1. 41
Τα προσωπικά αντικείμενα του Ιωάννη Α. Καποδίστρια
Νικολέττα Ζυγούρη
Ιστορικός, ΜΔΕ
Η εμβληματική για την ιστορία της χώρας μας προσωπικότητα του Ιωάννη Καποδίστρια
υπήρξε το θέμα συνεδρίων και ημερίδων που έλαβαν χώρα το 2014, σε ευρωπαϊκές πόλεις, όπως
η Αθήνα1
, η Βέρνη2
και η Λωζάννη3
. Με αφορμή την επέτειο των διακοσίων χρόνων από το Συνέ-
δριο της Βιέννης (1814), ιστορικοί ερευνητές παρουσίασαν τη δράση του διπλωματικού τότε ακο-
λούθου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας που καθόρισε την τύχη της μεταναπολεόντιας
Ευρώπης. To όραμά του, η Ευρώπη των λαών και όχι των αυτοκρατοριών -αν και πρόωρο για την
εποχή του- διαφαίνεται μέσα από την προσπάθειά του, ως εκπροσώπου της ρωσικής εξωτερικής
πολιτικής, να διασώσει την ηττημένη Γαλλία από τις αρπακτικές διαθέσεις των αυτοκρατοριών
της Αυστρίας, της Βρετανίας και της Πρωσίας και να συμβάλλει τα μέγιστα στη δημιουργία του
Ελβετικού Συντάγματος που εξασφάλιζε στο κέντρο της Ευρώπης μια ανεξάρτητη και ενωμένη
Ελβετία, η οποία θα λειτουργούσε ως παράγοντας εξισορρόπησης των επιρροών των Μεγάλων
Δυνάμεων. Η ρήτρα άλλωστε της ουδετερότητας της Ελβετίας που υπάρχει από τότε στο Ελβε-
τικό Σύνταγμα θεωρείται δικής του εμπνεύσεως.4
Σημαντική ήταν επίσης, η συμβολή του στη
1 Ημερίδα στο Αμερικάνικο Κολλέγιο Αθηνών (1-12-2014) με θέμα: «Το Συνέδριο της Βιέννης: Διπλωματία και
γεωπολιτικοί σχεδιασμοί στην Ευρώπη κατά τον 19ο
αι.» που συνδιοργάνωσε η Εταιρεία Μελέτης Έργου Ιωάννη
Καποδίστρια με τις πρεσβείες της Αυστρίας και της Ελβετίας.
2 Ημερίδα στη Βέρνη της Ελβετίας με θέμα: «Η Ευρωπαϊκή πολιτική του Ιωάννη Καποδίστρια» έλαβε χώρα στην
Ελληνική Πρεσβεία της Ελβετίας στις 14 Μαρτίου του 2014. Κύριοι ομιλητές ο καθηγητής Ιστορίας Χαράλαμπος
Μπαμπούνης, η ιστορικός Michelle Bouvier-Bron και ο Ανδρέας Κούκκος, καθηγητής Νεότερης Ιστορίας και πρό-
εδρος της Επιστημονικής Επιτροπής της Εταιρείας Μελέτης Έργου Ιωάννη Καποδίστρια.
3 Στη Λωζάννη οργανώθηκε Διεθνές Συνέδριο με θέμα: “Le Gongrés de Vienne et le Canton de Vaud. 1813-1815”
από τον ιστορικό M.Olivier Meuwly και το καντόνι του Vaud. (27-29 Νοεμβρίου 2014).
4 Ο Ι. Καποδίστριας ως πληρεξούσιος της Ρωσίας ήρθε σε επαφή με τον Πρόεδρο της Ελβετικής Ομοσπονδίας φον
Ράινχαρτ και τον έπεισε να διαπραγματευθεί σύμβαση σύμφωνα με την οποία το σύστημα ουδετερότητας που είχε
υιοθετηθεί στις 20 Νοεμβρίου του 1813, τροποποιούμενο σε μερικά σημεία, θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από
τις σύμμαχες Δυνάμεις και να εξασφαλίσει, παράλληλα τα ζωτικά συμφέροντα της Ελβετίας. Οι προϋποθέσεις τις
οποίες του υπέδειξε ώστε η Ελβετία να ανακτήσει το δικαίωμα της ουδετερότητάς της ήταν: 1) μία διακήρυξη με
την οποία ο ελβετικός λαός θα αφαιρούσε από το μεσάζοντα Ναπολέοντα οποιαδήποτε εξουσία ή επιρροή, 2) ανά-
κληση των ελβετικών στρατευμάτων που βρίσκονταν στην υπηρεσία της Γαλλίας και 3) ακύρωση των συνθηκο-
λογήσεων που είχαν συναφθεί. Επίσης ο Καποδίστριας ενίσχυσε την εθνική ενότητα της Ελβετίας συμβάλλοντας
στην ολοκλήρωση της συντακτικής εργασίας της Δίαιτας, η οποία καθόρισε το Ομοσπονδιακό της Σύνταγμα. Βλ.
Π. Πετρίδης, (1976), «Τα πολιτικά σχέδια του Καποδίστρια για μια νέα τάξη Πραγμάτων στην Ευρώπη» στο: Δάφ-
νη στον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Διακόσια χρόνια από την γέννησή του, Τετράδια Ευθύνης 5, σσ. 172-174.

2. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
42
δημιουργία της Γερμανικής Ομοσπονδίας, την οποία σύμφωνα με την συνθήκη που υπογράφηκε
στις 8 Ιουνίου 1815 θα συνιστούσαν 41 γερμανικά κράτη ως ισότιμα μέλη με κυρίαρχη εξουσία.5
Στο Συνέδριο της Βιέννης ο διπλωμάτης κόμης Ιωάννης Καποδίστριας πραγματικά διαπρέπει,
αφού αναδεικνύοντας τα χαρίσματα της προσωπικότητάς του, την ευστροφία του, την προνοητι-
κότητα, την υπομονή και επιμονή του καταφέρνει, μέσα από λεπτούς χειρισμούς να διευθετήσει
δύσκολα θέματα και να γίνουν οι προτάσεις του αποδεκτές από τις ευρωπαϊκές αυλές. Τα τιμη-
τικά παράσημα, τα αναμνηστικά και τιμητικά μετάλλια καθώς και τα δώρα που του προσέφεραν
οι συμμετέχοντες στο Συνέδριο της Βιέννης Αυτοκράτορες, είναι ενδεικτικά του διπλωματικού
του κύρους. Αντικείμενα του Ι. Καποδίστρια που αναφέρονται ή σχετίζονται με το Συνέδριο της
Βιέννης έχουν δωρηθεί από τους απόγονους του Γεωργίου Καποδίστρια (αδελφού του Κυβερνή-
τη) στο Μουσείο Καποδίστρια στην Κέρκυρα6
και στο Μουσείο Μπενάκη7
.
Από το Μουσείο Καποδίστρια προέρχονται και τα πορτραίτα μινιατούρες ζωγραφισμένα σε
όστρακο, των έξι αυτοκρατόρων που
συμμετείχαν στο Συνέδριο της Βιέννης.
Αυτά τοποθετήθηκαν με την φροντί-
δα του ίδιου του Ιωάννη Καποδίστρια
μέσα σε κορνιζαρισμένο πλαίσιο από
έβενο με επίχρυση κορνίζα (εικ.1) για
να δείξει όπως αναφέρει σε επιστολή
του προς τον πατέρα του, την ευγνω-
μοσύνη του στους αυτοκράτορες που
τον είχαν τιμήσει με προσωπικά δώρα
κατά το συνέδριο της Βιέννης...Αρ. 055
Κάρλσμπατ 22 Ιουλίου – 3 Αυγούστου
1817...Οταν θα επιστρέψω εις την Ρω-
σίαν προυτίθεμαι να τοποθετήσω εντός
ενός εξ εβένου πλαισίου τα πορτραίτα
των Ηγεμόνων οίτινες ετίμησαν εμέ διά
ταμβακερών, ας εχρησιμοποίουν ούτοι.
Υμείς θα έχητε εις την διάθεσιν υμών
μετ’ ικανοποιήσεων αυτήν την ανάμνη-
σιν της ευμενείας, δι’ ης ηυδόκησαν να
τιμήσωσιν εμέ...8
5 Ό.π., σ.176.
6 Το Μουσείο Καποδίστρια-Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών στην Κέρκυρα στεγάζεται στο κτήμα της θερινής
κατοικίας της οικογένειας Καποδίστρια στην θέση Κουκουρίτσα, το οποίο δωρήθηκε μαζί με τα κειμήλια του πρώ-
του Κυβερνήτη και της οικογένειάς του το 1979, από τη Μαρία Δεσύλλα, κόρη του Γεωργίου Καποδίστρια εγγο-
νού του μικρότερου αδελφού του Ιωάννη Καποδίστρια, σε τρεις, ιστορικής σημασίας, πολιτιστικούς φορείς της
Κέρκυρας, την Αναγνωστική Εταιρεία Κέρκυρας (έτος ιδρύσεως 1836), την Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας (έτος
ιδρύσεως1841) και την Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών (έτος ιδρύσεως 1952).
7 ΣτοΜουσείοΜπενάκηδωρητέςτωνκειμηλίωντουΙωάννηΚαποδίστριαυπήρξανηΕλένηΚαποδίστριασύζυγοςτουΓεωργί-
ουΚαποδίστριαεγγονούτουαδελφούτουΚυβερνήτηκαιοικόρεςτηςΛέλλαΤυπάλδου-ΦορέστηκαιΜαρίαΔεσύλλα.
8 Κ. Δαφνής, (1980), Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ.Γ΄, Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών, Κέρκυρα, σ. 369. Τις
εικόνες των αντικειμένων που προέρχονται από το Μουσείο Καποδίστρια στην Κέρκυρα είχε την καλοσύνη να
θέσει στη διάθεση της έρευνας αυτής το Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου Καποδίστρια, μέσω του Εφόρου
της Βιβλιοθήκης της Αναγνωστικής Εταιρείας κυρίου Δημήτρη Ζυμάρη, τον οποίο θερμά ευχαριστώ και για
την ευγενική υπόδειξη της επιστολής από την αλληλογραφία του Καποδίστρια που αφορά στην κορνίζα με τις
προσωπογραφίες των αυτοκρατόρων, η οποία αναφέρεται στην υπό έκδοση εργασία "Casa di Cucurizza" 1827 στο
Μουσείο Καποδίστρια (1981).
1. Πίνακας με ενσωματωμένες τις προσωπογραφίες -μινιατού-
ρες των έξι ηγεμόνων που συμμετείχαν στο Συνέδριο της Βιέν-
νης. Διαστ: 0,34x0,34μ. Μουσείο Καποδίστρια. Κέντρο Καποδι-
στριακών Μελετών. (ΜΚ 193)

3. ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΖΥΓΟΥΡΗ
43
Τα ονόματα των εικονιζομένων ηγεμόνων αναγράφηκαν αρκετά χρόνια αργότερα στο πίσω
μέρος του πίνακα με μελάνι στα γαλλικά (εικ.2):
1. MAXIMILIEN-JOSEPH - ROI DE BAVIERE, 1806 - 1825 (πάνω δεξιά)
2. FRANCOIS II - EMPEREUR D’ AUTRICHE, 1804 - 1835 (πάνω αριστερά)
3. ALEXANDRE I - EMPERUER DE RUSIE, 1801 - 1825 (στο κέντρο)
4. LOUIS XVIII - ROI DE FRANCE, 1814 - 1824 (κάτω δεξιά)
5. FREDERIC GUILLAUME III - ROI DE PRUSSE, 1797 – 1840 (κάτω στο κέντρο)
6. GEORGES IV - REGENT D’ ANGLETERRE, 1810 – 1820 (κάτω αριστερά)
Ο πίνακας αυτός ήταν ανάμεσα στα αντικείμενα που είχε ο κυβερνήτης μαζί του στο Ναύπλιο,
αφού αναφέρεται στον κατάλογο με την απογραφή των αντικειμένων που συντάχτηκε μετά το
θάνατό του, το 1831.9
Στους δύο χειρόγραφους καταλόγους με την απογραφή των βιβλίων και άλλων προσωπικών και
οικιακών αντικειμένων του Ιωάννη Κα-
ποδίστρια που έχουν διασωθεί στα Γενικά
Αρχεία του Κράτους, o πρώτος στα ΓΑΚ
της Κέρκυρας (Καποδιστριακό Αρχείο,
φακ. 437) με τίτλο: Ιnventaire general des
effets appartenants à S.Ex. le president de
la Grèce, de glorieuse mémoire par Fréderic
Puff. Palais de Nauplie l’an 183110
δημο-
σιευμένος από την Ελένη Κούκκου, και
ο δεύτερος στην Κεντρική Υπηρεσία των
ΓΑΚ (χφ. 40) με τίτλο: Inventaire des effets
et livres appartenants à d.e Monsieur le
Comte Jean de Capodistrias existans en
plusieurs caisses, qui étaient confiées à la
garde du defunt Guillaume Roubin son
domestique savoir11
βρίσκουμε αναφορές
στα παράσημα και στα μετάλλια του πρώ-
του κυβερνήτη της Ελλάδος. (Βλ. Παράρ-
τημα: εικ. 1, 2)
9 ΓΑΚ Κέρκυρας, Αρχείο Ιωάννη Καποδίστρια , φακ.437, "Ιnventaire general des effets appartenants à S.Ex. le president
de la Grèce, de glorieuse mémoire par Fréderic Puff. Palais de Nauplie l’an 1831" , φύλλο 2: " 1 cadre réprésentant six mi-
niatures de différants souverains de l’ Europe".
10 Ο κατάλογος βρίσκεται στον φάκελο 437 του Αρχείου Καποδίστρια στα ΓΑΚ Κέρκυρας και αποτελεί σώμα από
εννέα σταχωμένα φύλλα και τα εξώφυλλα. Ο τίτλος του μεταφρασμένος Γενική απογραφή των υπαρχόντων της αυ-
τού εξοχότητας του Κυβερνήτου της Ελλάδος εις ένδοξον μνήμην, από Frédéric Puff , Ανάκτορον Ναυπλίου 1831. Ο
Έχει εκδοθεί από την Ελένη Κούκκου (1961) με τίτλο: «Ο ανέκδοτος κατάλογος των υπαρχόντων του κυβερνήτου
Ιωάννου Καποδίστρια», Δελτίον ΙΕΕΕ , τ.15, σσ. 53-80.
11 Ο κατάλογος αδημοσίευτος μέχρι σήμερα αποτελείται από 58 σελίδες (32 σταχωμένα φύλλα τα τρία άγραφα) δια-
στάσεων 33,5x22 εκ. Βλ. Μ. Καρδαμίτση -Αδάμη, (2006), "Πες μου τι διαβάζεις να σου πω ποιος είσαι. Η Βιβλιοθή-
κη του Ιωάννη Καποδίστρια" στο Η ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα 1864-2004, τ.Β΄, Ιδεολογία - Πολιτισμός
Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα, σσ. 281-287.
2. Οπίσθια όψη του πίνακα με ενσωματωμένες τις προσωπο-
γραφίες -μινιατούρες των έξι ηγεμόνων που συμμετείχαν στο
Συνέδριο της Βιέννης. (ΜΚ 193)

4. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
44
Σε αυτόν συναντάμε το αναμνηστικό μετάλλιο του Συνεδρίου της Βιέννης12
. (εικ.3) Στη σελί-
δα 35 διαβάζουμε ότι στην 5η
κάσα των αποσκευών του Καποδίστρια, μέσα σε χάρτινο φάκελλο
υπήρχε και το μετάλλιο του Συνεδρίου της Βιέννης (Medaille du Congrés de Viennes) μεταξύ
άλλων τριών 1) Medaille de Monsieur Blucher, 2) Medaille de Worοnzoff13
(εικ.4), 3)Medaille du
11 Οctobre à Leipsie.
4. Αναμνηστικό μετάλλιο, αφιερωμένο στον Ρώσο στρατηγό Michel, πρίγκιπα του Woronzoff.
Διάμ: 0,048μ. Μουσείο Καποδίστρια. Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών. (ΜΚ 209)
12 Στην εμπρόσθια όψη παρουσιάζεται ανάγλυφα αλληγορική παράσταση της Νίκης που πατά πάνω στην υδρόγειο
κρατώντας στο ένα χέρι στεφάνι και στο άλλο κλαδί δάφνης. Την μορφή της περιβάλλουν οι προτομές των
δεκατεσσάρων ιστορικών προσώπων που έλαβαν μέρος στο Συνέδριο της Βιέννης.Από το κέντρο διαβάζουμε
KAI. FRANZ II, δεξιά: KAIS. ALEXANDER I., αριστερά: KÖ. WILLHELM III. Ακολούθως d’Alexandre: HER. V.
WEIMAR. F. SCHWARZENBERG. F. WREDE. GR. BÜLOW. GR. YORK. KR. V. SCHWEDEN. GR. PLATOW.
F. WITTGENSTEIN HER. WELLINGTON. F. BLÜCHER. KR. V. WÜRTEMBERG Στην οπίσθια όψη ανάγλυφα
απεικονίζεται στο κέντρο μια θριαμβική αψίδα στην κορυφή της οποίας υπάρχει άρμα με τέσσερα άλογα.Κάτω
από την αψίδα η αναγραφή SIEGS UND FRIEDENS MÜNZE ZUM WIENER CONGRESS OCTOBER. 1814.
Περιμετρικά της αψίδας αναγράφονται σε 5 γραμμές τα ονόματα και οι ημερομηνίες των μαχών που έλαβαν χώρα
από το 1813 έως το 1814 και σε μια έκτη γραμμή διασώζονται τα ονόματα των ακόλουθων πόλεων: DANZIG. ZA-
MOSK. MODLIN. STETTIN. GENF. NYMWEGEN. WITTENBERG. TORGAU. DRESDEN. LION TOUL. BREDA.
NANCY. BRÜSSEL. PARIS.
13 Το μετάλλιο είναι αναμνηστικό, αφιερωμένο στον Ρώσο στρατηγό Michel, prince Woronzoff, ο οποίος πολέμησε
ενάντια στους Γάλλους (1812-4) και συμμετείχε στο συνέδριο της Αιξ λα Σαπέλ (Aix-la-Chapelle) το 1818. Στο
μετάλλιο υπενθυμίζεται ότι ο ίδιος προστάτεψε τη RETHEL και το 1814 αλλά και το 1818. Υπήρξε Γενικός
Κυβερνήτης της Νέας Ρωσίας και της Βεσσαραβίας και διακρίθηκε για το διοικητικό του έργο στην Κριμαία. Το
μετάλλιο φέρει στην εμπρόσθια όψη την προτομή του Louis XVIII και περιμετρικά την επιγραφή LOUIS XVIII ROI
DE FRANCE ET DE NAVARRE. Στην οπίσθια όψη μέσα σε δάφνινο στεφάνι αναγράφεται: . A. S. EX. | LE GENAL
EN CHEF. | COMTE DE WORONSOFF | QVI A SAUVE RETHEL | EN 1814 ET | L’A TOUJOURS PROTEGE | — |
l NOVEMBRE 1818 και γύρω από το στεφάνι αναγράφεται: OFFERT AU NОМ DE L’ARROND DE RETHEL PAR
MR
. DE FOURMET S. PREFET EN TEMOIGNAGE D’ESTIME ET DE RECONNΑISSANCE.
3. Αναμνηστικό μετάλλιο του Συνεδρίου της Βιέννης Ανήκε στον Ι. Καποδίστρια.
Διάμ: 0,075μ. Μουσείο Καποδίστρια. Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών. (ΜΚ 216)

5. ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΖΥΓΟΥΡΗ
45
5. Ρώσικο μετάλλιο που φέρει στην εμπρόσθια όψη την προτομή του τσάρου Αλέξανδρου Α΄ και στην οπίσθια τον
πανεπόπτη οφθαλμό και την αναγραφή υπενθύμισης του πατριωτικού πολέμου της Ρωσίας ενάντια στον Ναπολέ-
οντα το 1812. Αναφέρεται και αυτό στον αδημοσίευτο κατάλογο με τα προσωπικά αντικείμενα του Ι. Καποδίστρια.
Διάμ: 0,066μ. Μουσείο Καποδίστρια. Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών. (ΜΚ 207)
Επίσης, για τις υπηρεσίες που προσέφερε ο Ι. Κα-
ποδίστριας στην Γαλλία, στο Συνέδριο της Βιέννης,
ο πρίγκιπας Eugène de Beauharnais, θετός γυιός του
Μεγάλου Ναπολέοντα και Αντιβασιλεύς στο υπό
τον Ναπολέοντα Ιταλικό Βασίλειο (Regno Italico)
από το 1805 έως και το 181514
, του δώρισε βάζο15
από επιχρυσωμένη πορσελάνη Σεβρών επιζωγραφι-
σμένο με την προσωπογραφία του. (εικ.6)
Η παρασημοφόρηση του Καποδίστρια, τόσο
από τον Αλέξανδρο Α΄, όσο και από τους άλλους
αυτοκράτορες ήταν αναμενόμενη. Ο αυτοκράτο-
ρας της Ρωσίας Αλέξανδρος Α΄, ο οποίος τον είχε
ήδη τιμήσει, ενώ ανέμενε την άφιξή του στη Ρωσία
το 1808, με το παράσημο της Β΄ τάξεως της Αγίας
Άννης, του απένειμε το 181316
δύο παράσημα: το
παράσημο του Αγίου Βλαδιμήρου Γ΄ τάξεως, για το
υπόμνημά του με το οποίο ζητούσε να μην επικυ-
ρωθεί, ως τελείως ανερφάμοστη και ανεπίτρεπτη,
η Συνθήκη του Βουκουρεστίου (1812) που άφηνε
εντελώς ανυπεράσπιστους του βαλκανικούς λαούς
14 Το 1815 η αρχή της νομιμότητας που διακηρύχτηκε από το Συνέδριο της Βιέννης εφαρμόστηκε στην Ιταλία με την
επαναφορά των δυναστειών που είχαν εκθρονιστεί. Ο οίκος της Σαβοΐας στο Πεδεμόντιο (και τη Σαρδηνία), οι
Βουρβόνοι στη Νεάπολη, ο οίκος της Λωραίνης στην Τοσκάνη. Τα κράτη που δημιουργήθηκαν ήταν 1. Το Αυστρι-
ακό Βασίλειο της Λομβαρδο-Βενετίας 2.Το Βασίλειο της Σαρδηνίας 3.Το Βασίλειο των δύο Σικελιών 4.Το μέγα
δουκάτο της Τοσκάνης 5.Τα μικρά δουκάτα της Πάρμας της Λούκκας και της Μοδένας και 6. Το Παπικό κράτος.
Βλ. Τ. Νίδερ Κουβαρά, (1981), Η ιταλική ανεξαρτησία και ενότητα, Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Αθήνα, σ. 22.
15 Το βάζο αυτό μαζί με τη βάση του αναφέρεται στον ανέκδοτο κατάλογο απογραφής των αντικειμένων και βιβλίων
του Ιωάννη Καποδίστρια. Στη σελ.34 καταγράφεται:Vase au portrait de S.A. le Prince Eugène, ainsi que son piedestral
le tout en porcelaine dorée.To βάζο παραδόθηκε το 1951 από τη σύζυγο του Γεωργίου Καποδίστρια (εγγονού του
νεότερου αδελφού του Κυβερνήτη), Ελένη Καποδίστρια στο Μουσείο Μπενάκη.
16 Άνευ τόπου 29 Μαϊου /10 Ιουνίου 1813...Εκτός του βαθμού τον οποίον έλαβον κατά το παρελθόν έτος, κατά τη
διάρκεια τούτου έλαβον τον Σταυρόν του Αγίου Βλαδίμηρου τρίτης τάξεως· παρασημοφορία μεγάλης εκτιμήσεως...
Π.Ενεπεκίδης, (1972), Ιωάννης Καποδίστριας. Τα ανέκδοτα γράμματα προς τον πατέρα του 1809-1820, Εκδ. Α.
Παπαζήσης, Αθήνα, σ.173.
6. Βάζο σε σχήμα κρατήρα από επιχρυσωμένη
πορσελάνη Σεβρών επιζωγραφισμένο με την προ-
σωπογραφία του πρίγκιπα Eugène de Beauharnais.
Δώρο του ιδίου στον Ι. Καποδίστρια για τις υπη-
ρεσίες που προσέφερε στην Γαλλία στο Συνέ-
δριο της Βιέννης. Διαστ: Υ:0.56μ., διάμ. χείλους:
0.535μ. Μουσείο Μπενάκη ΓΕ 8956.

6. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
46
στην εκδικητική μανία των Τούρκων μετά τον τελευταίο Ρωσοτουρκικό Πόλεμο, και το Μεγαλό-
σταυρο της Αγίας Άννης Α΄ τάξεως, για το υπόμνημα που υπέβαλλε για τις σχέσεις της Ρωσίας με
τους λαούς της Ανατολής, στο οποίο τόνιζε την ανάγκη να παρέμβει η Ρωσία με διαβήματά της
προς την Οθωμανική Πύλη για να σταματήσουν οι ομαδικές σφαγές των Σέρβων επαναστατών.17
Το 1814 ο ίδιος τον τίμησε για τις επιτυχίες του στην Ελβετία, με τον Σταυρό του Αγίου Βλαδιμή-
ρου Β΄ τάξεως18
και τον έστειλε εκπρόσωπο στην Α΄ Σύνοδο του Συνεδρίου της Βιέννης.
Στο Συνέδριο αυτό, ο Καποδίστριας έλαβε πολλά δώρα από τους βασιλείς και πρίγκιπες της
Ευρώπης. Πολύτιμες ταμπακοθήκες, συγχαρητήριες επιστολές και παράσημα του αποδόθηκαν,
όπως ο Ιπποτικός Σταυρός του Ερυθρού Αετού από τον Βασιλιά της Πρωσίας, ο Μεγαλόσταυρος
του Τάγματος του Αγίου Λεοπόλδου από τον αυτοκράτορα της Αυστρίας, το παράσημο του Τάγ-
ματος του Αγίου Μαυρικίου και Λαζάρου από τη Σαρδηνία και το παράσημο του Τάγματος της
Εμπιστοσύνης και του Λέοντος του Χάριγγε από τον Μεγάλο Δούκα του Βάδεν. Κατά το έτος
1817 έλαβε το παράσημο του Αγίου Αλεξάνδρου του Νεύσκη από τον Αλέξανδρο τον Α΄19
και το
Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Αγίου Καρόλου από τον Βασιλιά της Ισπανίας20
. Το 1818 του
απονέμονται δύο ακόμη Μεγαλόσταυροι: εκείνος του Τάγματος του Αγίου Βλαδιμήρου από τον
αυτοκράτορα της Ρωσίας και εκείνος του Μέλανος Αετού από τον Βασιλέα της Πρωσίας.21
Στον
κατάλογο απογραφής των αντικειμένων του Ι. Καποδίστρια που συντάχθηκε στο Ναύπλιο κατα-
γράφονται όλα τα παραπάνω παράσημα καθώς και ο Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Λευκού
Αετού της Πολωνίας με ένα επιχρυσωμένο αστέρι (1818), ο Μεγαλόσταυρος της Λεγεώνας της
Τιμής με ασημένια πλάκα από την Γαλλία (εικ.11), ο Μεγαλόσταυρος του Αγίου Στεφάνου με
μια ασημένια πλάκα από την Ουγγαρία και ο Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Ελέφαντα από
τη Δανία (διακοσμημένο με μπριγιάν) (εικ.12). Επίσης, στον ίδιο κατάλογο αναφέρεται, με την
υποσημείωση ότι ανήκε στον πατέρα του Κυβερνήτη Αντώνιο Μαρία Καποδίστρια, ο Μεγαλό-
σταυρος της Αγίας Άννης με κεντημένη πλάκα (εικ.8).
Στον αδημοσίευτο χειρόγραφο κατάλογο των προσωπικών και οικιακών αντικειμένων του
Ιωάννη Καποδίστρια αναφέρονται επιγραμματικά επτά μόνο από τα δεκαεπτά προαναφερθέντα
παράσημά του. Πιθανώς τα υπόλοιπα να τα είχε ο Κυβερνήτης μαζί του στο ταξίδι του για την
Ελλάδα. Ο ίδιος επίσης φρόντιζε να κάνει τις σχεδιαστικές αποτυπώσεις των παρασήμων του και
να τις αποστέλλει για παρηγορία όπως έλεγε στον πατέρα του στην Κέρκυρα.
Από τα παράσημα του Καποδίστρια έχουν διασωθεί σήμερα τέσσερεις αστέρες, μεταξύ των
οποίων είναι ο αστέρας από το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Αγίας Άννης (εικ. 9, 10) που
πήρε το 1814, αλλά και ο αστέρας από το Μεγαλόσταυρο του ιδίου Τάγματος που είναι παλαι-
ότερου τύπου (εικ.7) και πιθανώς ανήκε στον πατέρα του Αντώνιο Μαρία Καποδίστρια. Επίσης,
17 Ε. Κούκκου, Ε. Παβλώφ-Βάλμα, (1999), Ιωάννης Α.Καποδίστριας. Ανέκδοτη Αλληλογραφία με τους Philippe-Em-
manuel de Fellenberg Rudollf-Abraham de Schifferli 1814-1827, Ολκός, Αθήνα, σσ. 20-21.
18 Στην αλληλογραφία προς τον πατέρα του διαβάζουμε: Παρίσι τη 8 Ιουνίου 1814 ...Ο Αυτοκράτωρ με ενετάλη να
έρθω εδώ από την Ζυρίχην Η Αυτού Μεγαλειότης, αφού κατηξίωσε δια της επιδοκιμασίας Του το έργον μου, με
υπερεπλήρωσεν εκ νέου με την ευμένειά Του χορηγών εις εμέ το Σταυρόν του Αγίου Βλαδιμήρου της 2ας τάξεως...
Π. Ενεπεκίδης, ό.π., σ.173.
19 Αγία Πετρούπολις 8-20 Απριλίου 1817...Όταν ήμουν εις την Μόσχαν τη νύκτα του Μεγάλου Σαββάτου δια να μεταβώ
εις την Αυλήν, η Α.Α.Μ ηυδόκησε να μου απονείμη το παράσημον του Αγίου Αλεξάνδρου. Παρασημοφορημένος με
το νέον τούτο δείγμα της ευμενείας του παρουσιάσθην αμέσως εις το γραφείον του δια να καταθέσω εις τους πόδας
Αυτού μετά σεβασμού τας ευχαριστίας μου…Ό.π., σ. 236. Βλ. επίσης Λ.Σ.Βροκίνη,(1886), Σύντομος αφήγησις του
βίου του Ιωάννου Καποδίστρια, Τυπογραφείο Ερμής, Εν Κερκύρα, σ.17.
20 Μόσχα 4/16 Νοεμβρίου 1817…Η αυτού Μεγαλειότης ο Βασιλεύς της Ισπανίας με ετίμησε με το παράσημον του
Τάγματος του Αγίου Καρόλου Α΄τάξεως… Ό.π., σ. 245.
21 Μόναχον, 23 Νοεμβρίου / 5 Δεκεμβρίου 1818 … Κατά την αναχώρησήν μου από την Acquisgrana η Μεγαλειότης του
με ετίμησε με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Βλαδιμήρου και η Αυτού Πρωσική Μεγαλειότης με εκείνον του
Μέλανος Αετού. Όλα βαίνουν προς Υμετέραν παρηγορίαν…Ό.π., σσ. 264-5.

7. ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΖΥΓΟΥΡΗ
47
διασώζεται ο αστέρας από το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Ελέφαντα22
που προσφέρθηκε
από την Δανία, αλλά και ο αστέρας από το Μεγαλόσταυρο της Λεγεώνας της Τιμής που του
απονεμείθηκε από την Γαλλία.
7. Αστέρας από το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Αγίας Άν-
νης. Ο αστέρας φέρει περιμετρικά του σταυρού την κεντημένη
αναγραφή: AMAN·JVS·PIE·FIDEM. (Aman[tibus] jus[tiam]
pie[tatem] fidem). Έχει κεντημένες τις λεπτομέρειες και είναι πα-
λαιότερος τύπος αστέρα (τέλη 18ου
αι αρχές 19ου
) από τον αντίστοι-
χο του Ιωάννη Καποδίστρια. Διάμ: 0,069μ. Μουσείο Καποδίστρια.
Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών. (ΜΚ 058)
8. Το πορτραίτο του πατέρα του Ιωάννη Καποδίστρια, Αντωνίου
Μαρία Καποδίστρια (1741-1821)23
, στο οποίο εικονίζεται να φέρει
το Μεγαλόσταυρο της Αγίας Άννης τον οποίο του απένειμε ο τσά-
ρος Αλέξανδρος Α΄. Διαστ: 0,785x0,92μ. Μουσείο Καποδίστρια.
Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών. (ΜΚ 184)
9. Αστέρας από το Μεγαλόσταυρο της Αγίας Άννης που ο τσά-
ρος Αλέξανδρος Α’ απένειμε στα 1814 στον Ιωάννη Καποδί-
στρια. Ο αστέρας φέρει περιμετρικά του σταυρού την αναγραφή:
AMAN·JUST·PIET·FIDEM. (Aman[tibus] just[iam] piet[atem]
fid[em]). Διάμ: 0,069μ. Μουσείο Καποδίστρια-Κέντρο Καποδι-
στριακών Μελετών. (ΜΚ 056)
22 Η ταύτιση έγινε σύμφωνα με τις εικόνες του Μεγαλόσταυρου του Τάγματος του Ελέφαντα από την Δανία που
υπάρχουν στην ιστοσελίδα: http://www.medals.org.uk/denmark/denmark001.htm
23 Στην επιτύμβια στήλη του κόμητος Αντωνίου Μαρία Καποδίστρια (1741-1821) στην Μονή Πλατυτέρας της Κέρ-
κυρας αναγράφονται οι δύο τιμητικοί του τίτλοι: του ιππότη της Α΄ τάξεως του ρώσικου Τάγματος της Αγίας
Άννης και του Αγίου Ιωάννη των Ιεροσολύμων, τους οποίους του είχαν απονείμει τον πρώτο ο τσάρος Αλέξανδρος
Α’ ως ένδειξη της αυτοκρατορικής του ευμένειας και τον δεύτερο νωρίτερα ο τσάρος Παύλος για τις υπηρεσίες
που πρόσφερε ως φίλα προσκείμενος στη Ρωσία στην Συνθήκη του 1800. Βλ. Α.Μ.Ιδρωμένος, (1900), Ιωάννης
Καποδίστριας Κυβερνήτης της Ελλάδος, Τύποις Π.Α.Σακελλαρίου-Επανέκδοση Ν.Καραβία, σ. 24.

8. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
48
10. Πορτραίτο του Ι. Καποδίστρια χρονολογημένο το 1814.
Ο Καποδίστριας απεικονίζεται με την επίσημη διπλωματική
στολή του, φέροντας το Μεγαλόσταυρο της Αγίας Άννης, ο
οποίος απεικονίζεται στην ταινία που φέρει από τον αριστε-
ρό ώμο διαγώνια και καταλήγει δεξιά, συνοδευόμενος πά-
ντα από τον αστέρα του στο δεξί πέτο. Στον λαιμό του φέρει
τον Σταυρό Β΄ τάξης του Τάγματος του Αγίου Βλαδιμήρου
που πήρε από τον Αλέξανδρο Α΄ τον Ιούνιο του 1814, για
την επιτυχία της διπλωματικής αποστολής του στην Ελ-
βετία. Σε επιστολή που ο Καποδίστριας έστειλε προς τον
πατέρα του από τη Ζυρίχη στις 19/29 Οκτωβρίου του 1814
διαβάζουμε: … Εκάθησα εις τέσσαρας μακράς συνεδριάσεις
δια έναν Φλαμανδό ζωγράφον. Έκανεν αυτός μιάν μεγάλην
προσωπογραφίαν μου σε λάδι. Είναι μία εικών καλής εργα-
σίας και δύναται να προκαλέσει την προσοχήν δια την τέ-
χνη της. Θα σταλή εις την Κέρκυραν…24
Διαστ: 1,15x1,37μ.
Μουσείο Καποδίστρια. Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών.
(ΜΚ 092)
11. Ο αστέρας από το Μεγαλόσταυρο του γαλλικού Τάγματος
της Λεγεώνας της Τιμής που είχε απονεμηθεί στον Ιωάννη Κα-
ποδίστρια. Φέρει την αναγραφή ΗΟΝΝΕUR ET PATRIE. Διάμ:
0,086μ. Μουσείο Καποδίστρια. Κέντρο Καποδιστριακών Μελε-
τών. (ΜΚ 057)
12. Ο αστέρας από το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Ελέφαντα,
ο οποίος απονεμήθηκε από την Δανία στον Ι. Καποδίστρια. Μουσείο
Μπενάκη ΓΕ5632.
24 Π.Ενεπεκίδης, ό.π., σ. 188.

9. ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΖΥΓΟΥΡΗ
49
Η διπλωματική δράση του Καποδίστρια στην Ελβετία.
Η υπομονή, η διπλωματική ευελιξία, ο ακούραστος νους και η ανιδιοτέλεια που ο Καποδί-
στριας επέδειξε ως επιτετραμμένος διπλωμάτης του Τσάρου στην υπόθεση της Ελβετίας, για δύο
σχεδόν χρόνια, από το 1813 μέχρι και το Συνέδριο της Βιέννης (Οκτώβριο 1814), διαφαίνονται
γλαφυρά μέσα από τις επιστολές που έστελνε προς τον πατέρα του.
Ζυρίχη, 29 Αυγούστου/ 10 Σεπτεμβρίου 1814
…Αι υποθέσεις της Ελβετίας ετελείωσαν. Η Δίαιτα καθώρισεν επιτέλους το Ομοσπονδιακόν
Σύνταγμα. Και μία αντιπροσωπεία πρόκειται να αναχωρήσει δια Βιέννην δια να ζητήση την επι-
κύρωσιν των συμμάχων Ηγεμόνων και δια να επιτύχη την απόδοσιν των ελβετικών επαρχιών των
εισέτι κατεχομένων υπό των αυστριακών στρατευμάτων.
Το τέλος μιας τόσο πολυπλόκου διαπραγματεύσεως, μου εστοίχισε πάμπολλα βάσανα και ταξί-
δια, και έγγραφα, και αγορεύσεις και συντάγματα, και σχέδια, αλλά δεν πειράζει. Αυτοί οι λαμπροί
άνθρωποι με γέμισαν με φιλίαν και με αληθή εγκαρδιότητα. Η εμπιστοσύνη δια της οποίας με
τιμούν με αντήμειψε πλήρως για όλα μου τα βάσανα. Αν δυνηθούν εις το μέλλον να είναι ευτυχείς
και να απολαύσουν την ανεξαρτησία των θα ειπώ ότι δεν έχασα τον καιρό μου και το έργον μου. 25
Δέκα μήνες περίπου αργότερα, σε άλλη επιστολή που απευθύνει προς τον πατέρα του απαντά
ξεκάθαρα και με ειλικρινή τρόπο στο επαναλαμβανόμενο ερώτημα που του έθετε η οικογένειά
του για το εάν είχε δικά του προσωπικά οφέλη από τη διευθέτηση του Ελβετικού Ζητήματος.
Βιέννη 14/25 Απριλίου 1815
…Σεις με ηρωτήσατε περισσότερον από μίαν φορά αν το τέλος της αποστολής μου στην Ελβε-
τία μου παρέσχε κανέν κέρδος. Ουδέν εκ των συνήθων μεταξύ των μεγάλων εθνών, επειδή εις την
Ελβετίαν το παν είναι λιτότης και απλότης δημοκρατική. Αν προσεκόμισα μέγα κέρδος τούτο είναι
ότι επέτυχα την φιλίαν και την εμπιστοσύνην των ανθρώπων των μάλλον ενδιαφερομένων δια το
καλόν και την δόξα της χώρας των…26
Ένα χρόνο περίπου αργότερα, τα ελβετικά καντόνια της Γενεύης (Genève), και του Βω (Vaud)
του απένειμαν τα διπλώματα της τιμητικής πολιτογράφησής του. Σχολιάζοντας το γεγονός αυτό
σε επιστολή που απέστειλε προς τον πατέρα του στις 9/21 Νοεμβρίου του 1816 γράφει χαρα-
κτηριστικά … είμαι ο μόνος εκ των ξένων Υπουργών, οίτινες υπηρέτησαν το Εξωτερικόν εν Ελβε-
τία, εις τον οποίον απενεμείθη μία διάκρισις, και δη οία δια της οποίας εγώ ετιμήθην. Αύτη είναι
καθ’ολοκληρίαν ηθική. Ουδέν συμφέρον ή άλλο τι χυδαίον είδος δύναται να ελαττώση την αξίαν
της εις τους οφθαλμούς μου, ούτε να την αυξήση παρ’εκείνης των ανθρώπων, οίτινες σκέπτονται
διαφοροτρόπως επί τοιούτων πραγμάτων…27
Η ευνοική, για τη ρωσική πολιτική, στάση που τήρησε ο Καποδίστριας, τόσο στην προετοι-
μασία του ελβετικού ζητήματος, όσο και στα υπόλοιπα θέματα που αφορούσαν την τύχη της
Ευρώπης στο Συνέδριο της Βιέννης, έτυχε της ευμένειας του τσάρου Αλέξανδρου Α΄που το 1815
τον προήγαγε σε Υπουργό και Πληρεξούσιό του και του ανάθεσε την ολοκλήρωση των διαπραγ-
ματεύσεων στο Παρίσι.28
Ως Υπουργός, λοιπόν, των Εξωτερικών Υποθέσεων της Ρωσίας ο Ιωάν-
25 Π.Ενεπεκίδης, ό.π., σ. 182.
26 Ό.π., σ. 200.
27 Ό.π., σσ. 231-232.
28 Παρίσι 19 Σεπτεμβρίου -1 Οκτωβρίου 1815…Ο Αυτοκράτωρ ηυδόκησε να με διορίσει υπουργό του και Πληρεξούσιό του δια
να τελειώσω τις διαπραγματεύσεις των Παρισίων. Μόλις αύται τελειώσουν έχω την εντολή να μεταβώ άνευ χρονοτριβής εις
Αγ.Πετρούπολιν,διανατεθώαμέσωςυποταςδιαταγάςτηςΑυτούΜεγαλειότητοςειςτοΥπουργείοντωνΕξωτερικών...Ό.π.,σ.210.

10. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
50
νης Καποδίστριας το 1816, αποδέχτηκε την τιμή του Πολίτη της Γενεύης, της Λωζάννης και του
καντονιού του Βω. Τα αντίστοιχα διπλώματα29
(εικ.13,14,15,16) που παρέλαβε, μοναδικά τεκ-
μήρια των αισθημάτων αγάπης και εκτίμησης που ο ελβετικός λαός απέδωσε στο προσωπό του,
διασώζονται μέχρι σήμερα το μεν της Γενεύης στο Μουσείο Καποδίστρια, τα δε του καντονιού
του Βω και της πόλης του Λωζάννης, στη Συλλογή του Βιάρου Καποδίστρια, τρισεγγονού του
νεότερου αδελφού του Κυβερνήτη, Γεωργίου.
13. Δίπλωμα πολιτογράφησης του Ι. Καποδίστρια από το καντόνι Βω. Συλλογή Βιάρου Καποδίστρια.30
29 Η μετάφρασή τους έγινε από τη συγγραφέα της μελέτης.
30 Θερμά ευχαριστώ την οικογένεια Βιάρου Καποδίστρια και ιδιαίτερα την κυρία Ναταλία Καποδίστρια με την φρο-
ντίδα της οποίας παραχωρήθηκαν οι εικόνες των δύο διπλωμάτων και των σφραγίδων τους για να παρουσιαστούν
σε αυτήν την έκδοση.

11. ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΖΥΓΟΥΡΗ
51
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ του ΚΑΝΤΟΝΙΟΥ του ΒΩ μετά από πρόταση του ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Λαμβάνοντας υπόψιν τις αποδείξεις του ιδιαίτερου ενδιαφέροντος που η εξοχότης του ο κύριος
Ιωάννης κόμης Capo d’Istria Σύμβουλος του Κράτους του Μεγαλειοτάτου Αυτοκράτορα της Ρω-
σίας έδειξε στο Καντόνι του Βω, μέσα στις κρίσιμες συνθήκες που βρέθηκε η πατρίδα μας και την
Υψηλή Προστασία που ως όργανο του Εξαίρετου Μονάρχη παρείχε προς το Καντόνι του Βω,
Επιθυμώντας να του εκφράσει με ένα τρόπο μοναδικό και μόνιμο τα αισθήματα ευγνωμοσύνης
του ελβετικού λαού,
Αποφασίζει ότι :
Αρθρο Ι Η εξοχότης του ο κύριος Ιωάννης κόμης Capo d’Istria Σύμβουλος εν ενεργεία του Κρά-
τους της Μεγαλειότητός Του Αυτοκράτορα της Ρωσίας, Γραμματέας του Κράτους στο τμήμα των
εξωτερικών υποθέσεων της Ρωσίας, Ιππότης του Μεγαλόσταυρου του Τάγματος του Αγίου Βλαδι-
μήρου και της Αγίας Άννης της Ρωσίας και αυτού του Αγίου Λεοπόλδου της Αυστρίας και αυτού
του Ερυθρού Αετού της Πρωσσίας, ανακηρύσσεται πολίτης του Καντονιού του Βω και χαίρει όλων
των δικαιωμάτων που άπτονται αυτής της ιδιότητας.
Άρθρον ΙΙ Το Συμβούλιο του Κράτους επιφορτίζεται να παραδόσει το παρόν πιστοποιητικό στον
κύριο κόμη Capo d’Istria ως τεκμήριο της αναγνώρισης του καντονιού.
Παραδομένο υπό τη μεγάλη σφραγίδα του Κράτους. Λωζάννη, 25 Μαΐου1816.
Le landamman a charge
A.Pidoux
Ο Γραμματέας
Dan. Alen.Chavanne
Εμείς Σύνδικοι και Δημοτικό Συμβούλιο της Λωζάννης
Καντόνι του Βω στην Ελβετία
Αφού πληροφορηθήκαμε την πρόθεση του Συμβουλίου του Κράτους να παρουσιάσει στο Μεγάλο
Συμβούλιο του καντονιού ένα σχέδιο νομοθετικού διατάγματος που θα εφαρμόζει το δικαίωμα της
πολιτογράφησης στον Κύριο Κόμη Καποδίστρια Σύμβουλο Κράτους της Μεγαλειότητός Του Αυτο-
κράτορα της Ρωσίας
Συγκληθήκαμε εκτάκτως στις 20 Μαΐου του 1816: με όλα τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου
παρόντα
Αφού είδαμε το Νόμο της 10ης
Μαΐου 1810 που αφορά στην κυριαρχική πράξη της πολιτογράφησης
Αφού εκτιμήσαμε αυθορμήτως ότι η Εξοχότης του ο Κόμης Capo d’Istria ήταν αποτελεσματικό
όργανο της υψηλής προστασίας και της ειδικής ευμένειας με την οποία η Μεγαλειότης Του ο Αυ-
τοκράτορας της Ρωσίας τίμησε αυτό το καντόνι, με στόχο την ανεξαρτησία του, την ελευθερία του
καθώς και την παροντική και μελλοντική του ευημερία.
Παρακινούμενοι από συναισθήματα μιας δίκαιης αναγνώρισης
Ανακοινώνουμε σύμφωνα με τους προεγγεγραμμένους τύπους και ομόφωνα, τη λήψη από την
Εξοχότητα του Κυρίου Κόμη Capo d’Istria το απόλυτο δικαίωμα της ιδιότητος του δημότη αυτής
της πόλεως επιφυλασσόμενο ωστόσο από την πράξη της πολιτογράφησης σύμφωνα με τον γνωστό
νόμο : της 10ης
Μαΐου του 1810.
Από αυτή τη μέρα και εξής (είμαστε) γνώστες επισήμως του νομοθετικού διατάγματος του Μεγά-
λου Συμβουλίου που ορίζει ότι από την 25η
τα γράμματα της πολιτογραφήσεως θα αποσταλλούν
στην Εξοχότητά του Κύριον Κόμη Capo d’Istria
Επιβεβαιώνουμε την λήψη και ανακοινώνουμε δια των παρόντων την αποδοχή ως μέλους του δή-
μου αυτής της πόλεως της Λωζάννης, την Εξοχότητά του τον Κύριο Ιωάννη Κόμη του Capo d’Istria

12. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
52
Συμβούλου του Κράτους της Μεγαλεότητάς Του Αυτοκράτορος της Ρωσίας, Γραμματέα του Κρά-
τους στο Τμήμα των Εξωτερικών Υποθέσεων, Ιππότη του Μεγαλόσταυρου του Τάγματος του Αγίου
Βλαδιμήρου και αυτού της Αγίας Άννης της Ρωσίας και αυτού του Αγίου Λεοπόλδου της Αυστρίας
και του Ερυθρού Αετού της Πρωσσίας. Η παρούσα πράξη θα είναι κοινή και για τους απογόνους οι
οποίοι θα είναι πάντα ευπρόσδεκτοι να χαίρονται τα προνόμια και τα πλεονεκτήματα που προσαρ-
τώνται στο πλήρες δικαίωμα του πολίτη αυτής της πόλης.
Για την πιστοποίηση της παρούσας πράξης αφού γίνει η κατά γράμμα καταγραφή της στα δημόσια
αρχεία θα αποσταλλεί εδώ, εφοδιασμένη με τη σφραγίδα αυτής της πόλεως και με τις υπογραφές
του Συνδίκου και του Γραμματέως την γνωστή μέρα της 28ης
Μαΐου του 1816.
Υπογράφουν: ο Σύνδικος της Λωζάννης
Γραμματέας Bournet και (S. Dahud)
14. Δίπλωμα πολιτογράφησης του Κόμη Ιωάννη Καποδίστρια από τη πόλη της Λωζάννης που ανήκε στο
Καντόνι του Βω. Συλλογή Βιάρου Καποδίστρια.

13. ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΖΥΓΟΥΡΗ
53
15. Οι σφραγίδες που συνοδεύουν τα διπλώματα πολιτογράφησης του Ιωάννη Καποδίστρια. Αριστερά η σφραγίδα
του Καντονιού του Βω και δεξιά η σφραγίδα της πόλης της Λωζάννης, η οποία φέρει εσωτερικά τις εξής αναγραφές:
MUNICIPALITE DE LAUSANNE/ CANTON VAUD/ LIBERTE ET PATRIE. Συλλογή Βιάρου Καποδίστρια.
16. Δίπλωμα πολιτογράφησης του Ι. Καποδίστρια από την πόλη της Γενεύης. Διαστ: 0,545x0,420μ.
Μουσείο Καποδίστρια. Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών. (ΜΚ 200)
Εμείς Σύνδικοι και Συμβούλιο του Κράτους της Δημοκρατίας και του Καντονιού της Γενεύης.
Λαμβάνοντας υπ΄όψιν μετά την παλινόρθωση της Δημοκρατίας μας στις 31 Δεκεμβρίου 1813,
τις αποδείξεις του ενδιαφέροντος που η Αυτού Μεγαλειότης ο Αυτοκράτορας της Ρωσίας ευδόκησε
να δείξει στα πεπρωμένα του Κράτους μας: Η Αυτού εξοχότης ο Κύριος Κόμης Καποδίστριας πληρε-
ξούσιος Υπουργός του στην Ελβετική Ομοσπονδία, επέδειξε προς εμάς ευνοϊκές διαθέσεις υποστηρί-
ζοντας την ομόφωνη απόφαση των συμπολιτών μας για την Ένωσή μας με το Ελβετικό Σώμα και τις
εξέφρασε στην επίσημη επιστολή της 19ης
Απριλίου -1ης
Μαΐου του 1814. Υπογεγραμμένη από τους
ξένους Υπουργούς των Ξένων Μεγάλων Δυνάμεων στην Ελβετία, ο σκοπός των εν λόγω Δυνάμεων

14. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
54
είναι να κάνουν την Γενεύη ένα κράτος πιο υπολογίσιμο και αρκετά δυνατό για να κρατήσει τιμητικά
και χρήσιμα τη θέση της μέσα στην Ομοσπονδία.
Λαμβάνοντας υπ᾽όψιν ότι ο ίδιος πληρεξούσιος Υπουργός στα Συνέδρια της Βιέννης και του Παρισι-
ού το 1814 και 1815 υπερασπίστηκε με υπομονετική φροντίδα τα συμφέροντα όλης της Ελβετίας, ειδικά
αυτά του Καντονιού της Γενεύης· ο οποίος δεν κουράστηκε από καμία λεπτομέρεια και παραμέρισε όλα
τα εμπόδια που θα μπορούσαν να του αντιτεθούν, τόσο στην εκτέλεση των υποσχέσεων, όσο και στην
πραγματοποίηση των δεδομένων προσδοκιών για τους εδαφικούς διακανονισμούς του Καντονιού.
Λαμβάνοντας υπ᾽όψιν τέλος ότι, αν η Γενεύη προσαρτίσθηκε στην Ελβετία, αν το Καντόνι μας
πέτυχε την εδαφική συνέχεια, την έξοδο από την οικονομική του απομόνωση και το μεγάλωμα των
εδαφών του όπως απορρέουν από τις Συνθήκες του Παρισιού και του Τορίνου, αυτό το οφείλουμε
κυρίως στα Πρωτόκολλα της 29ης
Μαρτίου και της 3ης
Νοεμβρίου του 1815 που συντάχθηκαν με την
ευεργετική επιρροή της αυτού Εξοχότητος του Κόμη Καποδίστρια στον οποίο πρωταρχικά έχουμε
υποχρέωση.
Αποφασίσαμε να δώσουμε στον προαναφερθέντα κύριο Κόμη Καποδίστρια Μυστικοσύμβουλο της
Αυτού Μεγαλειότητος του Αυτοκράτορα της Ρωσίας, Υπουργού, Ιππότη των Ταγμάτων της Αγίας Άν-
νης 1ης
τάξης και του Αγίου Βλαδιμήρου 2ης
τάξης, κατόχου του Μεγαλόσταυρου του Αγίου Λεοπόλδου
της Αυστρίας και του Ερυθρού Αετού της Πρωσσίας,κλπ, κλπ, κλπ., μια δημόσια και μόνιμη απόδειξη
της ευγνωμοσύνης μας στο πρόσωπό του ενώνοντάς τον με το κράτος μας με άρρηκτους δεσμούς.
Κατά συνέπεια, τον ανακηρύξαμε και τον ονομάζουμε διά της παρούσης Δημότη της Πόλεως
μας και Πολίτη της Δημοκρατίας και του Καντονιού μας εννοώντας ότι ο ίδιος και οι δικοί του εις
το διηνεκές απολαμβάνουν όλα τα πολιτικά και κοινωνικά, χρήσιμα και τιμητικά δικαιώματα, τα
οποία είναι συνδεδεμένα με αυτές τις ιδιότητες. Για την πιστοποίηση αυτού του αποστέλλουμε την
παρούσα (επιστολή) υπό τη μεγάλη σφραγίδα και την υπογραφή του Υπουργού, στη Γενεύη τη
εικοστή ογδόη Μαΐου χίλια οκτακόσια δέκα έξι.
Από τους Κυρίους Συνδίκους
και το Συμβούλιο του Κράτους.
Falequet Ο Γραμματέας του Κράτους
Και τα τρία τιμητικά διπλώματα που του προσφέρθηκαν από το καντόνι και τις πόλεις της Ελβε-
τίας αναφέρονται στον κατάλογο απογραφής των προσωπικών αντικειμένων του που έχει διασωθεί
στην Κεντρική Υπηρεσία των ΓΑΚ31
. Εκεί, λοιπόν, στο γαλλικό χειρόγραφο καταγράφηκαν στις σε-
λίδες 32 και 33 τα εξής: 1412 - Έγγραφα γι’αυτόν από το καντόνι του Βω ,την Γενεύη και τη Λωζάννη.
Επίσης εδώ είναι και το χρυσό κουτί που συνοδεύει το δίπλωμα της Γενεύης.
Τα διπλώματα πολιτογράφησης από το καντόνι του Βω και από τη Λωζάννη διπλοεγγράφο-
νται. Έτσι, στη σελ.33 του καταλόγου αναφέρεται: 1418- Θήκη που περιέχει τα δύο διπλώματα
του Καντονιού του Βω και της πόλης της Λωζάννης βλ. 1412. Το χρυσό κουτί που συνόδευε το
δίπλωμα της Γενεύης έχει διασωθεί μέχρι τις μέρες μας και βρίσκεται όπως και το δίπλωμα στο
Μουσείου Καποδίστρια στην Κέρκυρα. (εικ.17)
Ενδιαφέρουσες είναι οι πληροφορίες που έχουν διασωθεί μεταξύ άλλων και για την κατα-
σκευή του κουτιού στη σελίδα 538 του Β΄τόμου των επίσημων βιβλίων του έτους 1815 του Συμ-
βουλίου του Κράτους στη Γενεύη. Εκεί καταγράφηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1815, έξι περίπου μήνες
πριν την υπογραφή των διπλωμάτων πολιτογράφησης από την πόλη της Γενεύης, ότι ο Σύνδικος
των Τεχνών πρότεινε για πρώτη φορά στο Συμβούλιο να προσφερθεί τιμητικά ο τίτλος του πολί-
τη και του δημότη στον Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος λίγες εβδομάδες νωρίτερα στην Συνθήκη
31 Κ. Υ. ΓΑΚ, Χειρόγραφο 40.

15. ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΖΥΓΟΥΡΗ
55
του Παρισιού (20 Νοεμβρίου) είχε φροντίσει να ασκήσει στους συνέδρους την ευεργετική επιρ-
ροή του, για την αύξηση των εδαφών της Ελβετίας. Ο κύριος Σύνδικος των Τεχνών την ημέρα
εκείνη ανακοίνωσε ότι θα του προσφέρει στο όνομα του Συμβουλίου του Κράτους την τιμή της
Επιστολής της Πόλης και ότι αυτή η Επιστολή θα του δοθεί μέσα σε ένα χρυσό κουτί. Την προ-
ετοιμασία της επιστολής αυτής ανέλαβε ο κύριος Evernois, ενώ οι κύριοι Saladin και Saladin de
la Rive ορίστηκαν υπεύθυνοι ώστε η κατασκευή αυτού του κουτιού να γίνει με καλοδιαλεγμένα
εμβλήματα και από τους καλύτερους τεχνίτες. Επίσης την ίδια μέρα καταγράφεται με ενθουσιασμό
στο βιβλίο της πόλης η πληροφορία ότι ο Καποδίστριας αποδέχτηκε την πρόσκληση για δείπνο
από τον κύριο Gaspar de Rive στο σπίτι του με τη φράση «Θα είμαστε μεταξύ Γενευέζων» γεγονός
που χαροποίησε όλο το Συμβούλιο.
Το χρυσό κουτί που με τόση φροντίδα ο Σύνδικος των Τεχνών φρόντισε να διακοσμηθεί και
να κατασκευαστεί από τους καλύτερους τεχνίτες, έφερε εσωτερικά στο σκέπασμά του, ζωγρα-
φισμένο το τοπίο της Γενεύης με τη λίμνη της, ενώ στο βάθος του κουτιού έφερε στα ελληνικά
αφιερωτική επιγραφή :
Τῷ ἡμῶν νεοπολίτη φιλτάτῳ τιμιωτάτῳ τοῡ μεγάλου
αὐτοκράτορος Ἀλέξανδρου, βουλευτῆ καί πιστοτάτῳ
σοφωτάτῳ τῶν Ἑπτά Νήσων ελευθεριαζούσων κόσμῳ
λαμπροτάτῳ εὐγενῇ δε Φαιήκων ἀπογόνῳ τῶν πάντα
πράττειν καλά κ’ἀγαθά φιλοτιμουμένων
περί γαρ σοισί δῶκεν Ἀθήνη
‘Ἓργα τ’ἐπίστασθαι περικαλλέα και φρένας ἐσθλάς
Τήν δε τῆς νέας πατρίδος εἰκόνα, μνήμης ἔνεκα, προσφέρομεν.
17. Το χρυσό κουτί που συνόδευε το δίπλωμα
πολιτογράφησης του Ι.Καποδίστρια στην Γενεύη
κατασκευάστηκε από τους καλύτερους τεχνίτες
της το 1816. Η επιπεδόγλυφη διακόσμησή του με
γραμμικά σχήματα και ανθικό μοτίβο είναι παρά-
δειγμα αρμονίας και συμμετρικής τελειότητας. Η
ζωγραφική εικόνα του τοπίου της Γενεύης, στην
εσωτερική πλευρά του σκεπάσματος του, είναι
ένα μικρογραφικό αριστούργημα. Στο βάθος του
χρυσού κουτιού υπάρχει στα ελληνικά αφιερωτική
επιγραφή στον Ιωάννη Καποδίστρια. Οι διαστά-
σεις του κουτιού είναι 0,14x0,07x0,03μ. Μουσείο
Καποδίστρια- Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών.

16. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
56
18. Ρολόι Ιωάννη Καποδίστρια. Διάμ: 0,06μ., Πάχος: 0,01μ.
(ΕΙΜ αρ.κατ. 3319) Δώρο της πόλης της Γενεύης προς τον
επίτιμο πολίτη της Κόμη Ιωάννη Καποδίστρια για τις ανεκτί-
μητες υπηρεσίες που της προσέφερε. Φέρει την υπογραφή του
οίκου Bautte et Moynier. Δωρεά του Εθνικού Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου προς το ΕΙΜ το 1919.32
19. Χρυσό ρολόι τσέπης του Ι. Καποδίστρια (ΕΙΜ αρ.κατ.
3319). Το ρολόι αναφέρεται στον κατάλογο των αντικειμένων
που συντάχθηκε στο Ναύπλιο στα 1831, μετά τη δολοφονία
του Κυβερνήτη.
Οι ελληνικές αφιερωτικές επιγραφές δεν σπανίζουν στα δώρα που οι εκπρόσωποι της Γενεύης
προσφέρουν στον Ιωάννη Καποδίστρια. Μοναδικό είναι το ρολόι του πρώτου Κυβερνήτη της
Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια, το οποίο του δώρισαν εκπρόσωποι της πόλης της Γενεύης δείχνο-
ντας ευγνωμοσύνη για όσα τους πρόσφερε σε διπλωματικό επίπεδο κατά το Συνέδριο της Βιέν-
νης για τη διατήρηση της ενότητας και της ανεξαρτησίας της Ελβετίας. Είναι κατασκευασμένο
από τον ελβετικό οίκο ωρολογοποιίας Bautte & Moynier à Genève, σύμφωνα με την αναγραφή
που υπάρχει στο μηχανισμό του. Ο οίκος με αυτή την επωνυμία λειτούργησε από το 1826 έως και
το 1831. Το ρολόι έχει σύνθετες λειτουργίες (complications) με χρονόμετρο και ένδειξη για δευ-
τερόλεπτα αλλά και καμπάνα για την ώρα. Είναι ιδιαίτερα πολυτελούς κατασκευής και μοναδικό
ως προς τη διακόσμησή του. Είναι χρυσό και στο εσωτερικό μέρος της κάσας του φέρει κυκλικά
την αφιέρωση: Τῶ τόν χρόνον καλῶς διοικοῦντι οἱ τόν χρόνον καλῶς μετροῦντες. Η επιγραφή στέ-
32 Αρχείο ΙΕΕΕ, Δωρεά 21 Οκτωβρίου 1919. Στη δωρητήρια επιστολή φαίνεται ότι το ρολόι μαζί με τη ταμπακοθήκη
που φέρει τα αρχικά ΑΑΚΚ ανήκαν στον Ι. Δομπόλη και υπήρξαν μέρος του κληροδοτήματός του προς το Πανε-
πιστήμιο. Ο Ι. Δομπόλης πέθανε στην Πετρούπολη στις 28 Οκτωβρίου του 1850 αφήνοντας δια διαθήκης εις την
Αυτοκρατορική Τράπεζα της Ρωσίας αργυρά ρούβλια 265,744 ώστε στις 1-1-1906 το ποσό αυτό μαζί με τους τόκους
του να αποσταλεί στην Ελλάδα και ν’αναγερθεί σε αυτή πανεπιστήμιο με το όνομα «Καποδιστριακόν» Το ποσό αυτό
έφθασε με τους τόκους τα 6.000.000 γαλλικά φράγκα το 1906 οπότε και εκταμιεύθηκε σύμφωνα με την επιθυμία
του Δομπόλη. Βλ. παραπομπή 16, στο Τ. Ευαγγελίδης, (1894), Ιστορία του Ιωάννου Καποδιστρίου Κυβερνήτου της
Ελλάδος 1821-1831, Π. Ε. Ζανουδάκης, Εν Αθήναις.

17. ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΖΥΓΟΥΡΗ
57
φει μια γυναικεία μορφή (προσωποποίηση της Ελβετίας) που κρατά στα αριστερά της το σήμα
της πόλης της Γενεύης κάτω από το οποίο φαίνεται ένα ρολόι. Στα πόδια της εγχάρακτα τεκτο-
νικά σύμβολα (άβακα, διδασκαλική σφύρα, ξίφος, διαβήτη), ενώ στα δεξιά της υπάρχει κίονας με
την εγγραφή Helvetia.
Οι εξαιρετικές διακρίσεις που ο κόμης Καποδίστριας έτυχε από τις ελβετικές πόλεις συνέβαλ-
λαν, ώστε μετά την αυτόβουλη απομάκρυνσή του με άδεια από την Ρωσική Αυλή, από το 1822
έως και το 1827, να επιλέξει να διαμείνει στην Γενεύη, όπου έχαιρε των δικαιωμάτων του πολίτη
και αποτελούσε γι’αυτόν ένα οικείο και ιδιαίτερα ευνοϊκό περιβάλλον.
Η γνωριμία του με πρόσωπα σημαίνοντα στην πολιτική, οικονομική και πνευματική ζωή της χώ-
ρας και η επιρροή που άσκησε στην καλλιέργεια και την ενίσχυση του ελβετικού, αλλά και του ευ-
ρύτερου ευρωπαϊκού φιλελληνισμού, ήταν καταλυτική. Τα φιλελληνικά αισθήματα του ελβετικού
λαού επικαλείται συχνά προσπαθώντας μέσα από τους εράνους του φιλελληνικού κομιτάτου να
ενισχυθεί οικονομικά ο Αγώνας των Ελλήνων. Ο προσωπικός του φίλος, ο Εϋνάρδος, το 1825 ανέ-
λαβε την αρχηγία του φιλελληνικού κομιτάτου της Γενεύης και έπειτα και από δική του προτροπή
φρόντισε για το συντονισμό των δράσεων όλων των φιλλελληνικών επιτροπών της Ελβετίας στη
Βέρνη, στη Ζυρίχη, τη Βασιλεία, τη Γενεύη, τη Λουκέρνη, αλλά και της Γαλλίας. Η θετική συμβολή
του Εϋνάρδου στην έμπρακτη ενίσχυση του Αγώνα με χρήματα, τρόφιμα και πολεμικό υλικό μέσω
των φιλελληνικών εράνων και προσφορών υπήρξε ανεκτίμητη.33
Χαρακτηριστική είναι η φράση
που ο βουλευτής Léon de Medeville ανέφερε στην Βουλή το 1846 επαινώντας τον Εϋνάρδο για τη
φιλελληνική του δράση: Την Ελλάδα δεν διέσωσαν οι κυβερνήσεις της Ευρώπης: η κοινή γνώμη, ένας
απλός πολίτης της Γενεύης, ο J.G.Eynard εκάλεσε όλη την Ευρώπη προς βοήθεια της Ελλάδας.34
Στις
28 Οκτωβρίου 1826, ο Εϋνάρδος μέσω της εφημερίδος Journal de Genève απηύθυνε έκκληση προς
τις εργατικές τάξεις της Γερμανίας, Γαλλίας, Ολλανδίας και Ελβετίας οι οποίες ήταν μαθημένες στις
στερήσεις όπως ο ίδιος έγραφε και τους ζητούσε να θυσιάζουν κάθε εβδομάδα 5 γαλλικά σολδία
για να προσφέρουν ψωμί στους δυστυχισμένους Έλληνες, οι οποίοι πέθαιναν από την πείνα. Η
κατάθεση αυτού του μικρού ποσού συνεχιζόταν για δύο χρόνια.35
Το 1826 η προσοχή του Καποδίστρια, όπως και όλων των φιλελλήνων, είναι στραμμένη στο
Μεσολόγγι. Με επιστολή του, στις 26 Φεβρουαρίου/5 Μαρτίου του 1826, ο Ι. Καποδίστριας στον
Εϋνάρδο,36
ανακοινώνει ότι επρόκειτο να χτυπήσει την πόρτα μερικών επίσημων ξένων που βρί-
σκονταν στην Γενεύη, ώστε να βοηθήσουν τον Ελληνικό Αγώνα με τις χρηματικές τους συνδρο-
μές. Επίσης γράφει σε κάποιους φίλους του στο «Βορρά» για να στείλουν χρηματική βοήθεια
για τη διατροφή των Ευρωπαίων φιλελλήνων στο Μεσολόγγι. Σε μία ακόμη επιστολή του (7/19
Μαρτίου) προς τον Εϋνάρδο τον ενημερώνει ότι συγκέντρωσε 13.500 φράγκα τα οποία επρόκει-
το να του αποστείλλει και ότι γίνονταν συνεχώς εγγραφές νέων μελών.37
Το 1827 παραμονές της αφίξεώς του στην Ελλάδα ως Κυβερνήτης, ο Ιωάννης Καποδίστριας
ταξίδεψε στις πόλεις της Ευρώπης και ήρθε σε επαφή με τους ηγεμόνες και τους υπουργούς των
κρατών κοινοποιώντας το νέο του ρόλο και ζητώντας την οικονομική ενίσχυση των επαναστατη-
μένων Ελλήνων. Στην Πετρούπολη έτυχε θερμής υποδοχής από τον τσάρο Νικόλαο στον οποίο
κατέθεσε και το επίσημο αίτημα παραιτήσεώς του από τη θέση του Υπουργού των Εξωτερικών
Υποθέσεων της Ρωσίας. Η ζεστασιά με την οποία τον υποδέχτηκαν οι παλιοί συνεργάτες του
αποτελούσε έναν καλό οιωνό της βοήθειας που θα του προσφερόταν από την Μεγάλη Αυτο-
33 Michelle Bouvier –Bros, (1963), Jean Gabriel Eynard (1775-1863) et le philhellénisme Genevois, Genève, p. 18.
34 Ch. Eynard,(1863) Notice sur J.G.Eynard, Genève.
35 Κ. Βακαλόπουλος, (1975), Σχέσεις Ελλήνων και Ελβετών Φιλελλήνων κατά την ελληνική επανάσταση του 1821
Συμβολή στην Ιστορία του Ελβετικού Φιλελληνισμού, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, Θεσσαλονίκη, σ. 45.
36 Σπ. Θεοτόκη, (1929), Αλληλογραφία Ι.Α.Καποδίστρια- Ι.Γ. Εϋνάρδου (1826-1831), Αθήνα, σσ. 7-8. Βλ. επίσης
Κ.Βακαλόπουλος, (2008), Ευρωπαίοι φιλέλληνες παρατηρητές και τεχνοκράτες στην επαναστατημένη Ελλάδα και
στο ελλαδικό βασίλειο (1821-1843), Αντ.Σταμούλη, Θεσ/κη, σσ. 71-72.
37 Ό.π., σ. 72.

18. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
58
κρατορική Δύναμη στο άμεσο μέλλον προς όφελος της ελληνικής υπόθεσης. Όταν έφθασε στο
Λονδίνο, τα πράγματα δεν ήταν γι’αυτόν το ίδιο αισιόδοξα, αφού την προηγούμενη της αφίξεώς
του είχε αποβιώσει ο Υπουργός των Εξωτερικών της Αγγλίας Γ. Κάνινγκ, στου οποίου τη βοήθεια
είχε στηρίξει τις ελπίδες του. Ο βασιλιάς Γεώργιος Δ΄, ο οποίος είχε αρκετές φορές καταφερθεί
εναντίον του στο παρελθόν, τον υποδέχθηκε με απαξίωση.38
Συγκινητική και πραγματικά απο-
καλυπτική της πολιτικής του συνέπειας είναι η παρουσίαση των άμεσων σχεδίων του Ι. Καπο-
δίστρια για το μέλλον της Ελλάδας στην επιστολή που έστειλε από το Λονδίνο στον πρόεδρο
της Γ΄ Εθνοσυνελεύσεως των Ελλήνων, Γεώργιο Σισίνη. Εκεί, αποδεχόμενος την αναγόρευσή
του σε Κυβερνήτη της Ελλάδος διαβάζουμε ότι προέτασσε δύο στόχους: ο πρώτος ήταν να βγεί
η Ελλάδα από την ολεθρία της απομόνωσιν σε σχέση με τις ισχυρές ευρωπαϊκές δυνάμεις και ο
δεύτερος να αντέξει συνεχώς αμυνόμενη έως ότου η Διοίκηση να βάλει σε τάξη τα εσωτερικά του
γένους πράγματα και να φθάσουν οι Έλληνες αυτοί εαυτούς να σώζωσιν.39
Στο Παρίσι έφθασε την
1η Νοεμβρίου 1827 και από εκεί πήγε στην Ελβετία σταματώντας στη Γενεύη, όπου έμεινε για
έξι μέρες. Εκεί ήταν ιδιαίτερα συγκινητική η αποχαιρετιστήρια υποδοχή που του επιφύλαξαν οι
συμπολίτες και φίλοι του δείχνοντας για άλλη μια φορά την ευγνωμοσύνη τους στο προσωπό
του. Ακολουθεί το ταξίδι του στην Ανκόνα. Εκεί, στο διάστημα των σαράντα ημερών που ο ίδιος
αναγκάζεται να παραμείνει αναμένοντας το αγγλικό πολεμικό πλοίο που θα τον οδηγούσε στην
Ελλάδα, δεν ξεχνά μεταξύ των πολλών και διαφορετικών φροντίδων του, να αποστείλει επιστο-
λή στο φημισμένο ελβετό ωρολογοποιό J.F.Bautte.40
Η αλληλογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια με τον ωρολογοποιό Jean François Bautte που έχει
διασωθεί στην Βιβλιοθήκη της Γενεύης, αποτελείται από πέντε συνολικά γράμματα που εστά-
λησαν από τον Καποδίστρια προς τον J.F. Bautte κατά τα έτη 1827-1829.41
Τα γράμματα, κάποια
από αυτά χειρόγραφα από τον Καποδίστρια και κάποια όχι, υπογεγραμμένα όμως από τον ίδιο,
έχουν αποσταλλεί στις 23 Μαρτίου, 9 Απριλίου και 23 Νοεμβρίου του 1927, καθώς και στις 25
Ιανουαρίου και 6 Φεβρουαρίου του 1929.
38 Σπ. Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ.Δ΄, σ. 534 και Α.Μ Ιδρωμένος, ό.π., σ. 47.
39 Α.Μ.Ιδρωμένος, ό.π., σ. 51.
40 Jean François Bautte (1772-1837): Υπήρξε ο πιο διάσημος ωρολογοποιός και κοσμηματοποιός της εποχής του.
Γεννημένος το 1772 στην Γενεύη, ο Jean François Bautte αν και προερχόταν από μια φτωχή, εργατικής τάξης οι-
κογένεια, κατάφερε να έχει λαμπρό μέλλον ως ωρολογοποιός και κοσμηματοποιός. Εργαζόμενος από την παι-
δική του ηλικία σε εργοστάσια ωρολογοποιίας το 1790 στα δεκαοχτώ του χρόνια, υπέγραψε το πρώτο δικό του
ρολόι. Το 1793 δημιούργησε την επωνυμία MΟULIGNE-BAUTTE, από το 1804 έως το 1808 οι δημιουργίες του
είχαν την επωνυμία MΟULIGNE-BAUTTE & Cie, το 1810 οι δημιουργίες του φέρουν την υπογραφή του οί-
κου MΟULIGNE-BAUTTE & MOYNIER και από το 1826 έως και το 1831 διατηρεί την επωνυμία BAUTTE &
MOYNIER. Τέλος από το 1831 έως και τον θάνατό του το 1837, διατηρούσε την επωνυμία BAUTTE. Είχε δημι-
ουργήσει ρολόγια με πρωτότυπη φόρμα. Συχνά τα ρολόγια του τοποθετούνταν ως μινιατούρες σε μουσικά κουτιά,
σε αρωματοδοχεία και αλλού. Υπήρξε ο πρώτος που δημιούργησε τα πολύ λεπτά ρολόγια τσέπης. Αναγνωρισμένος
διεθνώς για την τέχνη του είχε οίκο στην Γενεύη και τα ρολόγια, τα κοσμήματα, οι ταμπακοθήκες και τα μουσικά
κουτιά του, διακινούνταν στην αγορά του Παρισιού, αλλά και σε πιο απομακρυσμένες αγορές, όπως αυτές της
Κίνας, των Ινδιών και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πελάτες του υπήρξαν σημαίνουσες προσωπικότητες της
εποχής του, μεταξύ των οποίων ήταν και η Βασίλισσα Βικτώρια. Ο συγγραφέας Αλέξανδρος Δουμάς στο έργο του
Impressions de voyage en Suisse (1833) γράφει: …το πιο διάσημο από τα κοσμηματοπωλεία της Γενεύης είναι χωρίς
αντίρρηση αυτό του Bautte. Eίναι δύσκολο να ονειρευτείς με φαντασία μια συλλογή πιο πλούσια από τα χιλιάδες
αριστουργήματα στα οποία πραγματικά η γυναικεία ψυχή χάνεται. Τα έργα του μπορούν να κάνουν μια παριζιάνα
να παραμιλήσει και την Κλεοπάτρα να σκιρτήσει από επιθυμία στον τάφο της...Βλ.http://www.bellesmontres.com/
Magazine/Grand-horlogers/jean-francois-bautte-03-12-2012-1539108_827.phpJean-François Bautte, the most cel-
ebrated Geneva watchmaker-jeweller of his time και http://mobile.lepoint.fr/girard-perregaux/jean-francois-baut
te-1772-1837-24-05-2013-1671955_966.php
41 BGE Capo d’Istria [Capodistrias], [Jean-Antoine]. 5 lettres autographes et non autographes signées à M. [Jean-
François] Bautte, horloger bijoutier à Genève. - Genève, Paris, Ancône, [etc.], 23 mars 1827, 9 avril 1827, 23
novembre 1827, 25 janvier 1829 et 6 février 1829. 8 f. in-quarto Date(s) : 23 mars 1827 - 6 février 1829.

19. ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΖΥΓΟΥΡΗ
59
Αυτές οι αδημοσίευτες στο σύνολό τους42
μέχρι στιγμής επιστολές, τις οποίες εντοπίσαμε στο
τμήμα χειρογράφων και σπάνιων εγγράφων της Βιβλιοθήκης της Γενεύης, έρχονται να μας απο-
καλύψουν το ιστορικό δημιουργίας, των δέκα ρολογιών, των έξι ταμπακιέρων, αλλά και των τρι-
ών ζευγών βραχιολιών που ο Ιωάννης Καποδίστριας παρήγγειλε από τον γνωστό ωρολογοποιό
της Γενεύης, αντιπροσωπευτικά δείγματα των οποίων βρίσκονται στη Συλλογή των Προσωπικών
Αντικειμένων του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Στο Μουσείο διασώζονται δύο ρολόγια, μία τα-
μπακοθήκη και ένα ζεύγος βραχιολιών. (εικ. 20,24,25)
Εδώ επιλέξαμε να παρουσιάσουμε ολόκληρη την επιστολή σε μετάφραση43
(για το πρωτότυπο
γαλλικό κείμενο βλ. παράρτημα), γιατί πιστεύουμε ότι κάθε λέξη της έχει πολλά να μας πει τόσο
για την προσωπικότητα του Ι. Καποδίστρια που φρόντισε ως και την τελευταία λεπτομέρεια που
αφορούσε τόσο τον σχεδιασμό όσο και το οικονομικό σκέλος της παραγγελίας του, αλλά και για
τον ηθικό σκοπό που πίστευε πως αυτή θα εξυπηρετούσε.
Προς τον κύριο Jean François Bautte
Αγκώνα 11/23 Νοεμβρίου 1827
Ο ανηψιός και συνεταίρος σας αγαπητέ μου κύριε Bautte σας έχει πει πόσο λυπήθηκα που βρέ-
θηκα στην Γενεύη όταν εσείς απουσιάζατε. Σας άφησα μια μικρή συλλογή από λίθους της οποίας
σας παραθέτω μια λίστα για λόγους καλής τάξης ώστε να μου δώσετε μια εξοφλητική απόδειξη.
Εξηγήθηκα μαζί του για τις παραγγελίες που δεσμεύομαι να σας δώσω με σκοπό μέσω αυτών της
μικρής αξίας λίθων να κατασκευαστούν τα αντικείμενα που δεν θα οφείλουν την αξία τους παρά
μονο στην εργασία τους και στην ηθική επιρροή την οποία οφείλει να πραγματοποιήσει η πρόθεση
που αντιπροσωπεύουν, αλλά και ο σκοπός για τον οποίο θα δοθούν. Καμία αξία εσωτερική και υλι-
κή δεν πρόκειται να υποβιβάσει την ηθική τους αξία.
Πάνω σε αυτήν την αρχή σας ζητώ σήμερα έξι ταμπακιέρες από σμάλτο στο σχήμα αυτής που μου
είχατε φτιάξει πέρυσι και της οποίας σας στέλνω ένα μικρό σχέδιο. Θα σχεδιάσετε πάνω στο σκέπασμα
το μικρό σύμβολο και στην πίσω πλευρά θα σχεδιάσετε επίσης την υπογραφή μου που θα συνθέτεται
από τρία γράμματα ΙΑΚ απλά, χωρίς στεφάνι ούτε στολίδι σε κανένα χώρο. Σας ζητώ επίσης δέκα
ανδρικά ρολόγια επίσης με σμάλτο εκ των οποίων τα δύο με την λειτουργία της επανάληψης και οχτώ
απλά. Η κάσα του καθενός με σμάλτο θα φέρει τη σφραγίδα του συμβόλου της ελληνικής αναγέν-
νησης, το οποίο σας έχω ήδη μνημονεύσει και μια αλυσίδα (διακοσμημένη) με σμάλτο, αλλά αρκετά
ανθεκτική, ώστε να μπορούν να την φορούν δυνατοί άνδρες. Το κλειδί να είναι διακοσμημένο με μια
μικρή πέτρα από αυτές του καταλόγου και η σφραγίδα το ίδιο (διακοσμημένη) από σμάλτο, θα έχει το
τύπωμα του ίδιου συμβόλου εγχάρακτου πάνω σε μια άλλη πέτρα.
Να φτιάξετε επίσης τρία ζευγάρια βραχιόλια (σχεδιάζοντας) με σμάλτο το ίδιο σύμβολο που σας
έγραψα για τις ταμπακιέρες από το ένα μέρος και από το άλλο την υπογραφή μου ΙΑΚ διακοσμώντας
τα με κάποιες πέτρες. Καθώς μπορεί να παραμείνω εδώ καμιά δωδεκαριά μέρες θα μου πείτε με το τρέ-
χον ταχυδρομείο αυτό που μπορούν να κοστίσουν αυτά τα αντικείμενα αποδεικνύοντας τα ευγενικά
συναισθήματα που σας εμψυχώνουν για την Ελληνική Υπόθεση και σκεπτόμενος πως αυτό το έθνος,
το οποίο πρόκειται να αναγεννήσουμε δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή παρά μόνο από ελεημοσύνες.
Απευθυνετέ μου το γράμμα σας μέσα σε φάκελλο στην διεύθυνση του κυρίου Γιώργου Δουρού-
τη, Έλληνα εμπόρου. Εάν θα έχω φύγει θα φροντίσει να φθάσει με ακρίβεια (στα χέρια μου).
Μπορείτε να αρχίσετε την εργασία και θα φροντίσω να σας πω πού και πώς μπορείτε να μου
αποστείλλετε τα εν λόγω αντικείμενα όταν θα έχουν ολοκληρωθεί.
42 Αναφορά σε μία από αυτές και μάλιστα σε εκείνη που ο Καποδίστριας έστειλε από την Ανκόνα στις 11/23
Νοεμβρίου του 1827, έχει γίνει στη διδακτορική διατριβή του Κ. Α. Βακαλόπουλου, (1975), ό.π., σ. 50 και στην
επανέκδοση του ιδίου Κ. Βακαλόπουλος, (2008), ό.π., σ. 80.
43 Η μετάφραση της επιστολής έγινε από τη συγγραφέα του άρθρου.

20. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
60
Όλος δικός σας
Υπογραφή
Ιωάννης A Καποδίστριας
Σημειώσεις από τις πέτρες που παρέδωσα στον ανηψιό σας!
Πακέτο 1ο
1) 102 πέτρες διαφορετικών χρωμάτων 2)περιλαμβάνει και δύο μεγάλες aigues marines
Πακέτο 2ο
22 πέτρες: 3 οπαλ , 2 γρανάδα, 3 αμέθυστους, 4kratzen- augen, 10 Kristaux de roche
Πακέτο 3ο
27 πέτρες διαφορετικών χρωμάτων.
Πακέτο 4ο
460 μικρές aigues-marines
Πακέτο 5ο
200 τιρκουάζ
Πακέτο 6ο
200 τοπάζι
Πακέτο 7Ο
20 μεγάλες πέτρες τοπάζι και 20 μεγάλες αμέθυστο
Σύνολο 1051 λίθοι
20. Μία από τις έξι ταμπακοθήκες που ο Ι.Καποδίστριας παρήγγειλε στον κοσμηματοποιό J.Fr.Bautte. Στο σκέπασμα
βλέπουμε τον μυθικό φοίνικα μέσα σε κύκλο να στέφεται από σταυρό προσβλέποντας στις ακτίνες του θεϊκού οφθαλ-
μού. Όπισθεν βλέπουμε την υπογραφή του Ι.Α.Καποδίστρια. Όλη η διακόσμηση έχει γίνει με επιπεδόγλυφη τεχνική
εγχάραξης του χρυσού, πάνω σε φόντο με μαύρο σμάλτο. Το κυρίως θέμα της διακόσμησης περιβάλλεται από ανθικό
διάκοσμο. (ΕΙΜ αρ. κατ. 12874)
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ιστορία, λοιπόν, έχουν τα ρολόγια και οι ταμπακοθήκες που ο Ιωάν-
νης Καποδίστριας παρήγγειλε στο οίκο J.F. Bautte & Cie στη Γενεύη. Τα πολύτιμα αυτά αντικεί-
μενα ήθελε να προσφέρει σε Αγωνιστές του 1821 και σε άλλες σημαντικές προσωπικότητες του
Αγώνα, τονίζοντας ότι πρόκειται για δώρα ηθικής περισσότερο παρά υλικής ανταμοιβής για όλα
όσα πρόσφεραν στην πατρίδα τους και για αυτόν τον λόγο όφειλαν να εξυπηρετούν τον σκοπό
για τον οποίο θα δωρηθούν, χωρίς να είναι μεγάλη η υλική τους αξία. Ζητούσε επομένως, την
κατανόηση και τη συμβολή του φημισμένου φιλέλληνα ωρολογοποιού, υπενθυμίζοντάς του ότι η
Ελλάδα βρισκόταν σε δεινή οικονομική θέση. Για να μειώσει μάλιστα το κόστος εργασίας, προσέ-
φερε στον Bautte 1051 δικούς του ημιπολύτιμους λίθους (που πιθανώς προέρχονταν από προσω-
πικά του πολύτιμα αντικείμενα), ζητώντας να του δώσει μία εξοφλητική απόδειξη για αυτούς ώστε
η αξία τους να αφαιρεθεί από το τελικό κόστος των αντικειμένων και να χρησιμοποιήσει κάποιους
από αυτούς στη διακόσμησή τους.