joodse zaken
Organiseert gedwongen emigratie vanuit Wenen in 1938
Werkt vanaf 1939 aan deportatieplannen
Coördineert vanaf 1941 de Endlösung
Secretaris van de Wannsee-conferentie in 1942
Deporteert 434.351 Joden vanuit Boedapest in 1944

7. Hannah Arendt
7

8. Biografie ARendt
•
•
•
•
•
•
•
•
8
Geboren in Duitsland in 1906 uit Joodse ouders
Studeert filosofie, onder andere bij Heidegger
Vertrekt in 1933 naar Parijs
Vlucht in 1941 naar Amerika
Publiceert The Origins of Totalitarianism in 1951
Publiceert The Human Condition in 1958
Publiceert Eichmann in Jerusalem in 1963
Life of the Mind postuum gepubliceerd in 1978

9. Banaliteit van het Kwaad Volgens Arendt
•
•
•
Spreken in cliché’s
Onvermogen tot denken
Ideologie bepaalt handelen
Niet voldaan aan vereisten voor strafbaarheid:
Geen eigen motieven
Geen kwade intenties
Geen schending sociale normen
Toch de doodstraf: gehoorzaamheid is ondersteuning
9

10. Eichmann Citeert Kant
http://www.youtube.com/watch?v=dkXllchxhiM
YouTube, EichmannTrialEN
www.nizkor.org
session 105
10

11. Reichssicherheitshauptamt
11

12. Was Eichmann Banaal?
Pleidooi:
•
•
•
12
Vrijwillig en uit overtuiging meegewerkt aan emigratie
Verwerping van uitroeiing Joden: geen kwade wil
Verantwoordelijkheid ligt bij meerderen die besluit namen

13. Was Eichmann Banaal?
Vonnis:
•
•
•
13
Gedwongen emigratie is misdrijf tegen mensheid
Bezwaren tegen genocide zijn niet aannemelijk
Eichmann was overtuigingsdader

14. overtuigingsdaders
14

15. De Onvoorwaardelijke generatie
Geboren tussen 1900-1910
Academisch geschoold
Rechtsradicaal
Partijlid vóór 1933
Carrière binnen de SS
Leidinggevende bij het RSHA
Bereid tot uitvoerende taken
Daders van oorlogsmisdrijven
Ideologische rechtvaardiging
15

16. Het Duitse geweten
We wisten van niets:
Peter Longerich
Het slechte geweten:
Frank Bajohr
Dieter Pohl
16

17. De Ideologie van Eichmann
Eichmann had relevante gedachten, intenties en motieven.
Hij was zich bewust van het kwaad van zijn misdaden.
Hij verwierp democratische normen van goed en kwaad.
Het nazisme rechtvaardigde zijn handelen.
17

18. Cultuur Als macht
Neem nazisme als ideologie
serieus: hoe zit deze
ideologie in elkaar?
Bestudeer gedachten,
intenties en motieven
van de daders.
Plaats nazisme en daders
in de context van de Duitse
cultuur.
18