Cảm Tạ Xứ Đức (Thích Như Điển)

Cäm Tå XÙ ñÙc 3
Thích Như Đi n
C m t x Đ c
Ph t l ch 2546 - 2002
trung tâm văn hóa xã h i Ph t Giáo Vi t Nam
t i c ng hòa liên bang Đ c xu t b n

M c L c
( L i Vào Sách 7
( chương I 17 -36
Đôi nét v nư c Đ c
( chương II 37 -56
S liên h gi a chùa Viên Giác,
H i Ph t T , Chi B Giáo H i Ph t Giáo
Vi t Nam Th ng Nh t v i chính quy n Đ c
qua B N i V Liên Bang t i Bonn
( chương III 57 -73
Ngư i Đ c dư i m t tôi
( chương IV 75 -164
Hơn 30 năm sinh s ng ngo i qu c và
trong đó có hơn 25 năm s ng t i x Đ c
( chương V 165 -179
Làm th nào đ đi đ n đư c thành công
( chương VI 181 -203
Nh ng đi u ki n đã giúp tôi đi đ n s thành công
( chương VII 205 - 236
Pháp môn tu h c, hành trì c a Ph t Giáo
Vi t Nam t i Đ c như th nào ?
( chương VIII 237 - 253
V trí c a ngôi chùa Viên Giác t i Hannover
đ i v i ngư i Vi t cũng như ngư i Đ c
( L i K t 255 -284


L i vào sách
ôm nay là ngày 4 tháng 6 năm 2002 nh m ngày 24
tháng 4 năm Nhâm Ng tôi b t đ u vi t tác ph m
th 34 c a mình v i nhan đ là: "C m T X Đ c".
Trong mùa an cư ki t h n y tôi c g ng hoàn thành tác
ph m đ sau đó còn cho d ch ra ti ng Đ c, nh m cho ngư i
Đ c cũng có th xem và hi u nhi u hơn v m t dân t c
r t xa hơn n a vòng trái đ t; nhưng t i quê hương n y đã
cưu mang h hơn 25 năm nay trong bàn tay t ái đón nh n
nh ng ngư i t n n C ng S n Vi t Nam đ n t m dung, sinh
s ng t i x Đ c n y.
Tôi không bi t có ai đã vi t m t tác ph m như th chưa
đ t ơn nư c Đ c; nhưng riêng tôi ph i có b n ph n ph i
vi t m t tác ph m như th nh m đ c m ơn chính quy n và
nhân dân Đ c đã đón nh n mình cũng như ngư i t n n
Vi t Nam trong su t 25 năm qua và cho t i hôm nay v n
còn ti p t c đón nh n dư i nhi u hình th c khác nhau như:
t n n chính tr , đoàn t gia đình, k t hôn ho c nh ng
trư ng h p nhân đ o khác.
Tôi đ n Đ c vào ngày 22 tháng 4 năm 1977. Tính đ n
tháng 4 năm 2002 là đúng 25 năm. Có nghĩa là m t ph n tư
th k . Trong m t ph n tư th k đó cá nhân tôi và ngư i t
n n Vi t Nam đã làm gì đư c cho mình và cho quê hương
đ t nư c n y và s còn l i đây bao lâu. Ho c gi ph i làm
gì khi quê m c n đ n v.v... Đây là nh ng câu h i mà ph n
tr l i dĩ nhiên là có nhi u l i gi i thích khác nhau; nhưng t t
c cũng ch v i m t t m lòng là: C m t nư c Đ c.
Chúng tôi là nh ng ngư i Vi t Nam mà cũng là nh ng
ngư i Ph t T , do đó t tr ng ân, t c b n ân n ng trong
đ i không đư c phép quên. Đó là ơn qu c gia nơi mình
H

Thích NhÜ ñi‹n8
sinh s ng. Th hai là công ơn sanh thành dư ng d c c a
m cha. K đ n là ơn Th y T d y b o cho mình tr nên
ngư i h u d ng cho Đ i cho Đ o và ơn th tư là ơn xã h i
đã giúp đ mình thành ngư i. Đ ng t tư tư ng n y ngư i
Ph t T Vi t Nam d u s ng b t c nơi đâu, hay b t c
ch n nào trên qu đ a c u n y cũng đ u ph i có b n ph n
c ; ch không ph i ch có b n ph n riêng đ i v i nư c Đ c
n y mà thôi.
T nh ng năm đ u c a th k th nh t đ n th 13
ngư i Vi t Nam chúng tôi ch bi t có ngư i Trung Qu c.
Sau đó có d p ti p xúc v i ngư i Mông C , ngư i Nh t. R i
đ n th k th 16 các nhà truy n giáo Âu Châu đã đ n Vi t
Nam, mà có l trong y không có ngư i Đ c. Đ n th k
th 19, 20 ngư i Pháp đã đô h nư c Vi t Nam g n 100
năm; nên ngư i Vi t Nam đa ph n bi t v nư c Pháp nhi u
hơn; ch ít đ c p đ n nư c Đ c. nh hư ng c a Pháp t i
Vi t Nam cho đ n năm 1975 v n còn nhi u hơn, m c d u
ngư i M cũng đã có m t t i quê hương chúng tôi t sau
năm 1954; nghĩa là sau ngày 20 tháng 7 năm y đ t nư c
Vi t Nam b chia đôi t i sông B n H i qua Hi p Đ nh
Genève. Mi n Nam Vi t Nam theo chính th C ng Hòa và
Mi n B c theo ch đ C ng S n. Ngày 30 tháng 4 năm
1975 ngư i C ng S n mi n B c đã thôn tính mi n Nam Vi t
Nam. Do v y đã có hơn 2 tri u ngư i ra đi tìm t do t đó
đ n nay và con s n y cho đ n hôm nay v n còn ti p t c.
Nư c Đ c cũng b chia đôi như th ; nhưng quý v đã
th ng nh t trong hòa bình vào năm 1989. Tuy s ngư i ch t
khi b c tư ng ô nh c Bá Linh đã ng tr gi a hai lãnh th
Đông và Tây Đ c; nhưng không nhi u như nh ng ngư i
Vi t Nam b ch t chìm trong bi n Đông, trên r ng sâu c a
Thái Lan, Cam B t, Lào, Trung Qu c trong khi h ra đi tìm
t do, mà nh ng ngư i ch t không đư c th ng kê chính
xác y có th lên đ n hơn 500.000 ngư i.

Trư c năm 1954 có l r t ít ngư i Vi t Nam Đ c. N u
có, ch là nh ng ngư i Vi t Nam đi lính cho Pháp và sang
Đ c trong th i gian chi n tranh đ nh th chi n (1939-
1945) mà thôi. Trong th i gian t năm 1964 đ n năm 1975
đã có ít nh t là 2.000 sinh viên Vi t Nam đ n t mi n Nam
du h c t i Tây Đ c; đ ng th i phía bên Đông Đ c s sinh
viên t mi n B c Vi t Nam đ n du h c t i Đông Đ c cũng
không ph i là ít. Tôi không bi t đư c rõ ràng ai là ngư i đ u
tiên đ n Tây Đ c n y và Tòa Đ i S Vi t Nam C ng Hòa
thi t l p t i Bonn vào năm tháng nào cũng không rõ; nhưng
n u có đư c m t s li u rõ ràng thì con s ngư i Vi t Nam
Đ c cũng như h c hành c a th p niên 50 và 60 ch c
không hơn 100 ngư i. Cho đ n gi a th p niên 70 con s
sinh viên Vi t Nam t i Tây Đ c đã hơn 2.000 ngư i và k
t sau năm 1975 đ n nay (2002) con s thay đ i trên dư i
100.000 ngư i đang đ nh cư, h i nh p, l p gia đình, h c
hành t i x n y. Do v y có nhi u v n đ đ ph i đ c p
đ n. Ví d như ngư i Vi t Nam hi u v nư c Đ c như th
nào? Văn hóa ngôn ng c a h ra sao? Trư c khi đi t n n
có ai ch n cho mình là s đ n Đ c không?
Riêng tôi cũng đ n Đ c; nhưng không ph i b ng con
đư ng đi t n n chính tr , mà là t n n v i lý do Tôn Giáo t i
Vi t Nam b đàn áp và cũng ph i ra đi kh i Vi t Nam sau
năm 1975 mà ra đi du h c vào ngày 22 tháng 2 năm 1972
đ đ n Nh t B n. Như v y tôi cũng đã ch ng có nhân
duyên đ i v i quê hương sinh ra mình su t hơn 30 năm
qua, mà ngày ra đi, lên phi cơ t i phi trư ng Tân Sơn Nh t -
Sài Gòn tôi đã ch ng nghĩ r ng ph i lưu l c đ n Âu Châu và
đ c bi t t i x Đ c n y t năm 1977 đ n nay v y.
Không bi t ngư i Đ c ch y tr n ch đ đ c tài c a Hitler
sau đ nh th chi n đ đ n M , Canada, Úc Châu hay m t
x xa xôi c a Nam M nào đó có ai nghĩ r ng: T i sao mình
ph i b nư c ra đi và đ n đ nh cư nh ng x y có nghĩ
r ng m t ngày nào đó mình ph i tr v l i nơi chôn nhau
c t r n c a mình không? hay v n đ ngôn ng , phong t c,

t p quán, đi u ki n sinh s ng c a x s t i đã làm cho h
r t khó khăn khi tái h i nh p l i v i x s c a mình? Đây là
m t câu h i mà ch có nh ng ngư i Đ c đ nh cư t i ngo i
qu c m i có th tr l i đư c; ch ngư i Đ c lâu nay sinh
s ng t i x Đ c n y thì không có kinh nghi m b ng.
Sau khi nư c Đ c chia đôi, m t ph n l n ngư i Đ c v n
còn sinh s ng t i Đông Âu như Nga Sô, Ti p Kh c, Ba Lan
v.v... và ngay c ngư i Đ c bên Đông Đ c cũng mu n v
phía Tây Đ c đ sinh s ng. Ngư i ta tìm v quê hương y.
Vì l t i Tây Đ c có t do hơn nh ng x C ng S n Đông
Âu lúc bây gi . Cũng như th đó, sau 1954 có m t tri u
ngư i t mi n B c Vi t Nam di cư vào mi n Nam Vi t Nam,
ch h u như không có ngư i mi n Nam nào di cư ra mi n
B c đ sinh s ng ngo i tr nh ng tù binh ho c lính tráng.
T i Đ c cũng th , r t nhi u ngư i Đ c t phía Đông sang
phía Tây đ t n n l p nghi p; ch có r t ít nh ng ngư i
Đ c t phía Tây sang phía Đông đ t n n khi ch đ C ng
S n Đông Đ c trư c năm 1989 còn t n t i.
Còn nh ng ngư i Đ c ra đi kh i nư c Đ c t năm 1945
cho đ n nay có bao nhiêu ngư i tr l i đ sinh s ng t i quê
hương n y thì tôi không rõ; nhưng đa ph n nh ng ngư i
Đ c mà tôi có d p g p h t i M , Canada hay Úc thì h đã
ch n nh ng nơi đó làm quê hương, ch h không tr l i
Đ c đ sinh s ng n a. Vì l nh ng qu c gia y có tương lai
cho con cái h hơn và dĩ nhiên là giàu có, t do phát tri n
hơn nư c Đ c trong hi n t i; m c d u đ i v i Âu Châu n y
nư c Đ c đang là m t cư ng qu c v k ngh s n xu t
nhi u ngành ngh . T i sao như v y? Đây là m t câu h i mà
nh ng chương sau chúng tôi s phân tích rõ ràng hơn.
Khi nói v ngư i Đ c, chúng tôi l i có cơ h i đ so sánh v i
hoàn c nh c a ngư i t n n Vi t Nam đã trên quê hương
n y hơn 25 năm r i, đ th y ra đi m tương đ ng và đi m d
bi t, đ t đó chúng ta có cái nhìn hi u bi t, thông c m
nhau hơn. N u không, ngư i Vi t Nam s nhìn ngư i Đ c
dư i d ng khác và ngư i Đ c cũng không th hi u ngư i

Vi t Nam là gì c . N u có cũng ch là nh ng câu h i xã giao
thôi, ch không đi sâu vào n i dung c a câu chuy n đư c.
hi u ngư i Nh t, nh t là nh ng ngư i đàn bà khi bư c
chân ra kh i Nh t, h đ nh cư t i M hay Âu Châu. Vì
nhi u lý do khác nhau; nhưng lý do quan tr ng có th là h
đi tìm cái t do và bình đ ng trong quan h Nam N mà
quê hương h không có. N u là ngư i Nh t, mà ch p nh n
Nh t, có nghĩa là h ch u theo truy n th ng, ch không
s a đ i, thì đ i v i nh ng ngư i n y h không có m c đích
đ đi xa, cũng như không ít m t s ngư i Đ c cũng có quan
ni m như v y. Cho nên h nhìn nh ng ngư i ngo i qu c
s ng trên quê hương n y v i nh ng s phê phán không
nương tay mà h không bi t r ng ngày nay t t c hoàn c u
c a chúng ta đ u đ p chung m t nh p th c a môi sinh, ch
không còn c nh ai khôn thì s ng, ai d i thì ph i ch t đâu.
Hai mươi lăm năm qua chúng tôi đã bư c đi nh ng bư c
chân dài ng n khác nhau trên quê hương n y, chúng tôi
ph i bi t c m ơn qu c gia n y đã cho chúng tôi nh ng đ c
ân y. Chúng tôi hít th đư c không khí t do x Đ c n y
chúng tôi ph i bi t c m ơn chính ph cũng như nhân dân
Đ c đã m r ng vòng tay đón nh n nh ng ngư i t n n
Vi t Nam đ n t Á Châu không có cùng m t huy t th ng,
m t ngôn ng , m t t p quán, m t màu da, mà ch đã có
chung m t m c đích là tìm c u 2 ch t do mà thôi. Chúng
tôi có đư c m t đ i s ng yên n t i nơi đây ph i c m ơn xã
h i Đ c n y đã cưu mang cho chúng tôi t ngư i già đ n
ngư i tr có m t cu c s ng n đ nh, không v t v v i mi ng
cơm manh áo như t i quê hương mình. Đ ng th i chúng tôi
ph i c m ơn s giáo d c c a nư c Đ c. T đó đ n nay
su t hơn 25 năm qua con em c a ngư i Vi t Nam đã h c
t i các trư ng Trung H c, Đ i H c, trư ng d y ngh v.v...
đã ra trư ng và đang đóng góp trí tu , dĩ nhiên là ch ph n
nh thôi, so v i s ngư i trí th c t i đây; nhưng đi u y đã

nói lên đư c đi u: "ăn qu nh k tr ng cây", "u ng nư c
nh ngu n" là v y. T c ng Vi t Nam đã nói lên đư c v n
đ ơn nghĩa n y. H n thù nên b qua; nhưng nhơn nghĩa
ph i đáp đ n. Do v y khi ăn đư c trái cây ngon, ph i bi t
r ng có ngư i tr ng cây, bón phân, tư i nư c m i có đư c
k t qu đó. Nư c ta u ng đư c hôm nay đâu ph i t nhiên
mà có, ph i có s b t đ u t non cao, t công lao c a
nh ng ngư i đào gi ng. Cũng như th y, cái t do mà x
Đ c đã có đư c c a ngày hôm nay ph i qua bao nhiêu đ i
Th Tư ng Adenauer, Willy Brant v.v... hi p l c v i nhân
dân Đ c m i có đư c, ch đâu ph i m t s m m t chi u mà
dân Đ c m i phá th ng đư c b c tư ng đ b phi u b ng
chân qua x t do n y. Quý v khác chúng tôi là t x áp
b c sang x t do; còn chúng tôi th ng nh t mà c ng s n
đã cư ng b c t do, cho nên ngư i Vi t Nam chúng tôi đã
ra đi tìm t do t năm 1975 cho đ n nay hơn 2 tri u ngư i
s ng r i rác kh p nơi trên th gi i. Ph i nói m t câu d hi u
là n u không có ch đ c ng s n trên quê hương Vi t Nam
thì ngư i Vi t Nam đã không b nư c ra đi. H ph i l i
sinh s ng trên quê hương h , như ngư i Đ c không th
ch u đ ng ch đ đ c tài Nazis nên đã ph i r i quê hương
th thôi. N u không có ch đ y, h đã ph i l i quê
hương n y r i.
Đ c bi t trong quy n sách n y tôi s dành riêng m t
chương đ nói v s liên h v i B N i V C ng Hòa Liên
Bang Đ c t năm 1979 đ n nay; nh m c m ơn s tr giúp
to l n c a chính quy n Liên Bang cho v n đ h i nh p c a
ngư i t n n Vi t Nam t i Đ c, đ ng th i chính ph cũng
đã h tr cho Giáo H i Ph t Giáo Vi t Nam Th ng Nh t -
Chi B Đ c Qu c, cũng như H i Ph t T Vi t Nan T N n
t i đây t đó liên t c cho đ n bây gi (2002) và hy v ng v n
còn ti p t c nhi u năm t i n a.

Vào ngày 2 tháng 4 năm 1978 Ni m Ph t Đư ng Viên
Giác đã đư c thành l p t i thành ph Hannover và ngày 2
tháng 4 năm 1988 chúng tôi đã làm l k ni m 10 năm t i
chùa Viên Giác đư ng Eichelkampstr. có m i c khách
Vi t và Đ c tham d . L ra ngày 2 tháng 4 năm 2003 chúng
tôi s làm l k ni m 25 năm chùa Viên Giác t i đư ng
Karlsruherstr. n y; nhưng s đ tr hơn 2 tháng, l y s c
hành vào cu i tháng 6 năm 2003; nh m k ni m Chùa và
Báo Viên Giác tròn 25 tu i. Trong sách n y tôi cũng s dành
m t chương đ nói v s trư ng thành c a Chùa cũng như
Báo Viên Giác sau 10 năm, r i 25 năm; nh m c m ơn s
giúp đ c a chính quy n Đ c đ i v i Giáo H i Ph t Giáo
Vi t Nam t i Đ c nói riêng và Ngư i T N n Vi t Nam nói
chung t i đây.
Con ngư i có thói quen là hay quên cái cũ và c tìm tòi
cái m i đ h c h i. Th nhưng n u không có cái cũ thì cái
m i s không xu t hi n và ch ng t n t i. Do v y mà vi t
thành m t quy n sách đ tri ân là b n ph n c a nh ng
ngư i đã đi qua, nh m giao phó cho th h tương lai m t
trách nhi m, mà trách nhi m tương lai y ch c ch n ph i
c n đ n n n móng c a quá kh mà hình thành.
Thông thư ng thì ngư i l n tu i h c cái m i r t khó nh ,
mà nh ng cái gì thu c v quá kh thì chúng liên t c hi n
v . Trong khi đó gi i tr thì ngh ch l i, nh ng gì m i thì h
đua đòi, h c h i, thích h p nhanh. Còn nh ng gì thu c v
quá kh thì h ít quan tâm đ n. Tuy nhiên đ n m t lúc nào
đó h cũng ph i già ph i ch t; lúc y h cũng s làm nh ng
nhi m v như nh ng b c đàn anh c a h đã làm và th h
n y cũng s lui v quá kh . Vì th tôi v n thư ng hay nói:
m i m t th h c a chúng ta cũng ch có th làm đư c m t
nh p c u n i t quá kh đ n hi n t i mà thôi; ch tuy t
nhiên nh p c u c a quá kh đó không th b c th ng đ n
tương lai đư c. N u c b c, s h t h ng ngay. Vì l nh ng
tư lương c a quá kh không th trang tr i h t cho hi n t i
và c tương lai đư c.

T ng năm r i t ng năm. M i năm như th có m t k
ni m khác nhau. Vì th i gian và s ki n khác bi t nhau. Ví
d như năm 2002 n y tôi vi t quy n sách n y đ t ơn
nư c Đ c. Vì l tôi đã đ n đây đúng 25 năm (22.4.1977 -
22.4.2002) và sang năm 2003 s k ni m 25 năm thành
Chùa và Báo Viên Giác, vì l Chùa Viên Giác đư c thành
l p ngày 2 tháng 4 năm 1978, đ n ngày 2.4.2003 là 25 năm
và Báo Viên Giác s 1 b cũ ra ngày 1 tháng 1 năm 1979 và
đ n cu i năm 2003 cũng đúng 25 năm; nên chúng tôi đã
ch n k ni m 25 năm c a 2 s ki n quan tr ng n y vào cu i
tháng 6 năm 2003. R i năm 1978 H i Sinh Viên và Ki u
Bào Ph t T Vi t Nam t i Đ c đư c thành l p, sau đó là
Chi B Giáo H i Ph t Giáo Vi t Nam Th ng Nh t t i Đ c
thành l p vào năm 1979. T t c nh ng s ki n y s hòa
chung cùng m t nh p đ hân hoan đón m ng v thành qu
và s t n t i c a nh ng s ki n trong su t 25 năm qua.
M i năm chùa Viên Giác t i Hannover đ u có an cư ki t
h 3 tháng như th , k t sau l Ph t Đ n đ n l Vu Lan.
Đây là cơ h i đ chư Tăng Ni thúc li m thân tâm, tu hành
gi i đ c; nh m c ng c n i tâm và duy trì s truy n th a
m ng m ch c a chư Ph t và chư T su t m y ngàn năm
qua. Ngày nay tuy ngo i qu c; nhưng Tăng Ni viên hành
trì đư c như th , không ph i là đi u d th c hi n. Vì hoàn
c nh chung quanh t i Âu M r t ph c t p; tuy nhiên Tăng Ni
ph i kh c ph c đ có đư c nh ng cơ h i tu h c miên m t
n y. M i ngày trong 90 ngày y m i ngư i đ u có t 4 ti ng
đ n 6 ti ng đ ng h hành trì nơi Ph t đi n như t ng kinh, l
Ph t, ng i thi n, kinh hành, ni m Ph t, trì chú v.v... Ngoài ra
có nhi u v còn d y s m hơn đ tu riêng cho chính mình.
Đó là nh ng th i khóa công c ng. Ngoài ra m i ngày còn
ph i h c m t ti ng rư i đ ng h cũng như làm vi c t 3 đ n
4 ti ng n a. Như th c ngày 24 ti ng đ ng h , chư Tăng Ni
trong mùa an cư ki t h đã s d ng hơn 12 ti ng cho vi c
tu h c r i. Đi u y r t đáng trân quý và mong r ng mãi cho

đ n các th h mai sau đ u luôn luôn ti p t c đư c nh ng
vi c truy n th a như th .
K t cu i năm 1995 Đ i chúng chùa Viên Giác đã b t
đ u l y kinh Đ i Bát Ni t Bàn. M i ch m i l y và cho đ n
nay (2002) đã l y đư c 500 trang sách ch nh li ti. C m i
đêm như th l y ch ng 300 l y. Có đêm nhi u hơn, có đêm
ít hơn, do theo nh p đi u c a ngư i đánh khánh nhanh hay
ch m. Như v y trung bình 500 trang sách là 100.000 l y.
N u l y h t b kinh n y có l cũng trên 400.000 l y, có
nghĩa là 400.000 ch trong kinh. B kinh Pháp Hoa hơn
70.000 ch , chúng tôi cũng đã l y m i ch kinh m i l y
trong vòng hơn 5 năm và V n Ph t kinh cũng như Tam
Thiên Ph t kinh cũng th . K t năm 1984 đ n nay chùa
Viên Giác t i Hannover trong 3 tháng an cư ki t h đ u
hành trì như th . Đây là công phu tu hành miên m t c a
Tăng Ni và Ph t T v y. N u không làm gì c , đ th i gian
trôi qua, r i cũng lu ng công vô tích s . N u c g ng m i
đêm ch l y 1 trang kinh và 90 đêm c a m t năm hay 540
đêm c a 6 năm. Đúng ra ph i l y g n 200.000 l y m i ph i;
nhưng còn ph i lo cho nh ng cu i tu n Th Bát Quan Trai
ho c nh ng khóa tu khác n a; nên ch còn l i quá bán c a
540 ngày y, đ th c hi n 100.000 l y; qu là đi u vi di u
vô cùng.
Có nhi u ngư i b o t i sao Ph t s t i chùa Viên Giác
phát tri n m nh m như th ? Câu tr l i r t đơn gi n. Vì
đây có nhi u ngư i d ng công, nhi u ngư i tu h c, nhi u
ngư i hành trì Ph t Pháp nên chư Thiên và chư v B Tát
cũng như chư Ph t gia h sai khi n nh c nh m i ngư i
nên hư ng v đó đ h trì. Ch đơn gi n th thôi. Chùa Viên
Giác s ch ng hưng th nh n a khi chư Tăng Ni ch nh m ng
vi c tu h c và nghiêm trì gi i lu t thì đi u y x y ra ngư c
l i nh ng gì đã thành t u như xưa nay.
M i ngày tôi có đư c m t s th i gi r nh sau lúc t ng
kinh công phu khuya bu i sáng; nên tôi đã ch p bút t o

thành nh ng tác ph m lâu nay. N u không có nh ng mùa
an cư như th , khó mà th c hi n đư c. Th i kinh Lăng
Nghiêm vào m i bu i sáng r t quan tr ng. Do v y k t khi
xu t gia h c đ o (1964) đ n nay g n 40 năm tôi đã chưa b
m t bu i t ng nào, ngo i tr nh ng khi b nh ho n; nhưng
su t g n 40 năm qua s ngày b nh chưa ra kh i 10 ngón
tay. N u đi Ph t s nơi đâu, tôi cũng c g ng hành trì; n u
trái gi gi c, ho c t i tư gia không có bàn th Ph t thì đó là
đi u ngoài ý mu n. Th n chú Th Lăng Nghiêm r t quan
tr ng; n u m i ngư i tu nào ch nh m ng t s không chi n
th ng đư c chính mình khi ma chư ng p đ n.
T i chùa Viên Giác trong hi n t i có hơn 20 Tăng Ni
đang tu h c và hơn 10 ngư i làm công qu , 4 ngư i làm
vi c văn phòng: có như th công vi c m i ch y đư c. Tôi
ch u ơn t t c m i ngư i. Vì n u không có chúng Tăng, tôi
s không có nơi đ g i g m lòng mình mà th c hi n h nh
t bi. N u không có Ph t T công qu h trì, tôi s không
có cơ h i đ trang tr i s l i tha nhi u khía c nh. T t c
nh ng ơn đ c y đ u n m trong ơn chúng sanh và ơn xã
h i. Ngay c như tác ph m n y đư c thành t u là do m i
bàn tay, m i kh i óc t o thành; trong y có s tài tr v tài
chánh c a B N i V Đ c, đ c bi t là cơ quan truy n thông
và văn hóa đã h tr đ tác ph m th 34 n y c a tôi đư c
thành t u. R i đánh máy, trang trí, s a bài, d ch sang ti ng
Đ c v.v... c là nh ng công vi c c n ph i có nhi u th i gian
cũng như thi n chí. N u không có nh ng tr duyên y, ch c
ch n tác ph m n y cũng ch ng hoàn thành.
Xin ch p tay c m t thâm ân c a chính ph Đ c, c a
nhân dân Đ c, c a nh ng ngư i Ph t T Vi t Nam t i Đ c
đã h tr cho tôi, cho chùa Viên Giác và Báo Viên Giác
trong su t 25 năm qua. N u không có nh ng tr duyên n y,
tôi k như k ra khơi không có phương ti n.

Xin c m t thâm ân đó.
Tác gi THÍCH NHƯ ĐI N
Chương I
Đôi nét v nư c Đ c
gư i Vi t Nam chúng ta hi u như th nào v nư c
Đ c và ngư i Đ c? Có l m i ngư i s có m t câu
tr l i khác nhau và cũng tùy theo ngành ngh
chuyên môn mà có cái nhìn khác nhau v y. Dĩ nhiên trong
y cũng có l m đi u đư c khen, đ ng th i cũng có l m đi u
b chê. Tuy nhiên sách n y tôi không trình bày nh ng đi u
không t t, mà ch trình bày nh ng đi m đ c bi t c a dân t c
Đ c, k t khi l p qu c vào đ u th k th 10 đ n nay.
Nghĩa là hơn 1.000 năm qua nhi u v n đ d a trên sách
s , đ nhi u ngư i Vi t Nam n u chưa có cơ h i làm quen,
thì đây là cơ h i v y.
Đ ng v phương di n l ch s mà nói nư c Đ c đư c
chính th c thành l p vào năm 911 b i nhà vua Konrad I và
nh ng tư c hi u c a vua đư c thay đ i như: Fr nkischer
König, Römischer König. Cho đ n th k th 11 đ i thành
Römisches Reich; th k th 13 tr thành Heiliges
N

Römisches Reich; th k th 15 thành Deutscher Nation
( ). Ch deutsch b t đ u bi t đ n t th k th 8 và sau
đó k t mi n Nam nư c Pháp ti ng Đ c n y đư c lan
r ng mãi cho đ n ngày hôm nay qua bao nhiêu thay đ i c a
hơn 1.000 năm l ch s v y.
Nư c Vi t Nam chúng ta đư c g i là nư c có 4.000 năm
văn hi n; nhưng n u xem s Nh t B n hay s Trung Qu c
và ngay c s th gi i, h cũng ch công nh n nư c chúng
ta t năm 938 nghĩa là sau khi Ngô Quy n xưng vương mà
thôi. K ra như v y gi a nư c Vi t Nam và nư c Đ c, tuy
hai nư c Đông Tây khác nhau v đ a lý, ngôn ng , khí h u,
nhưng th i gian chính th c hình thành m t qu c gia không
sai bi t bao nhiêu năm. Nghĩa là nư c Đ c đư c bi t đ n
năm 911. Còn nư c Vi t Nam đư c chính th c đ c l p t
ch t năm 938. K t đó đ n nay Vi t Nam b m y l n đô
h c a Trung Hoa, Pháp, Nh t và s hi n di n c a ngư i
Nga cũng như ngư i M . Nư c Đ c cũng không tránh kh i
nh ng s ph n h m hiu đó. Trư c cách m ng Pháp (1789)
t t c các nư c Âu Châu trư c khi phong vương đ u ph i
đư c s ch p thu n c a Giáo Hoàng t i La Mã. Đó là chưa
k năm 1949 đ t nư c Đ c b chia đôi; phía Đông Đ c
thành l p ch nghĩa C ng S n vào ngày 7 tháng 10 năm
1949 và phía Tây Đ c thành l p Liên Bang t do k c Tây
Bá Linh; nhưng nư c Đ c t năm 1949 đ n năm 1989,
trong 40 năm y k c hai mi n đ u n m dư i s ki m soát
c a 4 cư ng qu c là Anh, Pháp, M và Nga. M t quê
hương như th mà ngày nay nư c Đ c đã tr thành m t
trong nh ng cư ng qu c m nh m nh t nhì trên th gi i.
Qu là b t kh tư nghì v y. Mi n Đông Đ c do Nga th ng
tr su t 40 năm. Mi n Tây Đ c tuy nh hư ng th ng tr
không m nh và rõ nét; nhưng quân s qu c phòng đ u do
Anh cai qu n vùng B c Đ c, Pháp cai qu n vùng Tây Nam
Đ c và M cai qu n vùng Nam Đ c. Đây là nh ng s giám
h c n thi t c a m t nư c b i tr n sau đ nh th chi n như

Đ c và Nh t. Ngày nay nư c Đ c đã sánh vai v i năm
châu b n b không h thua kém m t nư c nào trên th gi i
v t do, kinh t , giáo d c, tôn giáo, khoa h c k thu t v.v...
V đ t nư c
Di n tích c a nư c Đ c t Đông sang Tây t Nam sang
B c ch có 357.000 kmỲ; đư ng chim bay dài nh t t B c
chí Nam là 876 km và chi u ngang là 640 km. Như v y so
v i Vi t Nam cũng không l n hơn bao nhiêu. Di n tích c a
Vi t Nam đ 333.000 kmỲ và đư ng chim bay dài nh t là
2.000 cây s d c theo b bi n, ch có chi u ngang c a Vi t
Nam nh hơn nư c Đ c r t nhi u. N u tính di n tích bao
b c chung quanh c a nư c Đ c thì biên gi i c a nư c n y
là 3.758 km. Còn di n tích bao b c c a Vi t nam, B c giáp
Trung Hoa, Tây giáp Lào, Nam giáp Cao Miên, Thái Lan,
Đông giáp bi n Đông thì có l cũng hơn 5.000 km.
Dân s Đ c trong hi n t i có 81 tri u ngư i; n u so v i
Vi t Nam cũng có th g i là tương đương và v i Âu Châu
thì Ý hi n có 58 tri u, Anh có 57 tri u, Pháp có 56 tri u.
Di n tích m t b ng thì Đ c nh hơn Pháp 544.000 mỲ và
Tây Ban Nha 505.000 mỲ.
Phía B c nư c Đ c giáp Đan M ch; Hòa Lan, B , L c
Xâm B o và Pháp n m v phía Tây. Th y Sĩ và Áo n m v
phía Nam c a nư c Đ c. Phía Đông giáp Ti p Kh c và Ba
Lan. Vào ngày 3 tháng 10 năm 1990 là ngày th ng nh t
nư c Đ c sau 40 năm chia c t, nư c Đ c đã có m t biên
gi i to l n như th .
Nư c Vi t Nam sau ngày 20 tháng 7 năm 1954 đã chia
đôi đ t như nư c Đ c. Phía B c theo ch nghĩa C ng S n
thân Nga và Trung C ng. Phía Nam do M và các đ ng
minh c a kh i T Do h tr . R i đ n ngày 30 tháng 4 năm
1975 Vi t Nam cũng th ng nh t; nhưng mi n B c cư ng

chi m mi n Nam đ tr thành m t nư c C ng S n (trong
khi đó ngày 3 tháng 10 năm 1990 nư c Đ c tr thành m t
nư c hoàn toàn đ c l p t do, do ngư i dân Đông Đ c t
ch n th ch chính tr n y). T năm 1954 đ n năm 1975,
sau 21 năm, ngư i C ng S n Vi t Nam đã làm cho đ t
nư c mi n B c h y ho i nhi u phương di n khác nhau
cũng như C ng S n Đông Đ c đã làm cho quê hương h t
năm 1949 đ n năm 1990. Hơn 40 năm y n u ngư i dân
Đông Đ c không t ch n cho mình m t th đ ng, có l
ngày nay ngư i Đ c c Đông l n Tây không th đư c th
gi i n vì. Th gi i n tr ng ngư i Đ c không ph i vì nh ng
nhãn hi u có in ch : Made in Germany như xe Mercedes
Benz, Audi, BMW v.v... mà ngư i ngo i qu c đã khâm ph c
tinh th n qu c gia c a ngư i Đ c sau ngày th ng nh t đ t
nư c n y. T đó các l c lư ng quân s c a M , Nga, Anh,
Pháp ph i t đ ng l n lư t rút v quê h , qua m t s đ n
bù thi t h i và không b m t m t, khi không còn tr c ti p
chăm sóc nư c b th ng tr n y n a. Đó là m t vinh h nh
cho nư c Đ c n y.
V c nh trí và khí h u
Nư c Đ c phía B c giáp bi n, mi n Trung có núi, mi n
Nam giáp r ng Alpen, là m t trong nh ng dãy núi cao t i Âu
Châu. Đa ph n là đ t li n và nông nghi p cũng là ngh
chính c a x n y ngoài nh ng k ngh n ng. Phía B c Đ c
có m t s đ o như Nordeney, Amrum, Föhr, Sylt cũng như
đ o Helgoland. Đây là nh ng nơi ngh hè r t n i ti ng và
trư c năm 1975 cơ quan Caritas c a Đ c đã g i m t chi c
tàu sang Đà N ng (Vi t Nam) t o thành m t b nh vi n n i
mang tên là Helgoland và sau năm 1975 chi c tàu n y đã
tr v quê hương đã t o nên nó.
V khí h u thì nư c Đ c có khí h u c a bi n và c l c
đ a. V mùa Đông có tuy t và nhi t đ bi n đ i t 0 đ đ n

5 đ C. Vào kho ng tháng 7 nhi t đ trung bình t 18 đ n
20 đ C.
N u nh ng ngư i đ n t Á Châu hay Phi Châu mà l i
nư c Đ c nhi u năm thì chúng tôi s g i nơi đây không có
mùa hè. Vì mùa hè n Đ có khi lên đ n 45 đ C. Mùa hè
Vi t Nam thư ng thư ng 35 đ C. N u g i mùa hè Đ c
20 đ C ch ng b ng khí h u mùa Đông c a quê hương
chúng tôi v y. Vi t Nam không chia ra 4 mùa rõ r t như
Đ c n y mà ch có 2 mùa. Đó là mùa mưa và mùa n ng. Lá
ch ng vàng khi thu sang và đông đ n không có m t gi t
tuy t nào. N u có, ch là sương mù bao ph trên các r ng
núi t i B c và Cao nguyên Trung ph n Vi t Nam mà thôi.
Đ c n y thông thư ng c đ n Giáng Sinh là tuy t rơi,
báo hi u mùa Đông rõ nét r i đó. Cu i tháng 3 đ u tháng 4
là cây lá b t đ u đâm ch i n y l c; tháng 6, 7, 8 là mùa đi
ngh hè. Sau đó là gió b t đ u chuy n m nh, lá vàng hoe,
kéo dài su t tháng 9, 10 và 11 c a m i năm. Như th có 4
mùa rõ r t. Có nhi u ngư i ngo i qu c ch u l nh không n i;
nên mùa Đông đây h thư ng thiên di đ n nh ng nơi m
áp hơn và mùa Xuân cũng như mùa Hè thì h tr l i nơi
n y. Đôi khi tôi v n thư ng nói v i nh ng h c sinh, sinh
viên Đ c đ n chùa Viên Giác h c Ph t Pháp r ng: Tuy
nư c Đ c l nh; nhưng t m lòng c a ngư i Đ c thì m áp
vô cùng. Ai nghe câu y cũng vui lòng. Vì l đây là m t
ngư i ngo i qu c nói v khí h u cũng như tình ngư i c a
ngư i Đ c, ch không ph i ngư i Đ c t khen t ng cho
dân t c mình như th .
V con ngư i
Nư c Đ c vào năm 911 ch ng bi t đư c bao nhiêu dân
s , nhưng cho đ n năm 2002 có l đã trên 82 tri u ngư i
r i, trong y có 7 tri u ngư i là ngư i ngo i qu c; nghĩa là
g n 10% c a dân t c n y. Trung bình 227 ngư i s ng trên
1 kmỲ như th . Thành ph đông dân nh t là Berlin v i 3

tri u rư i ngư i. T i nư c Đ c có 19 thành ph có hơn
300.000 dân sinh s ng. M t ph n ba dân s c a 84 thành
ph l n trên 100.000 dân s ng t i thành th . Có nghĩa là 26
tri u ngư i s ng cũng như làm vi c t i các đô th trung bình
và l n. S còn l i 47 tri u ngư i s ng gi a các làng t
2.000 ngư i đ n 100.000 ngư i t i các v ùng quê ( ).
Kho ng 13 tri u ngư i Đ c đã t vùng Đông Âu cũng như
Đông Đ c di cư vào Tây Đ c trư c năm 1961 khi b c
tư ng Berlin đư c xây d ng. Năm 1990 theo th ng kê c a
chính ph c 1.000 dân cư như v y m i năm ch sinh 11
ngư i. Đây là ch s sinh s n th p nh t trên th gi i.
N u tính 1.000 ngư i là 500 c p v ch ng hay 400 c p
và 200 ngư i đ c thân, thì s sinh s n như th là quá th p.
T i Á Châu m c d u b c m sinh s n đ i v i gia đình đông
con. Nghĩa là n u c p v ch ng nào đã có 2 con thì không
nên sinh thêm n a; nhưng h v n mu n sinh nhi u hơn.
Trong khi đó t i Đ c s sinh s n đư c khuy n khích; nhưng
nhi u c p v ch ng tr v n không thích. H quan ni m r ng
trách nhi m r t n ng n đ ph i lo cho m t đ a tr sinh ra,
nuôi l n và đ n trư ng thành 18 tu i m i h t b n ph n; chi
b ng dùng ti n làm đư c đ đi ngh hè. Vi c s ng chung
gi a nam n không c n k t hôn cũng không còn là đi u
c m k t i x Đ c n y n a. Nên đây là nguyên do chính
c a s vi c chăng?
N u v i đà sinh s n n y thì ngư i già càng ngày càng
nhi u mà ngư i tr sinh ra l i ít, ch ng 30 năm n a đ i
s ng c a nh ng ngư i già s kh hơn. Vì s ti n đóng thu
c a ngư i tr ít - lúc y có l là m t gánh n ng cho chính
ph đương th i. Cho nên d u cho có b o hi m xã h i, b o
hi m hưu trí đi n a, bên nào cũng có nh ng đi u đáng lo âu
c a nó. Trong khi đó t i các x Á Châu, ngay c Nh t B n
là m t nư c phát tri n k ngh t năm 1968 - Vua Minh Tr
Thiên Hoàng duy tân nư c n y, đã hơn 100 năm qua;
nhưng đ i s ng xã h i cũng không đư c b o đ m m y.

N u th t nghi p qu là m t v n đ l n. Do đó có nhi u
ngư i đã t t , b n lo n th n kinh là th .
Nhìn v n Đ hay Vi t Nam là nh ng xã h i nông
nghi p, ngay c Trung Qu c n a, dân s quá t i, đ i s ng
th p so v i Đ c và Âu Châu; nhưng h v n sinh s n. H
nghĩ đơn gi n là: Tr i sinh voi thì sinh c , sinh ngư i thì
sinh l c, đâu có gì ph i b n tâm. Ngay c đ t nư c Vi t
Nam vào đ u th k th 20 nghĩa là cách đây 100 năm
trư c, dân s c 2 mi n Nam B c ch có 25 tri u ngư i, mà
100 năm sau đã lên 80 tri u. Đó là chưa k chi n tranh ch t
chóc su t 50 năm qua. Không bi t v i đà sinh s n n y Vi t
Nam nói riêng và th gi i nói chung s đi đ n ch cu i cùng
là ch nào. Ngư i Á Châu quan ni m r ng sinh con đông là
đ cho con cái lo cho cha m v già, thay th cho xã h i
như các nư c Âu M ; nên cha m cũng an ph n th
thư ng. N u con mình giàu có thì mình s đư c sung
sư ng. N u con mình nghèo thì ph i ch u chung s ph n
mà thôi. Do v y ít đòi tăng lương; ít đòi b i thư ng thi t h i.
Dĩ nhiên đ i s ng v t ch t so v i Âu M có th p đó; nhưng
đ i s ng tinh th n thì h tho i mái hơn. Cho nên nhìn h có
nhi u n cư i an ph n, hơn là đ i s ng v t ch t đ y đ t i
Tây phương. đây không so sánh s t t x u, hơn thua, mà
do phong t c, t p quán, phong th t o nên con ngư i v y.
N u ngư i Đ c sinh ra t i Á Châu ho c gi ngư i Á Châu,
Phi Châu sinh ra và l n lên nhi u đ i khác nhau thì nh ng
ngư i n y cũng suy nghĩ gi ng như nh ng ngư i Đ c
chánh hi u mà thôi.
T i Đ c n y không có nh ng dân t c thi u s như t i
Vi t Nam. Tuy nhiên m i vùng m i nơi có m t đ c thù
riêng bi t và h c g ng gi gìn nh ng đ c thù đó. Ví d
ngư i vùng Mecklenburg thì đóng kín; ngư i vùng
Shwanben thì ti t ki m; ngư i vùng Rhein thì s ng tho i
mái, t nhiên; ngư i vùng Sachen thì siêng năng ch u khó

v.v... Tuy nhiên nư c Đ c đã k ngh hóa t lâu; do v y
m i ngư i s ng trên quê hương n y như là m t đ i gia
đình; ít có s phân bi t. Đó là nh n xét c a ngư i Đ c và
sau đây là nh n xét c a ngư i ngo i qu c v ngư i Đ c.
Ngư i Đ c chăm ch , s ch s , ch u khó, m c thư c. Tuy
nhiên cũng tò mò và c ng nh c hơn là nguyên t c; đ ng
th i cũng l nh lùng n a. Sau đây là m t câu chuy n vui
đăng trên m t t p chí Vi t Nam xu t b n t i Th y Sĩ cách
đây ch ng vài năm, xin chép ra đ h u quý b n đ c.
Có m t nhóm sinh viên nghiên c u v tính k lu t và t
tr ng c a ngư i Đ c g m có 3 nam và m t n . Đ u tiên h
vào m t nhà bưu đi n t i thành ph Trier h xin phép th c
hi n m t cu c nghiên c u. Sau đó h phân chia công tác
v i nhau. H l y 5 hình đàn ông dán lên trên 5 phòng đi n
tho i và 5 hình đàn bà dán lên trên 5 phòng đi n tho i công
c ng g n đó. C nhóm sinh viên n y theo dõi su t m t tu n
qua và ghi r ng: Khi ngư i đàn ông đ n thì h s p hàng bên
phía phòng đi n tho i có dán hình đàn ông đ g i và khi
đàn bà đ n thì h cũng làm th . Đ n m t hôm có m t s
ki n l x y ra và đây cũng là k t qu c a s nghiên c u y.
Có m t ngư i đàn bà d n m t đ a nh đi theo, đ a nh
th y trong phòng đi n tho i bên đàn ông v n tr ng nên b o
m mình t i sao không vào đó g i? Bà m b o r ng phía đó
ch đ cho đàn ông thôi con ! Th là đ a bé tiu ngh u đ ng
ch m mình đ ng s p hàng phía bên phòng đi n tho i
dành cho ngư i n . R i m t hôm khác t nhiên đám sinh
viên m ng rú lên, vì có m t ngư i đàn bà ch y qua phòng
đi n tho i có dán hình ngư i nam đ g i. Nhóm sinh viên
n y không b l cơ h i, ch y ra ph ng v n li n :
- Xin l i bà! T i sao bà ch y qua phía phòng đi n tho i
c a ngư i nam đ g i?
- Xin thưa! Tôi không ph i là ngư i Đ c. Ch có ngư i
Đ c m i kỳ c c như v y.

Câu tr l i y đã làm sáng t v n đ dân t c tính v y.
Ngư i Đ c ch p nh n nguyên t c không c n suy nghĩ.
Trong khi đó ngư i Pháp, ngư i Anh l i không. N u là nhà
v sinh thì m i chia ra nam n và ngư i ta ph i đ ng s p
hàng tuân hành gi nguyên t c. Ch còn đây là tr m đi n
tho i làm gì có phân bi t n nam mà ngư i Đ c c ph i
tuân th . Đó là chưa nói nh ng vi c xa hơn như Nh t, t i
nh ng vùng nhà quê, cho đ n hôm nay h v n còn t m
chung gi a nam n t i các su i nư c nóng, trong khi trên
thân hình h ch ng có m t m nh v i che thân. V y thì dư i
cái nhìn c a ngư i Đ c thì đây là m t dân t c kém văn hóa;
trong khi đó ngư i Nh t r t t hào v s t nhiên n y.
T i Tokyo hay Kyoto là nh ng thành ph n i ti ng nh t,
sang tr ng nh t nhì Nh t, t i các ch t m công c ng đàn
ông v n kh a thân t m chung v i nhau; đàn bà cũng th .
Trong khi đó t i Âu Châu hay ngay c Vi t Nam, khi t m ch
riêng bi t m t ngư i ch không bao gi có ngư i th hai
bên c nh, n u t m kh a thân.
Ngày nay t i Âu M cũng có nh ng nơi t m thiên nhiên
như th ; như đa ph n đ dành cho gi i tr và trung niên
ch ngư i l n tu i thì ch ng th y lai vãng. Nh t l i khác,
ai cũng có th vào đó t m chung t già đ n tr , t con nít
cho đ n trung niên. Do đó khó có m t k t lu n cho đúng v i
nh ng trư ng h p mang n ng đ c tính dân t c như th
n y.
T i Đ c có nh ng thành ph l n v i dân cư đông đúc
đư c x p theo th t như sau:
1. Berlin v i 3.465.700 ngư i.
2. Hamburg v i 1.688.700 ngư i.
3. München v i 1.256.600 ngư i.
4. Köln v i 960.600 ngư i.
5. Frankfurt am Main v i 668.900 ngư i.
6. Essen v i 627.200 ngư i.

7. Dortmund v i 600.600 ngư i.
8. Stuttgart v i 599.400 ngư i.
9. Bremen v i 554.200 ngư i.
10. Duisburg v i 539.000 ngư i.
11. Hannover v i 523.600 ngư i.
12. Nürnberg v i 500.100 ngư i.
13. Leipzig v i 496.600 ngư i.
14. Dresden v i 481.600 ngư i. ( )
Trong 14 thành ph y, phía Đông Đ c cũ có 2 thành
ph th 13 và 14 và thành ph Hannover n m con s th
12 có s dân trên 500.000 ngư i. Thành ph Hannover đã
k ni m 700 năm vào năm 1999 và năm 2000 đã t ch c
H i Ch Th Gi i, có hơn 18 tri u ngư i đ n tham d trong
vòng 6 tháng tr i. T i đây cũng có ngôi chùa Viên Giác và
h ng năm có đ 70.000 ngư i Vi t, kho ng 10.000 ngư i
Đ c đ n tham quan, l bái cũng như h c h i giáo lý c a
Đ c Ph t trong su t th i gian nh ng năm tháng v a qua. Dĩ
nhiên trong th i gian t i con s y s tăng lên n a; nhưng
bao gi cũng th , cũng như không khí ch nào thi u thì
không khí cũng luôn luôn trung hòa đ loài ngư i có đ y đ
dư ng khí mà hít th đ đư c t n t i.
V ti ng Đ c
T c ng Pháp có câu: Deux yeux sont les fenêtres du
coeur. Có nghĩa là: con m t là c a s c a tâm h n. Nhưng
tôi đôi khi t đ i l i: La langue, c'est le fenêtre du coeur.
Có nghĩa: Ngôn ng là c a s c a tâm h n. Qu th t ngôn
ng nó quan tr ng như th đó. M i dân t c có m t ngôn
ng riêng, đôi khi có nhi u hơn m t ngôn ng ; nhưng nhi u
lúc có nhi u dân t c trên th gi i ch dùng m t ngôn ng đ
di n t m i hành đ ng, m i s ki n trong cu c s ng c a
mình b ng l i đ m i ngư i chung quanh hi u nhau mà
thông c m nhau. N u con ngư i không có ngôn ng đ

truy n đ t cho nhau, không bi t là con ngư i ph i giao thi p
v i nhau b ng nh ng hình th c nào ?
Ti ng Đ c là m t ngôn ng thu c nhóm Indogermanisch.
Ti ng n y có liên h v i ti ng Đan M ch, ti ng Na Uy và
ti ng Th y Đi n, cũng như ti ng Hòa Lan v i ti ng Fl misch
và ngay c ti ng Anh cũng có s liên h n a.
M c d u nư c Đ c có nhi u th âm, nhưng đa ph n dân
chúng Đ c đ u có th hi u đư c ti ng c a nh ng đ a
phương khác. Ngoài nư c Đ c ra t i Áo, Liechtenstein,
ph n l n c a Th y Sĩ, mi n B c Ý và m t ph n c a B ,
Pháp (Elsaß) cũng như L c Xâm B o và d c biên gi i Đ c
đ u nói ti ng Đ c như là ti ng m đ c a các qu c gia n y.
Ngay c ngư i Đ c t i Ba Lan, Rum nien và m t ít Nga
cũng còn gi ti ng Đ c t i đây.
Ti ng Đ c đư c dùng như là ti ng m đ cho 100 tri u
ngư i. Trong 10 quy n sách đư c xu t b n trên th gi i có
m t quy n b ng ti ng Đ c. Đây cũng là m t ngôn ng đư c
d ch nhi u, sau ti ng Anh và ti ng Pháp ( ).
Đ i v i ngư i ngo i qu c có l ti ng Đ c là m t lo i
ti ng r t khó. Khó nh t là văn ph m. Đ ng t thay đ i và
m o t cũng thay đ i. Trong khi đó ti ng Anh thì không,
ti ng Pháp có thay đ i theo gi ng và s ; nhưng đây ti ng
Đ c còn có thêm c trung tính cũng như th Akkusativ và
Dativ n a, mà nh ng ngôn ng trên không có. Đ c bi t
ti ng Vi t Nam thì đ ng t kh i c n chia, ch c n xem th i
gian phía trư c ho c sau ch t , ngư i ta bi t vi c y thu c
v tương lai hay quá kh ho c hi n t i. Tuy nhiên ti ng Vi t
Nam cũng thu c lo i khó; không khó v văn ph m như ti ng
Đ c, mà khó v phát âm, d u, gi ng. Ví d ti ng Trung Hoa
hay như th mà ch có 4 âm rư i. Trong khi đó ti ng Vi t có
đ n 5 âm rư i.
Ti ng Nh t là m t ngôn ng có nh ng đ c bi t riêng c a
nó. Ví d đ ng t luôn luôn đ ng cu i câu và đ ng t
y t nó có th chia thành th ph đ nh, kh ng đ nh, s , đã

v.v... Còn ti ng Đ c đ ng t ch đ ng cu i câu khi nào có
tr đ ng t . Ví d : Tôi mu n h c ti ng Anh. Ti ng Vi t dùng
như th là ch t + tr đ ng t + đ ng t chính và túc t .
Trong khi đó ti ng Đ c ph i nói là: Ich will (möchte)
Englisch lernen. Như v y là đ ng t chính ph i n m cu i
câu. Ti ng Nh t ph i nói là: Watashi wa Eigo o benkyositai.
Câu n y ch t đ ng trư c + túc t + đ ng t . T đ ng t
benkyo suru n y nó bi n thành thích (mu n) hay không
thích, không mu n, s , đã v.v... th t là r c r i. B i v y tôi
hay nói: Ngôn ng là c a s c a tâm h n là v y.
Có nhi u ngư i ngo i qu c như Th Nhĩ Kỳ, Ý Đ i L i
h đây c 30 hay 40 năm, h làm ngh lái Taxi, tôi có d p
ti p xúc v i h . H nói m t câu đã sai đ n m y ch r i. Th
h th hai, con cái c a h sinh ra t i x Đ c n y có th t t
hơn. Vì l con cái h b t bu c ph i đi h c trư ng Đ c; nên
ph i nói ti ng Đ c. Còn h đ n nư c Đ c n y ch y u là
làm th và khi đ n đây đã vào l a tu i trung niên r i, nên
h ph i ch u v y. Ngư i Vi t Nam cũng có hoàn c nh tương
t như th . Khi ra đi t n n C ng S n thì đi c gia đình,
trong đó có ông bà, cha m và con cái. Ngư i l n nh quê
cha đ t t , h c đâu quên đó; trong khi con tr không có liên
h v i quê hương cũ, nên chúng h c hành thành tài khá
nhi u. Tuy nhiên s h i nh p quá nhanh n y, ch m t th h
mà đã quên h t ti ng m đ , phong t c, t p quán v.v... làm
cho cha m , ông bà ph i lo l ng. Ch ng bi t đ n th h th
3, th 4 s ra sao đây ? Dĩ nhiên là ngư i Đ c mong cho
m i ngư i ngo i qu c s m h i nh p vào xã h i n y; trong
khi đó nh ng ngư i ngo i qu c hi n s ng t i nư c Đ c n y
h v n còn mu n b o v văn hóa, ngôn ng c a dân t c h .
Vì h nghĩ r ng: Ý nghĩa c a s h i nh p nó không nh t
thi t ph i là b đ ng hóa.

Nh ng ngư i ngo i qu c s ng t i x Đ c
Nư c Đ c là m t nư c có thi n c m v i ngư i ngo i
ki u. Tuy nhiên, th nh tho ng v n có nh ng v n đ kỳ th . Ví
d như công ăn vi c làm t t hơn, ngôn ng không gi i b ng
ngư i Đ c; ho c gi cũng có nhi u ngư i Đ c nghĩ r ng
ngư i ngo i qu c vào đây đ chi m đo t công ăn vi c làm
c a h ; nên m i có m t s đ i đãi không đ p m t; nhưng đa
ph n ngư i Đ c đ u hi u là h s ng cũng ph i nh vào
ngo i ki u; vì l nh ng năm đ u th p niên 50, 60 h ph i
c n thêm nh ng khách th đ n t Th Nhĩ Kỳ, t Ý v.v... và
ngay c đ i v i ngư i Đ c hi u chuy n m i s n ph m c a
ngư i Đ c s n xu t ra n u không bán đi kh p th gi i và dĩ
nhiên là ngư i ngo i qu c mua. Có như th ngư i dân Đ c
m i có thu nh p cao và bây gi ai cũng ph i hi u là chúng
ta s ng v i nhau, ch không ph i s ng cho nhau n a.
Nư c Đ c không ph i là m t qu c gia lý tư ng đ di dân
như nư c M , Canada hay Úc; nhưng g n đây chính ph
SPD và Grüne đã có nhi u đ o lu t có l i cho nư c Đ c và
có thi n c m v i ngo i ki u, đ khi ngư i ngo i qu c hư ng
đ n nư c Đ c, không nghĩ r ng đây là h u thân c a Nazis
đư c, mà hoàn toàn đ c l p, t do và thân thi n. Chính
ngư i Đ c cũng th y r ng s gi t h i m y tri u ngư i Do
Thái th i Hitler là m t đi u sai l m, đáng ti c; nên ngày nay
đã có nh ng đ o lu t b o v ngo i ki u và t t c đ u bình
đ ng trư c pháp lu t; ch không phân bi t tôi là ngư i Đ c,
anh là ngư i ngo i qu c n a.
B t đ u t năm 2002 biên gi i v lãnh th , v ti n b c
c a các qu c gia t i Âu Châu h u như không còn n a. M i
ngư i di chuy n t do, làm ăn buôn bán, giao d ch không
còn tr ng i n a, thì vi c kỳ th cũng gi m đi. Ngư i Đ c
cũng ph i t hi u r ng khi h bư c chân ra kh i biên gi i
c a nư c Đ c, h cũng có nghĩa là ngư i ngo i qu c v y.

M i ngư i đ n , h c hành và lưu trú t i x Đ c n y đ u có
m t lý do riêng c a nó; đ ng th i chúng ta cũng ph i hi u
hơn 2 tri u ngư i Đ c đang ngo i qu c đ sinh s ng, làm
vi c cũng có nh ng lý do c a m i cá nhân. Ngày nay th
gi i có th ch còn có m t; trong đó con ngư i ph i bi t
thương yêu nhau thì s t n t i kia m i có ý nghĩa; ch
không ph i ch là k m nh đi hi p y u như ch nghĩa
Daitoa Đ i Đông Á c a Nh t h i đ nh th chi n. Cũng
không ph i th i gian t 1934 đ n 1945 mà ngư i Đ c dư i
chính quy n Hitler đã ph i chi n đ u cho ch nghĩa đ c tài
y và cu i cùng cũng ph i đ u hàng M cũng như Anh,
Pháp mà thôi. Đây là m t bài h c l ch s có giá tr muôn đ i,
mong r ng t t c chúng ta đ u ph i h c ch không ph i ch
có ngư i Nh t hay ngư i Đ c.
Trong 81 tri u dân ngư i Đ c có g n 7 tri u ngư i ngo i
qu c. Con s y không nh và trong y đư c chia ra như
sau:
- Đông nh t là c ng đ ng Th Nhĩ Kỳ g n 2 tri u ngư i.
- Sau đó là ngư i Ý g n 600.000 ngư i.
- Ngư i Hy L p 351.000 ngư i.
- Ba Lan 260.000 ngÜ©i.
- Áo 186.000 ngư i.
- Rum nien 162.000 ngư i
- Tây Ban Nha 133.000 ngư i.
- Iran, B Đào Nha, Anh, M và Hòa Lan kho ng t
100.000 đ n 115.000 ngư i.
- B o Gia L i (Bulgarie), Ungarn và Pháp t 50.000 đ n
100.000 ngư i.
- Nh ng ngư i t n n đ n t các nư c xa hơn như Vi t
Nam g n 100.000 ngư i, Marokko 82.000 ngư i; 55.000
ngư i Libanese; 46.000 ngư i Tích Lan, 46.000 ngư i A
Phú Hãn và 36.000 ngư i n Đ .

Có đ 50% ngư i ngo i qu c s ng t i nư c Đ c n y t
10 năm tr lên và 2/3 con cái c a h đư c sinh ra t i đây.
Có kho ng 2 tri u ngư i Đ c h i cư t các nư c phía
Đông: k t năm 1987 đã v l i Đ c và riêng năm 1994 đã
có 222.600 ngư i.
S ngư i xin t n n t i Đ c m i năm m t nhi u. Ví d
như năm 1991 là 256.112 ngư i và năm 1993 là 322.600
ngư i. Trong s n y có t 4 đ n 6% đư c t n n chính tr .
Ngoài ra là nh ng lý do khác như nhân đ o, k t hôn v.v...
S còn l i b tr c xu t hay t m dung là tùy theo t ng trư ng
h p.
Ngư i ta khi đưa đơn xin t n n có 3 lý do chính đ đư c
xét đ n. Đó là:
- Lý do Tôn Giáo: Ví d như t i quê hương mình không
đư c th c thi t do tôn giáo, l bái, h i h p v.v...
- Lý do chính tr : Mình là ngư i b theo dõi, tình nghi; n u
mình tr l i quê hương s b b t tù ho c hãm h i. Tuy nhiên
đa ph n ch có lý do sau khi đ n Đ c, ch trư c khi đ n
Đ c đ t n n có lý do rõ ràng thì ít; cho nên vi c công nh n
đ đư c t n n chính tr rõ ràng là r t gi i h n. Ví d như
các cơ quan th m tra t n n chính tr Liên Bang Đ c
Zindorf luôn luôn đòi h i có b ng ch ng b đàn áp t i quê
hương c a mình; nhưng ti c r ng nh ng ch đ đ c tài,
như C ng S n Vi t Nam, thì làm sao đ có m t b ng
ch ng. T t c đ u d i trá và l a đ o; nhưng th gi i t do
thì không th nào tin đư c. Hi p ư c v ngư i t n n đã
đư c ký k t t i Genève vào ngày 28 tháng 7 năm 1951 đã
giúp cho r t nhi u ngư i đư c đ nh cư cũng như t n n t i
quê hương th hai, khi mà nơi sinh trư ng ra h không th
dung th h đư c; vì khác nhau b i chính ki n và tư tư ng.
- Đi u th 3 cũng không kém ph n quan tr ng là mình
ngư i thi u s t i quê hương mình; nhưng chính quy n

s t i đàn áp, đánh b t mình ra kh i quê hương đó cũng
như tiêu di t ngôn ng , văn hóa, phong t c, t p quán c a
mình thì ngư i y có th xin l i Đ c đ t n n.
Trên đây là 3 lý do tương đ i chính đáng. Dĩ nhiên là còn
nhi u lý do khác n a; nhưng n u không đư c ch ng minh
m t cách rõ ràng. Do v y d b cơ quan công quy n Đ c k t
lu n là đ n Đ c vì lý do kinh t , mà v i lý do n y thì không
th đ ng v ng đ trư c sau r i cũng s b ti p t c tr c xu t
v quê hương c a mình. Nơi đó đang có không bi t bao
nhiêu c m b y đang ch đón h .
S đóng góp v thu má c a ngư i ngo i
qu c cho chính quy n Đ c
Ngư i ngo i qu c sinh s ng t i Đ c ph i c m ơn chính
ph Đ c đã đành, mà chính ph Đ c ngư c l i cũng ph i
c m ơn ngư i ngo i qu c n a. Vì sao v y ? Vì l ngư i
ngo i qu c đ n đây mang nhi u n n văn hóa khác nhau, đã
góp m t và xây d ng đ t nư c n y thành m t đ t nư c đa
văn hóa. Cũng ví như trong m t vư n hoa, lâu nay đã có
tr ng lo i hoa h ng, xem ra đã đ p m t, mà nay có thêm
hoa c m chư ng, hoa lan, hoa cúc, hoa hu v.v... thì càng
đ p hơn ch có sao đâu. Ngoài ra v i s lư ng ngư i
ngo i qu c g n 7 tri u ngư i s ng trên nư c Đ c đó, g n 4
tri u ngư i có công ăn vi c làm, có hãng xư ng, nhà hàng.
Ho c gi nh ng ngư i đi làm k sư, công ch c v.v... m i
năm như th chính ph Đ c thâu vào ch ng hơn 100 t
Đ c Mã; có nghĩa là hơn 50 t Euro trong hi n t i. Đây là s
ti n đóng góp không nh c a ngo i ki u vào xã h i Đ c n y
(5). N u m i ngư i dân Đ c đ u hi u v n đ n y thì có l
làn sóng bài ngo i đ t nư c n y càng ngày càng ít hơn
đi. Vì nhi u ngư i Đ c nghĩ r ng ngo i ki u, trong đó có
ngư i t n n đ n đây đ ăn bám vào xã h i Đ c và l y m t
công ăn vi c làm c a h . Trên th c t , xã h i nào cũng có

l m k làm bi ng và hư thân; nhưng nhi u ngư i mu n đi ra
ngo i qu c, ho c mu n t n n đ n m t nư c nào, có nghĩa
là ngư i đó ph i có m t ngh l c tuy t v i m i vư t qua
đư c nh ng ch ng đư ng nguy hi m, m i có th đ n đư c
nh ng b n b t do. Ch v n đ ý chí thôi cũng đã quy t
đ nh chuy n sinh t r i, cho nên h không th ăn bám vào
xã h i n y đư c
Nhi u ngư i ngo i qu c s ng t 10 năm tr lên t i x
Đ c, ai cũng tìm cách nh p t ch Đ c, ho c xin gi 2 qu c
t ch. Đi u n y chính ph Đ c cũng khuy n khích và có
nhi u đ o lu t khác nhau đ giúp cho ngư i ngo i qu c h i
nh p vào xã h i n y mau l hơn, đ đi gánh n ng chăm
sóc, h c hành cũng như ngh nghi p cho ngư i t n n.
Sau khi tái th ng nh t nư c Đ c vào năm 1990, c Đông
Đ c l n Tây Đ c đã hòa nh p thành m t. T t c th ch
chính tr , hãng xư ng, chính ph c a mi n Đông đ u r p
khuôn theo cách t ch c c a mi n Tây và hi n t i nư c
Đ c có t t c là 13 Ti u Bang và 3 Thành Ph đ tr thành
m t nư c C ng Hòa Liên Bang Đ c to l n t i Âu Châu. 16
Ti u Bang và Thành Ph đó k theo th t A, B, C là:
1. Baden-Württemberg
2. Friestart Bayer
3. Berlin
4. Brandenburg
5. Freie Hansestadt Bremen
6. Freie und Hansestadt Hamburg
7. Hessen
8. Mecklenburg-Vorpommen
9. Niedersachsen
10. Nordrhein-Westfalen
11. Rheinland-Pfalz
12. Saarland
13. Friestaat Sachsen

14. Sachsen-Anhalt
15. Schleswig-Holstein
16. Freistaat Thüringen.
C 13 bang và 13 thành ph l n c a Đ c g p l i chưa
b ng m t Ti u Bang California c a M ; nhưng s n lư ng
qu c gia, tinh th n dân t c, thi văn, k ch ngh , h i h a, âm
nh c, th thao v.v... đã làm cho th gi i ph i n vì và ngày
nay nư c Đ c đ ng nhì ba trên th gi i v m i phương
di n. Do v y khi ngư i ngo i qu c ngư ng m v nư c
Đ c, chính là ngư ng m tinh th n dân t c, tinh th n trách
nhi m và tinh th n t ch n y.
Nư c Đ c có 13 Ti u Bang và 3 Thành Ph ; nhưng
chúng tôi ch gi i thi u sơ lư c v Ti u Bang
Niedersachsen, nơi có ngôi chùa Viên Giác hi n h u; còn
nh ng ti u bang khác quý v có th tham c u các sách ti ng
Đ c cũng như ti ng Anh vi t v nư c Đ c n y.
Ti u Bang Niedersachsen hi n có 7 tri u 600 ngàn dân
cư, sinh s ng trên m t di n tích r ng 46.352 kmỲ. Th ph
c a Ti u Bang là thành ph Hannover.
Hai ph n 2 đ t đai c a ti u bang n y chuyên v nông
nghi p tr ng tr t cũng như chăn nuôi. Thí d như th t d i
c a Oldenburg; m t c a Lüneburg Heide. V khoáng s n
h m m thì có vùng Harz. T th i vua chúa Goslar đã đư c
đào b i và m b c đã đư c phát hi n nơi đây. B t đ u t
năm 1775 Clausthal đã m trư ng d y h c cho nh ng
ngư i liên h v đ i và núi sinh s ng t i đó. đây nh ng
ngư i t t nghi p cũng đư c công nh n là nh ng k sư mi n
núi. T i Salzgitter, m s t cũng đã đư c phát hi n, l n th 3
t i Âu Châu. T i ti u bang n y d u và hơi đ t cũng chi m
đ n 5% c a toàn nư c Đ c. Braunschweig là tr s k
thu t v hóa h c cho toàn liên bang. Emden là h i c ng l n

th 3 c a B c H i. Nơi đây cũng là nơi đóng tàu r t n i
ti ng. Wolfsburg là thành ph s n xu t xe Volkswagen.
Hơn 7 tri u ngư i sinh s ng t i ti u bang n y, có hơn
500.000 ngư i s ng t i thành ph Hannover. Đây cũng là
m t thành ph tri n lãm c a th gi i.
Đ i H c Göttingen là m t đ i h c r t n i ti ng v khoa
h c t nhiên. T năm 1837 có m t nhóm giáo sư t i
Göttingen trung l p, ch ng l i s gi i tán nh ng ngư i nông
dân c a hi n pháp ti u bang và vi c n y cho đ n năm 1848
các Ngh viên t i cu c h p Qu c Gia Frankfurt đã đ c p
đ n. Göttingen cũng là nơi sinh ra nhà Toán h c và Thiên
văn h c Carl Friedrich Gauß (1771-1859). Trong th k th
20, Göttingen cũng đã phát tri n v Atomphysik mà 2 ngư i
đã lãnh dư c gi i Nobel. Đó là Max Born (1882-1970) và
Werner Heisenberg (1901-1976).
Năm 1993 c nư c Đ c s n xu t là 1.079 t Đ c Mã; có
nghĩa là hơn 1 billion cho m i s n lư ng c a qu c gia và
ngư i ngo i qu c đã d ph n không ít v s thành trư ng
kinh t t i x Đ c n y. Nghĩa là 10% (100 t Đ c Mã).
Trong đó Ti u Bang Niedersachsen đóng góp cũng không
nh . Riêng chùa Viên Giác t i Hannover m i năm có
100.000 Ph t T v thăm vi ng, l bái v.v... như v y qua
giao thông, mua s m, du l ch v.v... ngư i Vi t Nam và Ph t
T Vi t Nam cũng đã tr c ti p đóng góp vào s thành
trư ng kinh t c a Ti u Bang Niedersachsen không ph i là
ít.
N u mu n vi t đ y đ v nư c Đ c ph i đ c p v Hi n
Pháp, c tri. Nư c Đ c liên h v i ngo i qu c như th nào,
kinh t ra sao. T ng lo i k ngh m t; căn b n c u trúc c a
xã h i; đ i s ng ngư i ph n , th thao, du l ch, h i hè,
giáo d c, ngh nghi p, văn hóa, tôn giáo, âm nh c, k ch

ngh v.v... th ph i c n vi t thành m t quy n sách. Tuy
nhiên chương n y ch là chương đ i cương đ gi i thi u
nh ng nét căn b n v nư c Đ c cho nh ng ngư i Vi t
Nam sau n y hay đã đây lâu đ i không rành Đ c ng
tham c u. Còn nh ng v gi i Anh ho c Đ c ng có th đ c
tr c ti p nơi các sách v hi n có t i các Thư Vi n c a thành
ph hay Đ i H c thì s rõ nhi u hơn.
Chương II
S liên h gi a Chùa Viên Giác,
H i Ph t T , Chi B Giáo H i Ph t
Giáo Vi t Nam Th ng Nh t v i
chính quy n Đ c qua B N i V
Liên Bang t i Bonn

gày 22 tháng 4 năm 1977 tôi đã đ t chân đ n phi
trư ng Hamburg c a nư c Đ c, sau đó v Kiel
m t năm h c ti ng Đ c t i Đ i H c Kiel. Sau đó có
gi y nh p h c t i Đ i H c Hannover Phân khoa Giáo d c;
nên tôi đã d i v Hannover vào tháng 3 năm 1978.
L ra tôi không l i Đ c. Vì chương trình h c h u Đ i
H c Nh t chưa xong; nên tôi mu n v đó đ làm lu n án
cho xong; nhưng qua s yêu c u c a các anh em Sinh viên
Ph t T lúc b y gi ; nên tôi đã l i đây t đó cho đ n nay.
Đúng là m t nhân duyên v y.
Sau đó tôi đưa đơn xin t n n vì lý do Ph t Giáo b đàn
áp t i Vi t Nam và ngày 29.3.1979 S Công Nh n T N n
Liên Bang đã chính th c công nh n và sau đó tôi đã nh n
đư c Thông Hành T N n màu xanh có 2 g ch đen bên
góc.
Ngày 30 tháng 4 năm 1975 tôi và m t s các anh ch em
Sinh viên đang du h c t i Nh t có lên S quán Vi t Nam
C ng Hòa t i Tokyo gia h n thêm Thông Hành đư c 5 năm
n a; nghĩa là s Thông Hành y đ n năm 1980 m i h t giá
tr , m c d u mi n Nam Vi t Nam không còn hi n h u n a.
Tuy nhiên cũng nh Thông Hành c a Vi t Nam C ng Hòa
mà năm 1977 tôi m i đư c qua Đ c, do Tòa Đ i S Đ c t i
Tokyo c p Visa. Lúc y có gi y m i c a Bác sĩ Văn Công
Trâm, là b n h c cũ, t Đ c g i sang cùng v i gi y h c
Đ c ng .
T năn 1975 đ n 1977 chính quy n Nh t đã không c p
cho Sinh viên chúng tôi m t lo i gi y t nào c . Trong khi
đó chính quy n Đ c sau năm 1975 đã c p cho các Sinh
viên Vi t Nam t i đây Thông Hành t m (Fremdenpaß) màu
xám và sau đó chuy n qua Thông Hành T N n v i quy ch
cho ngư i t n n thu c Hi p Ư c ngày 28 tháng 7 năm
1951 Genève v ngư i t n n. Nh t không rõ ràng như
th cho nên ai cũng lo và sau khi tôi làm đơn xin t n n, tôi
N

cũng đã đư c c p m t thông hành màu xám (Frendenpaß)
như th , đ đ n ngày 29 tháng 3 năm 1979 đư c chính
th c đư c Thông Hành T N n. Th i gian xem ch ng 3
tháng là có k t qu . Lúc y ít ngư i xin t n n và lý do v ng
vàng, do v y có k t qu r t nhanh.
T 1979 đ n 1986 tôi v n dùng Thông Hành T N n n y
và t ngày 15 tháng 7 năm 1986 chính quy n Hannover đã
nh n cho tôi vào qu c t ch Đ c và k t đó đ n nay v n gi
qu c t ch Đ c như v y. Có nhi u lý do đ tr thành dân
Đ c vì l ngày v Vi t Nam chưa bi t là bao gi , v l i Vi t
Nam cho đ n nay Ph t Giáo v n còn b đàn áp. Th hai có
qu c t ch như th d h i nh p nơi đây và d dàng di chuy n
trên th gi i. Vì có nhi u qu c gia trên th gi i không c n
chi u khán mà v n đ n đư c như M , Canada, Úc ch ng
h n. Tôi là T ng Thư Ký c a Giáo H i Ph t Giáo Vi t Nam
Th ng Nh t Âu Châu ph i đi h i h p và ho ng pháp kh p
nơi; n u không có qu c t ch Đ c s ph i ch đ i lâu ngày
xin Visa thì cu c h p đã khai m c, mà nhi u khi chưa ch c
gì đã nh n đư c Visa đ đi.
Vào ngày 2 tháng 4 năm 1978 là L An V Ph t Ni m
Ph t Đư ng Viên Giác t i đư ng Kestnerstr. s 37 và vào
ngày 24 tháng 7 năm 1978 chúng tôi đã hoàn thành xong
b n N i Quy H i Sinh Viên và Ki u Bào Ph t T Vi t Nam
t i Đ c Qu c b ng ti ng Vi t cũng như ti ng Đ c.
Ngày 2 tháng 10 năm 1980 g i đơn xin ghi danh t i Tòa
án Hannover và ngày 27 tháng 6 năm 1981 Tòa án
Hannover đã chính th c ghi danh vào S H i Đoàn v i s
hi u 4844. Đ ng th i ngày 27 tháng 2 năm 1981 B Tài
Chánh Hannover cũng đã công nh n H i Sinh Viên và Ki u
Bào Ph t T Vi t Nam t i Đ c là m t h i công ích t thi n
(gemeinnützigkeit).

Riêng ph n Chi B Giáo H i Ph t Giáo Vi t Nam Th ng
Nh t t i Đ c cho đ n ngày 5 tháng 10 năm 1980 chúng tôi
m i thành l p đư c n i quy b ng ti ng Vi t và ti ng Đ c đ
sau đó ghi danh nơi Tòa án và xin tư cách công ích t thi n
t i B Tài Chánh.
Ngày 23 tháng 12 năm 1981 đã đư c Tòa án Hannover
chu n y v i s hi u 4826. Ngày 13 tháng 1 năm 1981 B
Tài Chánh Hannover đã công nh n là m t t ch c công ích
t thi n (gemeinnützigkeit) v i s hi u 25/206/28507 - 227.
Như v y c 2 t ch c đ u có pháp nhân và pháp lý đ d
b ho t đ ng trên m i bình di n c a Liên Bang. Thành viên
c a Chi B ch toàn là Tăng Ni và thành viên c a H i Ph t
T hoàn toàn là các v Cư sĩ.
Ngày 10 tháng 12 năm 1978 chính quy n Ti u Bang
Niedersachsen th i ông Dr. Ernst Albrecht là Th Tư ng đã
nh n 1.000 ngư i t n n Vi t Nam đ u tiên trên chuy n tàu
H i H ng t Vi t Nam đ n H ng Kông r i t H ng Kông
sang Đ c. Đây là s c u tr nhân đ o cao c nh t và cũng
là l n đ u tiên s ngư i t n n đ n t Vi t Nam đông đ o
nh t. Hôm đó các anh em sinh viên và chúng tôi ra phi
trư ng Hannover đ đón ti p h . Tôi xin ngh h c 1
Semester t i Đ i H c Hannover đ đi giúp đ ng bào m i
đ n t i b nh vi n Göttingen và tr i t n n Friedland. Tôi
cũng ch m i đ n Đ c hơn m t năm nên ti ng Đ c còn gi i
h n l m.
Sau đó anh Nguy n Ng c Tu n, ch Nguy n Th Thu
Cúc, các anh Văn Công Trâm, Lâm Đăng Châu v.v... l n
lư t đư c chính quy n Ti u Bang Niedersachsen mư n
làm thông d ch viên dài h n. Có ngư i làm đ n 5 năm. Còn
tôi đ u năm 1979 đã tr v l i chùa đ chăm sóc cho Ni m
Ph t Đư ng cũng như đi h c ti p t c. Ngày y có gi y khen
c a Th Tư ng g i đ n nh ng ngư i làm thi n nguy n như

chúng tôi và gi y y, nay chúng tôi v n còn gi đ làm k
ni m.
Trong khi làm thi n nguy n cho đ ng bào t n n như th
các đài truy n hình và báo chí có ph ng v n chúng tôi.
Chúng tôi tr l i thành th t v nh ng gì đang x y ra lúc đó
cũng như d tính trong tương lai cho Ph t Giáo Vi t Nam
t i x n y. Thu y ngư i dân Đ c và chính quy n r t có
thi n c m v i ngư i t n n Vi t Nam. Vì v y vào ngày 17
tháng 10 năm 1979 chúng tôi, anh Tu n, ch Cúc đã đư c
ông Geißler là m t công ch c làm trong B N i V Liên
Bang m i đ n văn phòng c a Thiên Chúa Giáo t i Kaiser-
Friedrichstr. 9 gi i thi u v nh ng sinh ho t c a Ni m Ph t
Đư ng cũng như c a H i Ph t T và ngày 23 tháng 11 năm
1979 chúng tôi đã g i lên B N i V Liên Bang m t lá thư
trình bày nh ng bu i l t ch c trong năm, báo Viên Giác,
ti n thuê nhà v.v...
Ngày 11 tháng 2 r i ngày 30 tháng 4 năm 1980 chúng tôi
đã nh n đư c 2 văn thư chính th c c a ông Dr. Geißler g i;
nhưng chúng tôi chưa quen v i hành chánh, nên đã ch ng
tr l i k p th i. Sau đó ngày 7.5.1980 chúng tôi m i làm đơn
xin tài tr . Đ u tiên chính ph cho 11.800 Đ c Mã đ lo l
Ph t Đ n. Cho 3.000 Đ c Mã xu t b n báo Viên Giác và
5.400 Đ c Mã tr ti n thuê nhà t i Kestnerstr. s 37. T ng
c ng là 20.200 Đ c Mã. Ngoài ra B Văn Hóa c a Ti u
Bang Niedersachsen cũng có giúp cho 15.000 Đ c Mã n a.
T ng c ng c a 2 nơi là 35.200 Đ c Mã.
Ngày 5 tháng 8 năm 1980 chúng tôi nh n đư c m t thư
kh n n a t B N i V , b o r ng hãy làm đơn nhanh lên
cho nh ng nhu c u mua máy móc c a nhà máy in và ngày
8 tháng 8 năm 1980 chúng tôi nh n đư c thư c a ông
Broschat m t l n n a b o r ng c n 3 gi y kh o giá khác
nhau c a 3 hãng bán cùng m t lo i máy. Th là chúng tôi
quýnh lên ph i ch y đi tìm; nhưng lúc y ti ng Đ c ch ng

rành, v l i ti ng Đ c thu c v lãnh v c chính ph nên ph i
ng i tra l i t đi n m i có. Không hi u t i sao chính ph b t
mình ph i đi kh o giá 3 hãng bán máy cùng m t hi u mà 3
nơi khác nhau. Sau n y chúng tôi m i rõ là: tuy m t lo i
máy gi ng nhau mà 3 c a hàng bán giá khác nhau, ch
không gi ng nhau, chính ph s l a hãng bán máy r nh t.
T đó v sau chúng tôi đã có kinh nghi m.
Năm đó chúng tôi còn nh n thêm đư c 10.000 Đ c Mã
mà chính ph cho l Vu Lan n a. Ngày 8 tháng 10 năm
1980 chúng tôi làm đơn xin chính ph ti n thuê nhà đ làm
chùa m i tháng đ 3.000 Đ c Mã và ngày 10.12.1980 chính
ph đã đ ng ý cho t ng năm m t. Cho đ n ngày 24 tháng
11 năm 1980 chúng tôi đã nh n đư c m t thư khác c a ông
Dr. Geißler đ ng ý cho mua máy móc cho nhà máy in cũng
như nh ng l l c khác trong năm t ng c ng là 62.011,80
Đ c Mã.
Đ n ngày 1 tháng 1 năm 1981 chúng tôi đã d i đ a đi m
v Eichelkamstr. 35A và m i tháng chính ph cho 3.000
Đ c Mã đ tr ti n nhà. Năm 1981 n y chúng tôi tương đ i
đã có kinh nghi m; nên vi c làm đơn xin tương đ i d dàng
hơn m t chút. T ng c ng năm 1981 chính ph giúp 99.800
Đ c Mã. đây tôi xin làm m t b n th ng kê đ t ơn
nư c Đ c đã giúp cho ngư i t n n Vi t Nam c a chúng
tôi và đ c bi t là ngư i Ph t T t đó đ n nay, đ tuyên
dương chính ph và nhân dân Đ c đã h t lòng h tr cho
chùa Viên Giác, H i Ph t T cũng như Chi B t i đây.
Năm 1982 chính ph giúp t ng s ti n là 70.488 DM
Năm 1983 -nt- 71.500 DM
Năm 1984 -nt- 72.700 DM
Năm 1985 -nt- 75.600 DM
Năm 1986 -nt- 79.400 DM
Năm 1987 -nt- 78.300 DM
Năm 1988 -nt- 79.880 DM

Năm 1989 -nt- 82.400 DM
Năm 1990 -nt- 86.000 DM
Năm 1991 -nt- 138.200 DM
Năm 1992 -nt- 87.700 DM
Năm 1993 -nt- 140.100 DM
Năm 1994 -nt- 127.100 DM
Năm 1995 -nt- 162.465 DM
Năm 1996 -nt- 131.760 DM
Năm 1997 -nt- 131.630 DM
Năm 1998 -nt- 138.230 DM
Năm 1999 -nt- 138.230 DM
Năm 2000 -nt- 124.400 DM
Năm 2001 -nt- 155.000 DM
Năm 2002 -nt- 77.500 Euro
N u làm con s th ng kê chung trong su t 23 năm qua
mà Chính Ph Liên Bang Đ c đã tr giúp cho chùa Viên
Giác t i Hannover đã lên đ n 2.118.206,80 Đ c Mã c ng
v i 77.500 Euro, tương đương v i 155.000 Đ c Mã. Như
v y s ti n t ng c ng là 2.273.206,80 Đ c Mã. N u tính ra
Đô-la M trong hi n t i, đ ch ng hơn M t Tri u Đô-la Hoa
Kỳ.
S dĩ m i năm có s tài tr khác nhau vì l có nhi u nhu
c u khác nhau. Ví d như ngoài vi c tài tr cho L Ph t
Đ n, Vu Lan, báo Viên Giác, ti n đi n Gas nư c sư i, sách
bút ch văn phòng v.v... thì s ti n tài tr l i tăng lên. Trong
hơn 2 tri u Đ c Mã tài tr đó chúng ta ph i t đóng góp vào
là m t ph n ba. Đây ch là nh ng chi tiêu có liên quan đ n
B N i V Liên Bang. Còn nh ng chi tiêu như sinh ho t phí,
xây chùa, xe c , b o hi m, ngư i làm, ch búa, xăng nh t
v.v... ph i trình cho B Tài Chánh Hannover c m i 3 năm
m t l n như th . Vì l ngư i Ph t T cúng dư ng ti n vào
chùa, cu i năm h xin l i thu t chính ph ; cho nên chùa
ph i ch ng minh s chi thu th t rõ ràng. Nh ng gì mà báo

Viên Giác đã đăng t i lên m i năm 6 l n và cho đ n nay g n
25 năm r i đó, đ u có báo cáo v i B Tài Chánh đ h theo
dõi. Ngư i cúng dư ng ti n cho chùa m i năm có th nh n
l i m t s ti n tr thu t B Tài Chánh nơi s t i; n u
ngư i đó có đi làm. Ch đ 10 đ n 20% ngư i đi làm có xin
l i thu ; còn đa ph n không mu n xin l i, ho c lãnh ti n tr
c p xã h i nên h không c n đ n đi u n y.
Chính ph giúp ngư i dân, đ c bi t là dân t n n cũng t
thu c a dân ra mà thôi. Dĩ nhiên là trong đó v n có ph n
đóng góp c a 100.000 ngư i Vi t Nam đang t n n và sinh
s ng t i nư c Đ c n y, mà chùa đã làm đư c nh ng gì cho
đ ng bào. Do v y chính ph v n ti p t c h tr . S giúp đ
y nh m n đ nh đ i s ng c a ngo i ki u thu c v tâm lý,
văn hóa khi còn b ng cho vi c h i nh p t i đây. S giúp
đ y c a chính ph v n không phí ph m chút nào. Vì m t
ngư i có ni m tin v i Tôn Giáo chính là nh ng ngư i đang
th c hành đ o đ c đó! Có v y xã h i s không b o đ ng,
đ i s ng tinh th n đư c yên n. Đây là s giúp đ cao quý
nh t c a chính ph v y.
Khi ngư i nh n đư c s tr giúp như chúng tôi ph i t
hi u r ng mình ph i làm gì v i b n ph n và trách nhi m;
ch không ph i ch nh n suông mà không có đi u ki n.
Su t g n 25 năm qua chúng tôi đã th hi n tinh th n t l c
và h i nh p y b ng cách là đã t o l p t i Hannover m t Cơ
s Văn hóa Tôn giáo tr giá đ 9 tri u Đ c Mã, tương
đương v i 5 tri u rư i M kim th i giá 1991. S ti n y có
đư c là do Ph t T kh p nơi t i Đ c, Âu, M , Úc Châu
đóng góp cũng như cho mư n không có l i. Ngoài ra chúng
tôi đã mư n ngân hàng 700.000 Đ c Mã cho v n đ xây
d ng n y. Cho đ n g n gi a năm 2007 thì h t n c a ngân
hàng và nhà th u. Thành qu y là m t s c g ng vư t
b c, chính ph giúp m t n y đ chúng tôi giúp m t khác,
nh m làm cho v ng vàng c ng đ ng c a ngư i Vi t Nam
đang s ng t i x Đ c n y.

Trong g n 25 năm qua chúng tôi đã đào t o đư c hàng
ngàn, hàng v n ngư i Ph t T thu n thành có quy y Tam
B o, có ăn chay gi gi i. Không nh ng ch ngư i Vi t mà
ngư i Đ c cũng đã đ n đây đ làm quen v i giáo lý t bi l i
tha n y. Đ o Ph t không có cơ quan truy n giáo, nhưng
n u ai mu n theo thì c vi c đ n chùa. Chúng tôi đ n nư c
Đ c t n n chính tr và t n n Tôn Giáo, chúng tôi đã mang
theo ni m tin c a mình cũng gi ng như ngư i Trung Hoa đã
đ n Vi t Nam g n 2000 năm trư c đ t n n và h đã mang
đ o Ph t vào Vi t Nam. Các nhà sư th c hành đ o Ph t t i
Vi t Nam, ngư i Vi t Nam th y hay nên đã ch n l a đ o
Ph t mà theo. K t đó đ n nay đã 2000 năm l ch s r i đó.
Có lúc cũng là qu c giáo như vào đ i Lý và đ i Tr n th
k th 11 đ n 14. Su t 400 năm y Ph t Giáo đã đóng góp
r t nhi u cho dân t c Vi t Nam.
Ph t Giáo đ n Đ c cũng b ng con đư ng như th , r t t
bi, hài hòa, không gây h n chi n tranh cũng như thù h n;
nên đư c chính ph và ngư i dân đây thương yêu, m n
m . Do v y chúng tôi r t ít g p khó khăn đây. Chúng tôi
đã ti p xúc v i nh ng nhân viên công ch c c a chính
quy n B N i V như ông Dr. Geißler, bà Michael, ông
Dammemann, ông Dubbert v.v... qua nhi u l n và nhi u
năm tháng như th , chúng tôi th y h r t t n tình giúp đ ,
ch v cũng như thân thi n, làm cho chúng tôi l i tin tư ng
hơn. Cho đ n hôm nay thì ông Dr. Geißler, bà Michael, ông
Dammemann đã v hưu; nhưng nh ng ơn nghĩa đó c a
quý v chúng tôi không bao gi quên đư c. B ng ch ng là
nh ng năm 1980, 1981 chúng tôi ch ng bi t gì v hành
chánh. Vì có h c hành chánh bao gi đâu; nhưng quý v đã
thôi thúc, ch v t ng li t ng tí m t đ chúng tôi nh n đư c
s tr c p m t cách d dàng. Dĩ nhiên đư ng đi nào nó
cũng ch ng đơn gi n. Có khó khăn th thách thì s thành
công y m i có giá tr . N u không, thì cu c đ i n y nó
không đ y đ ý nghĩa c a nó.

Có nhi u lúc t Bonn quý v g i lên thúc h i chúng tôi g i
đơn xu ng g p cho k p th i gian tính, hay b o nên làm gi y
t chi xu t trư c, B có th ng li n. Nh ng c ch như th
làm sao chúng tôi quên đư c. Quý v là nh ng ngư i làm
ơn, có l quý v hay quên; nhưng chúng tôi là nh ng k ch u
ơn, chúng tôi b t bu c ph i nh .
Đ nh n đư c s tài tr như th ph i là m t t ch c ch
không ph i là tư nhân. Như quý v đã th y bên trên, chúng
tôi có 2 t ch c - M t t ch c toàn là Tăng Ni và m t t
ch c khác toàn là Cư sĩ tín đ . V i mô hình n y tôi cũng
mu n ng d ng cho H i Ph t Giáo Đ c (BDV) nhưng chưa
thành công. Vì ngư i Đ c tin theo Ph t Giáo m i ch ng
hơn 100 năm nay thôi; nên chưa h th ng hóa và t ch c
hóa Giáo H i Ph t Giáo t i đây. Dĩ nhiên là Đ c có nhi u
ngư i gi i, nhưng cũng không có nghĩa là trư ng h c không
c n Th y giáo, nhà con cái không c n cha m . Cha m và
Th y giáo ch làm b n ph n c a mình ch d y, còn nên hư là
do h c đư ng, môi trư ng cũng như hoàn c nh c a ngư i
con, ngư i h c trò. Tuy t nhiên không th nói và không th
đòi là ngư i con ph i bình đ ng v i cha m , ngư i h c trò
bình đ ng v i Th y Cô giáo đư c. Như v y ý nghĩa c a s
giáo d c, đào t o đâu còn n a.
đây cũng v y Tăng Ni có gi i lu t riêng. H không l p
gia đình và s ng đ i ph ng s , ph i có m t t ch c riêng,
ch không th chung đ ng v i ngư i Cư sĩ đư c. Đây là
m t trong nh ng lý do mà cho đ n nay nư c Đ c n y
chưa tr thành m t t ch c Offenliches Recht đư c. Trong
khi đó Ph t Giáo t i Áo đã đư c công nh n t năm 1983 và
Ý vào năm 2000 là m t Tôn Giáo sánh ngang vai v i
nh ng tôn giáo khác, hi n có m t t i Âu Châu n y. Chính
nhi u ngư i Ph t t Đ c h cũng b o r ng các t ch c
Ph t Giáo t i Đ c ngày nay r t ph c t p, gi ng như m t
gian hàng bày bán m i lo i, m i th như là m t Bazar v y.

Nói th thì thê th m quá, nhưng th c t là v y. Vì l ngư i
theo Thi n Tông ch mu n gi i thi u Thi n c a mình; ngư i
theo T nh Đ cũng th . G n đây phong trào h c Ph t Giáo
Tây T ng cũng nhi u l i cũng ch ng thi u ngư i Đ c tin
theo và đ cao tông phái c a mình. Nh l i l ch s thì th y
r ng đ u tiên th i Schopenhauer và sau đó, t i Đ c n y ch
nh hư ng v Nam Tông Ph t Giáo; nhưng ngày nay t i x
Đ c n y nh hư ng c a Thi n và M t Tông Tây T ng m nh
hơn khuynh hư ng c đi n n y r t nhi u.
Đ c n y là m t x t do, mu n l p m t H i Đoàn ch
c n 5 đ n 7 ngư i là đ . Th mà năm 1978 t i Đ c n y
chưa đ s tu sĩ như th nên gi a năm 1978 tôi ph i l p H i
Sinh Viên và Ki u Bào Ph t T Vi t Nam trư c, đ r i sau
đó năm 1979 có nhi u Th y Cô qua Đ c t n n, s Tăng sĩ
m i đ y đ đ tr thành m t Chi B Ph t Giáo đúng nghĩa
t i đây. Thu y có quý Th y Thích Trí Hòa, Thích Minh
Thân, Thích Giác Minh đã cùng v i tôi, Th y Thi n Tâm,
Th y Minh Phú, Sư Cô Di u Ân, Sư Cô Di u H nh, Cô Minh
Loan đ ng vào danh sách c a Chi B đ thành l p H i. Sau
n y thì Th y Thích Trí Hòa, Th y Minh Thân và Sư Giác
Minh đi Hoa Kỳ thì có Ni Sư Di u Tâm đ n cũng như m t s
quý v xu t gia thêm, đã có chân trong Chi B nên Chi B đã
phát tri n không ng ng t đó đ n nay và s thành viên
trong hi n đã hơn 40 ngư i xu t gia. Đây là s Tăng Ni
đông đ o nh t trong các c ng đ ng c a Ph t Giáo Đ c t i
đây. N u tính h t nh ng ngư i Đ c xu t gia đang Thái
Lan, Nh t B n, Tích Lan con s y cũng chưa đ n. Vì l đ i
s ng c a ngư i xu t gia không đơn gi n chút nào. Còn t i
nư c Đ c n y s ngư i Đ c xu t gia theo Đ o Ph t chưa
đ n 20 ngư i, trong khi đó s tín đ theo Ph t Giáo không
dư i 200.000 ngư i và s ngư i thích đ c sách Ph t Giáo
cũng t 500.000 đ n 1 tri u ngư i như th .

Tôi ph i c m ơn chính ph Đ c và B N i V đã đành,
nhưng tôi cũng ph i c m ơn nh ng Th y nh ng Cô ngư i
Vi t Nam c a chúng tôi n a. N u không có h t ch c Ph t
Giáo t i đây khó thành t u. Đ u tiên ngư i chúng tôi nh c
đ n là: Sư Giác Minh. Sư theo h phái Kh t Sĩ, đã đ n t
n n t i Aachen vào năm 1979. Sau khi Sư tr i t n n
đư c m y tháng, Sư có d n v Ni m Ph t Đư ng Viên
Giác Kestnerstr. s 37, Hannover, t cu i năm 1979 đ n
gi a năm 1980 chung v i chúng tôi; sau đó Sư di dân
sang M và hi n đang s ng Ti u Bang California vùng
Los Angeles. Cu c h p ngày 5 tháng 10 năm 1980 Sư đư c
m i ngư i hi n di n b u làm Chi B Phó N i V .
Riêng tôi đư c b u làm Chi B Trư ng t năm 1980 đ n
nay. C m i 2 năm b u l i m t l n và nhi m kỳ n y (2001-
2003) có l là nhi m kỳ cu i. Vì chúng tôi mu n tr trung
hóa thành ph n lãnh đ o c a Chi B , đưa l p Tăng Ni tr
lên làm vi c. D u sao đi n a cá nhân tôi cũng đã làm vi c
trong Chi B và t i nư c Đ c n y hơn 25 năm r i. 25 năm
làm vi c t i đây tôi đư c phép xem như 50 năm t i Vi t
Nam. Vì l nư c Đ c n y cái gì cũng m i m . T t c đ u
b t đ u b ng con s không to tư ng. Công vi c t A đ n Z
ph i thành th c. N u không, s d b đ gãy gi a đư ng.
Cu i năm 1978 H i Sinh Viên và Ki u Bào Ph t T Vi t
Nam đư c thành l p và v i danh nghĩa n y chúng tôi đã
khai báo t i Ordnungsamt Hannover. Đ n năm 1979 chúng
tôi đã đ ng trên danh nghĩa n y đ xin tài tr c a B N i V
C ng Hòa Liên Bang Đ c. Năm 1981 Tòa án m i công
nh n t ch c (ngày 27.6.1981) và cùng năm n y B Tài
Chánh cũng đã công nh n tư cách công ích t thi n c a t
ch c. Chi B đư c thành l p vào ngày 5 tháng 10 năm
1980 và ngày 23 tháng 12 năm 1981 cũng đã đư c Tòa án
Hannover công nh n, đ ng th i trong năm 1981 n y t
ch c c a Chi B cũng đã đư c công nh n là m t t ch c t
thi n công ích (Gemeinnützigkeit). Như th c 2 t ch c có

cái trư c cái sau, nhưng t t c đ u đư c tư cách pháp
nhân vào năm 1981 đ chúng tôi làm vi c nh p nhàng t
1981 đ n nay (2002) và trong năm n y chúng tôi s đ đơn
lên B Văn Hóa c a Ti u Bang Niedersachsen xin h p th c
hóa tính cách Offenliches Recht đ Ph t Giáo đư c công
nh n như là m t Tôn Giáo như t i Áo và Ý đã thành công.
Ngư i th ba đư c b u vào ch c v Chi B Phó Ngo i
V thu y là Th y Thích Thi n Tâm. Th y y đ n t n n t i
Đ c vùng Münerstadt g n Würzburg t năm 1979 và Th y
tham gia Chi B cho đ n kho ng 1985 thì không còn tr c
ti p n a. M c d u Th y y v n còn nư c Đ c và đã v
hưu, Th y thích đ i s ng nh p th t, an tĩnh tu hành hơn là
đi vào nh ng vi c hành chánh.
V Thư Ký c a Chi B đư c b u thu đó là Th y Thích
Minh Thân. Th y Minh Thân cũng đ n t n n t i Đ c vùng
Barntrup vào cu i năm 1979 và d i v Düsseldorf đ đ n
năm 1985, 86 thì Th y y sang M , hi n t i vùng San
Jose Ti u Bang California t i Hoa Kỳ.
Ni Sư Thích N Di u H nh đư c b u làm Th Qu c a
Chi B . Ni Sư cũng đ n t n n t i Đ c t năm 1979, vùng
Barntrup cho đ n ngày nay và hi n là Tr trì chùa Ph t B o
t i Barntrup.
Th y Minh Phú và Cô Minh Loan thu y đư c b u vào
y Viên Văn Hóa. Th y và Cô đ u đ n Đ c t n n t năm
1979. Đ u tiên đ n tr i t n n Münerstadt và sau đó Th y
Minh Phú v chùa Viên Giác Hannover v i tôi t năm
1981 đ n 1983; sang năm 1984 Th y v Düsseldorf l p nên
Ni m Ph t Đư ng Thi n Hòa đ sau đó d i v
Mönchengladbach và tr đó cho đ n ngày nay. Cho đ n
nhi m kỳ 2001-2003 n y Thư ng T a Thích Minh Phú gi
ch c v Chi B Phó Ngo i V .

Cô Minh Loan đ n năm 1990 không đ nhân duyên n a
nên đã hoàn t c; nên không còn gi nh ng nhi m v trong
Chi B n a.
Ngư i cu i cùng trong 7 ngư i trong Chi B là Ni Sư
Thích N Di u Ân. Ni Sư đ m trách y Ban Nghi L thu
đó và qua nhi u nhi m kỳ khác nhau Ni Sư cũng đã đ m
nh n nhi u nhi m v khác nhau trong Chi B . Ni Sư cũng
đ n t n n t i Đ c t năm 1979, Münerstadt và có v
chùa Viên Giác Hannover m t th i gian ng n, sau đó Ni
Sư v Aachen đ l p nên chùa Quan Th Âm Ni T và tr
t i đó cho đ n ngày nay.
Khi Sư Giác Minh, Th y Minh Thân, Th y Thi n Tâm
không còn c ng tác v i Chi B n a thì m t s ch c v trong
Chi B đư c thay th cho Sư Bà Thích N Di u Tâm, Ni Sư
Di u Phư c, Th y Trí Hòa cũng như m t vài v m i đ n t
n n t i nư c Đ c sau n y. V sau Th y Trí Hòa đã đi M ,
nên dân s c ph i hoán đ i mãi đ h p v i nhu c u, tình
hình sinh ho t Ph t s c a t ng th i đi m và nh t là làm
sao ph i phù h p v i tinh th n N i Quy c a Chi B theo lu t
l c a nư c Đ c.
B n N i Quy c a Chi B g m có 5 chương, 10 đi u và
14 đi m - là ch đ o nòng c t c a vi c Ph t s t i Đ c t đó
đ n nay. Hôm nay tôi vi t nh ng dòng ch n y đ t ơn
chính ph ph Đ c, đ ng th i tôi cũng xin t ơn nh ng
Th y, Cô đã c ng tác v i Chi B trong su t th i gian hơn 20
năm qua, ho c ng n h n ho c dài h n. T t c là nh ng cây
tr c t c a Giáo H i t i x Đ c n y. Ph i thành th t nói
r ng chúng tôi không gi i như nh ng nơi khác; nhưng
chúng tôi bi t l ng nghe; nên đã gi v ng Chi B đư c su t
hơn 20 năm qua. Tôi là ngư i lãnh đ o luôn luôn quan ni m
r ng ph i c n nhi u bàn tay, kh i óc góp s c vào, d u d

cũng s tr nên m nh m . Cũng như th y, m t cây d u
to, cao l n đ n th m y mà đ ng trơ vơ gi a hư không, khi
gió bão th i qua, ch c ch n s d b tr c g c. Còn chúng
tôi, gi ng như nh ng chùm cây d i m c d c theo hai bên l
đư ng, tuy x u xí, khó xem, nhưng chúng tôi đã ch m lưng
vào nhau, nên gió nào có th i đ n, chúng tôi v n không b
giao đ ng. Nhi u lúc nh ng thành viên trong Chi B cũng có
nh ng s b t mãn, có lúc nh , có lúc l n, nhưng cu i cùng
r i chúng tôi cũng đã gi i quy t m t cách êm th m, nh
nhàng. Đi u n y chúng tôi đã h c đư c ngư i Đ c và
ngư i Âu M r t nhi u. Nghĩa là cái gì không thích, không
đúng thì c nói, c bàn c i và cu i cùng cái hay nh t đư c
tuy n ch n ra và đem vào ng d ng cho t ch c. Có như
th t ch c m i m nh và t o nên s tin tư ng c a m i
ngư i đư c.
Năm 1977 đơn thương đ c mã m t mình tôi đi vào x
Đ c n y, đ đ n năm 1979 có đ y đ 7 ngư i Tăng sĩ đ
l p nên m t T Ch c c a Giáo H i và ngày nay, sau hơn 20
năm, đã có hơn 40 ngư i xu t gia, nh m duy trì cũng như
phái tri n m ng m ch cho Ph t Giáo t i x n y. Con s y
th c s không nhi u đ ph i lo chăm sóc đ i s ng tinh th n
c a g n 70.000 đ ng bào Ph t T Vi t cũng như Đ c t i
đây; nhưng so ra v i truy n th ng xu t gia c a ngư i Vi t
Nam đ i v i các nư c Ph t Giáo khác t i Đ c n y, con s
y không ph i nh .
Khi chúng tôi nh n đư c s tài tr c a Chính Ph Liên
Bang như th , không có nghĩa là nh n ti n riêng cho m i cá
nhân trong Chi B , mà m i m t kho n chi thu đ u ph i rõ
ràng. N u dư ph i tr l i cho chính ph ; n u thi u, chính là
mình không bi t tính; nhưng d u dư hay thi u cũng không
đư c dư i và trên 20% c a s ti n đã d chi cho m i công
vi c. Quý v nhìn hơn 2 tri u Đ c Mã mà chính ph đã giúp
cho Giáo H i t i Đ c trong su t hơn 20 năm qua đ u n m

trên lãnh v c văn hóa c a Tôn Giáo. Ví d như tài tr m t
ph n cho l Ph t Đ n, Vu Lan. Đóng ti n thuê chùa đ có
nơi sinh ho t. Sau n y, k t năm 1991 đ n nay chuy n ti n
thuê y qua tr ti n đi n, Gas, nư c v.v... R i xu t b n báo
Viên Giác, sách v c a chúng tôi vi t, bút ch văn phòng
v.v... nghĩa là t t c nh ng s chi tiêu đó không còn đ ng l i
m t v t gì c . Ngo i tr nh ng máy in, sách v , bàn gh
văn phòng c a chính ph cho. Bây gi đã quá 20 năm r i,
nên đa ph n đã b hư ho c không còn dùng đ n n a.
Ngoài ra t t c nh ng chi thu y, cu i năm đ u ph i
tư ng trình v Bonn. Bonn s g i cho m t b khác g i là
Bundesausgleichsamt (B so sánh) đ th m đ nh l i vi c chi
thu c a Giáo H i có đúng hay không ? n u sai, s ti n chi
y b rút l i. Ví d như trong chi thu ăn u ng cho bu i l ; n u
có ai trong Ban T Ch c mua l n vào đó m t ít xà-phòng,
m t cây ch i quét nhà v.v... đi u y tr nên không h p l . Vì
l chi cho th c ph m thì ph i chi cho th c ph m, th khác
không đư c tính thêm vào. Đi u y có nghĩa là nh ng v t
x d ng y s m t luôn, ch không đư c phép còn t n t i.
Có năm chúng tôi nh n d c s tài tr c a chính ph
nhi u. Vì l năm y có t ch c H i th o, h i ngh , ho c
khánh thành v.v... chúng tôi đư c tr giúp cho vi c di
chuy n trong nư c Đ c, ch ăn, ch v.v... và dĩ nhiên
trong m i kho n chi như th chúng tôi đ u ph i có ph n
đóng góp c a t ch c mình đ ch ng 1/3 công vi c.
Tôi, cá nhân mình su t 25 năm qua cũng như quý Th y,
quý Cô trong Chi B ph i nói r ng đã không nh n m t đ ng
lương nào c a chính ph c , mà t t c đ u v i m c đích t
thi n, công ích như B n N i Quy đã đ ra. Vì nhu c u chúng
tôi không nhi u như ch đã có chùa, di chuy n có Ph t
T cúng, ăn u ng th c ph m cũng Ph t T cúng và ngay
c ti n túi cũng không c n nhi u. Chúng tôi ch c n b o
hi m s c kh e và m i ngư i đã đư c Giáo H i ho c chùa
đ a phương lo vi c y. Chúng tôi s ng đ c thân, không có

gia đình, nên ch c n tài s n, c a c i đ l i cho con cháu
đ i sau như ngư i đ i v n thư ng làm.
Tôi ch ng bi t mình ch ng còn s ng đư c bao lâu n a,
nên hôm nay sau 25 năm làm vi c x Đ c n y, tôi ph i
nói lên hai ti ng C m ơn v i chính ph Đ c và v i nh ng
ngư i đ ng đ o c a tôi đã giúp tôi đi su t m t đo n đư ng
dài c a m t th h 20 năm và th h khác c a 20 năm sau
ch c ch n s khác hơn bây gi . Vì th i gian và th y tri u
đâu có đ i ch ai. Do v y ph i làm nh ng gì khi có th làm
đư c đ t ơn Tam B o, ơn Qu c gia, ơn Sư trư ng, ơn
b ng h u, ơn thi n h u tri th c, ân chúng sanh v.v... là
nh ng đi u mà m t ngư i tu Ph t như chúng tôi không
đư c phép quên, mà ph i luôn luôn nh .
Sau đây tôi xin ghi l i m t vài di n ti n v i H i Sinh Viên
và Ki u Bào Ph t T Vi t Nam t i Tây Đ c.
Ngày 20 tháng 11 năm 1979 H i Sinh Viên và Ki u Bào
Ph t T Vi t Nam t i Đ c đã đư c thành l p và H i Trư ng
lúc b y gi là anh Th Minh Văn Công Trâm. Lúc y Trâm
còn là Sinh viên Y khoa, du h c t i Đ c t năm 1969; nghĩa
là đã Đ c 10 năm, nên ti ng Đ c khá v ng vàng. Bây gi
là Bác sĩ gây mê t i b nh vi n Iserlohn. Tôi ph i c m ơn v
n y. Vì n u không có anh Văn Công Trâm thì tôi không có
m t t i x Đ c, mà cũng đã ch ng có gi y m i đ n Đ c
thăm vào năm 1977. Trâm v n là b n h c cùng trư ng thu
Ti u H c và bây gi là đ t quy y Tam B o c a tôi.
Ngư i th hai là Th Chơn Ngô Ng c Di p, lúc y cũng
còn Sinh viên và hi n t i là K sư nhưng không còn hành
ngh k sư, mà làm ngh nhà hàng, du h c Đ c t năm
1968. Anh n y cũng đã h tr cho tôi r t nhi u t khi Ni m
Ph t Đư ng Viên Giác m i thành l p vào năm 1978 cho
đ n năm 1992 thì m i chính th c không giúp đ tr c ti p
n a.

Ngư i th ba là anh Tusito Nguy n Ng c Tu n, Sinh
viên du h c Đ c t năm 1968 và đã xong K sư, hi n đang
làm vi c t i Bưu Đi n Bonn. Thu y anh gi ch c Phó
H i Trư ng Ngo i V ; còn Th Chơn Ngô Ng c Di p là Phó
H i Trư ng N i V .
Ngư i th tư là ch Di u Hoa Nguy n Th Thu Cúc, gi
ch c Thư Ký c a H i. Ch cũng là Sinh viên du h c Đ c t
năm 1968 và đã c ng tác cho chùa Viên Giác cho đ n năm
1980, sau đó vì công ăn vi c làm nên đã d n v Hamburg
và bây gi thì cư trú t i Bonn.
Ngư i th năm là cô Th Qu Th Nhân Đoàn Th Thu
H nh; ngư i n y không ph i là Sinh viên du h c. Tuy nhiên
ch ng cũng là Ti n sĩ ngư i Đ c. Cô ta đ n Đ c đ năm
1977. Hi n gi g n Braunschweig. Nh ng năm đ u cô ta
là Th Qu c a Ni m Ph t Đư ng cũng như c a H i Ph t
T ; nh ng chi thu ngày y tôi v n còn gi cho đ n nay, đ
sang năm (2003) k ni m 25 năm thành l p chùa Viên Giác
s trưng bày nh ng k ni m khiêm như ng y cho m i
ngư i xem. Nghĩa là sau 25 năm Viên Giác đã ti n theo lũy
th a 100 ho c lũy th a 1000 ch không ph i ít.
Trong năm ngư i c a Ban Ch p Hành H i Ph t T đã có
4 ngư i là Sinh viên du h c. Do v y tên c a H i đư c đ t
là: H i Sinh Viên và Ki u Bào Ph t T Vi t Nam t i Đ c,
và đ n năm 1987, vì l đ ng bào Ph t T đ n t n n t i
Đ c càng ngày càng đông và s sinh viên đã ra trư ng; cho
nên Đ i H i năm y đã đ i danh xưng là: H i Ph t T Vi t
Nam T N n t i Tây Đ c. Đây là m t H i có t m vóc c a
ngư i Vi t Nam t i x Đ c n y. Cho đ n nay sau hơn 20
năm ho t đ ng đã có 18 Chi H i t i các đ a phương như:
Hamburg, Norden, Bremen, Hannover, Berlin, Koblenz,
Nürnberg, Frankfurt, Aschaffenburg, Wiesbaden, Saarland,
Freiburg, Mannheim, Stuttgart, Tüttlingen, Reutlingen,
München và trong 18 Chi H i đó có 7 Gia Đình Ph t T quy

t các em thi u nhi và thanh thi u niên Vi t Nam hi n đang
đi h c t i các trư ng Đ c. B y Gia Đình Ph t T y sinh
ho t t i các đ a phương như: Norden, Bremen, Hamburg,
Hannover, Berlin, Nürnberg, München và nh ng Gia Đình
Ph t T y đang sinh ho t dư i các chùa t i các đ a
phương như:
- GĐPT Pháp Quang t i Hamburg sinh ho t v i chùa B o
Quang
- GĐPT Tâm Minh sinh ho t v i chùa Viên Giác t i
Hannover
- GĐPT Chánh Ni m sinh ho t v i chùa Linh Th u t i
Berlin
- GĐPT Chánh Tín sinh ho t v i chùa Tâm Giác t i
München
Có 3 Gia Đình Ph t T sinh ho t tr c ti p v i các Chi
H i không có chùa. Đó là:
- Gia Đình Ph t T Minh H i t i Norden
- Gia Đình Ph t T Chánh Giác t i Bremen, và
- Gia Đình Ph t T Chánh Dũng t i Nürnberg; nhưng có
l nay mai Chánh Dũng s đư c sinh ho t v i Ni m Ph t
Đư ng Viên Âm v a m i đư c thành l p t i Fürth.
Ngoài ra có m t s chùa t i Đ c không có Gia Đình Ph t
T sinh ho t thư ng xuyên như:
- Chùa Ph t B o t i Barntrup
- Chùa Quan Th Âm Ni T t i Aachen
- Chùa Thi n Hòa t i Mönchengladbach
- Chùa Tam B o t i Reutlingen
- Chùa Ph t Hu t i Frankfurt.
Như v y n u k chung l i t i Đ c ngày hôm nay có 10
ngôi chùa đ t ch c nh ng khóa tu h c, l bái, c u
nguy n, ma chay, cư i h i cho kho ng 70.000 ngư i Vi t
Nam, qu là m t s dung ch a quá t i. Trong khi đó ngư i

Đ c m i nhóm ch 5 hay 10 ngư i tr lên, h đã có m t cơ
s sinh ho t tín ngư ng, d u cho thuê mư n hay mua s m.
Hi n nay (1995) theo ông Dr. Baumann, nơi quy n
Deutsche Buddhisten mà ông đã cho xu t b n thì s
lư ng H i Đoàn cũng như T Ch c và Nhóm theo Đ o
Ph t c a ngư i Đ c hi n r i rác trên C ng Hòa Liên Bang
Đ c n y không dư i 500 H i. Tôi ch ng bi t nhi u như v y
là t t, hay ít là t t. Tuy nhiên s t phát y nó cũng ch có
tính cách th i gian. N u t ch c nào có đư ng hư ng ho t
đ ng lâu dài, rõ ràng thì t ch c y s đư c nhi u ngư i
tham gia c ng tác. B ng ngư c l i, các t ch c y t tan rã.
Tôi quan ni m r ng: T t c các t ch c c a Ph t Giáo t i
x Đ c n y hay b t c nư c nào trên th gi i theo Ph t
Giáo cũng gi ng như th thôi. Nghĩa là: Thân m c a m t
cây đ i th ph i g m nhi u cành lá. N u cành nào phát tri n
t t thì s s ng mãi trên thân cây m y; n u cành nào khô,
t nó ph i b ho i di t đ cho cành khác tăng trư ng. Đây là
nguyên t c mà tôi đã đi u khi n Chi B cũng như c v n
cho s sinh ho t c a H i Ph t T Vi t Nam t i C ng Hòa
Liên Bang Đ c n y. Tôi không s hơn ho c thua, nhi u
ho c ít, mà tôi ch nói đ n s t n t i trong s t n t i đ
đư c phát tri n, thì đó là m t nguyên t c tương đ i cho
nhi u v n đ mà tôi đã làm cơ s cho s ho t đ ng t i đây.
Không tranh giành nh hư ng, không s hơn kém, mà ch
s r ng mình không đ đ c tu đ lo vun x i vư n hoa n i
tâm giác ng c a mình khi đi vào m t x s có n n văn hóa
xa l v i Đông Phương như th n y.
Trên đây là s t ch c cũng như cơ c u c a Giáo H i
Ph t Giáo Vi t Nam Th ng Nh t t i Đ c và nh có t ch c
ch t ch như th nên s liên h v i chính quy n, đi u hành
Ph t s cũng như phát tri n m i ngày m i kh i s c hơn.
Gi a Cư sĩ và Tăng sĩ đã ho t đ ng m t cách nh p nhàng.
Gi a Đ i và Đ o chúng tôi đã ki n toàn giai đo n 20 năm

xây d ng cơ s và t đây tr đi là đào t o con ngư i và đi
vào ho t đ ng. Có như th t ch c m i l n m nh và cành
cây kia trên thân th c a cây c th Ph t Giáo m i còn có
cơ h i đ tri n khai nhi u phương di n hơn th n a.
Nư c Đ c và Chính ph Đ c là m t nhà nư c pháp tr .
Nghĩa là dùng lu t pháp đ cai tr và b o đ m đ i s ng cho
ngư i dân; nên chúng tôi c m th y r t yên n, hài hòa d
s ng. Đ i s ng tho i mái y không nh t thi t do v t ch t t o
nên, mà ph i do tâm th c c a con ngư i có m t l i s ng
thích h p v i nh ng gì t do c a ta đang có thì đ i s ng y
càng có ý nghĩa nhi u hơn.
Do đó càng ngày càng có nhi u ngư i mu n đ n thăm
Đ c, ho c mu n l i Đ c cũng t lý do y là chính, ch
không ph i ai cũng mu n đ n đây vì lý do kinh t như nhi u
nhà chính tr ho c dân chúng Đ c đã phê phán v h thì
qu r t t i nghi p cho con ngư i khi ph i đánh đ i m ng
s ng c a mình đ đi tìm hai ch T Do như th đâu.
Chương n y tôi mu n đ c p đ n s liên h gi a Giáo
H i và B N i V C ng Hòa Liên Bang Đ c t khi hình
thành cho đ n khi phát tri n và chương sau tôi s có m t
cái nhìn ch quan cũng như khách quan sau hơn 25 năm
s ng t i x Đ c n y.

Chương III
Ngư i Đ c dư i m t tôi
au hơn 25 năm s ng x Đ c, tôi đã hít th không
khí c a b u tr i t do nơi đây, tôi đã ăn bánh mì,
khoai tây c a Đ c, g o và th c ph m du nh p t Á
Châu. S ng đ i s ng t do tho i mái t i x n y, l i đ u tiên
là tôi ph i c m ơn x Đ c, n u không có x Đ c cưu mang
tôi và nh ng ngư i t n n Vi t Nam cùng nh ng s c dân
khác vùng tr i t do n y thì s s ng còn và phát tri n
không có ý nghĩa gì n a c . Vì v y nh ng k ch u ơn nư c
Đ c như chúng tôi ph i c m ơn, đó là m t b n ph n. Tuy
nhiên trong cu c s ng c a xã h i n y bao gi nó cũng có
cái tương đ i c a nó. Ch có chân lý c a tôn giáo m i tuy t
đ i; nhưng nhi u khi đi u y xã h i n y cũng b m x ,
đưa lên truy n thông và truy n hình h ng ngày. Do v y
nh ng nh n xét dư i đây c a m t ngư i ngo i qu c nó
cũng ch có tính cách tương đ i và theo ch quan nh n xét
c a ngư i vi t mà thôi.
Năm 1975 khi tôi còn Nh t, tôi có vi t m t bài nh n xét
v nư c Nh t, b ng ti ng Nh t, sau hơn 3 năm đó, nhan
đ là: Nh t B n dư i m t tôi. N u ngư i ngo i qu c đ c,
ch c h n là vui, vì đúng tâm tr ng c a h ; nhưng ngư i
Nh t đ c, h không vui m y. Vì l nh ng gì ngư i Nh t ch
đ i nơi ngư i ngo i qu c nó không hoàn toàn nh hư ng
đúng như v y. Tôi k t lu n bài vi t b ng câu: Ngư i Nh t
cũng gi ng như hoa anh đào, r t đ p khi n . Tuy có s c
nhưng ch ng có hương. Đi u y có nghĩa là ngư i Nh t l ch
S

s , l phép đó; nhưng đó ch là cách xã giao thôi, ch
không ph i là t m lòng c a h . Vì m i m t dân t c có m t
dân t c tính khác nhau, ch ng ai gi ng ai và cũng ch có
m t vài vi c tiêu bi u nào đó x ng đáng tinh th n qu c gia,
ch còn đa ph n là làm theo ph n ng c a m i cá nhân
ch không ph i là t p th hay truy n th ng. Ví d như vi c
Harakiri, nghĩa là m b ng c a các võ sĩ Nh t khi mà vi c
nghĩa đáng ph i làm; nhưng ngày nay truy n th ng y h u
như không còn t n t i n a. Hay quý v đã xem phim
Kaminokaze, nghĩa là Th n Phong; nh ng c m t quân c a
Nh t ch trương m t là chi n th ng, hai là ch t ch không
ch u nh c và b i tr n; nhưng sau 2 qu bom nguyên t c a
M th Hiroshima và Nagasaki vào tháng 8 năm 1945 thì
tinh th n hy sinh y cũng không còn n a. Đây có th g i là
Mentalit t c a ngư i Nh t. Ch n y n u d ch cho đ nghĩa,
nó có nghĩa là: tâm tánh, tr ng thái tinh th n, tánh hư ng
khí ch t v.v... Khi ngư i ta nhìn vào m t dân t c, đ u tiên
ngư i ta có th đánh giá qua cái Mentalit t đó.
Ngư i Nh t r t đúng gi và siêng năng, l phép. Đó là
cái Mentalit t c a h . Còn ngư i Đ c thì sao ? Khi tôi đ n
Đ c th y ngư i Đ c cũng s ch s như ngư i Nh t, nh t là
nh ng c a kính c a c a s . Tuy không dơ, nhưng các bà
n i tr v n siêng năng lau chùi, khi n ai đi d o ngoài
đư ng, khi nhìn vào th y cũng c m ph c và khen là s ch
cũng như siêng năng quá. Ngư i Vi t Nam thì không đư c
như th - nhà bao gi dơ m i lau chùi; c a ki ng c a c a
s thì ít quan tâm đ n. H a ho ng m t năm lau ch ng vài
l n là cùng. Đ i cho khi nào th t dơ m i lau; trong khi đó
ngư i Đ c v n lau chùi thư ng xuyên. Đây là m t b n ch t
t t tư ng trưng cho s siêng năng. Nhưng ngư i Đ c r t
khép kín và l nh lùng. B ng ch ng thì quá nhi u đ nói. Ví
d nhà c a lúc nào cũng đóng, không m r ng như Á
Châu. Có l đây nh hư ng v v n đ khí h u chăng.
Chúng tôi sinh ra nh ng x nhi t đ i; nên lúc nào cũng

tho i mái ngoài đư ng hơn là trong nhà. Trong khi đó
ngư i Đ c thích trong nhà hơn là ngoài đư ng. Nh t là
nh ng cái cu i tu n th t l nh lùng đáng s ngay c
nh ng ph th l n. Các x Á Châu vào nh ng ngày cu i
tu n r t đông đ o ngư i qua l i, thăm vi ng b n bè, ch
búa, mua s m, du ngo n v.v... đâu đâu cũng r ng r ti ng
cư i. Trong khi đó Đ c h u như yên l ng vào cu i tu n.
M t ngư i ngo i qu c khi m i đ n x n y h s ng c nhiên
r t nhi u cho nh ng sinh ho t c ng đ ng như th .
Ngư i Đ c ít chào nhau khi chưa quen bi t; nhưng
ngư i M thì khác, b t k l quen gì, câu xã giao đ u tiên
là: Ông, bà có m nh kh e không ? Còn ngư i Đ c thì khó
g p câu y l m, khi chưa có s hi u bi t ho c giao h o.
Ngư i Á Đông chúng tôi ít ra cũng nho n mi ng cư i xã
giao khi g p nhau. Còn ngư i Đ c tìm đư c n cư i, r t
hi m. Đây cũng là dân t c tính c a x n y n a.
Ngư i Đ c cũng siêng năng, nhưng so ra v i Nh t chưa
b ng phân n a và ngày nay Đ i Hàn còn siêng hơn c
ngư i Nh t n a. Th nào g i là siêng năng ? Có nghĩa là
làm vi c chăm ch , không câu n th i gian, mi n sao công
vi c ch y và hãng xư ng phát tri n là đư c. Đ c t i trưa
th sáu là đã ngh cu i tu n, trong khi đó Nh t hay các
nư c Á Châu đ n chi u th b y v n chưa đư c ngh , có
nơi còn làm vi c luôn ngày ch nh t n a. N u là Đ c s
ph m lu t lao đ ng, nhưng Á Châu thì không.
Đ c ngh hè và ngh l r t nhi u. Trong khi đó Á
Châu m t năm ch ngh l đư c 1 đ n 2 tu n. N u có b nh,
ph i l y ngày ngh vào các ngày ngh hè y. Trong khi đó t i
Đ c và Âu Châu không có v n đ đó. Ngư i Nh t khi đi tìm
vi c làm, đ n m t hãng xư ng đ gi i thi u mình và mong
đư c thâu nh n v i nh ng lý do sau đây:
- Mong cho hãng c a ông ch ngày càng phát đ t. Vì có
ti n tri n, gia đình ngư i th , ngư i làm công m i có th
s ng đư c

- Mu n ti n thân theo chi u hư ng t t, khi đ i s ng t i
hãng y đư c b o đ m.
- Mu n t o uy tín cho hãng trên thương trư ng v.v...
Đó là nh ng lý do tiêu bi u đ m t k sư, m t công nhân
đư c nh n vào làm trong hãng xư ng y. Trong khi ngư i
Vi t Nam tinh th n n y ít có đư c. N u có ai đó có h i h
r ng:
-Công vi c làm c a anh s ra sao ?
-Nh l m anh ơi! nhưng lương khá.
Đó là m t trong nh ng câu tr l i thi u tinh th n trách
nhi m. N u là ngư i Nh t h s b o là: Công vi c n ng n
l m, nhưng x ng đáng v i đ ng lương c a tôi lãnh ra.
Ngư i Đ c s có m t câu tr l i khác: Vi c lương hư ng
không đư c phép nói cho ngư i khác nghe. Đó cũng là m t
tinh th n khép kín c a dân t c n y. Làm m t tu n 40 gi mà
đây các Công Đoàn mu n còn 35 gi , r i có nơi ch còn
30 gi ; như th không bi t làm sao đ phát tri n kinh t .
Ch y u chính là v n đ quy n l i và hư ng th c a cá
nhân. Trong khi đó Á Châu n u quy n l i có đòi, h s đòi
cho t p th , ch ít đòi cho cá nhân như th .
Ngư i Đ c ăn m c r t gi n d , không khoe trương như
ngư i Pháp. Tuy th trong túi ngư i Đ c v n có nhi u ti n
đ dành hơn là ngư i Pháp. Ngư i Pháp ăn m c l ch s
th t, ngo i giao th t hay, nhưng trong túi r t ít ti n. Ngư i
Đ c và ngư i Âu Châu có s tin tư ng vào s lãnh đ o c a
chính ph , hãng xư ng, ngân hàng, nên ti n b c h có, t t
c đ u đ u tư đ sinh l i, c hai bên đ u có l i và chính
ph cũng thâu thu đư c n a. Trong khi đó ngư i Á Châu,
trong đó có Vi t Nam, khi mà s tin tư ng chính quy n,
hãng xư ng hay ngân hàng không cao, không nhi u thì h
l y ti n y chơi h i cá nhân ho c gi trong nhà. Như v y c
hai đ u ch ng l i. Chính ph không thâu đư c thu , mà ti n

Cảm Tạ Xứ Đức (Thích Như Điển)

Cảm Tạ Xứ Đức (Thích Như Điển)

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cảm Tạ Xứ Đức (Thích Như Điển)

Similar to Cảm Tạ Xứ Đức (Thích Như Điển) (20)

More from Phật Ngôn

More from Phật Ngôn (20)

Cảm Tạ Xứ Đức (Thích Như Điển)