2. EL ALETLERİNDE İŞ SAĞLIĞI ve
GÜVENLİĞİ
Konunun genel amacı
Katılımcıların, el aletleri ile yapılan çalışmalarda ortaya
çıkabilecek riskleri ve alınması gereken önlemleri
öğrenmelerine yardımcı olmaktır.
Öğrenme hedefleri
• Bu dersin sonunda katılımcılar;
• El aletlerini tanımlar.
• El aletlerini kullanarak yapılan her türlü çalışmada dikkat
edilmesi gereken hususları belirler.
3. Konunun alt başlıkları
• El aletleri
• Elektrikli
• Pnömatik
• Hidrolik
• Mekanik
• El aletlerinin kullanımında ortaya çıkabilecek riskler ve
dikkat edilecek hususlar
• İlgili mevzuat
4. EL ALETLERİNİN TANIMI
İşimizde veya evimizde günlük yaşamımızda
kullandığımız çeşitli aletlere ‘’El Aleti’’ adı verilir. El
aletleri tornavidadan,taşlama motoruna,matkaptan,satıra
kadar çeşitlilik gösterirler.
El aletleri kesmek,delmek,sıkıştırmak,taşlamak,şekil
vermek, işaretlemek, ısıtmak, çevirmek gibi amaçlar için
kullanılır.Şekilleri keskin kenarlı,sivri uçlu,kıskaç
ağızlı,aşırı sıcak veya aşırı soğuk olabilir.
5. El aletleri kol gücüyle çalışabildiği gibi elektrikle,hava ile
veya hidrolik pompa ile tahrik edilmek suretiyle
çalışmaktadır.
6. El Aletlerinde Güvenlik İşe Uygun ve
Doğru El Aletinin Satın Alınması İle
Başlar
• Yapılan işe ve yere uygun el aleti tespit edilerek alınır
• Bu konuda uzman ve tanınmış firmalardan alınması
tercih edilmelidir.
• Ucuz olan değil,uygun ve sağlam olan tercih edilmelidir.
• İşe uygun kişisel koruyucu kullanılmalıdır.
7. El aletleri sadece kullananlar için değil,kullanım
esnasında yardımcı olanlar hatta işle ilgisi olmayıp
civarda bulunanlar içinde tehlike yaratmaktadır.Bu
nedenle el aletleri kullanıcılarının bu konuda eğitimlerini
alıp,belli kurallar içinde el aletlerini kullanmaları
gerekmektedir.El aletlerinin uygunluğu ve doğru
kullanımı kadar,o işe uygun kişisel koruyucuların
kullanımı da önemli bir etkendir.
8. Kaza istatistiklerinde ‘’el aletlerinden oluşan iş kazası’’
istatistikleri çok net olarak ayrılmamakla beraber
‘’makinaların sebep olduğu iş kazaları’’ istatistiklerinin
içindedir.Makinaların sebep olduğu iş kazası oranı ise
genel iş kazası oranları içinde yıllara göre % 8-10
oranında bir yer işgal etmektedir.
9. El Aletlerinin Genel Özellikleri
• Çekiç ve varyozlar, soğuk keskiler, kesiciler gibi aletler
dikkatle seçilmiş çelikten yapılmalı.
• Çelik darbe karşısında saçak meydana getirmeyecek
kadar sert olmalı,
• Çatlayıp kırılacak kadar da aşırı sert olmamalıdırlar.
• Vurucu başlıkların yapımında kullanılacak çeliğin ne
fazla sert ne de fazla yumuşak olması gerekir.
10. Saplar
• En iyi kaliteli, düzgün yontulmuş,
• Uygun biçim ve büyüklükte,
• Düzgün yüzeyli, çapaksız,budaksız olmalı
• Keskin yüzü bulunmamalıdır.
11. El Aletleri Kullanımı Kontrolü
1. El aletleri YAPILAN İŞ İÇİN UYGUN MU?
2. El aletleri DOĞRU OLARAK KULLANILIYOR MU?
3. El aletleri UYGUN GÜVENLİK ŞARTLARINI TAŞIYOR
MU?
4. El aletleri GÜVENLİ BİR YERE KONMUŞ MU?
ÖNEMLİ: El aletini kullanmaya başlamadan bu 4 soruya olumlu cevap verip işe
başlanmalıdır.
12. El Aletlerinin Kullanımında Oluşan Kaza
Nedenleri
a) Uygun olmayan alet kullanmak ,
Bildiğimiz gibi, sık sık aynı şeyi yapmak için, birkaç farklı
el aletini kullanırız. Halbuki genellikle sadece bir el aleti
yapılan iş için doğru olanıdır. Yapılan iş için doğru el aleti
kullanmamanın bir çok yaralanmaya neden olduğuna
şahit olmuşuzdur.Bu kazaların çoğu ciddi olmasa bile
yaralanmalar ve yaranın mikrop kapması sonucu uzun
süre çalışanı işinden alıkoyabilir.
13. Uygun olmayan el aletleri kullanımı genellikle o an
çalışanın yanında o işe uygun el aleti olmadığından
,yanında bulunan el aletini uygun olmamasına rağmen
kullanmasıdır.Çekiç yerine anahtarla vurmak,anahtar
yerine kurbağacıkla somun açmak gibi. Bir işçi uygun
açıklıkta anahtar bulamamışsa, işini geciktirmek
istemediğinden, açıklığı geniş olan ve bu genişliği bir
parça koyarak geçiştirmeye çalıştığı diğer bir anahtarla
yapmak ister.
14. Bu şekilde kullanılan bir anahtar somundan yalnız
kaymakla kalmaz, uzun olan sapına gerektiğinden çok
basınç da uygulandığı takdirde somunu laçka eder. Bazı
durumlarda bu işlem işçinin yaralanmasına da neden
olur ve ayrıca zaman kaybına yol açar. Bu gibi
aksaklıkların olmaması için;
a) El aletleri takımının iyi planlanması
b) Bakımlarının iyi yapılması ve
c) Aletlerin kaybolmaması için düzenli kontrol edilmesi
gerekmektedir.
15. El Aletlerinin Kullanımında Oluşan Kaza
Nedenleri
b) Kullanılan alet ile kullanılan parçanın ölçülerin
birbirine uygun olmaması,
Kullanılan alet ile o aletin kullanılacağı parçanın
ebatlarının birbirine uygun olması gereklidir.Büyük bir
vidayı küçük bir tornavida ile açmaya veya sıkmaya
çalışmak veya 20 mm.lik bir cıvata ile 22 mm. lik bir
anahtar kullanmak gibi.Kullanılan alet üzerinde çalışılan
cıvata veya vida üzerinden kayma yapabilir ve
yaralanmalara sebep olabilir.Metrik ölçülü anahtarları inç
ölçülü civatalarda kullanmak veya bunun tam tersi
de,sonucunda tehlike oluşturan bir uygunsuzluktur.
16. c) Aletleri yöntemine uygun kullanmamak ,
Aletleri yöntemleri dışında kullanmamalıdır.Örneğin:vida
açma veya sıkma amaçlı kullanılan tornavidaları keski
gibi kullanıp saplarına çekiçle vurmak gibi.Darbeye göre
yapılmayan tornavidanın sapının kırılıp,parçalanacağı ve
o sap üzerinde bulunan elin yaralanacağı ya da darbe
esnasında tornavida ucunun üzerinde bulunduğu
parçadan kayıp tehlike yaratacağı kaçınılmazdır.Küçük
parçalarla çalışırken mutlaka çalışılan parça mengeneye
bağlanarak üzerinde çalışma yapılmalıdır.
17. Çalışan bir makine üzerinde çalışma yapılacaksa;makine
kapatılmadan üzerinde herhangi bir çalışma
yapılmamalıdır.
18. d) Daha fazla güç elde etmek için aletleri zorlamak,
Eski ve paslanmış cıvata ve somunların kolay
açılmadıkları ve aletlerin daha fazla güçle zorlandıkları
hepimizce bilinmektedir.Alete daha fazla güç elde etmek
için uçlarına boru veya çubuk takılarak bir veya daha
fazla kişi ile güç uyguladıkları veya saplarının üzerine
ayakla basılarak,vücut ağırlığıyla aletin çalışmasının
sağlanması,çalışanların çoğunun yaptığı yanlış bir
uygulamadır.
19. Aşırı güç uygulaması ile aniden somunun gevşemesi
veya borunun el aletinin sapından çıkması ile güç
uygulayanların kendilerini kontrol altına alamayıp
düşmeleri kaçınılmazdır.
20. e) Aletler üzerinde değişiklikler uygulamak,
El aletleri yapılacak işe uygun değilse,o işe uygun olması
için üzerinde değişiklik yapılmamalıdır.Örneğin: Normal
bir anahtarın çalışma bölgesinde yer darlığından dolayı
çalışamaması yüzünden anahtar sapının eğilerek o
bölgede çalışır hale getirilmesi gibi.Kırılgan hale gelen ve
zorlanma esnasında kırılabilecek olan bu değişiklik
yerine bu iş için özel yapılmış aletler kullanılmalıdır.
21. f) Aletleri uygun yere bırakmamak,
El aletleri atölyelerde uygun dolap,askı tablosu içine
konulmalıdır. Eğer raflarda bulundurulması gerekiyorsa
düşme tehlikesine karşı 2 cm. lik etekliği bulunan raflara
konulmalıdır. Malzemeler düz bir zemine ve dengeli bir
şekilde bırakılmalı,yuvarlanabilecek malzemelerin önüne
tutucu konulmalıdır.El aletleri döşemelere, geçitlere,
merdiven sahanlıklarına veya işçilerin çalıştığı ya da
geçtiği yerlere veya geçenlerin başlarına düşebilecekleri
yüksek yerlere bırakılmamalıdır.Çalışma bittikten sonra
tüm çalışma alanı kontrol edilerek unutulan el aletleri
olup olmadığı kontrol edilmelidir.
22. g) Yetersiz bakım
El aletleri periyodik olarak kontrol edilmelidir. Kusurlu
bulunduklarında yerlerini kusursuz olanları almalı veya
elde bulunan onarılmalıdır. Alet odaları yetkilileri, kusurlu
olan veya herhangi bir şekilde uygun olmayan aletleri
dışarı verilmemesi hususunda kesin talimat
verilmelidir.Sivri ve kesici ucu bulunan el aletleri uçlarına
koruyucu muhafaza geçirilmek suretiyle muhafaza
edilmeli ve çalışma bölgelerine taşınırken askı ve
muhafazaları ile taşınmalıdırlar.
23. • Çalışmadan sonra körlenmiş veya ağzı bozulmuş olan
aletler diğer aletlerle beraber dolaplarına
kaldırılmamalıdırlar. Darbe için kullanılan el aletlerinin
(çekiçler, keskiler vb.) baş kısımları mantarlaşmaya ,
çatlamaya başlar başlamaz uygun bir eğime kadar
tesviye edilerek düzeltilmelidir Hemen düzeltilmesi
mümkün olanlar hemen düzeltilmeli veya kullanılacak
aletlerden ayrılarak keskinleştirme veya ağız düzeltme
konusunda yetkili olan kişiye teslim edilmelidir.
24. Özellikle işletmelerde bileme veya aletlerin ağız
düzeltme işlemleri her işçi tarafından yapılmaktadır.Bu
konuda yasaklama getirilerek bileme ve aletlerin ağzının
düzeltme ve keskinleştirme işlemleri bu konuda bilgili bir
personel tarafından yapılmalıdır.
25. h) Uygun olmayan depolama
Kullanılamayacak durumda olan el aletleri diğer aletler
ile beraber bulundurulmamalı ve hurdaya sevk
edilmelidirler. Keskin kenarlı veya sivri uçlu el aletleri
kullanılmadıkları zaman keskin kenar ve uçlarının
koruyucu (deriden kılıf veya başlıklar) altına alınması
gerekir.El aletleri ile çalışma bittiği zaman aletler
temizlenip kendi takım çantalarına ve kutularına
koyulmalıdır. El aletleri üzerinde çalışmadan sonra
temizlenip çamur,su veya diğer korozif maddelerden
arındırılmalıdırlar.
26. Aletler kuru ve tozdan arındırılacak bir ortamda
saklanmalıdırlar.Elektrikli el aletleri kendi özel
muhafazalarına konulup,rutubetten etkilenmeyecek bir
bölümde muhafaza edilmelidirler. İyi bir düzen için genel
kural “ her şey için bir yer sağlanmalı ve her şey kendi
yerinde olmalıdır”.
27. El Aletlerinin Taşınmaları
El aletleri belli kurallar altında çalışma
bölgesine götürülüp getirilmelidir.
• İş elbisesinin ceplerine kesici delici aletler
konulmamalıdır.
• Kesici aletler,uçlarına muhafaza konularak çantalarında
taşınmalıdırlar,
• Takım arabaları hareket halinde iken kapakları kapalı
tutulmalı ve çalışma esnasında tekerlekleri
frenlenmelidir.
28. Portatif Elektrikli El Aletleri İle Çalışma
Yapılırken Uyulacak Tedbirler
• Kullanılmadan önce kontrol edilmelidirler.
• Kabloları ve uzatma kabloları sağlam ve eksiz
olmalıdırlar,geçit yerlerinde yüksekten geçirilmelidirler.
• Üzerlerinde ayar anahtarları bulunmamalıdır.
• Koruyucu muhafazaları çıkarılmamalıdır.
• Aşınmış olan taş,kesici veya uçlar kullanılmamalıdır.
29. • Enerjisi kesildikten sonra uç değiştirilmeli veya
temizlenmelidirler.
• Çalışanın altında yalıtkan paspas olmalıdır.
• Nemli ve rutubetli yerlerde elektrikli el aletleri ile
çalışılmamalıdır.
• Eller kuru ve temiz olmalıdır.
30. • Elektrik işlerinde kullanılan el aletleri çift izolasyonlu
olmalıdır.
• Elektrik işlerinde kullanılan yağdanlık,süpürge,fırça ve
diğer temizlik aletlerinin sapları yalıtılmış olmalıdır.
• Elektrikli el aletlerinin sapları yeterli şekilde izole edilmiş
ve tetikleri ancak sürekli basıldığında çalışacak şekilde
olmalıdır.
31. Elektrikli el aletleri üzerinde meydana gelebilecek
kaçakların zararlı bir seviyeye gelmesinden önce, alete
gelen elektrik devresini kesen güvenlik otomatikleri
(toprak korumalı röleler) olmalıdır.Topraklamalı aletlerde,
topraklama devresindeki kesinti halinde, aletin elektrik
devresini kesen bir kontaktörün bulunması şekli de
uygun bir koruma şeklidir.
32. • Fişleri ve kabloları topraklı olmalıdır.
• Özel askı veya sapanlarla taşımalıdırlar.
• Nemli ve rutubetli yerlerde kullanılan elektrikli el aletleri
doğru akımda 100 V.u alternartif akımda 42 V.u
geçmeyecektir
• Seyyar lambalar sürekli aydınlatmanın olmadığı yerlerde
kullanılmalı ve 42 V.dan büyük olmamalıdırlar.
33. • Seyyar lambalar cam koruyucu içinde ve muhafazalı
olmalıdırlar.
• Taşınabilir elektrikli aletler ile çalışan işçiler, bol ve
etekleri geniş elbiseler giymemeli,kauçuktan başka
eldiven takmamalıdırlar .
• Elektrikli el aletleri kullanılmadığı zamanlarda toz ve
rutubetten koruma sağlayacak uygun bir şekilde
saklanmalıdır.
34. Kesici El Aletlerinde Güvenli Çalışma
• Sürekli keskin halde bulundurulmalıdırlar,
• Bıçakların kabza muhafazası olmalıdır,
• Bıçak uçları yuvarlatılmalıdır,
• Çalışma olmadığı zamanlarda ve taşınması esnasında
kılıf veya kınlarına konulmalı,cepte taşınmamalıdırlar.
35. Pnömatik Seyyar Cihazlarda Güvenli
Çalışma
• Hortum bağlantıları emniyetli olmalıdır
• Hava ile çalışan el aletlerinde aşırı yüksek basınçta hava
kullanılmamalıdır. Atölyelere gelen hava pnömatik el
aletlerinin çalışmasına yetecek kadar olmalıdır.
• Aletin yay baskısıyla çalışan tetiği bulunmalıdır. Tetiğe
basıldığında hava akımı sağlanarak alet
çalışmalı,tetikten el çekildiğinde yay baskısı ile tetik
kapanarak hava akışı kesilmeli ve alet çalışmaz konuma
dönmelidir.
36. • Pnömatik çekiçlerin pistonları yerinden çıkmayacak
şekilde yapılmalı ve parça fırlamalarına karşı korunmuş
olmalıdır.
• Basınçlı çivi çakma tabancalarının tetiklerinde istem dışı
el dokunmaları ile çalışmasını engellemek için tetik
kilitleme tertibatı ve namlularında,parça fırlamalarına
karşı,koruyucu bir huni bulunmalıdır.
• Hava hortumları ekli olmamalı ancak ek gerekirse ek
yerleri birbirine sağlam bir şekilde bağlanmalıdır.
37. Kıvılcımın Tehlikeli Olduğu Yerlerde
Güvenli Çalışma
• Parlayıcı,patlayıcı madde ve gazların olduğu yerde
elektrikli el aleti kullanılmamalıdır.
• Kullanılacak el aletleri kıvılcım oluşturmayan el aletleri
olmalıdır.
• Bu yerlerde çalışmaya başlamadan iş izni açılmasında
yarar vardır.
38. Kaldıraç,Manivela,Kriko Gibi El Aletleri İle
Güvenli Çalışma
• Levye,manivela kriko gibi aletler dik olarak veya tezgah
üzerine bırakılmamalı,yatık olarak yere bırakılmalıdırlar.
• Ayrı sandık veya dolaplara konulmalıdırlar.
• Levye ve manivela ile çalışma esnasında civarda kimse
bulunmamalıdır.
• İşe uygun büyüklükte alet seçilmelidir.
• Krikolar yere sağlam ve dik olarak konulmalı.
39. Çekiçle Güvenli Çalışma
• Aşınmış ve ezilmiş çekiç kullanılmamalı,
• Gevşek ve çatlak saplı çekiç kullanılmamalı,
• Çekiç ağzının kenarları ile malzemeye vurulmamalı çekiç
başı malzemeye paralel şekilde vurulmalı,
• İyi su verilmiş sert çekiç ile sert çelik malzemeye
vurmamalı.
40. • Malzemeyi tutmak için özel tutucu maşalar kullanılmalı,
• Ahşap sapları budaksız, elyaflı ağaçtan uygun biçim ve
boyutta olmalı, kenarları yuvarlatılmış, kıymıksız olmalı,
• Bozulan ve çapaklanan çekiç başları eğe veya zımpara
taşı ile düzeltilmeli.
41. Tornavida İle Güvenli Çalışma
• Vida başına göre uygun tornavida seçilmeli,
• Tornavida saplarının pürüzlenmemesine dikkat edilmeli,
• Tornavidaya çekiçle vurulmamalı,
• Tornavida ucu keski ucu gibi bilenmemeli,
42. • Tornavida zımba, kama, keski, manivela gibi
kullanılmamalı,
• Malzeme kol üstünde veya bacakta tutularak tornavida
kullanılmamalı.
43. Anahtar İle Güvenli Çalışma
• Ağzı bozulmuş anahtar kullanılmamalı,
• Anahtar iterek değil çekerek kullanılmalı,
• Küçük anahtarlar fazla zorlanmamalı,
• (Anahtar özel olarak yapılmış değilse) Anahtara çekiç
vurulmamalı,
• Anahtar başka amaçla (Çekiç veya manivela gibi)
kullanılmamalı.
44. Eğeler İle Güvenli Çalışma
• Yapılacak işe uygun olmalı,
• Metal bileziği bulunan sağlam sapları olmalı,
• Eğeler manivela gibi kullanılmamalı,
• Eğelenecek malzeme sağlam bir şekilde bağlanmalı,
• Küçük eğeler fazla bastırılmamalı,
45. • Talaşlar (Elle değil) fırça ile temizlenmeli,
• Eğelerden (Eski eğelerden) zımba keski vs. yapılmamalı,
46. Keskiler ile Güvenli Çalışma
• Keski başında oluşacak çapaklar zımpara taşı veya eğe
ile temizlenmeli,
• Küçük parçaların sıçrama ihtimaline karşı koruyucu
gözlük kullanılmalı,
• Keski ve çekiç sıkıca tutulmalı,
• Keski başının ve çekiç yüzünün yağlı ve kaygan
olmamasına dikkat edilmeli,
47. • Sürekli olarak ve işe uygun şekilde ağızları keskin
bulundurulmalı,
• Çalışmalarda parça sıçramasına karşı paravana veya
benzer koruyucular kullanılmalıdır.
48. Raspalar ile Güvenli Çalışma
Eğelemek, tornalamak, frezelemek ve planyalamak
suretiyle elde edilen yüzeyler üzerinde kesici aletlerin
bıraktıkları pürüzler ve tabanda sert kısımda kalan
yükseklikler bulunur. Bunları alarak yüzeyleri daha
düzgün bir hale getirmek için yapılan işleme raspalama
denir.
49. • Raspalar diğer aletlerden ayrı saklanmalı,
• Sapsız raspa kullanılmamalı,
• Vücuda doğru raspalama yapılmamalı,
• İş parçası mengeneye bağlanmalı, elle tutulmamalı,
• Raspa manivela gibi kullanılmamalı.
50. Havyalar ile Güvenli Çalışma
• Havyalar kullanılmıyorken prizden çekilmeli,
• Uygun havalandırma yapılmalı,
• İş parçası pense veya kelepçe ile tutulmalı,
• Bu işte çalışanların kanda kurşun tahlili yapılmalı.
51. Pense ve Tel Makasları ile Güvenli
Çalışma
• Ağzı kör olan tel makasları kullanılmamalıdır,
• Gergin olan tel,yay ve benzeri malzemeler kesilirken telin
bir ucu sabitlenecektir.
52. El Aletlerinde Genel Güvenlik Kuralları
Özet
1) Birçok kaza el aletlerin veya aletlerin bazı kısımlarının
(örneğin saplarının) kırılmasından dolayı meydana gelir.
Bu kırılmalarda neden çoğu kez iyi kalitede malzeme
kullanılmamış olmasıdır.
2) Genel olarak el aletleri en iyi kalitedeki malzemeden
(örneğin çelikten) yapılmalı, çekiçlerin ve benzeri
aletlerin sapları dayanıklı materyalden yapılmalıdır.
53. Aletlerin yanlış kullanılmasının sebebi, gereksinme
duyulduğunda o an için uygun olanının bulunmamasıdır.
Bir işçi uygun açıklıkta ingiliz anahtarı bulamamışsa, işini
geciktirmek istemediğinden, açıklığı geniş olan ve bu
genişliği bir parça koyarak geçiştirmeye çalıştığı diğer bir
anahtarla yapmak ister. Bu şekilde kullanılan bir anahtar
somundan yalnız kaymakla kalmaz, uzun olan sapına
gerektiğinden çok basınç da uygulandığı takdirde
somunu laçka eder. Bazı durumlarda bu işlem işçinin
yaralanmasına da neden olur ve ayrıca zaman kaybına
yol açar.
54. El Aletlerinde Genel Güvenlik Kuralları
Bu gibi aksaklıkların olmaması için ;
• El aletleri takımının iyi planlanması,
• Bakımlarının iyi yapılması ve
• Aletlerin kaybolmaması için düzenli kontrolü
gerekmektedir.
55. 3) El aletlerinin ağaçtan olan sapları aşağıdaki özelliklerde
olmalıdır.
• En iyi kaliteli, düzgün yontulmuş,
• Uygun biçim ve büyüklükte,
• Düzgün yüzeyli, saçaksız ve keskin yüzü bulunmayan.
56. 4) Kıvılcımın tehlikeli olduğu yerlerde ve işlerde kullanılan
el aletleri kıvılcım çıkarmayan cinsten olmalıdır (Ağaçtan,
sert lastikten, bakırdan veya bronz gibi çeşitli
alaşımlardan).
5) Çekiç ve Varyoz'lar, soğuk keskiler, kesiciler gibi aletler
dikkatle seçilmiş çelikten yapılmalı, bu çelik darbe
karşısında saçak meydana getirmeyecek kadar sert
olmalı, çatlayıp kırılacak kadar da aşırı sert olmamalıdır.
57. Çelikten yapılmış darbe aletleri güvenlik bakımından
oldukça etkilidirler. Yumuşak çelikten başlıklar darbe
karşısında saçakların ve alet bu saçaklarından
zamanında kurtarılmazsa, bunu izleyen kullanılışında
saçaklar kopup fırlayarak çevredeki kimselere (özellikle
gözlerine) zarar verebilir. Son derece sert çelikten
yapılmış başlıklar da darbe karşısında parçacık
fırlatabilir. Böyle parçacıklar bazen gözlere isabet ederek
görme yeteneğinin yitirilmesine neden olabilirler. Bunun
gibi kazaların önlenebilmesi için vurucu başlıkların
yapımında kullanılacak çeliğin ne fazla sert ne de fazla
yumuşak olması gerekir. Bu nedenle aletler isim yapmış
uzman firmalardan alınmalıdır.
58. 6) Darbe için kullanılan el aletlerinin (çekiçler, keskiler vb.)
baş kısımları mantarlaşmaya , çatlamaya başlar
başlamaz uygun bir eğime kadar tesviye edilerek
düzeltilmelidir.
7) El aletleri yalnız kalifiye kimseler tarafından, serleştirilir
ve onarılır.
8) Keskin kenarlı veya sivri uçlu el aletleri kullanılmadıkları
zaman keskin kenar ve uçlarının koruyucu (deriden kılıf
veya başlıklar) altına alınması gerekir.
59. 9) El aletleri döşemelere, geçitlere, merdiven sahanlıklarına
veya işçilerin çalıştığı ya da geçtiği yerlere veya
geçenlerin başlarına düşebilecekleri yüksek yerlere
bırakılmamalıdır.
10) İyi bir düzen için genel kural “ her şey için bir yer
sağlanmalı ve her şey kendi yerinde olmalıdır”.
60. 11) El aletleri periyodik olarak kontrol edilmelidir. Kusurlu
bulunduklarında yerlerini kusursuz olanları almalı veya
elde bulunan onarılmalıdır.
12) Alet odaları yetkilileri, kusuru olan veya herhangi bir
şekilde uygun olmayan aletleri dışarı verilmemesi
hususunda kesin talimat verilmelidir.
61. 1.El Aletleri Yapılan İş İçin Uygun mu?
Yandaki şekilde bir işçinin
makinanın bir bölümünde vida
ayarı yapması görülmektedir.
Görüldüğü gibi vidanın ayarını
cep bıçağı ile yapmaktadır. Bu
işçinin her an yaralanma
olasılığı vardır.
62. Hatta, iş için uygun el aleti kullanılsa bile, eğer el aleti
doğru olarak kullanılmamışsa, yaralanmaya neden olur.
El aletlerini uygun kullanmak için gerekli bilgiye
genellikle önem verilmez. Halbuki, el aletleri doğru olarak
kullanılmadığı zaman, bir çok yaralanma oluşturur.
63. Yandaki şekildeki işçi, sol eli
ile bir tahta parçasını tutarak
tornavida ile vidayı
sıkıştırmaktadır. Vidayı
çevirmeye başladığında,
tornavida kayarak sol eline
çarparsa, ciddi yaralanmaya
neden olabilirler.
64. Aşağıdaki şekilde işçi bir mil
(şaft) üzerindeki koruyucu
örtüyü kesmektedir.Mili
dönmemesi için eli ile sıkıca
tutmaktadır. Bu adamın
herhangi bir yaralanma
olasılığı var mıdır, neden?
Bıçak keskin, bu nedenle
elinden kayarak bir yerini
kesebilir. Bıçak doğru olarak
kullanılmamaktadır. Bıçak bu
iş için uygun bir el aleti
değildir.
65. 2. El Aletleri Doğru Olarak Kullanılıyor
Mu?
Şekilde, işçi vida somununu gevşetmek için, somun
anahtarını elle aşağı doğru itmektedir. Bu bir güvenliksiz
durumdur. Çünkü vida somunu aniden gevşerse
dengesini kaybederek elini yaralayabilir.
