Άρθρο των Γ. Σταμάτη και Α. Ζαΐρη στο περιοδικό "Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική" σχετικά με το πως ένα διαφορετικό σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης μπορεί να φέρει ξανά την "ελπίδα" στην Ευρώπη.

1. ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ • 26
Υπάρχει ελπίδα για την Ευρώπη;
Το (η) Ευρώ (πη) και η Ελλάδα
Ναι, με ένα διαφορετικό σχέδιο
βιώσιμης ανάπτυξης...
Μια νέα φιλοσοφία
ανάπτυξης Γράφουν οι
Α. Ζαΐρης
Στο σημερινό, εξελισσόμενο με με-
Διδάκτορας Οικονομικής Κοινωνιολογίας
γάλες ταχύτητες παγκόσμιο περι-
βάλλον, το οποίο χαρακτηρίζεται Γ. Σταμάτης 87
από την αυξανόμενη συμμετοχή φο- Σύμβουλος Aνάπτυξης Επιχειρήσεων
ρέων στην ανάπτυξη και απαιτεί την
έλλογη και αποτελεσματική χρήση περισσότερο στις εξαγωγές παρά
των φυσικών πόρων (τρόφιμα, ενέρ- στην εσωτερική κατανάλωση, με
γεια), η Ευρώπη καλείται να εφαρμό- ταυτόχρονη μείωση του κόστους
σει μια πολιτική αυστηρού ελέγχου ενέργειας και πρώτων υλών, πλήρη
των πόρων μεταβάλλοντας το οικο- χρήση των τεχνολογιών της πληρο-
νομικό και παραγωγικό της μοντέλο φορίας, αξιοποίηση και διάδοση της
κατά δίκαιο και βιώσιμο τρόπο. κοινωνίας της γνώσης, αποκατάστα-
Αν και οι ευρωπαϊκές επιλογές ση της αγοραστικής δύναμης και κα-
προσανατολίζονται προς τη σωστή ταπολέμηση των φαινομένων κοινω-
κατεύθυνση σύμφωνα με τη Συνθήκη νικού, περιβαλλοντικού και νομισμα-
της Λισαβόνας και τις αποφάσεις τικού «αποκλεισμού».
του Συμβουλίου της Ευρώπης για το
2010, η δημοσιονομική πειθαρχία, για Η ευκαιρία που δεν πρέπει
να αποδίδει μόνιμους καρπούς, θα να χαθεί...
πρέπει να στηρίζεται παράλληλα
Η σταδιακή αύξηση του κατά κε-
από πολιτικές που αποσκοπούν στη
φαλήν εισοδήματος των πολιτών
βιώσιμη ανάπτυξη και την απασχό-
των αναδυόμενων οικονομιών δημι-
ληση. Η ανάπτυξη μπορεί να επιτευ-
ουργεί τεράστιες δυνατότητες στην
χθεί μόνο με επενδύσεις οι οποίες
Ευρώπη για την εξαγωγή προϊόντων
καθιστούν ανταγωνιστικές τις ευρω-
και υπηρεσιών ποιότητας. Τα ευρω-
παϊκές επιχειρήσεις και στρέφονται
παϊκά πλεονεκτήματα της τεχνολο-
afieroma-europi-26.indd 87 20/11/2012 09:49:51

2. Α. Ζαΐρησ, Γ. Σταμάτησ
γίας, της ποιότητας, των προηγμέ- όλων των οικονομικών και κοινωνι-
νων υπηρεσιών και των πολιτιστικών κών φορέων της Ευρώπης.
αγαθών θα μπορέσουν να αξιοποιη- Το σχέδιο αυτό θα εξισορροπεί
θούν ευρέως και αποφασιστικά μόνο τις ανάγκες ανάπτυξης, ανταγωνι-
στο πλαίσιο μιας νέας κοινής ευρω- στικότητας, περιβαλλοντικής βιωσι-
παϊκής στρατηγικής επιλογής. μότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Το (η) Ευρώ (πη) και η Ελλάδα
Χωρίς όμως τη σαφή και ταχεία Το πλαίσιο επενδύσεων του σχε-
ένδειξη της πρόθεσης της Ευρωπαϊ- δίου αυτού θα καλύπτεται υποχρεω-
κής Ένωσης ότι θα ξεκινήσει αυτή η τικά από ιδίους πόρους, καθώς γνω-
νέα και διαφορετική φάση ανάπτυ- ρίζουμε ότι η εποχή της ανάπτυξης
ξης, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να μέσω δανεισμού σε βάρος των υπο-
χαθεί η ευκαιρία να ενσωματωθεί λοίπων έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.
επιτυχώς η ευρωπαϊκή οικονομία Γνωρίζοντας ότι στην πράξη έχει
στο νέο κύκλο της παγκόσμιας οικο- αποτύχει το μοντέλο που στηρίζεται
νομίας. στην οριζόντια μείωση των αποδο-
Είναι απαραίτητο για την Ευρώπη χών (και όχι στην εκλογίκευση αυτής
88 να ενσωματωθεί στη νέα παγκόσμια της μείωσης όπου αυτή απαιτείται)
οικονομία χωρίς να περιορίζεται από και στην υπερφορολόγηση, ο νέος
μεμονωμένα εθνικά πλαίσια και μι- ευρωπαϊκός προϋπολογισμός θα
κροσυμφέροντα. Αν αυτό γίνει πραγ- πρέπει να στηρίζεται σε πηγές που
ματικότητα, στο τέλος όλοι οι Ευρω- δεν επιβαρύνουν την κοινωνία, την
παίοι θα βγουν πολύ περισσότερο υγιή επιχειρηματικότητα και την οι-
ωφελημένοι! κονομική δραστηριότητα, όπως:
Ένα σχετικό παράδειγμα είναι η • Ο φόρος επί των χρηματοπιστω-
έρευνα (ιδιαίτερα στις νέες πηγές τικών συναλλαγών
ενέργειας), που όταν περιορίζεται σε • Ο φόρος διοξειδίου του άνθρακα
εθνικό επίπεδο χωρίς να εντάσσεται • Ο νέος ενιαίος ευρωπαϊκός ΦΠΑ
σε ένα ενιαίο ευρωπαϊκό πλαίσιο, • Το ευρωομόλογο.
συνεπάγεται και τεράστια σπατάλη Ο φόρος επί των χρηματοπιστω-
πόρων, αλλά και μεγάλες μειώσεις
τικών συναλλαγών θα μετατοπίσει,
των σχετικών εθνικών προϋπολογι-
έστω και εν μέρει, το κοινωνικά άδικο
σμών για την έρευνα, λόγω της σημε-
φορολογικό βάρος που υφίσταται η
ρινής κατάστασης.
μη ειδικευμένη και προσωρινή εργα-
σία στα χρηματοοικονομικά έσοδα.
Το νέο σχέδιο ανάπτυξης! Ο φόρος διοξειδίου του άνθρακα
Είναι, κατά συνέπεια, επιτακτικό θα ωθήσει το οικονομικό σύστημα σε
να δρομολογηθεί ένα σαφώς προσδι- επιλογές περιβαλλοντικής βιωσιμότη-
ορισμένο Ευρωπαϊκό Σχέδιο οικονο- τας και θα επιβάλλεται επίσης στα
μικής πορείας και ανάπτυξης της Ευ- προϊόντα που εισάγονται από περιο-
ρωπαϊκής Ένωσης, με τη συνεργασία χές οι οποίες δεν έχουν ακόμα υιοθε-
afieroma-europi-26.indd 88 20/11/2012 09:49:51

3. ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ • 26
τήσει ανάλογα περιβαλλοντικά μέτρα. Οι αισιόδοξες προοπτικές...
Δεδομένου όμως ότι ο κύριος σκο-
πός του σχεδίου είναι η ανάκαμψη Η Ευρώπη στους προηγούμενους
των επενδύσεων, είναι σκόπιμο να κύκλους της διεύρυνσής της (κοινή
προβλεφθούν επίσης σημαντικές αγορά και ενιαία αγορά) δημιούργη-
χρηματοοικονομικές παρεμβάσεις σε δεκαπέντε εκατομμύρια νέες θέ-
Το (η) Ευρώ (πη) και η Ελλάδα
–έστω και με ετεροχρονισμένη εκτα- σεις εργασίας.
μίευση– μέσω ενεργοποίησης της έκ- Πιστεύουμε ότι με το νέο αυτό
δοσης του ευρωομολόγου, με τη συμ- σχέδιο θα δημιουργηθούν τουλάχι-
μετοχή της ΕΚΤ. Οι παρεμβάσεις αυ- στον είκοσι εκατομμύρια νέες θέσεις
τές αφορούν τη δημιουργία ενός «Τα- εργασίας, ιδιαίτερα στον κλάδο των
μείου κεφαλαίων», το οποίο θα δια- υπηρεσιών.
τηρεί την κυριότητα των επενδύσε- Τα ενδεικτικά μεγέθη είναι ενθαρ-
ων που πραγματοποιήθηκαν, με ρυντικά:
σκοπό τη διάθεση πόρων στις νέες 1. Οι επενδύσεις που θα προβλέπο-
γενιές με την, έστω και ετεροχρονι- νται στο νέο αυτό σχέδιο θα πρέ-
σμένα, απόδοση αυτών των επενδύ- πει να ανέρχονται στα 300-500 δι- 89
σεων. σεκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα
Θα πρέπει όμως να ληφθούν σο- χορηγηθούν σε διάστημα 3-5 ετών.
βαρά υπόψη δύο παράμετροι που 2. Στη λήξη του σχεδίου η Ένωση θα
θα συμβάλουν στην υγιή και ολοκλη- διαθέτει ένα κεφάλαιο του οποίου
ρωμένη ανάπτυξη: το ύψος θα μπορούσε να ισοδυνα-
1. Το σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει μεί με το διπλάσιο, τουλάχιστον,
και τις περιοχές που συνδέονται ποσό της επένδυσης, εξασφαλίζο-
άμεσα με την Ένωση, λόγω γεω- ντας έτσι επαρκή στήριξη στις νέ-
γραφικής εγγύτητας, ιδίως τις χώ- ες γενιές.
ρες της Μεσογείου που έχουν εξε- 3. Με το φόρο επί των χρηματοπι-
λιχθεί σημαντικά σε πολιτικό, οι- στωτικών συναλλαγών θα μπο-
κονομικό και κοινωνικό επίπεδο. ρούν να ανακτηθούν 30-40 δισεκα-
2. Προκειμένου να διασφαλισθεί η μέ- τομμύρια ευρώ πρόσθετων πόρων
γιστη διαφάνεια και αποτελεσματι- στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό,
κότητα της χρήσης των πόρων, εί- για τη χορήγηση επαρκών πιστώ-
ναι απαραίτητο να προβλεφθεί σε σεων στον τομέα της έρευνας και
όλες τις περιπτώσεις, όπου είναι στην αναχρηματοδότηση του «Τα-
δυνατόν και σίγουρα στον τομέα μείου» που συγκροτήθηκε από την
των ερευνών για νέες πηγές ενέρ- επιτροπή το 2006 για την αντιμε-
γειας, η ενεργοποίηση ειδικών προ- τώπιση των δυσκολιών που προέ-
γραμμάτων και, κατά περίπτωση, κυψαν από την προσαρμογή της
φορέων υπευθύνων για τη χρήση αγοράς εργασίας στην παγκοσμιο-
των κονδυλίων. ποίηση. Ο προϋπολογισμός της
afieroma-europi-26.indd 89 20/11/2012 09:49:51

4. Α. Ζαΐρησ, Γ. Σταμάτησ
Ένωσης υπολογίζεται έτσι να γελματικής ανασφάλειας, την προώ-
φτάσει κοντά στο όριο του 1,27% θηση της επιχειρηματικότητας, κα-
το οποίο είχε συμφωνηθεί μεταξύ θώς και τη δημιουργία θεσμών
των κρατών-μελών. «επαγγελματικής πρακτικής μέσω
4. Για την έκδοση του ευρωομολόγου ανταλλαγών» για τους νέους, οι οποί-
ή εγγυήσεων από την Ευρωπαϊκή οι μετά το τέλος των σπουδών τους
Το (η) Ευρώ (πη) και η Ελλάδα
Ένωση απαιτείται και η επιβολή εισέρχονται στην αγορά εργασίας, με
του φόρου διοξειδίου του άνθρα- βάση και την εμπειρία από το πρό-
κα, που θα μπορούσε να αποφέ- γραμμα π.χ. «Erasmus».
ρει έσοδα ύψους τουλάχιστον 50 Εάν διαπιστωθούν ανυπέρβλητες
δισεκατομμυρίων ετησίως για την δυσχέρειες στη συμμετοχή όλων των
αποπληρωμή της έκδοσης του κρατών θα πρέπει να προβλεφθεί η
ομολόγου. Ο φόρος διοξειδίου του δυνατότητα προσχώρησης μιας ομά-
άνθρακα για τη στήριξη του σχεδί- δας κρατών, με την εφαρμογή των
ου επενδύσεων στο αρχικό στάδιο κανόνων για την ενισχυμένη συνερ-
εφαρμογής δικαιολογείται πλήρως γασία, ιδίως από πλευράς Eurogroup
90 και από το γεγονός ότι ο ίδιος ο και των κρατών που επιθυμούν να
φόρος θα μειώνεται σταδιακά, κα- συμμετάσχουν, όπως προβλέπεται
θώς η ευρωπαϊκή οικονομία –χάρη ήδη στις πρόσφατες προτάσεις
και στο προτεινόμενο σχέδιο– θα «Euro Plus» που παρουσίασε η γερ-
χρησιμοποιεί πηγές ενέργειας που μανική κυβέρνηση σχετικά με την
δεν παράγουν διοξείδιο του άν- ανταγωνιστικότητα.
θρακα. Έτσι, εκτός από τα πιο χειροπια-
στά κοινωνικά και οικονομικά αποτε-
Ένα όραμα για τις μελλο- λέσματα αυτού του νέου σχεδίου,
ντικές γενεές! που εντάσσεται στη φιλοσοφία της
Ευρωπαϊκής Ομοσπονδιοποίησης,
Πιο συγκεκριμένα το «Ταμείο κε- θα αρχίσουμε ως Ευρωπαίοι να ξα-
φαλαίων» θα μπορούσε να στηρίξει ναζούμε και πάλι την κουλτούρα της
την ένταξη των νέων της Ευρώπης ενότητας, ξαναδημιουργώντας την
στην αγορά εργασίας με σχέδια κα- ευρωπαϊκή ψυχή που κινδυνεύει να
τάρτισης για την εξάλειψη της επαγ- χαθεί.
afieroma-europi-26.indd 90 20/11/2012 09:49:51