ใบกิจกรรม สังคม ป.4-6 เรื่องเศรษฐกิจพอเพียง+494+dltvsocp6+T1 p4 6-soc_sheet

1. 98
ภาคผนวก
วิเคราะห์จากโครงการพระราชดำริต่อไปนี้เกี่ยวข้องกับหลักเศรษฐกิจพอเพียงอย่างไรบ้าง
จงวิเคราะห์และอภิปราย
“เมื่อป่าไม้เสื่อมโทรมและแหล่งอาหารลดลง ทำให้โขลงช้างป่าลงมาบุกรุกไร่สับปะรด เกิดความเสียหายทุกปี
จนกระทั่งเกิดข้อพิพาทระหว่างคนกับช้างป่าขึ้น…”
เมื่อความทราบถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เกรงว่าพสกนิกรจะได้รับความเดือดร้อน และช้างป่าจะถูก
ทำร้าย จึงได้พระราชทานพระราชดำริ เมื่อวันที่ 29 มิถุนายน 2540 ณ พระราชวังไกลกังวล เพื่อดำเนินการอนุรักษ์ และ
ฟื้นฟูสภาพป่่า บริเวณป่าสงวนแห่งชาติกุยบุรี ความว่า :-
“ให้ดำเนินการอนุรักษ์และฟื้นฟูสภาพป่าบริเวณป่าสงวนแห่งชาติกุยบุรี โดยใช้รูปแบบการฟื้นฟูเช่นเดียวกับ
การดำเนินงานโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จ.เพชรบุรี และโครงการฟื้นฟูที่ดิน
เสื่อมโทรมเขาชะงุ้ม จ.ราชบุรี และเมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม 2541 ได้พระราชทานพระราชดำริเกี่ยวกับแนวทางในการ
ปลูกป่า การพัฒนาที่ดินและแหล่งน้ำ ดังนี้ :-
● ปลูกป่าโดยไม่ต้องปลูก ปล่อยให้ขึ้นเองตามธรรมชาติ ซึ่งจะทำให้ประหยัดงบประมาณได้มาก ให้ปลูก
สับปะรดที่ไม่จำเป็นต้องมีคุณภาพดีนัก สำหรับเป็นอาหารช้าง เพื่อให้คนและช้างสามารถอยู่ร่วมกันได้
อย่างปกติสุขให้ชาวบ้านช่วยดูแลพืชอาหารช้าง พร้อมทั้งให้ค่าตอบแทนเขาด้วย ถ้าชาวบ้านไม่มีที่พัก ให้
จัดทำที่พักให้โดยไม่ต้องแพงนัก และให้ปลูกผักสวนครัวในพื้นที่ด้วย
● สำรวจตรวจสอบพื้นที่ที่เหมาะสมจะทำ Check Dam ซึ่งหากพิจารณาแล้วเห็นว่าเหมาะสมก็ดำเนินการ
ได้เลย
● พัฒนาที่ดินโดยใช้หญ้าแฝก เพราะมีระบบช่วยอุ้มน้ำ สร้างความชุ่มชื้นได้มาก และช่วยพัฒนาดินด้วย
● ถ้าฝนแล้ง หรือน้ำท่วม ก็พิจารณาหาแหล่งน้ำสัก 1 จุด ซึ่งจะใช้น้ำมาเติม Check Dam ก็ได้ เนื่องจากแม่น้ำ
กุยบุรี เป็นแหล่งน้ำสายสำคัญ ปัจจุบันมีปริมาณน้ำน้อย และตื้นเขินในฤดูแล้ง ควรมีการสร้างฝายหรือ
เขื่อนเก็บกักน้ำ รวมถึงการขุดลอก หรือหาแนวทางแก้ไขโดยวิธีอื่น เพื่อให้มีน้ำใช้ได้ตลอดปี เพื่อใช้
ประโยชน์ในการเกษตรและการใช้สอยของราษฎรในบริเวณลุ่มน้ำดังกล่าว
สำนักงานคณะกรรมการพิเศษ เพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (กปร.) กองทัพภาคที่ 1
กรมป่าไม้ จ.ประจวบคีรีขันธ์ และการปิโตรเลียมแห่งประเทศไทย รวมทั้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ และเอกชน ได้
ร่วมกันดำเนินการสนองพระราชดำริ เพื่อแก้ไขปัญหาวิกฤตการณ์ดังกล่าวได้ผลระดับหนึ่ง ดังนี้ :-
ด้านการอำนวยการและแก้ไขปัญหาการบุกรุกที่ดิน
1. ขอใช้พื้นที่จากองค์การบริหารส่วนจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ซึ่งเช่ามาจากกรมป่าไม้ จำนวน 3,500 ไร่ และ
พื้นที่ป่าสงวนกุยบุรีจำนวน 15,175 ไร่ ซึ่งราษฎรส่วนใหญ่ให้ความร่วมมืออพยพออกจากพื้นที่ รวมทั้งได้มีการจัดตั้งชุด
เจ้าหน้าที่ป้องกันการบุกรุกพื้นที่โครงการ โดยจัดตั้งจุดตรวจร่วมกับทหารและเจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติกุยบุรี

2. 99
2. การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ให้แก่ราษฎรในพื้นที่โครงการและบุคคลทั่วไป เพื่อให้มีความเข้าใจและให้
ความร่วมมือในการสนับสนุนการดำเนินงานของโครงการเป็นอย่างดี รวมทั้งปลูกจิตสำนึกให้มีความหวงแหนใน
ทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่า โดยการใช้สื่อประชาสัมพันธ์ในด้านต่างๆ รวมทั้งจัดทำ Website เผยแพร่งานโครงการทาง
internet
ด้านการอนุรักษ์ดินและน้ำตามแนวพระราชดำริ
1. จัดทำแผนที่ทางกายภาพ ระวาง 1 : 4000 เพื่อกำหนดขอบเขตของโครงการให้ชัดเจน และการจัดทำ
Contour map เพื่อดำเนินการกำหนดรูปแบบและใช้ประโยชน์ในการจัดทำฝายเก็บกักน้ำขนาดเล็ก (Check Dam) เพื่อการ
อนุรักษ์ดินและน้ำ รวมทั้งการจัดทำฝายเก็บกักน้ำขนาดเล็ก จำนวน 50 แห่ง และดำเนินการขยายพันธ์ุหญ้าแฝกและปลูก
หญ้าแฝกจำนวน 10,000 ต้น
2. ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำขนาดเล็ก จำนวน 7 แห่ง และฝายน้ำล้น จำนวน 1 แห่ง เพื่อใช้ประโยชน์ในการฟื้นฟู
รักษาป่า และเป็นแหล่งน้ำให้แก่สัตว์ป่า รวมทั้งนำน้ำมาเติมให้แก่ Check Dam โดยไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและ
สัตว์ป่าในพื้นที่โครงการ
ด้านการฟื้นฟูสภาพป่าไม้ให้คืนสู่ความอุดมสมบูรณ์
1. ปลูกป่าในพื้นที่เร่งด่วน จำนวน 175 ไร่ โดยใช้พันธ์ุไม้ขนาด 1 เมตร จำนวน 30 ชนิด และปลูกป่าในพื้นที่
1,500 ไร่ โดยใช้พันธ์ุไม้ขนาด 50 เซนติเมตร จำนวน 20 ชนิด รวมทั้งการป้องกันและควบคุมไฟป่า โดยการฝึกอบรม
อาสาสมัครป้องกันไฟป่าจำนวน 2 รุ่น และสำรวจข้อมูลไฟป่าในพื้นที่ จำนวน 1,876 ไร่
2. การปิโตรเลียมแห่งประเทศไทย ได้เข้ามาร่วมดำเนินการฟื้นฟูสภาพป่าในพื้นที่โครงการ จำนวน 9,972 ไร่
ซึ่งปลูกป่าแล้วเสร็จ จำนวน 1,968 ไร่ และได้ดำเนินการพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชนในหมู่บ้านพุบอน ย่านซื่อ และบ้าน
รวมไทย โดยการส่งเสริมการฝึกอบรมให้แก่ราษฎรในพื้นที่โครงการ ให้สามารถมีอาชีพ มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
ด้านการอนุรักษ์และป้องกันสัตว์ป่า
ดำเนินการวางแผนสำรวจข้อมูลในด้านต่างๆ เกี่ยวกับพฤติกรรมของช้างในพื้นที่ 19 ลุ่มน้ำ เช่น โป่ง น้ำ เส้น
เดินทางของช้าง ความหลากหลายทางชีวภาพ และพืชอาหารช้าง ซึ่งได้ดำเนินการสำรวจไปแล้ว 3 ลุ่มน้ำ ได้แก่ บริเวณ
หุบมะกรูด พุบอน และคลองลาน โดยทำการสำรวจใน 2 ด้าน คือ
1. เชิงคุณภาพ สัมภาษณ์และขอข้อมูลจากชาวบ้าน
2. เชิงปริมาณ เก็บสถิติการออกมาหากินของช้างนอกพื้นที่ป่า
จากการสำรวจ เมื่อเริ่มโครงการ (2540) พบว่า ช้างมีแนวโน้มเดินทางออกนอกพื้นที่ป่ามากขึ้น กล่าวคือ เมื่อ
3 ปีก่อนออกมานอกพื้นที่ครั้งละ 2 ชั่วโมง ต่อมาค่อยๆ เพิ่มเป็น 6 ชั่วโมง และ 12 ชั่วโมง ตามลำดับ ซึ่งขณะนี้เริ่มลดลง
และสำรวจพบว่ามีพันธ์ุไม้ 32 ชนิด ที่ช้างใช้เป็นอาหารได้ และการสำรวจแหล่งน้ำพบว่ามีเพียงพอให้แก่ช้างตลอดปี
นอกจากนี้ได้มีการจัดเจ้าหน้าที่พร้อมวัสดุอุปกรณ์ในการดูแลช้างป่า ซึ่งขณะนี้ไม่พบผลกระทบระหว่างช้าง
กับคน และช้างได้เพิ่มมากขึ้น

3. 100
การส่งเสริมและพัฒนาอาชีพ
1. ฝึกอบรมให้ความรู้ระบบนิเวศน์ (เกษตรยั่งยืน) ด้านการอนุรักษ์ดินและน้ำ ป่าไม้ จำนวน 48 คน
2. ส่งเสริมการทำปุ๋ยหมัก สาธิต และให้ความรู้ในการทำปุ๋ยหมักแก่เกษตร
3. ส่งเสริมและเพิ่มผลผลิตปลาในแหล่งน้ำธรรมชาติ โดยการปล่อยพันธ์ุปลา จำนวน 200,000 ตัว
ส่งเสริมการปลูกหญ้าแฝก โดยให้ความรู้แก่เกษตรกร และเพาะพันธ์ุหญ้าแฝกลงถุง นำไปปลูกในพื้นที่ที่มี
ปัญหา การชะล้างพังทะลายของดิน จำนวน 20,000 ถุง
*การดำเนินงานอนุรักษ์ และฟื้นฟูสภาพป่าบริเวณป่าสงวนแห่งชาติกุยบุรีตามแนวพระราชดำริ เป็นการ
ดำเนินงานเพื่อการอนุรักษ์และฟื้นฟูสภาพป่าให้สมบูรณ์ ซึ่งจะทำให้สัตว์ป่ามีแหล่งน้ำและอาหารเพียงพอสำหรับดำเนิน
ชีวิต นอกจากนี้ยังได้ศึกษาทัศนคติและปลูกฝังให้ราษฎรมีจิตสำนึกในการร่วมอนุรักษ์ป่าไม้ และสัตว์ป่า ตลอดจน
ส่งเสริมพัฒนาอาชีพ เพื่อให้ราษฎรในพื้นที่รอบโครงการ มีฐานะความเป็นอยู่และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ซึ่งแสดงให้เห็นว่า
น้ำพระทัยอันประเสริฐของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มิได้เพียงแต่ช่วยปัดเป่าความทุกข์ยากของราษฎรของ
พระองค์เท่านั้น หากยังได้้เผื่อแผ่แก่สัตว์ป่าต่างๆ เพื่อให้พ้นจากการถูกทำร้าย และสามารถอยู่อย่างปกติสุขได้ตลอดไป
(บทความจากวารสารมูลนิธิชัยพัฒนา เมษายน 2543)
หมายเหตุ ควรศึกษาพระราชกรณียกิจและโครงการของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโดยละเอียดแต่ละ
โครงการไป พร้อมทั้งคิดวิเคราะห์ปัญหา การแก้ปัญหา การอยู่ร่วมกัน แบบเศรษฐกิจพอเพียง
_________________________________________