Historisch besef relativeert denken over centrale instituties. Een open en kritische blik op de huidige structuren, verhoudingen en gevestigde belangen is cruciaal om te komen tot een economische opleving. Historisch besef brengt daarbij relativering en nuancering in ons denken aan. De maatschappij is gediend met een kritisch debat en met dissidente en dwarse denkers.

1. 03 maart 2012 © Het Financieele Dagblad
Metdeburgeroorlogbegoneen
vloedgolfaan‘greenbacks’
Historischbesefrelativeertdenkenovercentraleinstituties
Joost Kramer
TT
ijdensdeAmerikaanse
burgeroorlogwerd,nu
150jaargeleden,de
‘greenback’geïntrodu-
ceerd.Ondanksdeeconomi-
schecrisisisdaarmaarweinig
aandachtvoor.Jammer,want
historischbesefkanrelativering
ennuanceringinonsdenken
brengen.
OnlangswaarschuwdeUBS-
hoofdeconoomAndreasHöfert
vooreen‘heelhogeinflatie,mo-
gelijkdubbelcijferigenoncon-
troleerbaar’.Hijverweesdaarbij
naardeAmerikaanseburgeroor-
logomdegevolgenvanstructu-
releoverdrachtvangeldvanrijk
naararmteillustreren.
Zijnanalogiegaatmank,maar
isinteressantomdatzedeaan-
dachtrichtopdeAmerikaanse
burgeroorlogvan1861tot1865.
Vooralhettweedeoorlogsjaar
1862isfinancieel-economisch
gezieninteressant.Datjaarmar-
keertnamelijkhetbeginvanhet
opfederaalniveauuitgevenvan
geldindeVerenigdeStaten.
DeFirstLegalTenderActvan
25februari1862maaktehetpre-
cies150jaargeledenmogelijk
omdebekende‘greenback’uitte
geven.Denoordelijkestatenzet-
tendestapomopfederaalniveau
gelduittegeven,omdatzezich
eind1861namelijklelijkophet
verloopvandeoorlogverkeken
enzeerkrapbijkaszaten.
Degeldperslatendraaienwas
toenzekernietgebruikelijk.Dat
blijktuitprincipiëlebezwaren
vandeministervanfinanciën;
deelsuitangstvoorhetvervalsen
vanzijnhandtekening,dietoen
machinaalopdebiljettenwerd
gedrukt.Omdehoeveelheid
valsegreenbackstebeteugelen,
werdaanheteindevandeoorlog
deSecretServiceopgericht,nu
beterbekendalslijfwachtvan
depresident.Eenpolitiekespot-
prentuit1864toontdeminister
vanfinanciënaldraaiendaaneen
geldmolen.Nadeoorlogistot
aanhethooggerechtshofgepro-
cedeerdoverdewetgeving.
Daterzoweinigaandachtis
voordeLegalTenderActhangt
waarschijnlijksamenmethet
feitdatwezogewendzijngeraakt
aangeldscheppendebankenen
overheden.Amerikaiserookniet
slechtervangeworden,hoewel
hetgedeeltelijkintrekkenvande
greenbacksnadeburgeroorlog
volgenssommigenleiddetoteen
recessie.Datneemtnietwegdat
erbehoefteisaanreflectieen
overdenkingvandezehistorische
gebeurtenissen,zekergeziende
huidigeeconomischeomstan-
digheden.
Deaandachtvoorcentraleban-
kendiedegeldperslatendraaien
groeit,ookindeVS.RonPaul,
eenvandeRepublikeinendieeen
gooinaarhetpresidentschapwil
doen,betoogtalgeruimetijddat
deVShunoorlogen,metname
inIrakenAfghanistan,monetair
financieren.Eenvanzijnbelang-
rijkstethema’siszijnkruistocht
tegendeFederalReserveBank,
dievolgenshemmaargeldblijft
persenenzooorlogenfinanciert.
Hijraakteengevoeligesnaarbij
eenmeerkritischingestelddeel
vandeRepublikeinseachterban.
Hetverklaartmisschienookde
aantrekkingskrachtvande76-ja-
rigepoliticusonderjongeren.
Ikbepleitzekernietdeaf-
schaffingvancentralebanken.Ik
wileerdereenpleidooihouden
tegendehoudingdat‘hetaltijd
alzoisgeweest’.Enzekerook
tegendeslogandat‘dezetijd
andersisdananderetijden’.Een
openenkritischeblikopdehui-
digestructuren,verhoudingen
engevestigdebelangeniscru-
ciaalomtekomentoteeneco-
nomischeopleving.Historisch
besefbrengtdaarbijrelativering
ennuanceringinonsdenken
aan.Demaatschappijisgediend
meteenkritischdebatenmet
dissidenteendwarsedenkersals
RonPaul.
Mr.drs.J.J.Krameriszelfstandig
raadsmanengefascineerddoor
deAmerikaanseburgeroorlog.
Dehouding‘hetis
altijdalzogeweest’
versluiertblikop
gevestigdebelangen