4. IRAKURGAIA: Lexikoa I
• Hiztegia
Ugaldu ----- Ugaritu Xede -------- Helburu
Hausnartu– Pentsatu Ihardetsi---- Erantzun
• Esapideak
Aho batez Aho betean Aho bete hortzekin
• Familia
Ama: emakumezko gurasoa
Aita: gizonezko gurasoa
Semea: gurasoen gizonezko umea
Alaba: gurasoen emakumezko umea
Anaia: guraso bereko gizonezko umea, gizonezkoarekiko
Neba: guraso bereko gizonezko umea, emakumezkoarekiko
Ahizpa: guraso bereko emakumezko umea, emakumezkoarekiko
Arreba: guraso bereko emakumezko umea, gizonezkoarekiko
Amona: aita edo amaren ama
Aitona: aita edo amaren aita
Birramona: aitonaren edo amonaren ama
Birraitona: aitonaren edo amonaren aita
Herenamona: birraitonaren edo birramonaren ama
Herenaitona: birraitonaren edo birramonaren aita
4
Adi-Adi Euskarari 5- Lehengo Gaia : Galdera
5. Lexikoa II: Izenondoak-esapideak eta hitz paronimoak
Atzizkiak
Bizi - Ki -keria -dun -di -gabe
Izenondokoak
Handi--- azkar--- alai--- argi---zakar
Hiztegia
Zangoa --- oina Apatxa ---- hanka
Muturra--- aurpegia Ilea---- zurda
Konparazioak
Txerria bezain zikina/ apala/ arina/ tematia/ maltsurra
Esapide
Esne mamitan bizi: ondo baino hobeto bizi
Izatekoa izan: apartekoa izan
5
Adi-Adi Euskarari 5- Lehengo Gaia : Galdera
7. AHOZKO KOMUNIKAZIOA: Hizkera Zientifikoa
Non erabil dezakegu??????
- Dokumentaletan
Zelakantoaren deskribapena
- Itsako animaliekin konparazioak egiteko
-Azaldu nolakoak diren
- Azaldu haiei buruz dakizun guztiak
- Esan zein duzun gustukoa eta zergatik
7
Adi-Adi Euskarari 5- Lehengo Gaia : Galdera
8. IDATZIZKO KOMUNIKAZIOA: Animaliak deskribatzea
Deskribapena idaztea: guidoia
Azaldu nolakoak diren
Azaldu nolakoak bizi diren
Zer ahalmen dituen
Nolako harremanak dituen gizakiekin
8
Adi-Adi Euskarari 5- Lehengo Gaia : Galdera
9. GRAMATIKA: Perpausaren osagaiak
Perpausa edo esaldia
Esanahi osoa duen hizkerako atalik txiena da.
Letra larriz hasi eta puntuz amaitzenden atala da.
Bi osagai nagusi ditu: izen-sintagma eta aditz-sintagma
Izen-sintagma edo sujetoa
Izenaren inguruan, izen-sintagma izenak eta bere osagaek (determinatzaileek eta
adjektiboek) osatzen dute.
Batzuetan izen-ordainaren ordez izen ordaina agertzen da: Aitor etorri da, Zu etorri
zara.
Sujetoren lana dauka: NOR edo NORK kasuan egon daiteke.
Aditz-sintagma edo predikatua
Aditzaren inguruan dago, perpausaren zatia da: predikatua
Aditzak eta bere osagaiak (adberbioak adib.) osatzen dute: korrika etorri zara kaletik
NOR kasua osagarri zuzena da, NORI kasuan egonez gero osagaiaren funtsioa
betetzen dute. Aitzolek (subj) zure jaka (OZ) irakasleari eman dio
http://www.educaplay.com/es/recursoseducativos/695049/izen_eta_aditz_sintagma.htm
9
Adi-Adi Euskarari 5- Lehengo Gaia : Galdera
10. HIZKUNTZAREN KULTURA
Testu tipologia: Deskribapen-testua
Gernikako Batzar- etxea
Ikasten ikasi: Eskema egin
Egin proposmaenak zure herriaren turismo kanpaina abian jartzeko
10
Adi-Adi Euskarari 5- Lehengo Gaia : Galdera
11. LITERATURA: Testu literarioak
Testu mota:
Hitz-jokoak
Iragarkiak
Olerkiak
Natura-zientzietako azalpenak
Ipuinak
Albisteak
Zenbat buru, hainbat aburu
11
Adi-Adi Euskarari 5- Lehengo Gaia : Galdera
12. Adi-Adi euskarari 5
Bigarren Gaia
A zer kakao-nahastea!
Ander Plaza Vázquez
Lauro Ikastola – 5 E
Urria, 2012
12
14. IRAKURGAIA: Lexikoa
Hiztegia
Elezahar --- kondaira Ale --------- kutsu
Apain------- dotore Aire -------- bihi
Zaporeak
Gozoak Garratzak
Gaziak Mingotsa
Nire gustuko jaiak ----------- Gustuko ez ditudanak
Atzizkiak (-ondo, -ti/-di) :Sagarra – Sagarondo – Sagastia
Komparazioak: Haritza zumea baino ederragoa da (sendoagoa, makalagoa,
bigunagoa)
Esaera Zaharrak:
Haritz eroriari, orok egur.
Arbola, bizi deno, baduke itzala
Adjetiboen Antonimoak
Sotil Indartsu Zatar
Mardul Gogor
Ahul Lodi
14
Adi-Adi Euskarari 5- Bigarren Gaia: A zer kakao nahastea!
15. - Zenbakiekin idazkera
• 107.634: Ehun eta zazpi mila seiehun eta hogeita hamalau
• 33.333: Hogeita hamairu mila eta hiruehun eta hogeita hamahiru
• 240.874: Berrehun mila eta berrohogei mila zortzirehu eta hirurogei eta hamalau
• 1.322.001: Milioi bat hiruehun eta hogeita bi mila eta bat
• 69.763 : Hirurogeita bederatzi mila zazpirehun eta hirurogeita hiru
• 874.364: Zortzirehun eta hiruhogeita lau mila hiruehun eta hirurogeita hamalau 15
Adi-Adi Euskarari 5- Bigarren Gaia: A zer kakao nahastea!
16. AHOZKO KOMUNIKAZIOA: Izen zientifikoak lantzea
- Landareen izen zientifikoak
Mendafin: Mentha piperita
Kamamila : Chamomilla recutita
Izpiliku: Lavandula officialis
Erromero: Rosmarinus officialis
- Nor bere burua aurkeztea
Zure izena
Non bizi zaren
Nolako ezaugarri orokorrak dituzu
Adi-Adi Euskarari 5- Bigarren Gaia: A zer kakao nahastea! 16
17. IDATZIZKO KOMUNIKAZIOA: Pertsonak deskribatzea
Deskribapena idaztea: guidoia
Izena
Jaioterria
Lanbidea
Lorpenak
Adi-Adi Euskarari 5- Bigarren Gaia: A zer kakao nahastea!
17
18. GRAMATIKA: Perpausaren osagaiak
Izena
Pertsonak, animaliak, landareak, sentimenduak eta gauzak
aipatzeko erabiltzen dira.
Izen mota: Bizidunak eta bizigabeak; bereziak eta arrutak;
zenbagarria eta zenbakaitza; neurgarriak eta neurgaitzak
Izen motak
Izen bizidunak: pertsona eta animalientzako --- deklinabidea--- amarengana
Izen bizigabeak: beste guztiak, landareak barne---- deklinabidea--- etxera
Izen arruntak: multso bateko pertsona, gauza, animalia edo leku guztiak adierazteko
mugatzailea hartu ohi dute eta xehez idazten dira: mahai (a)
Izen bereziak: petsona, gauza, animalia eta leku jakinak adierazteko, larriz idazten dute
ez dute mugatzailearik hartzen: Gorka, Bermeo
Izen zenbakarriak: zenbatu daitezkeen izenak dira ---- lau lagun
Izen zenbakaitzak: ezin dira zenbatu eta ez dute zenbatzailerik: kemena, zaletasuna
Bi multsoetan banatzen dira
1. Neurgarriak: litro bat ur
2. Neurgaitzak: ugaritasuna edo urritasuna, izen ondondoakoak erabiltzen dira:
handi/txiki --- luze/labur ---- gogor/leun
Adi-Adi Euskarari 5- Bigarren Gaia: A zer kakao nahastea! 18
19. HIZKUNTZAREN KULTURA
Testu tipologia: Azalpen-testua
Landareak eta euskal usadioak
Ikasten ikasi: Testuaren egitura
Testu antolaketa
Sarrera….
antolatu informazioa
Bukaera
Landareak: sendabelarrak, haritza, elorri zuria, lizarra, eguzki-lorea,
kamamila, malba, ebaki-belarra, belar latza, pagoak, gaztainondoak
Adi-Adi Euskarari 5- Bigarren Gaia: A zer kakao nahastea! 19
20. LITERATURA: Prosa eta poesia
Idazleak:
Bernardo Atxaga: Bi letter jaso nituen oso denbora gutxian,
Behi euskaldun baten memoriak, Suegeak txoriari begiratzen dionean
Joan Mari Irigoien: Barkamena gaztelua, Udazkenak bakoitik,
Metak eta kometak, Apaiz zaharraren gitarra
Pako Aristi: Martinellok ez du kukurik, Zazpi pirata balsa batean, Itsasontzi
baten, Benetako lagunen aterbea, Deborah hondartza bakarti batean
Ez da atzo goizekoak
Adi-Adi Euskarari 5- Bigarren Gaia: A zer kakao nahastea!
20
