Elektrizitatearen oinarriak, karga elektrikoak, atomoak, elektroiak, kargen mugimendua, korronte elektrikoa. Energia elektrikoa. Potentzia sistemak. Elektrizitatea.

1. 1. U.D. Oinarrizko
elektroteknia

2. Energia elektrikoa

3. Energia elektrikoa
Elektrizitatea gizakioi
abantatailarik gehien eskaintzen
dizkigun energia-mota da.

4. Nola lortu elektrizitatea?
Zentral elektrikoetan ekoizten da.
Energia primarioa  energia elektrikoa bihurtu

5. Elektrizitatearen garraioa

6. Elektrizitatearen
efektuak

7. Elektrizitatearen efektuak
Bero-efektua: korronte elektrikoa material
eroale jakin batzuetan dabilenean, erresistiboak
deitutakoetan, materialetan beroa sorrarazten da.

8. Elektrizitatearen efektuak
Argi efektua: goritasun-lanpara elektrikoren
erresistentzia-harizpiaren bidez korronte elektrikoa
igarotzen denean, harizpia oso tenperatura
handiraino berotzen da eta argia sorrarazten du.

9. Elektrizitatearen efektuak
Efektu kimikoa: Korronte elektrikoa likido jakin
batzuetatik igarotzean, likidoak barreiatu egiten dira.
Prozesu elektrolisi izena du.

10. Elektrizitatearen efektuak
Efektu magnetikoa: Haril bat
zirkuitu elektriko bati konektatutakoan,
zirkuituak eremu magnetikoa sorraraziko
du, imanak sorrarazten duenaren
antzekoa, eta horrek metal jakin batzuk
erakarri egiten ditu. Efektu hori
aprobetxatuz, elektroimanak, motor
elektrikoak, bozgoragailuak, neurgailuak,
etab. egin daitezke.

11. Elektrizitatea

12. Materia: molekulez osatuta.

13. Molekulak: atomoz
osatuta

14. Atomoa
Elektroia (e-)
Neutroia (n)
Protroia (p+)

15. Atomoa
Elementuen karga elektrikoa.
Protoiak: karga elektriko positiboa dute.
Elektroiak: karga elektriko negatiboa.

16. Atomoa
• Protoi kopuruak elementua zehazten du.

17. Atomoa
Adibideak:
Protoi 1  Hidrogenoa
8 Protoi  Oxigenoa
11 Protoi  Sodioa
Protoi kopurua = neutroi kopurua
Hidrogenoa: 1 protoi, 1 neutroi.
Oxigenoa: 8 protoi, 8 neutroi.
Sodioa: 11 protoi, 11 neutroi.

18. Atomoaren karga
Elektroi kopuruaren arabera, atomoak karga
postiboa, neutroa edo negatiboa edukiko du.
Protoi kopurua = elektroi kopurua karga neutroa
Protoi kopurua > elektroi kopurua  karga positiboa
Protoi kopurua < elektroi kopurua  karga
negatiboa

19. Gorputzen karga elektrikoa
Gorputz baten karga elektrikoa gorputzaren elektroi-
gabezian edo elektroi-soberakinean datza.
Karga negatiboak elektroi-soberakina duela esan nahi du.
Karga positiboak elektroi-gabezia duela esan nahi du.
Karga elektrikoaren unitatea COULOMBA da.
6 trilioiko elektroi-gabezia edo elektroi soberakina da
1 coulomb ( 1 coulomb= 6,3 ·1018 elektroi)

20. Gorputzen karga elektrikoa
Adibideak:
Ebonitazko barra batek duen karga elektrikoak, igurtzi
ondoren 25,2 ·1018ko elektroi-soberakina badu:
Q= 25,2·1018/6,3·1018= karga negatiboko 4 coulomb

21. Elektroien higidura
Elektroiak bola batetik bestera joateko bide eroale bat dagoenez,
bide eroalean elektroi-higidura agertuko da kargak berdindu arte,
hots, karga-diferentzia desagertu arte.

22. Elektroien fluxua

23. Korronte elektrikoaren
intentsitatea (A)
Denbora-unitateko zirkuitua zeharkatuko duen
elektrizitate-kopurua da.
Intentsitatea= coulomb/segundo
I = Q/t
1 Ampere = 1 coulomb / 1 segundo

24. Tentsio elektrikoa (V)
Karga diferentzia sorrarazteko, sorgailuak elektroiak
atera egin behar ditu polo positibotik eta polo
negatiboan jarri, karga diferentzia sorrarazi.
Karga-diferentzia horri indar elektroeragilea deitzen
zaio, baita potentzial-diferentzia edo tentsio
elektriko (V ikurra, unitatea volt da.)
1 milivolt = 1mV = 0,001V
1kilovolt = 1KV = 1000V

25. Tentsio elektrikoa (V)

26. Erresistentzia
elektrikoa
Erresistentzia elektrikoa gorputz eroaleek korronte
elektrikoa zirkulatzeari egiten dioten oposizioa,
handia zein txikia, izan daiteke.
Elektroiek, eroale batean zehar higituz doazenean,
atomo guztien artean higitu behar dute; horrela,
marruskaduraren antzeko zerbait gertatzen da –
elektroi-higidurarekiko erresitentzia, zeina bero
bihurtzen den.
Marruskadura txikiaeroale ona

27. Erresistentzia
elektrikoa
R da bere sinboloa, unitatea ohm da, zeina Ω
letrarekin adierazi ohi da.
1 miliohm = 1mΩ =0,001 Ω
1 kilohm=1kΩ=1.0 Ω
1 Megaohm = 1MΩ = 1.000.000 Ω

28. Ohm-en legea
Potentzia elektrikoa, intentsitate elektrikoa eta
erresistentzia elektrikoaren arteko erlazioa.
V=I·R I=V/R R=V/I

29. Ohm-en legea

30. Serie zirkuituak

31. Serie zirkuitua (a)

32. Serie zirkuitua (b)

33. Zirkuitu paraleloak (a)