2. 5809 sayılı kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasında; Her türlü
elektronik haberleşme cihaz, sistem ve şebekelerinin
kurulması ve işletilmesine müsaade edilmesi, gerekli frekans,
numara, uydu pozisyonu ve benzeri kaynak tahsislerinin
yapılması ile bunların düzenlenmesi Devletin yetki ve
sorumluluğu altındadır.
5809 sayılı kanunda; Yetkilendirme, elektronik haberleşme
hizmetlerinin sunulması ve/veya elektronik haberleşme
şebekesi sağlanmasını teminen şirketlerin, Kurum nezdinde
kayıtlanmasını veya kayıtlanmasıyla birlikte bu şirketlere
elektronik haberleşme hizmetlerine özel, belirli hak ve
yükümlülükler verilmesi anlamına gelmektedir.
3. 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunun 8. maddesi uyarınca
elektronik haberleşme ile ilgili olarak Bakanlığın strateji ve
politikalarını dikkate alarak, yetkilendirme ile ilgili düzenlemeleri
yapmak ve buna ilişkin ikincil düzenlemeleri çıkarmak Bilgi
Teknolojileri ve İletişim Kurumunun görevleri arasında
bulunmaktadır
Telekomünikasyona ilişkin mevzuatta telekomünikasyon
hizmetlerinin hangi yöntemlerle görüleceği açıkça belirtilmiş ve
hangi hizmetin bu belirtilen yöntemlerinden hangisiyle
yapılacağı de ayrıca belirtilmiştir.
Bu yetkilendirme çeşitleri Telekomünikasyon Hizmet ve
Altyapılarına İlişkin Yetkilendirme Yönetmeliği’nin 7. maddesinde
sayılmıştır: “Yetkilendirme türleri; görev sözleşmesi, imtiyaz
5. Görev sözleşmesi , 406 sayılı Kanunun 4502 sayılı Kanunla
değişik 1,2 ve 3. maddelerinde bir telekomünikasyon hizmeti
yürütme yöntemi olarak belirlenmiştir. Kanunun 1. maddesinin 4.
fıkrasında Türk Telekom’un hertürlü telekomünikasyon hizmetini
yürütebileceği belirtildikten sonra, 5. fıkrasında, Türk Telekom’un
bu yetkiyi ancak görev sözleşmesi yoluyla kullanabileceği
belirtilmiştir.
406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu’nun 1. (Bir) maddesinde görev
sözleşmesi şu şekilde tanımlanmaktadır; Türk Telekom ile
Bakanlık arasında, katma değerli hizmetler dahil, her türlü
telekomünikasyon hizmetinin yürütülmesi ve telekomünikasyon
altyapısının işletilmesi ile ilgili hak, yetki ve yükümlülükleri
düzenlemek üzere, şartlar muvacehesinde Bakanlığın takdir
edeceği bir süre için akdedilen sözleşmeyi ifade eder.
6. Türk Telekom A.Ş‘nin özelleştirilmesi sonucu 14.11.2005
Tarihinde imtiyaz sözleşmesi olarak tekrar düzenlenmiştir.
16.06.2004 Tarih ve 5189 sayılı kanun doğrultusunda
Telekomünikasyon Kurumu ile Türksat A.Ş ve Kıyı
Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri Genel Müdürlüğü
arasında da görev sözleşmeleri.
7. Telekomünikasyon hizmetlerine dair yetkilendirme şekillerinden
ikincisi imtiyaz sözleşmeleridir.
406 sayılı Kanunun 4502 sayılı Kanunla değişik 3. maddesi ( c )
bendi “Frekans, uydu pozisyonu ve numaralandırma gibi kıt
kaynakların tahsisini ihtiva eden, her bir işletmeciye belirli, özel
hak ve yükümlülüklerin verilmesini gerektiren veya sınırlı
sayıda işletmeci tarafından yürütülecek olan telekomünikasyon
hizmetleri veya altyapısı ancak Bakanlık ile akdedilecek bir
imtiyaz sözleşmesi ile yürütülür.”
İmtiyaz sözleşmesi ile görülen hizmetler ve altyapılar ulusal
çapta olan altyapı ve hizmetlerdir.
8. İmtiyaz, idarenin bir özel kişi ile yaptığı sözleşme
uyarınca belli bir kamu hizmetinin masrafları, kar ve
zararı özel kişiye ait olmak üzere, özel bir kişice
kurulması ve/veya işletilmesi usulüdür.
Bugün itibariyle sadece GSM mobil Telekomünikasyon
hizmetleri imtiyaz sözleşmesi usulü ile görülmektedir.
9. Henüz 1. Tip Telekomünikasyon Ruhsatı verilmemiştir. İhale
aşamasında karşılaşılacak muhtemel sorunların yanı sıra bu
ruhsat türünün Genel İdare Hukuku ilkeleri ile bağdaşmadığı
da değerlendirilmektedir.
Sınırlı sayıda işletmeci tarafından bölgesel veya yerel çapta
yürütülecek telekomünikasyon hizmetleri ve/veya kurulacak
ve işletilecek telekomünikasyon altyapıları Kurum tarafından
verilen 1. Tip TR ile yürütülür.
10. Sınırlı sayıda işletmeci tarafından yürütülmesi
gerekmeyen ve 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunun Ek 18.
maddesi kapsamında yer alan mobil telefon, çağrı cihazı, data
şebekesi, akıllı şebeke, kablo TV, ankesörlü telefon, uydu
sistemleri, rehber basım ve benzeri katma değerli hizmetler
ve/veya kurulacak ve işletilecek telekomünikasyon altyapıları,
Kurum tarafından verilen 2. Tip telekomünikasyonruhsatı ile
yürütülür.
1. Tip Telekomünikasyon ruhsatı ile yetkilendirilecek şirketin
mutlaka anonim şirket niteliğinde olması gerekir. 2. Tip
Telekomünikasyon ruhsatı ile yetkilendirilecek şirketin anonim
şirket olması zorunlu değildir. Anonim şirket olabileceği gibi
limited şirket de olabilir.
11. GMPCS Mobil Telefon Hizmeti Veren İşletmeciler
Uydu Telekomünikasyon Hizmeti Veren İşletmeciler
Alt Yapı İşletmeciliği Hizmeti
Uydu Platform Hizmeti Veren İşletmeciler
Karasal Hatlar Üzerinden Veri İletim Hizmeti Veren
İşletmeciler
Uzak Mesafe Telefon Hizmeti Veren İşletmeciler
Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti Veren İşletmeciler
12. Özet olarak genel izin, bir telekomünikasyon hizmetinin
yürütülmesi için, Kurum tarafından, Kanun ve Yönetmelikte
belirtilen şartları taşıyan şirketleri belli genel şartlara tabi olarak
yetkilendiren genel düzenleyici işlem olarak tanımlayabiliriz.
Görev sözleşmesi ve imtiyaz sözleşmesi yöntemleriyle yürütülmesi
gerekmeyen, kıt bir doğal kaynağın sınırlı sayıda işletmeciye
tahsisini gerektirmeyen veya belli sayıdaki işletmelere ayrı ayrı
belli hak ve yükümlülükler verilmesini içermeyen
telekomünikasyon hizmetlerinden, Telekomünikasyon Kurumu
tarafından telekomünikasyon ruhsatı yoluyla yürütülmesi
kararlaştıranlar dışında kalan telekomünikasyon hizmetleri genel
izin yöntemiyle yürütülecektir. Örneğin; İnternet Servis
sağlayıcılığı
13. Elektronik haberleşme sektöründe yetkilendirme ile esas olarak;
Sektördeki oyuncu sayısının arttırılarak rekabetçi bir ortamın
oluşturulması,
Sektörde güven ortamının tesis edilmesi,
Yerli ve yabancı yatırımın teşvik edilmesi,
Sektörün sağlıklı gelişiminin sağlanması,
Ülke kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması,
Hizmetlerin yaygınlaşması,
Tüketicilere belirli kaliteyi haiz hizmet sunulmasının sağlanması,
Tüketicilerin korunması hedeflenmektedir.
14. 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanununda tanımlanan
aşağıdaki işlevlerin hepsi Kurumdan yetkilendirme alınarak
gerçekleştirilebilir:
Elektronik haberleşme: Elektriksel işaretlere
dönüştürülebilen her türlü işaret, sembol, ses, görüntü ve
verinin kablo, telsiz, optik, elektrik, manyetik, elektromanyetik,
elektrokimyasal, elektromekanik ve diğer iletim sistemleri
vasıtasıyla iletilmesini, gönderilmesini ve alınmasını,
Elektronik haberleşme alt yapısı: Elektronik haberleşmenin,
üzerinden veya aracılığıyla gerçekleştirildiği anahtarlama
ekipmanları, donanım ve yazılımlar, terminaller ve hatlar da
dahil olmak üzere her türlü şebeke birimlerini, ilgili tesisleri ve
bunların bütünleyici parçalarını,
15. Elektronik haberleşme alt yapısı işletimi: İlgili alt yapıya
ilişkin gerekli elektronik haberleşme tesislerinin kurulması,
kurdurulması, kiralanması veya herhangi bir surette temin
edilmesiyle bu tesisin diğer işletmecilerin veya talep eden
gerçek veya tüzel kişilerin kullanımına sunulmasını,
Elektronik haberleşme hizmeti: Elektronik haberleşme
tanımına giren faaliyetlerin bir kısmının veya tamamının
hizmet olarak sunulmasını,
Elektronik haberleşme şebekesi: Bir veya daha fazla nokta
arasında elektronik haberleşmeyi sağlamak için bu noktalar
arası bağlantıyı teşkil eden anahtarlama ekipmanları ve hatlar
da dahil olmak üzere her türlü iletim sistemleri ağını,
16. 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanununun 8 inci maddesi
uyarıca ihtiyaç duyulan elektronik haberleşme hizmeti ve/veya
şebekesi veya altyapısının öncelikle Kurumca yetkilendirilmiş
işletmecilerden karşılanması esastır. Ancak;
Bir gerçek veya tüzel kişinin, kendi kullanımındaki taşınmazların
dâhilinde ve her bir taşınmazın sınırları dışına taşmayan,
münhasıran şahsi veya kurumsal ihtiyaçları için kullanılan ve
üçüncü şahıslara herhangi bir elektronik haberleşme hizmeti
verilmesinde kullanılmayan, sağlanmasında herhangi bir ticari
amaç güdülmeyen ve kamu kullanımına açık olarak sunulmayan
ve
Kamu kurum ve kuruluşlarının münhasıran verdikleri hizmetler ile
ilgili olarak özel kanunları uyarınca kurdukları elektronik
haberleşme hizmeti ve/veya şebekesi veya altyapısı
yetkilendirmeye tabi değildir.
17. 5809 sayılı kanunun 10 maddesi uyarınca; Kurum, elektronik
haberleşme hizmetinin verilebilmesi, elektronik haberleşme
şebekesi ve altyapısının işletilebilmesi için başvuruda bulunan
gerçek ve tüzel kişilere deneme veya gösterim amaçlı geçici
izin verebilir.
Bununla ilgili usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.
18. 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ile yürürlüğe giren yeni
yetkilendirme rejiminde mevzuatımızda yer alan hükümler
doğrultusunda yetkilendirme, bildirim veya kullanım hakkının
verilmesi yoluyla yapılır.
Elektronik haberleşme hizmeti sunmak ve/veya şebekesi veya alt
yapısı kurup işletmek isteyen şirketler faaliyete başlamadan önce
Kurum düzenlemeleri çerçevesinde Kuruma bildirimde bulunurlar.
Kuruma bildirimde bulunan şirketler, sunmak istedikleri elektronik
haberleşme hizmeti ve/veya işletmek istedikleri elektronik
haberleşme şebekesi veya altyapısı için numara, frekans, uydu
pozisyonu gibi kaynak tahsisine ihtiyaç duymuyorlar ise
Kurumun belirlediği usul ve esaslara uygun bildirimle birlikte;
kaynak tahsisine ihtiyaç duyuyorlar ise Kurumdan kullanım
hakkı alınması kaydıyla yetkilendirilirler.
19. Kurum, kullanım hakkı verilmesinin gerektiği elektronik
haberleşme hizmetlerini ve bu hizmetlere ilişkin kullanım hakkı
sayısının sınırlandırılmasının gerekip gerekmediğini tespit eder.
Kullanım hakkı sayısının sınırlandırılmasının gerekmediği tespit
edilen elektronik haberleşme hizmetleri için usulüne uygun
başvuruyu müteakip 30 gün içerisinde Kurumca kullanım hakkı
verilir.
20. Kullanım hakkı sayısı, ancak kaynakların sınırlı sayıda işletmeci tarafından
yürütülmesinin gerektiği durumlarda ve kaynakların etkin ve verimli
kullanılmasını teminen sınırlandırılabilir. Kullanım hakkı sayısının
sınırlandırılması halinde;
1. Uydu pozisyonu ile ulusal çapta verilecek frekans bandı kullanımını
ihtiva eden ve sınırlı sayıda işletmeci tarafından yürütülmesi gereken
elektronik haberleşme hizmetlerine ilişkin yetkilendirme politikası, hizmetin
başlama zamanı, yetkilendirme süresi ve hizmeti sunacak işletmeci sayısı
gibi kıstaslar Bakanlık tarafından belirlenir ve yetkilendirme Kurum
tarafından yapılır. Ancak, ulusal çapta verilecek frekans bandı kullanımını
ihtiva eden ve sınırlı sayıda işletmeci tarafından yürütülmesi gereken
elektronik haberleşme hizmetlerine ilişkin ihaleleri Bakanlık gerekli
gördüğü hallerde doğrudan kendisi de yapabilir.
2. İlk maddede belirtilen hususların dışında kalan ve sınırlı sayıda
işletmeci tarafından verilecek olan elektronik haberleşme hizmetlerinin
yürütülmesine ve/veya elektronik haberleşme şebeke ve alt yapısının
tesisi ve işletilmesine ilişkin olarak, gerekli işlemler Kurum tarafından
yürütülür.
21. (1) Bildirim veya bildirimle birlikte kullanım hakkı verilmesi suretiyle
yetkilendirilmek için Kuruma başvuru yapan şirkette aşağıdaki şartlar
aranır:
a) Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre, yalnızca yetkilendirmeye
tabi faaliyetleri veya bununla birlikte yetkilendirme konusu hizmeti
yerine getirirken gerekli ve/veya ilgili olan cihaz satış, kurulum,
bakım-onarım ve danışmanlık gibi faaliyetleri yürütmek üzere
anonim veya limited şirket statüsünde kurulmuş olması,
b) Şirketin tescil ve ilan olduğu Ticaret Sicil Gazetesinde yer alan
ana sözleşmesinde faaliyet alanı kapsamında “elektronik
haberleşme hizmeti/telekomünikasyon hizmeti sunulması ve/veya
şebekesi veya altyapısı kurulup işletilmesi” ifadesine veya
yetkilendirilmeyi talep ettiği elektronik haberleşme faaliyetine yer
verilmiş olması,
22. c) (Değişik:RG-23/9/2011-28063) şirket hisselerinden en az
yüzde onuna sahip gerçek kişi ortaklar ve tüzel kişiliği idare ve
temsile yetkili kişilerin 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza
Kanununun Üçüncü Kısım Onuncu Bölümünde sayılan bilişim
alanındaki suçlardan hürriyeti bağlayıcı ceza ile hüküm giymiş
olmaması, taksirli suçlar hariç olmak üzere, ağır hapis veya 5
yıldan fazla hapis cezalarından biri yahut basit ve nitelikli zimmet,
irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, görevi kötüye
kullanma, inancı kötüye kullanma, hileli iflas ve konkordato,
kaçakçılık suçları, resmi ihale ve alım-satımlara fesat karıştırma,
kara para aklama, vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına iştirak
suçlarından dolayı hüküm giymiş olmaması gerekmektedir.
23. (2) Sayısı sınırlandırılmış kullanım hakkına ilişkin yetkilendirmelerde,
birinci fıkranın (a) bendi hariç olmak üzere diğer başvuru şartları
aranır. Ayrıca;
a) Geçici 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi hükmü saklı
kalmak üzere, başvuru sahibi şirketin Türkiye Cumhuriyeti
kanunlarına göre yalnızca yetkilendirme kapsamındaki faaliyetleri
yürütmek üzere anonim şirket statüsünde kurulmuş ya da ilgili
ihale şartnamesinde belirtilen süre içerisinde kurulacak olması,
b) Anonim şirket hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olması,
c) İlgili mevzuat ve/veya ihale şartnamesinde öngörülen koşulları
sağlaması, gerekmektedir.
24. (3) (Değişik:RG-23/9/2011-28063) Birinci ve ikinci fıkralarda
belirtilen şartları sağlamayan ve/veya noter onaylı imza sirkülerine
uygun yapılmayan başvurular geçersiz kabul edilir.
(4) (Değişik:RG-23/9/2011-28063) İşletmecinin yetkilendirme
süresi boyunca Kurum düzenlemeleri saklı kalmak kaydıyla, birinci
ve ikinci fıkralarda belirtilen şartları sağlaması zorunlu olup; bu
şartları kaybetmesi veya söz konusu şartları sağlamadığının daha
sonra tespit edilmesi halinde, kendisine Kurum tarafından
durumun niteliğine göre uygun bir süre verilerek, gerekli şartların
yerine getirilmesi bildirilir. Süre sonunda durumun düzeltilmemesi
halinde yetkilendirme iptal edilir.
Yetkilendirme, telekomünikasyon hizmetlerinin sunulması ve/veya telekomünikasyon altyapılarının kurulması ve işletilmesi için sermaye şirketlerinin belirli hükümler çerçevesinde yetkili kılınması anlamına gelmektedir.
Bu düzenleme Türk Telekom ile diğer operatörler arasında Türk Telekom aleyhine bir ayrımcılık yapmaktadır. Türk telekom diğer bir operatörün telekomünikasyon
ruhsatıyla veya genel izin ile yürütebileceği bir telekomünikasyon hizmetini de ancak görev sözleşmesi ile yürütebilecektir. Görev sözleşmesi veya imtiyaz
sözleşmesi, hem hazırlanma ve yürürlüğe girme prosedürünün zorluğu hem de tabi olduğu sınırlamalar ve yükümlülüklerin ağırlığı nedeniyle, telekomünikasyon
ruhsatı ve genel izne göre bunları kullanan operatörler açısından daha dezavantajlı durumdadır.
İmtiyaz sözleşmeleri ile telekomünikasyon hizmetlerinin gördürülmesi, Avrupa ülkelerinde fazla kullanılan bir yol değildir.
Bunun yerine genellikle idari izin diyebileceğimiz ruhsat veya genel izin yoluyla hizmet gördürülmesi tercih edilmektedir.
Hem dünyadaki düzenlemeler hem de AB düzenlemeleri telekomünikasyon hizmetleri için esas olarak lisans yeni idari izin yöntemini öngörmektedir. Bunun
yanında hem izin ( ruhsat ) yöntemi çok sık olmasa da kamu hizmeti yürütülmesinde de başvurulan bir yöntemdir.
Tip Telekomünikasyon ruhsatı ile yetkilendirilecek şirketin hisselerinin nama yazılı olması şarttır. 2. Tip Telekomünikasyon ruhsatı ile yetkilendirilecek şirket anonim şirket olsa bile hisseleri nama yazılı olma şartı yoktur.
1. Tip Telekomünikasyon ruhsatı ile yetkilendirilecek şirketin daha önce başka şekilde yetkilendirilmemiş olması şarttır. Daha önce herhangi bir şekilde
yetkilendirilmiş olan bir şirket, ancak kuracağı yeni şirket aracılığı ile 1. Tip Telekomünikasyon ruhsatı ile yetkilendirilebilir. Fakat illa ki bu şirket
yetkilendirilmek isteniyorsa, aşağıda incelenecek olan devir prosedürüyle yetki devredilmeli, böylece yetkisiz hale gelen şirket 1. Tip Telekomünikasyon
ruhsatı ile yetkilendirilmelidir. 2. Tip Telekomünikasyon ruhsatı açısından böyle bir şart söz konusu değildir. Yetkilendirmenin türü imtiyaz sözleşmesi
ve 1. Tip Telekomünikasyon ruhsatı olmamak kaydıyla, bir şirket sınırsız sayıda yetkilenebilir. Bunu engelleyen herhangi bir hüküm mevcut değildir.