Skapandi borg - Atvinnustefna Reykjavíkur. Kynning Dags B. Eggertssonar á fundi atvinnumálanefndar Samfylkingarinnar 25. júní 2012

1. Skapandi borg - Stefnan
Atvinnustefna – PLANIÐ (aðgerðaáætlun), SKIPULAGIÐ (atvinnumál í
aðalskipulagi) og eftirfylgni (atvinnumál og borgarþróun í stjórnkerfinu)
Atvinnustefna Reykjavíkurborgar kemur inn á fjölmörg svið borgarrekstrarins og borgarsamfélagsins.
Stefna aðalskipulagsins um þróun byggðar, landnotkun og samgöngur skal endurspegla markmið
Reykjavíkurborgar um atvinnuþróun. Markmið atvinnustefnu um sérhæfingu svæða og klasamyndun
eru sett fram sem sértæk ákvæði í skilgreiningu mismunandi atvinnusvæða. Við gerð hverfis- og
deiliskipulags og veitingu byggingarleyfa skal taka tillit til stefnuákvæða um einstök atvinnusvæði
framsækin, kraftmikil, samkeppnishæf, skemmtileg,
frjálslynd, hagkvæm, skilvirk, öflug, sérstök, tæknivædd,
menntuð, lífleg, fjölbreytt borg

2. Skapandi borg – leiðarljós
• Reykjavík styrki hlutverk sitt sem höfuðborg landsins og
forystuafl í vaxandi alþjóðlegri samkeppni um fyrirtæki,
vinnuafl og ferðamenn.
• Reykjavík verði í farabroddi í verðmætasköpun, menntun,
velferð og lífsgæðum, og axli forystuhlutverk við uppbyggingu
og sjálfbæra þróun íslensks samfélags.
• Gera það sem í valdi Reykjavíkurborgar stendur til að
atvinnulíf í Reykjavík byggi á fjölbreytni, háu þekkingarstigi,
öflugum útflutningi, kynjajafnrétti og verðmætasköpun og
styðji þannig við samkeppnishæfni Íslands til skemmri og
lengri tíma.

3. Skapandi borg
Atvinnustefna
Reykjavíkur
Menningar Ferðamanna Athafna- og Þekkingar Lífsgæða
Græn borg Hafnarborg Höfuðborg
borg borg nýsköpunarborg borg borg
Aðgerðaráætlun undir hverjum lið
og stefna um sérhæfingu
atvinnusvæða í aðalskipulagi

4. Menningarborg (tónlistarborgin, bókmenntaborgin, kvikmyndaborgin, hönnunarborgin, sögu…)
Ferðmannaborgin (höfuðborg Íslands, viðburða- og ráðstefnuborgin, heilsuborg, skemmtanaborg, náttúru…)
Höfuðborgin (stjórnsýsla, stofnanir, miðstöð menntunar, heilbrigðisþjónustu, samgangna…)
Þekkingarborgin (háskólaborgin, miðstöð rannsókna og nýsköpunar, hátækni, líftækni, upplýsingatækni…)
Athafnaborgin (verslunar- og þjónustuborgin, fjármálaborgin, iðnaður…)
Lífsgæðaborgin (öryggi, heilbrigði, umhverfi, þjónusta, skólar)
Græna borgin (grænn vöxtur, orka, samgöngur, sjálfbærni)
Hafnarborgin (miðstöð vöruflutninga, sjávarútvegur, matvælaiðnaður, ferðamennska…)
Skapa breiða sátt um hverskonar borg Reykjavík eigi að vera, hvaða atvinnustarfsemi
borgarinnar eigi að efla og hvaða tækifæri eigi að skapa fyrir framtíðar atvinnuþróun.
Stefna um atvinnuþróun verði sett fram með skýrum hætti í skilgreiningu atvinnusvæða,
þar sem hvert svæði fær sitt hlutverk. Jafnhliða sérhæfingu og klasamyndun innan
atvinnusvæða verði tryggður sveigjanleiki og fjölbreytni á völdum svæðum.

5. Skapandi borg - lykilmarkmið
– skapa vaxtarskilyrði fyrir fjölbreytt atvinnulíf
– kraftmikil og sjálfbærri borgarþróun,
– fjárfesting í lífsgæðum, s.s. mannauði, menntun,
almenningsrýmum, húsnæði, sjálfbærum
samgöngum og nauðsynlegum innviðum fyrir
framsækið atvinnulíf,
– Góð skilyrði fyrir stofnun og rekstur fyrirtækja,
með áherslu á lítil og meðalstór fyrirtæki,
– myndun klasa á lykilsviðum þar sem sóknarfæri
eru í atvinnulífi,

6. Skapandi borg - lykilmarkmið
– blómlegt samstarfi borgar, háskóla og atvinnulífs,
– markviss markaðssetning borgarinnar gagnvart
ferðafólki, og beinni innlendri og erlendri
fjárfestingu í samræmi við atvinnustefnu
borgarinnar,
– náið og gott samstarf við alla þá fjölmörgu aðila
sem vilja vinna að sömu sýn og markmiðum fyrir
Reykjavík, höfuðborgarsvæðið og
framtíðaratvinnulíf á Íslandi.

7. Skapandi borg
Leiðarljós og framtíðarsýn – úr greinargerð
Að skapa vaxtarskilyrði fyrir fjölbreytt atvinnulíf. Að sett verði fram aðgerðaráætlun í atvinnumálum
og markviss stefna um atvinnusvæði og hlutverk hvers svæðis í þróun atvinnulífs. Að tryggja rými fyrir
atvinnustarfsemi á sviði sjávarútvegs, iðnaðar, flutninga, verslunar- og þjónustu, viðskipta, stjórnsýslu,
hátækni, rannsókna og þekkingar, ferðamennsku, menningar og afþreyingar
Öflugt atvinnulíf er forsenda þess að borgin vaxi og dafni. Í Reykjavík eru megin atvinnusvæði höfuðborgarsvæðisins hvort sem litið
er til starfsemi á sviði hátækni og þekkingar, háskóla, fjármála, verslunar og þjónustu, opinberrar stjórnsýslu, menningar og lista,
ferðaþjónustu, flutninga eða iðnaðar. Styrkur atvinnulífsins í Reykjavík og á höfuðborgarsvæðinu er fjölbreytni þess. Skynsamlegt
er að viðhalda þessari fjölbreytni og skapa vaxtarskilyrði fyrir sem flestar atvinnugreinar. Jafnhliða þessa er mikilvægt að stuðla að
markvissari sérhæfingu svæða innan borgarinnar. Sérhæfð atvinnusvæði leiða til meiri stöðugleika og auka líkurnar á að myndist
klasar fyrirtækja á ákveðnu sviði. Með sérhæfðari atvinnusvæðum er auðveldar að skapa samstöðu um ákveðið heildaryfirbragð
svæða og kröfur til umhverfisgæða.
Í aðalskipulaginu 2001-2024 er sett fram stefna um sérhæfingu landnotkunar á hverju svæði. Í nýju aðalskipulagi þarf að skerpa
frekar á þessari stefnumörkun og tengja við stefnu um gæði byggðar á viðkomandi svæðum; hvar verða lykilsvæði fyrir starfsemi á
sviði þekkingar og hátækni, fjármála, verslunar og þjónustu, iðnaðar, menningar og lista?
Efling miðborgarinnar sem kjarni stjórnsýslu, verslunar, þjónustu, menningar og ferðaþjónustu, er lykilatriði í að styrkja atvinnulíf
höfuðborgarinnar. Myndun klasa menntunar, rannsókna, vísinda og heilbrigðisþjónustu á Vatnsmýrarsvæðinu er einnig grundvallar
þáttur í atvinnuþróun borgarinnar. Endurmat á stefnu um hafnarsvæðin með fjölbreyttari starfsemi að leiðarljósi, ekki síst í gömlu
höfninni, er enn fremur eitt af megin viðfangsefnum aðalskipulagsins. Staðarval framtíðarsvæðis fyrir iðnaðarhöfn og grófan og
landfrekan iðnað er einnig nauðsynlegur þáttur endurskoðunarinnar.
Gæði umhverfis á atvinnusvæðum borgarinnar er forsenda þess að auka samkeppnishæfni Reykjavíkur.

8. Fjölmargar stefnur og greiningar á
stöðu Reykjavíkur koma saman
• Sóknaráætlun
• Aðalskipulag
• Efnahagsáætlun
• Húsnæðisstefna
• Samgöngustefna
• Umhverfisstefna
• Ferðamálastefna
• Menntastefna

9. Sóknaráætlun 2020 - sviðsmyndir
+
Þorpið Gróðurhúsið
Auðlindir
- Alþjóðavæðing +
Skerið Spilaborgin
Lífshættir
-

10. Forsendur vaxtar - atvinnuþróunar
Samkeppnisforskot gagnvert erlendum borgum
(af sambærilegri stærð; sviðsmyndir vegna langtíma fjárhagsáætlunar)
• Nyrsta höfuðborg heims • Höfuðborg með fjölbreyttu atvinnulífi
• Miðstöð í Norður-Atlantshafi (öflugri en miklu stærri “provincial town” í Evrópu)
• Hreint loft, hreint vatn, hrein orka (pure • Þróað heilbrigðiskerfi (mikilvægt á tímum
energy) öldrunar og lýðheilsusjónarmiða)
• Nálægð við náttúru (close to nature) – hin • Gott menntakerfi (gera þarf betur til að mæta
náttúrulega umgjörð þörfum innflytjenda) – háskólaborg (háskólaborgir
• Hefur sérstöðu –náttúra, saga, menning- standa betur af sér kreppur en aðrar borgir)
ferðamannaborg • Öflugt velferðarkerfi
• Menningarborg (miðað við stærð borgar) – miklir • Góð hverfi, öflugt félgsstarf, friðsælt
möguleikar í afþreyingariðnaði (tónlistarsenan • Stjórnsýslumiðstöð-stofnanaborg (afleidd
í Reykjavík er orðin vel þekkt – miklir möguleikar að byggja upp
tónlistariðnaðinnn? – afþreytingaiðnaður stendur kreppur vel þekkingarstarfsemi, menntað vinnuafl, standa kreppur að
af sér) jafnaði betur af sér)
• Lifandi og skemmtileg miðborg – sérstök, • Miðstöð viðskipta og vöruflutninga
áhugaverð
• Mikilvæg höfn í N-Atlantshafi
• Hátt hlutfall menntaðs fólks (hlutfall creative
class er tiltölulega hátt?) • Mikilvægt flugumferðarsvæði í N-
• Frjálslynt samfélag – hátt hlutfall yngra Atlantshafi
fólks (20-35 ára)

11. Forsendur vaxtar - atvinnuþróunar
Veikleikar gagnvert erlendum borgum (af sambærilegri
stærð; sviðsmyndir vegna langtíma fjárhagsáætlunar)
• Landfræðilega afskekkt, einangrun, • Gæði byggðar í Reykjavík misjöfn – of
fjarlægð frá markaði (vaxandi dreifð byggð og einsleit landnotkun
samgöngukostnaður, umhverfisáhrif flugsamgangna – á
móti kemur bætt upplýsingatækni/samskipti) (dregur ekki að sér menntaða heimsborgara?) –
• Alþjóðlegur flugvöllur of langt í burtu? skortur á þéttri borgarbyggð með
• Ekki virkur þátttakandi í gæðum í umhverfinu
alþjóðasamfélaginu? • Einhæfar samgöngur og óvistvænar
• Veðurfar (kostur á tímum global warming) • Ósamtíga höfuðborgarsvæði – of
• Náttúruvá (þó ekki á Reykjavíkursvæðinu) mörg sveitarfélög – skortur á
• Tungumálið – lítill menningarheimur samvinnu í skipulags- og
• Einsleitt samfélag – síður móttækilegt atvinnumálum
fyrir fjölmenningarsamfélaginu?
• Bakland innanlands sérlega lítið hvað
varðar fólksfjölda (vex lang hægast höfuðborga
Norðulanda)

12. Forsendur vaxtar - atvinnuþróunar
Samkeppnisforskot gagnvert innlendum bæjum
(sviðsmyndir vegna langtíma fjárhagsáætlunar)
• Sterk fjárhagsstaða borgarsjóðs • Söguleg miðborg
• Hagstæð aldursamsetning íbúa • Mikið ónotað land undir íbúðir og
• Hátt menntunarstig vinnuafls atvinnustarfsemi
• Sterkar menntastofnanir • Lítið af ónotuðu húsnæði
• Öflug velferðarþjónusta • Þéttari og blandaðri byggð
• Mikið menningarframboð • Öflug miðsvæði, atvinnukjarnar
• Góð veitingahús og hótel og hafnarsvæði
• Tónlistar- og ráðstefnumiðstöð • Gæði í útivistarsvæðum / skipulag
útivistarsvæða / betri hjólastígar

13. Skapandi borg - planið
Atvinnustefna – PLANIÐ (aðgerðaráætlun), SKIPULAGIÐ (atvinnumál í
aðalskipulagi) og eftirfylgni (atvinnumál og borgarþróun í stjórnkerfinu)
Atvinnustefna Reykjavíkurborgar kemur inn á fjölmörg svið borgarrekstrarins og borgarsamfélagsins.
Stefna aðalskipulagsins um þróun byggðar, landnotkun og samgöngur skal endurspegla markmið
Reykjavíkurborgar um atvinnuþróun. Markmið atvinnustefnu um sérhæfingu svæða og klasamyndun
eru sett fram sem sértæk ákvæði í skilgreiningu mismunandi atvinnusvæða. Við gerð hverfis- og
deiliskipulags og veitingu byggingarleyfa skal taka tillit til stefnuákvæða um einstök atvinnusvæði
framsækin, kraftmikil, samkeppnishæf, skemmtileg, frjálslynd,
hagkvæm, skilvirk, öflug, sérstök, tæknivædd, menntuð, lífleg,
fjölbreytt borg

14. Skapandi borg - Stefnan
Atvinnustefna – PLANIÐ (aðgerðaráætlun), SKIPULAGIÐ (atvinnumál í
aðalskipulagi) og eftirfylgni (atvinnumál og borgarþróun í stjórnkerfinu)
Atvinnustefna Reykjavíkurborgar kemur inn á fjölmörg svið borgarrekstrarins og borgarsamfélagsins.
Stefna aðalskipulagsins um þróun byggðar, landnotkun og samgöngur skal endurspegla markmið
Reykjavíkurborgar um atvinnuþróun. Markmið atvinnustefnu um sérhæfingu svæða og klasamyndun
eru sett fram sem sértæk ákvæði í skilgreiningu mismunandi atvinnusvæða. Við gerð hverfis- og
deiliskipulags og veitingu byggingarleyfa skal taka tillit til stefnuákvæða um einstök atvinnusvæði
framsækin, kraftmikil, samkeppnishæf, skemmtileg,
frjálslynd, hagkvæm, skilvirk, öflug, sérstök, tæknivædd,
menntuð, lífleg, fjölbreytt borg

15. Græna borgin
Mynd: Marcus Hansson, flickr.com/marcus_hansson

16. Græna borgin – leiðarljós
„Grænn vöxtur er leið til að styðja við bættan
efnahag á sama tíma og dregið er úr
útblæstri gróðurhúsalofttegunda og
mengun, úrgangur minnkaður, farið betur
með auðlindir jarðar og líffræðilegri
fjölbreytni viðhaldið. Borgarsamfélög gegna
stóru hlutverki við að innleiða grænan vöxt.
Hann er lykiltækifæri fyrir Reykjavík.“

17. Græna borgin
• Lykilverkefni:
1. Græn innkaup
2. Grænar samgöngur og vistvænir orkugjafar.
Gasgerðarstöð – metan. Rafbílar. Endurnýjun
strætó og bifreiðaflotans. Zip car
3. Græn orka fyrir græna atvinnustarfsemi
4. Græn atvinnusvæði. Gagnaver
5. Endurvinnsla
6. Umhverfisvottun og innleiðing grænna skrefa

18. Ferðamannaborgin
Mynd: Helgi Halldórsson, flickr.com/8058853@N06

19. Ferðamannaborgin – leiðarljós
„Reykjavík verði eftirsóttur áfangastaður
ferðamanna allt árið um kring og með því verði
rennt styrkari stoðum undir fjölbreytt atvinnulíf
og menningarstarf í borginni. Áhersla verði lögð á
ráðstefnur og alþjóðlega viðburði, menningu og
heilsuferðaþjónustu.“

20. Ferðamannaborgin - verkefni
• Lykilverkefni:
1. Vetrarferðamennska
2. Ráðstefnuskrifstofa Reykjavíkur
3. Viðburðarskrifstofa Reykjavíkur
4. Borgarhátíðarsjóður
5. Þríhnjúkagígur/Eldfjallagarður á Reykjanesi
6. Nýsköpun í ferðaþjónustu

21. Þekkingarborgin
Mynd: Bernard McManus, flickr.com/80332278@N00/

22. Þekkingarborgin
• Lykilverkefni:
1. Þekkingaruppbygging í Vatnsmýri – sameiginleg
þróun og markaðssetning
2. Samstarfsvettvangur borgar, háskóla og
Landspítalans
3. Lóðir fyrir stúdentagarða
4. Nýsköpunarmiðstöð/-var
5. Alþjóðlegir skólar á leik- og grunnskólastigi
6. Samstarf grunn- og framhaldsskóla

23. Menningarborgin
Mynd: Sean Connors, flickr.com/eyeline-imagery

24. Menningarborgin
• Lykilverkefni:
1. Reykjavík beiti sér fyrir byggingu Listaháskóla
Íslands á stjórnarráðsreit
2. Kvikmyndir
3. Tónlist
4. Bókmenntir
5. Viðburðir og sviðslistir
6. Myndlist og hönnun

25. Höfuðborgin
Mynd: Johannes Martin, flickr.com/johannesmartin/

26. Höfuðborgin
• Lykilverkefni:
1. Ný miðstöð almenningssamgangna í Vatnsmýri
2. Lifandi miðborg
1. Göngugötur og grænn Hlemmur
3. Betri tengsl við alþjóðaflugið
– Könnun á léttlestarmöguleikum
4. Öflug alþjóðatengsl
– Samstarfsborgir og alþjóðlegar fjármálastofnanir
– Tækifæri kortlögð og nýtt í samstarfsverkefnum,
styrkjum og hagstæðum lánum

27. Hafnarborgin
Mynd: Christine Zenino, flickr.com/chrissy575

28. Hafnarborgin
• Lykilverkefni:
1. Lifandi fiskihöfn
2. Flutningahöfn
3. Ferðaþjónustuhöfn
4. Siglingar
5. Sameining hafna á höfuðborgarsvæðinu
6. Hrein höfn – Hafnarböð

29. Ungt fólk og atvinnumál
• Lykilverkefni:
1. Atvinnutorg og virkniaðgerðir
2. Lánatryggingasjóður ungs fólks
3. Starfsnám og tímabundnar lærlingastöður
4. Virknimiðstöð í Breiðholti
5. Regluleg greining á atvinnuleysi og notendum
fjárhagsaðstoðar

30. Vinnumarkaðsaðgerðir
• Lykilaðgerðir:
1. Atvinnuátaksverkefni með VMS
2. Innleiðing úrræða sem gengið hafa vel í
öðrum sveigtarfélögum
3. Frumkvöðla og nýsköpunarstuðningur
4. Starfsnám og tímabundnar lærlingastöður

31. Lífsgæðaborgin
Mynd: Helgi Halldórsson, flickr.com/8058853@N06/

32. Lífsgæðaborgin – leiðarljós
„Megináhersla í stefnu, fjárfestingu og
skipulagi Reykjavíkurborgar er á lífsgæði fyrir
alla íbúa. Ásýnd og ímynd Reykjavíkur
endurspegli skapandi hugsun íbúa hennar
þar sem mannlíf og umhverfi er haft í
fyrirrúmi og gott er að búa.“

33. Lífsgæðaborgin- húsnæðismál
• Lykilverkefni:
1. Uppbygging leigumarkaðar
2. Námsmannaíbúðir
3. Lóðir fyrir félagsleg byggingafélög
4. Lóðir fyrir ný og öflug leigufélög

34. Lífsgæði – (aðal)skipulag
• Lykilverkefni:
1. Gæðastefna um manngert umhverfi
2. Gatan sem borgarrými
3. Lífleg hverfi
4. Borgarvernd
5. Vistvæn byggð
6. Stefna um hæðir húsa

35. Lífsgæðaborgin - fjárfestingarstefna
• 1. Gott búsetuumhverfi – þétting byggðar
• 2. Góðir skólar og góð almannaþjónusta
• 3. Opin svæði, torg og leiksvæði - áætlun
• 4. Sundlaugaáætlun
– Viðbygging við Sundhöllina
– Fossvogs-laug (með Kópavogi)

36. Lífsgæðaborg - samgöngur
• 1. Greiðar og hagkvæmar samgönguteningar
til og frá borginni og við umheiminn
• BSÍ- ný miðstöð almenningssamgangna
• 2. Góðar tengingar hjólreiða, strætó og
gangandi innan borgarinnar
• 3. Efling strætó
• 4. Hjólreiða-áætlun
• 5. 6. Léttlestakerfi – könnun

37. Athafnaborgin
Mynd: Sylvain Thiebaut, flickr.com/sylvainthiebaut

38. Athafnaborgin – leiðarljós
Leiðarljós:
• Stefnufesta og fyrirsjáanleiki
• Stuðningur við samkeppni
• Einfalt og skilvirkt eftirlit
• Rekjanlegar ákvarðanir
• Aðgengilegar upplýsingar

39. Athafnaborgin –
þjónusta, stjórnsýsla og innviðir
• 1. Þjónustustefna, sjálfsafgreiðsla og
endurhugsun á þjónustuver í Höfðatorgi
• 2. Hagfelt skattaumhverfi
• 3. Öruggt aðgengi að orku
• 4. Ljósleiðaratengingar á hagstæðu verði

40. Athafnaborgin – stuðningur
• Aðstoð við ungt fólk fyrstu skrefin
• Startpakki fyrir frumkvöðla?
• Atvinnuþróun og markaðssetning
• Samstarf við fjármálastofnanir (innl/erlendar)
– Almenn lán
– Smálán
– Lánatryggingasjóður ungs fólks
– Styrkir

41. Atvinnustefna – samstarf og eftirfylgni
• Gera þarf tillögu um samstarfvettvang til að
framfylgja atvinnustefnu borgarinnar
• Formlegt samstarf við fulltrúa skóla- og
atvinnulífs, sbr. Danmörk
• Ráðgjafaráð um samkeppnishæfni
• Systraborgir og tengslanet
• Annað
– Opnir fundir um drög að atvinnustefnu
– Reglulegir hádegisfundir borgarstjóra í Höfða

42. Atvinnumál og borgarþróun –
staðsetning í stjórnkerfinu
• Skilgreina þarf ábyrgð og utanumhald um
atvinnumál og eftirfylgni með borgarþróun í
stjórnkerfi borgarinnar
– Á ákveðnu sviði?
– Á nýrri skrifstofu í ráðhúsi?
– Í sjálfstæðri einingu?

43. Skapandi borg
Atvinnustefna – PLANIÐ (aðgerðaráætlun), SKIPULAGIÐ (atvinnumál í
aðalskipulagi) og eftirfylgni (atvinnumál og borgarþróun í stjórnkerfinu)
Atvinnustefna Reykjavíkurborgar kemur inn á fjölmörg svið borgarrekstrarins og borgarsamfélagsins.
Stefna aðalskipulagsins um þróun byggðar, landnotkun og samgöngur skal endurspegla markmið
Reykjavíkurborgar um atvinnuþróun. Markmið atvinnustefnu um sérhæfingu svæða og klasamyndun
eru sett fram sem sértæk ákvæði í skilgreiningu mismunandi atvinnusvæða. Við gerð hverfis- og
deiliskipulags og veitingu byggingarleyfa skal taka tillit til stefnuákvæða um einstök atvinnusvæði
framsækin, kraftmikil, samkeppnishæf, skemmtileg,
frjálslynd, hagkvæm, skilvirk, öflug, sérstök, tæknivædd,
menntuð, lífleg, fjölbreytt borg

44. Skapandi borg - atvinnusvæði
• Leiðarljós:
„Að skapa vaxtarskilyrði fyrir fjölbreytt
atvinnulíf. Í nýju aðalskipulagi verði sett fram
markviss stefna um atvinnusvæði og hlutverk
hvers svæðis í þróun atvinnulífs. Þar verði tryggð
rými fyrir atvinnustarfsemi á sviði sjávarútvegs,
iðnaðar, flutninga, verslunar- og þjónustu,
viðskipta, stjórnsýslu, hátækni, rannsókna og
þekkingar, ferðamennsku, menningar og
afþreyingar.“

45. Aðalskipulag 2010-2030
Forsendur atvinnuþróunar og skipulags
atvinnusvæða
• Höfuðborgarsvæðið einn atvinnumarkaður – eitt borgarsvæði
•Áætlanir svæðisskipulagsins 2001-2024 (við staðfestingu 2002) lagðar til grundvallar við
mótun nýs aðalskipulags – s.s. megin breytingar í atvinnuþróun, vægi einstakra atvinnugreina (aukið vægi
þjónustugreina/þekkingarsamfélagsins) og þörf fyrir atvinnuhúsnæði
•Áætlanir nýs aðalskipulags eru að mestu í takt við svæðisskipulagið. Samkvæmt miðspá
þarf að byggja um 50 þúsund fermetra af nýju atvinnuhúsnæði

46. Aðalskipulag 2010-2030
Áætluð árleg (nettó) aukning atvinnuhúsnæðis 2010-2030
70,000
60,000
60,000
50,000
50,000
40,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
Lágspá (0,68%) Miðspá (0,87%) Háspá (1,04%)

47. Möguleg uppbygging
Áætlað aukning byggingarmagns á eldri og nýrri
atvinnusvæðum (frumdrög, júní 2010)

48. Stækkun atvinnuhúsnæðis (m2)
Reykjavík vestur
+60.000
+30.000
+100.000
+ 490.000 m2 +50.000
+25.000
+40.000
+50.000
+80.000
+80.000 +25.000
+100
+35.000
+ 250.000 m2
+130.000
+65.000
+70.000
+50.000 +45.000
+50.000
+100.000
+ 440.000 m2 +30.000
+115.000
www.adalskipulag.is

49. Stækkun atvinnuhúsnæðis (m2)
Reykjavík austur
+25.000
+100.000
+25.000
+140.000
+50.000
+50.000
+ 690.000 m2
+50.000
+100.000
+100.000
+150.000
+50.000
Reykjavík 2010-2030:
Max 1.200.000 m2 eða 60.000 m2 á ári
+40.000
+25.000
Eftir 2030:
Miðað við svipaða uppbyggingarþörf
áfram, duga atvinnusvæðin fram yfir 2060
(m.v. það nýtingarhlutfall sem nú er ráðgert)
www.adalskipulag.is

50. Megin markmið
Atvinnusvæði – sérhæfing og forgangsröðun
Sérhæfing atvinnusvæða leiðir til meiri stöðugleika, heildastæðari götumynda og auka líkur á að klasar
fyrirtækja á ákveðnu sviði myndist. Lögð verði áhersla á að klára uppbyggingu á þegar skipulögðum
atvinnusvæðum, ekki síst á svæðum sem hafa miðlæga legu. Við deiliskipulag nýrra svæða eða
endurskoðun deiliskipulags eldri svæða, verði ávallt horft til stefnu um sérhæfingu
atvinnusvæða, áætlaðrar eftirspurnar eftir atvinnuhúsnæði og stefnu um jafnari dreifingu starfa.
Lögð er áhersla á eflingu núverandi atvinnukjarna, með auknu byggingarmagni
og kröfum um meiri umhverfisgæði. Styrkja þarf og klára uppbyggingu á
sérhæfðum svæðum eins og Borgartúni, áður en ráðist verður í skipulag nýrra
atvinnukjarna fyrir skrifstofur. Miklir möguleikar er á að skapa sterka
atvinnukjarna í Skeifunni og Höfðunum, sem tengjast samgönguásnum, þegar til
lengri tíma er litið. Aðalskipulagið gerir ráð fyrir nýjum kjörnum í Vatnsmýri sem
einkum tengjast rannsóknum, nýsköpun og háskólunum. Nýjum atvinnusvæðum
í útjaðrinum, í Hólmsheiði og á Esjumelum, er ætlað að taka við landfrekari
atvinnustarfsemi sem nú er á miðlægum atvinnusvæðum. Óþrifaleg og
mengandi starfsemi verður staðsett á nýju iðnaðarsvæði á Álfsnesi

51. Reykjavík 2030 – aukning atvinnuhúsnæðis
(0,87% íbúafjölgun á ári – 60 þúsund m2 á ári)
25.000 m2 40.000 m2
Sorpa
+55.000 m2
+20.000 m2
+100.000 m2
+75.000 m2 +30.000 m2
+25.000 m2
+60.000 m2 +25.000 m2 +30.000 m2
45.000 m2
+20.000 m2
+20.000 m2
+35.000 m2 +25.000 m2
+25.000 m2 +150.000 m2
+40.000 m2
+20 íbúðir
110.000 m2
Nordisk regionplankonferens
28-29 april 2008, Malmö/Köbenhavn

52. +65.000 m2
500.000 m2
+85.000 m2
112.000 m2 +160.000 m2
+330.000 m2 310.000 m2
640.000 m2
+17.000 m2 +160.000 m2
17.000 m2 420.000 m2
+74.000 m2
180.000 m2 +65.000 m2
210.000 m2 +200.000 m2
470.000 m2
+40.000 m2
40.000 m2
Reykjavík 2030 – aukning atvinnuhúsnæðis

53. Lykiluppbyggingarsvæði fyrir
atvinnulífið
- stefna og skilgreiningar
Eftirfarandi svæði verða skilgreind í nýju aðalskipulagi
sem kynnt verður í október 2011

54. Miðborgin - stefna
• Efla miðborgina sem kjarna stjórnsýslu, menningar, ferðaþjónustu,
verslunar og þjónustu auk fjölbreyttrar íbúðarbyggðar. Miðborgin verði
ávallt fyrsti valkostur við staðarval stjórnsýslu- og menningarstofnana ríkis
og borgar.
• Á jaðarsvæðum miðborgar, til austurs og vesturs, verði lögð sérstök áhersla
á fjölbreytta starfsemi, s.s. á sviði nýsköpunar, hönnunar, lista,
matarmenningar og menningartengdrar ferðaþjónustu.
• Tryggð verði vaxtarskilyrði fyrir kjarnastarfsemi miðborgarinnar og þar
með fjölgun starfa í miðborginni. Gætt verði þess að aukning
byggingarmagns og þróun byggðar verði í góðu samræmi við hið sögulega
byggðamynstur miðborgarinnar (sjá stefnu um Borgarvernd, Verndarsvæði
innan Hringbrautar)

55. Hlemmur-Skeifa-Höfðar-Keldur.
• Á miðborgarás sem teygir sig frá jaðri miðborgarinnar, við Hlemm, austur í Skeifu
og síðar meir í Ártúnshöfða og að landi Keldna í lengri framtíð, verði stuðlað að
frekari þróun og uppbyggingu fjölbreyttrar verslunar, þjónustu og blandaðrar
starfsemi í skrifstofum sem þjónar höfuðborgarsvæðinu og landinu öllu.
• Í jaðri miðborgar við Hlemm og um Holtin verði, í bland við íbúðarbyggð, áhersla á
fjölbreytta starfsemi á sviði nýsköpunar, hönnunar, lista, sérvöruverslana og
smáiðnaðar.
• Við Suðurlandsbraut og í Múlum verði áfram unnið að uppbyggingu og þróun
skrifstofuhúsnæðis fyrir margvíslega starfsemi, auk fjölbreyttrar verslunar- og
þjónustu.
• Skeifan verði endurskipulögð með aukningu byggingarmagns fyrir skrifstofur og
íbúðir. Alhliða verslun og þjónusta, á jarðhæðum byggingu, verður áfram
kjarnastarfsemi svæðisins.
• Í Súðarvogi verði lögð áhersla á starfsemi á sviði nýsköpunar, hönnunar og
smáiðnaðar, auk íbúðarbyggðar.
• Höfðar þróist smám saman, samhliða uppbyggingu íbúðarhúsnæðis við
Elliðaárvoginn, sem fjölbreytt atvinnusvæði skrifstofa, verslana og þjónustu auk
smáiðnaðar. Landfrekur og mengandi iðnaður víkur af svæðinu.

56. Suðurbugt-Mýrargata-Grandagarður. Miðborgarás til vesturs
Á miðborgarás sem teygir sig frá jaðri miðborgarinnar við Suðurbugt, um Slippasvæði
og vestur á Grandagarð verði þróuð fjölbreytt miðborgarstarfsemi sem tekur mið af
nálægð við sjávarsíðuna.
Á svæðinu verði einkum lögð áhersla á fjölbreytta starfsemi á sviði
menningartengdrar ferðaþjónustu, matarmenningar, hönnunar, lista og nýsköpunar
auk fjölbreyttrar verslunar, þjónustu og íbúðarbyggðar.
Uppbygging taki mið af markmiðum rammaskipulags svæðisins frá Örfirisey að
Austurhöfn

57. Vatnsmýrin. Vaxtarpóll á sviði rannsókna, hátækni og nýsköpunar
Á atvinnusvæðum í Vatnsmýrin er lögð höfuðáhersla á uppbyggingu og þróun
háskóla og rannsóknastarfsemi, fyrirtækja og stofnana á sviði hátækni og
nýsköpunar, heilbrigðisvísinda og líftækni og heilbrigðisþjónustu. Auk þess er gert ráð
fyrir almennri verslun og þjónustu, sem styður við kjarnastarfsemina og íbúðum.
Fjölbreytt uppbygging á þessum sviðum, á svæðum við Háskóla Íslands við
Suðurgötu, á Vísindagarðasvæðinu við Njarðargötu, svæði NLSH við
Hringbraut, Hlíðarendasvæðinu og við Háskólann í Reykjavík við Öskjuhlíð, mun gera
það að verkum að í Vatnsmýri myndast smám saman öflugur kjarni sem getur orðið
vaxtarpóll framtíðar uppbyggingar atvinnu í Reykjavík, á höfuðborgarsvæðinu og
landinu öllu.
Jafnhliða atvinnuuppbyggingu á einstökum svæðum í Vatnsmýrinni þarf að tryggja
öflug innbyrðis tengsl svæðanna, tengsl þeirra við útivistarsvæði, nálæg íbúðarhverfi
og miðborgina.
Skipulag og uppbygging atvinnukjarna taki mið af markmiðum um heildarskipulag
Vatnsmýrar (sjá kaflann Vatnsmýri)

58. Borgartún-Kirkjusandur
Stuðlað að ferskari þróun og uppbyggingu starfsemi á sviði
fjármála, viðskipta, ráðgjafar og stjórnsýslu, auk almennrar verslunar, þjónustu og
íbúða. Í skipulagi svæðanna verði gerðar ákveðnar gæðakröfur um hönnun bygginga
og ekki síður umhverfisins milli þeirra.
Lögð verði áhersla á að klára uppbyggingu við Borgartún, með frekari sérhæfingu
svæðisins og endurhönnun í huga, áður en ráðist er í þróun nýrra skrifstofusvæða.

59. Sérhæfð atvinnusvæði
Reykjavíkurhöfn verði tryggð vaxtarskilyrði í Örfirisey, Sundahöfn, Gufunesi (til 2030)
og Álfsnesi, til að mæta framtíðarþörfum vöruflutninga, hafnsækinnar starfsemi og
sjávarútvegs.
Sett verði fram skýr stefna um mismunandi hlutverk hafna innan Reykjavíkur og
landþörf þeirra, grundvölluð á greiningu á líklegum vexti í
vöruflutningum, sjávarútvegi og hafnsækinni starfsemi.
Sköpuð verði vaxtarskilyrði fyrir hefðbundinn iðnað, vörugeymslur og aðra landfreka
og óþrifalega starfsemi á nýjum svæðum í jaðri borgarinnar; í
Hólmsheiði, Esjumelum og á Álfsnesi

60. Kraftmikið atvinnulíf höfuðborgar – fjölbreytni, vaxtarskilyrði og lykilsvæði
Í Reykjavík eru megin atvinnusvæði höfuðborgarsvæðisins og landsins alls hvort sem
litið er til starfsemi á sviði hátækni og þekkingar, háskóla, fjármála, verslunar og
þjónustu, opinberrar stjórnsýslu, menningar og lista, ferðaþjónustu, flutninga eða
iðnaðar. Styrkur atvinnulífsins í Reykjavík og á höfuðborgarsvæðinu er fjölbreytni
þess.
Skynsamlegt er að viðhalda þessari fjölbreytni og skapa vaxtarskilyrði fyrir sem flestar
atvinnugreinar. Tryggt verði rými fyrir atvinnustarfsemi á sviði
sjávarútvegs, matvælaframleiðslu, grænnar orkunýtingar, heilbrigðisvísinda og
heilsuþjónustu, iðnaðar, vöruflutninga, verslunar- og
þjónustu, viðskipta, stjórnsýslu, upplýsingatækni, hátækni, rannsókna og
þekkingar, ferðamennsku, menningar og afþreyingar.
Jafnhliða áherslu á fjölbreytt atvinnulíf, verði á hverjum tíma í gangi átak til eflingar
valinna atvinnugreina á sviði nýsköpunar (smart jobs) og menningar.

61. Öflug og vel skipulögð atvinnusvæði
Að sett verði fram markviss stefna um atvinnusvæði og hlutverk hvers svæðis í þróun
atvinnulífs. Stuðlað verði að sérhæfingu svæða til að tryggja meiri
stöðugleika, heildastæðari götumyndir og auka líkur á að klasar fyrirtækja á ákveðnu
sviði myndist.
Að efla núverandi atvinnukjarna, einkum þá sem eru með miðlæga legu, með auknu
byggingarmagni og tryggja þannig betri nýtingu þeirra og skapa grundvöll að frekari
sérhæfingu þeirra.
Á miðlægum svæðum víki landfrek og óþrifaleg atvinnustarfsemi fyrir þéttari atvinnu-
og íbúðarbyggði. Starfsemi af þessu tagi verði fundinn staður á nýjum sérhæfðum
atvinnusvæðum í útjaðri byggðar.
Að stuðla að uppbyggingu atvinnusvæða í grennd við íbúðarbyggð og uppbyggingu
íbúða í grennd við atvinnukjarna og draga þannig úr vegalengdum milli heimila og
vinnustaða. Að leitast við að jafna sem mest dreifingu starfa og uppbyggingu
atvinnukjarna um borgina og tryggja jafnara umferðarflæði á stofnbrautum á
álagstímum.
Lögð verði áhersla á að klára uppbyggingu á þegar skipulögðum atvinnusvæðum, ekki
síst á svæðum næst miðborginni, áður en ráðist er í uppbyggingu nýrra svæða.

62. Skapandi borg - viðauki
Leiðarljós og drög að sýn í nýju aðalskipulagi 2030 (frumdrög)
Sviðsmyndir í langtíma fjárhagsáætlun,
Sóknaráætlun 2020, 20/20

63. Forsendur vaxtar
Áætlanir og viðmið svæðisskipulagsins 2001-2024 (m.s.br.)
Endurskoðun áætlana m.v. íbúaspá nýs aðalskipulags

64. Svæðisskipulag 2001-2024
Meðal aukning atvinnuhúsnæðis (nettóaukning í fermetrum) á ári í
Reykjavík samkvæmt svæðisskipulaginu 2001-2024 (við gildistöku)
60,000
53,000
50,000
40,000
36,000
30,000
20,000
16,000
10,000
1100
0
Alls Skrifstofur/verslun Iðnaður/vörugeymslur Sérhæft húsnæði

65. Þróun til ársins 2030. Áhrif íbúafjölgunar á landþörf og eftirspurn húsnæðis (íbúaspá byggð á spá Hagstofu desember 2008/júlí 2010)
Háspá A Miðspá B Lágspá C
Hlutdeild í íbúafjölda Íslands árið 2030 40,4% 38,9% 37,5%
Íbúavöxtur (reiknuð meðalfjölgun á ári frá 2009-2030) 1,04% 0,87% 0,68%
Íbúafjöldi grunnárs 2010 (byrjun árs 2011/LUKR) (lágspá, Rvík fylgir landinu) 118.787 118.787 118.787
Íbúafjöldi árið 2030 148.919 143.396 138.176
Fjölgun íbúa til 2030 30.132 24.609 19.389
Fjölgun íbúa á ári - meðaltal til 2030 1.507 1.230 969
Fjöldi íbúða - grunnár 2010 (byrjun árs) (LUKR 2011 -febrúar) 49.766 49.766 49.766
Fjöldi íbúa á íbúð - grunnár 2010 2,39 2,39 2,39
Fjöldi íbúa á íbúð - viðmið (m.v. línulega lækkun í 2,100 árið 2050 - mið af svæðisskipulagi og þróun aldurskiptingar) 2,243 2,243 2,243
Íbúðafjöldi árið 2030 66.393 63.930 61.603
Reiknuð íbúðaþörf v/fjölgunar íbúa 13.434 10.971 8.644
Reiknuð íbúðaþörf v/ fækkunar í heimili 3.193 3.193 3.193
Íbúðaþörf 2010-2030 16.627 14.164 11.837
Árleg íbúðaþörf - meðaltal til árins 2030: 831 708 592
Fjölgun starfa (atvinnuhlutfall verði 0,527 árið 2030, ný störf reiknuð útfrá þessu hlutfalli fyrir nýja íbúa*) 15.880 12.969 10.218
Atvinnuhúsnæði á hvert nýtt starf - fermetrar á starf (þjónustuhúsnæði s.s. skólar innifalið) 70 70 70
Atvinnuhúsnæði - áætluð aukning í fermetrum (nettóaukning húsnæðis) 1.111.569 907.826 715.260
Atvinnuhúsnæði - árleg aukning (nettóaukning húsnæðis) 55.578 45.391 35.763
Atvinnusvæði - landþörf (0,7 í lóðahlutfall og 0,5 í meðalnýtingu - 33% húsnæðis byggist upp vegna betri nýtingar á byggðum svæðum) 281 229 181
Atvinnusvæði - árleg landþörf nýrra svæða 13 11 8
Magn íbúðarhúsnæðis
Meðalstærð nýrra íbúða 80 fermetrar - 2,243 íbúar á íbúð 593.019 505.197 422.192
Meðalstærð nýrra íbúða 100 fermetrar 741.274 631.496 527.740
Meðalstærð nýrra íbúða 120 fermetrar 889.529 757.795 633.288

66. Atvinnusvæði - atvinnustefna
Lykil spurningar
• Liggur fyrir skýr atvinnustefna fyrir borgina?
• Hverskonar borg er Reykjavík í dag og til framtíðar?
• Hverjir verða undirstöðu atvinnuvegir Reykjavíkur og höfuðborgarsvæðisins í
framtíðinni? Er fjölbreytnin styrkleiki atvinnulífsins?
• Er sú stefna sem lögð er til grundvallar í gildandi aðalskipulagi og svæðisskipulagi góð og
gild? Áhersla á “þekkingarstarfsemi” og klasamyndun. Skrifstofuhverfi á miðlægum svæðum en landfrekari og grófari
starfsemi víkur til jaðarsvæða.
• Hvernig er hægt að tryggja framfylgd atvinnustefnu í aðalskipulagi? Hvernig er hægt að
nota aðalskipulagið og skipulagsáætlanir til að stuðla að farsælli atvinnuþróun?
• Endurspeglar skipulag atvinnusvæða í gildandi aðalskipulagi nokkurn veginn þá
atvinnustefnu sem við viljum sjá fyrir borgina? Þarf að gera einhverjar grundvallar
breytingar?